Panangmatmat iti Lubong
Kamalig ti Bukbukel
“Ipakpakauna dagiti sientista nga agpegpeggad a maungaw ti aginggat’ 25% kadagiti mula iti lubong iti las-ud ti sumaganad a 50 a tawen,” kuna ti National Post ti Canada. Tapno masalakniban dagiti mula nga agpegpeggad a maungaw, nangbuangay ti Royal Botanical Gardens idiay Kew, England, iti Millennium Seed Bank (MSB). “Panggep ti proyekto ti MSB nga urnongen ken ipempen ti nasurok a 25,000 a klase ti mula—nasurok a 10% kadagiti mula nga agpataud iti bukel a masarakan iti intero a lubong,” ilawlawag ti periodiko. Namnamaen dagiti nangbuangay iti MSB a mausar dagiti bukel inton kasapulan tapno maisubli ti nasayaat a kasasaad ti nagagaran a daga, maliklikan ti posible a panagbisin, ken maabastuan dagiti mula a maus-usar iti tradisional ken parmaseutikal a panangagas. Kuna ni Roger Smith, ti pangulo iti proyekto a panagipempen kadagiti bukel: “Masansan a dagiti mula a makatulong unay kadagiti tattao ken animal ti umuna a mapukaw.”
Di Naut-ot a Pannakaatake ti Puso
Sipsiputan ti adu a tattao ti gagangay unay a pagilasinan ti pannakaatake ti puso—ti pannakarikna a kasla agkuppit ti barukongda. Nupay kasta, basbassit nga amang ti makaammo a “saan a pulos nga agut-ot ti barukong ti kakatlo kadagiti amin a pasiente a maatake ti pusoda,” kuna ti magasin a Time. Dayta ti makatulong a mangilawlawag no apay a “dagiti biktima ti pannakaatake ti puso nga awan ti aniaman a mariknada a panagut-ot ti barukongda gagangay nga itungtungkuada ti agpaospital—iti promedio a dua nga oras,” kuna ti maysa a panagadal a naipablaak iti The Journal of the American Medical Association. Nupay kasta, napeggad ti aniaman a pannakaitantan ti posible a mangispal-biag a panagpaagas. Ania ti rumbeng a siputam? “Nalabit a ti nakaro a panaganangsab ti sumaruno a kangrunaan a pagilasinan,” kuna ti Time. Ti dadduma pay a posible a pagilasinan ket pakairamanan ti panagrurusok, panagkalimduosan, ken “aniaman a pannakarikna a ‘nadagsen ti barukong’ a kumaro no magna wenno agtrabahoka iti nadagsen,” kuna ti artikulo.
Napigket a Ramramay ti Saka
Laklakaen dagiti tekka ti agtaray iti bobida a kasla nalamuyot a sarming ti pagtartarayanda. Kasanoda nga aramiden dayta? Patien itan dagiti sientista, a nagpanggep a mangsungbat iti dayta a saludsod iti adun a dekada, a mabalin nga addan mailawlawagda. Natakuatan ti maysa a grupo dagiti sientista ken inheniero nga adda “tumaud a nakaskasdaaw ti kapigsana a napigket a puersa no ti babassit a muldot, wenno seta, iti saka ti tekka ket mairadrad kadagiti pagnaan wenno pagtarayanda,” kuna ti magasin a Science News. “Adda tumarubong a napimpino nga ungkay a maawagan spatula manipud iti tunggal seta. No magna ti tekka iti maysa a disso, mabalin a mausar ti adu a puersa iti nagbabaetan dagiti molekula tapno ti mapattapatta a maysa a bilion nga spatula nga abbong ti dapanna ket kumpet a naimbag iti pagnaanna.” Nadlaw pay dagiti managsukisok a ti pamay-an ti panangipirmi dagiti tekka kadagiti ramay ti sakada ket “nabatad a pakaitalmegan ti seta iti pagnaanda ken pakaguyodanda met.” Lallalo a papigsaen daytoy a tignay ti “tunggal panagkapet ti tunggal seta iti mamin-10 a daras no idilig iti basta panangitalmeg laeng,” kuna ti magasin.
Makaunget ti Greek Orthodox Church Gapu iti Pammilin
Nakapungtot ti Greek Orthodox Church gapu ta maikkaten ti naisurat a relihion dagiti umili a Griego iti “pang-estado nga ID card-da.” Kasta ti impadamag ti Newsroom.org. Naipaulog ti desision kalpasan ti maysa a report ti Helsinki International Federation for Human Rights idi 1998 a “nagkuna a mangidumduma ti Grecia kadagiti saan nga Orthodox a relihion ket ti kapilitan a pannakaisurat ti relihion ti maysa a tao iti ID card-na ti mangiturong iti panangidumduma iti panggedan ken iti di umiso a panangtrato dagiti polis.” Kuna ti gobierno ti Grecia a ti panagbalbaliw ti “makagapu a maitunoston dagiti ID card kadagiti pagalagadan ti European Union ken iti linteg ti pagilian idi 1997 maipapan iti pannakasalaknib ti kinapribado,” kuna ti artikulo. Nupay kasta, dineskribir ti lider ti Greek Orthodox Church dagidiay mayat a maikkat ti pannakaisurat ti relihion iti ID card kas kameng “dagiti puersa ti kinadakes.”
Panangsaranget ti China iti Bagyo a Tapuk
Ti bagyo a tapuk nga aggapu kadagiti desierto a paset ti Inner Mongolia ket nakadanon idiay makin-amianan a China kadagiti kallabes a tawen, a nakadadaelan dagiti apit ken nakatayan dagiti dinguen nga aggatad iti minilion a doliar, kuna ti China Today. Idi 2000, sumagmamano a bagyo a tapuk ti nakadanon agingga iti kabesera a siudad nga isu ti Beijing. Ti bagyo a tapuk idi 1998 ti nangdadael iti nasurok a 33,000 nga ektaria a maapit koma a bukbukel ken nangpapatay iti 110,000 a taraken nga animal. Ti di umiso a panangaywan ti tao iti daga ti kangrunaan kano a makagapu. Naikkat dagiti mula iti nalalawa a lugar isu a nagbalin dagitoy a desierto. Idi 1984, kas pagarigan, dagiti umili ti Ningsia Hui Autonomous Region, nga adda iti makin-amianan a China, ti nangrugi a nagkali iti licorice tapno mausar kas makaagas a mula dagiti Tsino. “Awan pay 10 a tawen ti napalabas,” kuna ti China Today, “nadadael ti 600,000 nga ektaria [1,500,000 nga acre] a karuotan ket nagbalin a desierto ti 13,333 nga ektaria [32,940 nga acre] a talon.” Timmaud ti dadduma pay a desierto gapu iti nalabes a panagpaarab ken panagusar iti danum iti lugar. Tapno marisut ti problema ken malapdan ti ilalawa dagiti desierto, maikagkagumaanen ti panagmula manen kadagiti kayo ken ruot.
Pannakatakaw ti Naganmo
Agannadka kadagiti kriminal a mangusar iti naganmo tapno maallilawda dagiti nakautangam, kuna ti maysa a damag ti periodiko nga El Economista ti Mexico City. Kalpasan a maammuanda ti kinataom babaen ti panagtakawda iti surat wenno pitakam, agaplay dagiti kriminal iti credit card a naganmo ti naisurat iti dayta sada kiddawen a maipatulod dayta iti mismo nga address-da. Kalpasanna, usarenda ti naganmo no gumatangda kadagiti banag wenno no adda abangan ken arkilaenda babaen ti telepono wenno Internet. Mabalin nga adu a tawen, nalabit pinullo a tawen, ti busbosen dagiti mabiktima tapno makorehirda ti kasasaad, kuna ti periodiko. Kasano a masalaknibam ti bagim iti pannakatakaw ti naganmo? Kastoy ti ibalakad ti El Economista: Dika agitugot kadagiti napateg a dokumento malaksid no usarem dagitoy, ilistam amin a transaksionmo iti credit card ket usarem dagitoy a pangidiligan kadagiti maawatmo a listaan ti babayadam, pigisem dagiti resibo ti credit card sakbay nga ibasuram ida, dika agipatulod iti impormasion maipapan ti kinataom babaen ti electronic mail, ket mangidulinka iti listaan ti amin a numero ti credit card-mo, ti petsa ti panagpasoda, ken ti numero ti telepono dagiti nangited iti card tapno maipulongmo no napukaw wenno natakaw dagiti card.
Di Nainkalintegan ti Panangparmek Kadagiti Bakteria
“Di umiso ti ar-aramiden dagiti Americano a managgatang a panangpaksiat kadagiti mikrobio iti pagtaengan,” kuna ti USA Today. Sigun iti periodiko, kuna ti doktor ken microbiologist idiay Tufts University a ni Stuart Levy a “ti iyaadu dagiti produkto a kontra bakteria . . . ti mangpakaro iti iyaadu dagiti bakteria a saan laeng a naandur kadagiti sabon a kontra bakteria no di ket uray kadagiti antibiotiko.” Ti panagusar kadagiti kontra bakteria a produkto a pagdalus iti pagtaengan ket kaasping ti “panangmartilio iti maysa a ngilaw,” kuna ni Levy. Iti kasumbangirna, dagiti pagdalus iti balay a kas iti bleach, hydrogen peroxide, ken napudot a danum ken sabon maikkatda ti rugit ngem dida magutugot dagiti bakteria nga agbalbaliw iti sabali a kita a makaandur kadagiti produkto. “Kaaliadotayo dagiti bakteria,” kuna ni Levy. “Masapul a makibinnuligtayo kadakuada.”
Dagiti Britano ti Kapautan a Managbuya iti TV
“Dandani kakapat kadagiti Britano ti agbuya iti telebision a kas iti kapaut ti panagtrabahoda kabayatan ti gagangay a lawas,” kuna ti periodiko ti London a The Independent. Sigun kadagiti managsukimat, mangbusbos ti ordinario a Britano iti 25 nga oras iti kada lawas nga agbuya iti telebision, idinto ta 21 a porsiento ti agbuya iti telebision iti nasurok a 36 nga oras. “Saan laeng a dagiti agtutubo ti agbuybuya iti nakapapaut, tangay naammuan iti panagsukimat a kasta met ti ar-aramiden dagiti nataengan, lallakay, ken babbaket,” kuna ti periodiko. Imbaga ti maysa a pamilia, nga agbuybuya iti telebision iti agarup 30 nga oras iti kada lawas, a ti telebision ti nangipaay iti “kasapulan a paglibasan.” Ngem adda pagdaksan ti kasta nga ugali a nagpaut a panagbuya. Iti pannakaadal ti 20 a pagilian, ti United Kingdom ti “kapautan kadagiti managbuya iti TV,” kuna ti The Guardian Weekly ti London. Nupay kasta, “ti Britania met ti medio kaudian iti tallo a kapatgan a pagrukodan iti kinade-adal.”
Nasapa a Panangisuro iti Sekso
Asidegen a maisuro ti sekso kadagiti ubbing iti kindergarten idiay Bangkok, Thailand, kuna ti Bangkok Post. Sigun ken ni Dr. Suwanna Vorakamin ti Family Planning and Population Control Division, “dagiti mannursuro ken health worker ti kangrunaan a masanay a mangisuro ken makisarita maipapan iti sekso iti nasientipikuan a wagas,” kuna ti report. Kunana pay: “Ti dagus a panangisuro iti sekso iti kindergarten [ket] saan a nairanta a mangiparegta iti nasapa a seksual a kababalin kadagiti ubbing. . . . Ti pannakaammo a maisuro a nasapa kadagiti ubbing ti makatulongto kadakuada a mangiwaksi iti dakes a kababalin ken kadagiti peggad ti di kinayat a panagsikog inton tin-edyerdan,” kuna ti periodiko.