ღვთის ხალხი სამშობლოში ბრუნდება
მიდია-სპარსეთის იმპერია
პლატოს, რომელზეც დღევანდელი ირანის ტერიტორია მდებარეობს, გარს აკრავს ორი დიდებული მთათა სისტემა — ელბურსი (კასპიის ზღვის სამხრეთით) და ზაგროსი (სამხრეთ-აღმოსავლეთით, სპარსეთის ყურისკენ). ეს მთაგრეხილები ტყიანი ფერდობებით დაფარული გრძელი, ნაყოფიერი ხეობებითაა დასერილი. ამ ხეობებში ზომიერი კლიმატია, მაგრამ ზღვის დონიდან უფრო მაღლა მდებარე ხრიოკ და ქარისგან დაუცველ ვაკეებზე მკაცრი ზამთარი იცის. იქვე ახლომდებარე პლატოზე უდაბნოა, სადაც აქა-იქ მოსახლეს თუ შეხვდებით. ამ რეგიონში, შუამდინარეთის აღმოსავლეთით აღმოცენდა მიდია-სპარსეთის იმპერია.
მიდიელები, ძირითადად, პლატოს ჩრდილოეთ ნაწილში ცხოვრობდნენ, მოგვიანებით კი არმენიასა და კილიკიამდე გააფართოვეს საზღვრები. ხოლო სპარსელები პლატოს სამხრეთ-დასავლეთ ნაწილში ცხოვრობდნენ, ტიგროსის ველის აღმოსავლეთით. ძვ. წ. VI საუკუნის მეორე ნახევარში, კიროსის მეფობის დროს, ეს ორი სამეფო გაერთიანდა და გაჩნდა მიდია-სპარსეთის მსოფლიო მპყრობელი.
კიროსმა ბაბილონი ძვ. წ. 539 წელს დაიპყრო. მისი იმპერია აღმოსავლეთით ინდოეთამდე გავრცელდა, დასავლეთით კი — ეგვიპტე და დღევანდელი თურქეთის ტერიტორიაც დაიპყრო. დანიელმა მართებულად აღწერა მიდია-სპარსეთის იმპერია როგორც გაუმაძღარი „დათვი“, რომელიც „ბევრ ხორცს“ ჭამდა (დნ. 7:5). კიროსი ჰუმანური და შემწყნარებელი მმართველი იყო. მან იმპერია ოლქებად (სატრაპიებად) დაჰყო. თითოეულ ოლქს მართავდა სატრაპი, რომელიც, როგორც წესი, სპარსელი იყო. გარკვეული უფლებამოსილება ადგილობრივ მმართველებსაც ჰქონდათ, მაგრამ ისინი სატრაპს ემორჩილებოდნენ. იმპერიაში შემავალ ხალხებს ხელს უწყობდნენ თავიანთი რელიგიისა და ტრადიციების შენარჩუნებაში.
ასეთი პოლიტიკის მხარდასაჭერად, როგორც ეზრა და ნეემია გვატყობინებენ, კიროსმა ნება დართო იუდეველებს, დაბრუნებულიყვნენ სამშობლოში იერუსალიმისა და ჭეშმარიტი თაყვანისმცემლობის აღსადგენად. როგორ ფიქრობთ, ამდენი ხალხი იმ გზით დაბრუნდა სამშობლოში, რომელიც აბრაამმა გაიარა ევფრატიდან ქარხემიშისკენ თუ თადმორსა და დამასკოზე გამავალი უმოკლესი გზა გამოიყენეს? ბიბლია ამის შესახებ არაფერს ამბობს (იხილეთ გვერდები 6, 7). დროთა განმავლობაში იუდეველები იმპერიის სხვა ადგილებშიც დასახლდნენ, მაგალითად, მდინარე ნილოსის დელტასთან და უფრო სამხრეთით მდებარე მიწებზე. საკმაოდ ბევრი იუდეველი ბაბილონში დარჩა. შესაძლოა, საუკუნეების შემდეგ სწორედ ამ მიზეზის გამო ეწვია მოციქული პეტრე ბაბილონს (1პტ. 5:13). საბერძნეთისა და რომის იმპერიების გამოჩენამდე მიდია-სპარსეთის იმპერიამ ნამდვილად შეუწყო ხელი იუდეველების მრავალ ადგილას დამკვიდრებას.
მას შემდეგ, რაც მიდია-სპარსეთმა ბაბილონი დაიპყრო, სადაც ძალიან ცხელი ზაფხული იცოდა, ის თავის ადმინისტრაციულ ცენტრად გამოაცხადა. შუშანი, ელამელთა ყოფილი დედაქალაქი, ერთ-ერთ სამეფო ქალაქად იქცა. მოგვიანებით სპარსეთის მეფე ახაშვეროშმა (როგორც ჩანს, ქსერქსე I) სწორედ ამ ქალაქში გაადედოფლა ესთერი და ჩაფუშა თავის უზარმაზარ იმპერიაში მცხოვრები ღვთის ხალხის განადგურების გეგმა. მიდია-სპარსეთის სხვა ორი სატახტო ქალაქი იყო: ეკბატანა, რომელიც ზღვის დონიდან 1900 მ. სიმაღლეზე მდებარეობდა და სადაც შესანიშნავი ზაფხული იცოდა, და პასარგადე, რომელიც სამხრეთ-აღმოსავლეთით 650 კმ-ით იყო დაშორებული ეკბატანიდან და ზღვის დონიდან იმავე სიმაღლეზე მდებარეობდა.
როგორ დასრულდა ამ მსოფლიო იმპერიის ისტორია? მიდია-სპარსეთს თავისი ბატონობის ზენიტში ჩრდილო- დასავლეთით მოსაზღვრე ბერძნების აჯანყებების ჩახშობა მოუწია. იმ დროს საბერძნეთი მოქიშპე ქალაქ-სახელმწიფოებად იყო დაყოფილი, მაგრამ გადამწყვეტ ბრძოლაში, რომელიც მარათონთან და კუნძულ სალამინთან გაიმართა, ისინი გაერთიანდნენ და დაამარცხეს სპარსეთის სამხედრო ძალები. ამ გამარჯვებამ გაერთიანებულ საბერძნეთს გზა გაუხსნა მიდია-სპარსეთის საბოლოო დამარცხებისკენ.
[რუკა 24 გვერდზე]
(სრული ტექსტი იხილეთ პუბლიკაციაში)
მიდია-სპარსეთის იმპერია
ა2 მაკედონია
ა2 თრაკია
ა4 კირენე
ა4 ლიბია
ბ2 ბიზანტიონი
ბ2 ლიდია
ბ3 სარდისი
ბ4 მემფისი (ნოფი)
ბ4 ეგვიპტე
ბ5 ნო–ამონი (თებე)
ბ5 სიენე
გ3 კილიკია
გ3 ტარსოსი
გ3 ისოსი
გ3 ქარხემიში
გ3 თადმორი
გ3 სირია
გ3 სიდონი
გ3 დამასკო
გ3 ტვიროსი
გ4 იერუსალიმი
დ2 ფაზისი
დ2 არმენია
დ3 ასურეთი
დ3 ნინევია
დ4 ბაბილონი
ე3 მიდია
ე3 ეკბატანა (ახმეთა)
ე3 ჰირკანია
ე4 შუშანი (სუსა)
ე4 ელამი
ე4 პასარგადე
ე4 პერსეპოლისი
ე4 სპარსეთი
ვ3 პართია
ვ4 დრანგიანე
ზ2 მარაკანდა (სამარყანდი)
ზ3 სოგდიანე
ზ3 ბაქტრია
ზ3 არია
ზ4 არაქოსია
ზ4 გედროსია
თ5 ინდოეთი
[სხვა დასახლებები]
ა2 საბერძნეთი
ა3 მარათონი
ა3 ათენი
ა3 სალამინი
გ1 სკვითეთი
გ4 ელათი (ელოთი)
გ4 თემა
დ4 არაბეთი
[მთები]
ე3 ელბურსის მთები
ე4 ზაგროსის მთები
[წყლები]
ბ3 ხმელთაშუა ზღვა (დიდი ზღვა)
გ2 შავი ზღვა
გ2 წითელი ზღვა
ე2 კასპიის ზღვა
ე4 სპარსეთის ყურე
[მდინარეები]
ბ4 ნილოსი
გ3 ევფრატი
დ3 ტიგროსი
თ4 ინდი
[სურათი 24 გვერდზე]
ბაბილონამდე რომ მიეღწია, კიროსის ჯარს ზაგროსის მთების გადაკვეთა მოუწია.
[სურათი 25 გვერდზე]
ზემოთ: „ყველა ერის კარიბჭე“ (ქსერქსეს კარიბჭე) პერსეპოლისში.
[სურათი 25 გვერდზე]
ქვემოთ: კიროსის სამარხი პასარგადეში.