SHEOL

Ti gagangay a tanem ti sangatauan, sapasap a pagitaneman; saan nga indibidual a lugar a pagitabonan, ket saan met nga indibidual a tanem (Heb., qeʹver, Uk 16:31; qevu·rahʹ, Ge 35:20; kasta met ti Heb., ga·dhishʹ, Job 21:32).

Nupay naidatag ti sumagmamano a nagtaudan ti Hebreo a sao a sheʼohlʹ, nalawag a naadaw dayta iti Hebreo a berbo a sha·ʼalʹ, a kaipapananna ti “agdawat; agkiddaw.” Maipapan iti Sheol, iti A Compendious Hebrew Lexicon, kinuna ni Samuel Pike a dayta “ti gagangay a pagikabilan wenno rehion dagiti natay; a naawagan iti kasta gapu ta di mapmapnek ti tanem, a kasla kankanayon nga agdawdawat wenno aggargartem iti ad-adu pay.”—Cambridge, 1811, p. 148.

Ti Hebreo a sao a sheʼohlʹ ket 65 a daras nga agparang iti Masoretiko a teksto. Iti King James Version, 31 a daras a naipatarus kas “impierno,” 31 a daras kas “tanem,” ken 3 a daras kas “abut.” Iti Katoliko a Douay Version, 63 a daras a naipatarus kas “impierno,” naminsan kas “abut,” ken naminsan kas “patay.” Mainayon pay, iti Hebreo a teksto, sheʼohlʹ ti sigud a mabasa iti Isaias 7:11, ket naipatarus dayta kas “Hades” kadagiti kadaanan a Griego a bersion da Aquila, Symmachus, ken Theodotion, ken kas “impierno” iti Douay Version.​—Kitaenyo ti Rbi8 ftn.

Awan Iloko a sao a makaipaawat iti apag-isu a kaipapanan ti Hebreo a sao a sheʼohlʹ. Iti panagkomentona maipapan iti usar ti sao nga “impierno” iti patarus ti Biblia, kuna ti Collier’s Encyclopedia (1986, Tomo 12, p. 28): “Yantangay ti Sheol kadagiti tiempo ti Daan a Tulag tumukoy laeng iti pagyanan dagiti natay ken awan ipasimudaagna a panamaglasin iti naimbag ken dakes. Gapuna, ti sao nga ‘impierno,’ kas matarusan ita, ket saan a mayanatup a patarus.” Dagiti nabiit pay unay a bersion letra-por-letra nga ipatarusda dayta a sao kas “Sheol.”​—RS, AT, NW.

Maipapan iti Sheol, kunaen ti Encyclopædia Britannica (1971, Tomo 11, p. 276): “Ti Sheol masarakan iti maysa a lugar iti ‘sirok’ ti daga. . . . Ti kasasaad dagiti natay ket maysa nga awanan ut-ot wenno uray ragsak. Ti Sheol awan met ti pakainaiganna iti pannakagunggona dagiti nalinteg wenno pannakadusa dagiti nadangkes. Agpadpada a ti naimbag ken dakes, manangikuspil ken sasanto, ar-ari ken ul-ulila, Israelita ken gentil​—maturogda amin a sangsangkamaysa a saanda a sipupuot iti maysa ken maysa.”

Nupay ti Griego a sursuro maipapan iti imortalidad ti natauan a kararua nakastrek iti narelihiosuan a panagpampanunot dagiti Judio adu a siglo idi agangay, ipakita ti rekord ti Biblia a ti Sheol tumukoy iti gagangay a tanem ti sangatauan kas lugar a sadiay awan puot. (Ec 9:4-6, 10) Dagidiay adda iti Sheol saanda a maidaydayaw wenno madakamat ti Dios. (Sal 6:4, 5; Isa 38:17-19) Kaskasdi saan a mabalin a kunaen nga iladladawanna laeng ti ‘maysa a kasasaad a naisina iti Dios,’ yantangay ti Kasuratan pagbalinenna ti kasta a sursuro kas di maikalintegan babaen ti panangipakitana a ti Sheol adda “iti sanguanan” ti Dios, ngarud arigna nga adda “sadiay” ti Dios. (Pr 15:11; Sal 139:7, 8; Am 9:1, 2) Maigapu itoy, ni Job, a mangil-iliw iti pannakapagin-awa manipud panagsagabana, inkararagna a mapan koma iti Sheol ket inton agangay lagipen ni Jehova ket maawagan a rummuar manipud Sheol.​—Job 14:12-15.

Iti intero a naipaltiing a Kasuratan, ti Sheol agtultuloy a nainaig iti ipapatay, saan nga iti biag. (1Sm 2:6; 2Sm 22:6; Sal 18:4, 5; 49:7-10, 14, 15; 88:2-6; 89:48; Isa 28:15-18; idiligyo met ti Sal 116:3, 7-10 iti 2Co 4:13, 14.) Naikuna dayta kas “daga ti kinalidem” (Job 10:21) ken lugar ti kinaulimek. (Sal 115:17) Nalawag a ni Abel ti kaunaan a napan iti Sheol, ket nanipud idin di mabilang a minilion a natay a tattao ti nakikadua kenkuana iti tapok ti daga.

Idi aldaw ti Pentecostes 33 K.P., nagadaw ni apostol Pedro iti Salmo 16:10 ket inyaplikarna dayta ken Kristo Jesus. Ni Lucas, iti panangadawna iti sasao ni Pedro, inaramatna ti Griego a sao a haiʹdes, iti kasta impakitana a maymaysa ti tuktukoyen ti Sheol ken Hades, ti gagangay a tanem ti sangatauan. (Ara 2:25-27, 29-32) Bayat ti Sangaribu a Tawen a Panagturay ni Jesu-Kristo, ti Sheol, wenno Hades, maawanan iti nagyan ken madadael, babaen iti panagungar dagiti amin nga adda iti dayta.​—Apo 20:13, 14; kitaenyo ti HADES; IMPIERNO; TANEM.

Ni Jonas ken ti Sheol. Iti salaysay maipapan ken Jonas, naikuna a “ni Jonas nagkararag ken Jehova a Diosna manipud makin-uneg a paspaset ti ikan ket kinunana: ‘Gapu iti rigatko nagpukkawak ken Jehova, ket sinungbatannak. Manipud tian ti Sheol nagpatulongak. Nangngegmo ti timekko.’” (Jon 2:1, 2) Ngarud, ti uneg ti ikan ket inyarig ni Jonas iti Sheol. Arigna a natayen iti uneg ti ikan, ngem inaon ni Jehova ti biagna manipud iti abut, wenno Sheol, babaen ti panangtaginayonna kenkuana a sibibiag ken panangpaipugsona kenkuana.​—Jon 2:6; idiligyo ti Sal 30:3.

Ti kaadda ni Jonas iti tian ti ikan ket impadis ni Jesus iti mapasamak kenkuana a mismo, a kinunana: “Ta no kasano a ni Jonas adda idi iti tian ti nakadakdakkel nga ikan iti tallo nga aldaw ken tallo a rabii, kasta met a ti Anak ti tao addanto iti puso ti daga iti tallo nga aldaw ken tallo a rabii.” (Mt 12:40) Nupay saan nga inaramat ditoy ni Jesus ti sao a “Sheol” (Hades), inaramat ni apostol Pedro ti sao a “Hades” idi tinukoyna ti ipapatay ken panagungar ni Jesus.​—Ara 2:27.

Maipapan iti sao a “Sheol,” kunaen da Brynmor F. Price ken Eugene A. Nida: “Ti sao masansan nga agparang iti Salmo ken iti libro ti Job a tumukoy iti lugar a papanan ti amin a natay a tattao. Nairepresentar dayta kas nasipnget a lugar, a sadiay awan ti aramid a maikari iti dayta a nagan. Awan ti nagdudumaan sadiay mainaig iti moral, gapuna ti ‘impierno’ (KJV) ket saan a maikanatad a patarus, yantangay mangipasimudaag dayta iti pannakaisupadi iti ‘langit’ kas pagnaedan dagiti nalinteg kalpasan ti ipapatay. No an-anagen, ‘ti tanem’ iti pangkaaduan a kaipapananna ket maysa nga asideg a kaibatogan, idinto ta ti Sheol ket ad-adda a sapasap a tanem a sangsangkamaysa a pagyanan dagiti amin a natay. . . . Ti panangaramat iti kastoy a masinunuo a ladawan mabalin a naibilang a maikanatad ditoy [Jonas 2:2] maigapu iti pannakaibalud ni Jonas iti uneg ti ikan.”​—A Translators Handbook on the Book of Jonah, 1978, p. 37.