იცოდით თუ არა?

რა იყო ალოე, რომელსაც ბიბლიურ დროში იყენებდნენ?

ბიბლიიდან ვიგებთ, რომ ალოეს ტანსაცმელსა და საწოლზე მოსაფრქვევად იყენებდნენ (ფსალმუნი 45:8; იგავები 7:17; ქებათა ქება 4:14). როგორც ჩანს, ბიბლიურ დროში ალოეს არწივის ხისგან იღებდნენ (Aquilaria-ს ერთ-ერთი სახეობა). როდესაც ხე ჭკნებოდა, ის სურნელოვან ზეთსა და ფისს გამოყოფდა. გამხმარი ხის ნაჭრებს ფქვავდნენ და ყიდდნენ, როგორც ალოეს ფხვნილს.

ბიბლიაში ისრაელის კარავი შედარებულია „არწივის ხეებს, იეჰოვას დარგულს“ (რიცხვები 24:5, 6). აქ შესაძლოა იგულისხმება არწივის ხის ზომები, რომლის სიმაღლე 30 მეტრს აღწევდა და ფართოდ გაშლილი ტოტები ჰქონდა. მართალია, დღეს ისრაელში ეს ხე არ ხარობს, მაგრამ ერთი „ბიბლიური ლექსიკონის“ თანახმად, „ვერავინ უარყოფს იმ მოსაზრებას, რომ ეს და სხვა ხეები, რომლებიც დღეს [ამ რეგიონში] არ გვხვდება, ერთ დროს ხარობდა იორდანის მდიდარ და მჭიდროდ დასახლებულ ველზე“.

როგორი შესაწირავები იყო მისაღები იერუსალიმის ტაძარში?

ღვთის კანონის თანახმად ტაძარში მიტანილი ყველა შესაწირავი საუკეთესო უნდა ყოფილიყო. ღმერთი არ მიიღებდა ნაკლიან შესაწირავებს (გამოსვლა 23:19; ლევიანები 22:21—24). ახ. წ. I  საუკუნეში მოღვაწე ებრაელი მწერალი ფილონ ალექსანდრიელი აღნიშნავს, რომ მღვდლები გულდასმით, „თავიდან ფეხამდე“, ათვალიერებდნენ ცხოველებს, რათა დარწმუნებულიყვნენ, რომ ცხოველი ჯანსაღი იყო და „არანაირი დეფექტი არ ჰქონდა“.

მკვლევარი ედ სანდერსი აღნიშნავს, რომ ტაძრის გამგებლები „სანდო გამყიდველებს უფლებას აძლევდნენ, მხოლოდ ის ცხოველები და ფრინველები გაეყიდათ, რომლებიც წინასწარ იყო შემოწმებული მღვდლების მიერ. გამყიდველს მყიდველისთვის უნდა მიეცა რაიმე სახის საბუთი, რომელიც მიანიშნებდა, რომ მსხვერპლი უნაკლო იყო“.

2011 წელს არქეოლოგებმა ტაძრის მიმდებარე ტერიტორიაზე იპოვეს ერთი ასეთი საბუთი. ეს იყო მონეტის ზომის თიხის ბეჭედი, რომელიც თარიღდება ძვ. წ. I საუკუნიდან ახ. წ. 70 წლით. მასზე ამოტვიფრული ორი არამეული სიტყვა ითარგმნება, როგორც „წმინდაა ღვთისთვის“. ფიქრობენ, რომ ტაძრის გამგებლები ამგვარ ნიშნებს შესაწირავისთვის განკუთვნილ პროდუქტებსა თუ ცხოველებს აბამდნენ.