მამები — რატომ ტოვებენ ოჯახებს

„არასდროს მინახავს დედა და მამა მოჩხუბარი ან მოკამათე. მხოლოდ ის მახსოვს, რომ მამა ჩვენთან იყო და, უეცრად, ერთ დღეს სადღაც გაქრა. მე არ ვიცი მისი დღევანდელი ადგილ-სამყოფელი. ერთადერთი, რაც ვიცი, ის არის, რომ მის მიმართ არავითარი სიყვარულის გრძნობა არ გამაჩნია“ (ბრუსი).

„ჩემს კლასში მხოლოდ მე არ მყავდა ორივე მშობელი და მხოლოდ მე არ ვცხოვრობდი სახლში. . . თავს ყოველთვის გარიყულად ვგრძნობდი. ვხვდებოდი, რომ ძალიან განვსხვავდებოდი ჩემი ასაკის ბავშვებისგან“ (პატრიცია).

უმამო ოჯახების სიმრავლე ინდუსტირული რევოლუციით არის გამოწვეული. რადგან ფაბრიკა-ქარხნებმა მამაკაცები სახლს მოსწყვიტა, ოჯახში მამის გავლენამ შემცირება იწყო; ბავშვის აღზრდას უფრო მეტად დედებმა მოჰკიდეს ხელიa. მიუხედავად ამისა, მამების უმეტესობა თავის ოჯახში დარჩა. მაგრამ 60-იანი წლების შუა ხანებში განქორწინებათა რაოდენობამ შეერთებულ შტატებში სწრაფად იწყო ზრდა. რელიგიურმა, ეკონომიკურმა და სოციალურმა ბარიერებმა, რომლებიც ხელს უშლიდა განქორწინებას, მსხვრევა იწყო. თვითმარქვია ექსპერტების წაქეზებით, რომლებიც ამტკიცებდნენ, რომ განქორწინება არა მხოლოდ არ ახდენს ცუდ ზეგავლენას ბავშვებზე, არამედ შეიძლება სასარგებლოც კი იყოს მათთვის, წყვილების უდიდესმა ნაწილმა გაყრა ამჯობინა. „ბელგიაში, საფრანგეთსა და შვეიცარიაში [განქორწინებათა] რიცხვი [60-იანი წლებიდან მოყოლებული] გაორმაგდა, მაშინ როდესაც კანადაში, ინგლისსა და ნიდერლანდებში ეს რიცხვი გასამკეცდა“, — ნათქვამია ფრანკ ფურსტენბერგ უმცროსისა და ენდრიუ ჩერლინის წიგნში „გაყოფილი ოჯახები — რა ემართებათ ბავშვებს, როცა მშობლები ერთმანეთს შორდებიან“.

თუმცა ბავშვები, ჩვეულებრივ, დედებთან რჩებიან განქორწინების შემდეგ, მამების უმეტესობას შვილებთან ურთიერთობის შენარჩუნება სურს. ერთობლივი მეურვეობა ერთ-ერთი პოპულარული გამოსავალია. მაგრამ, მიუხედავად ამისა, განქორწინებული მამების უმეტესობა საოცრად ნაკლებ ურთიერთობას ინარჩუნებს თავის შვილებთან. ერთი გამოკითხვის თანახმად ოჯახიდან წასულ მამას ექვსი ბავშვიდან მხოლოდ ერთი ნახულობს ყოველკვირეულად. ბავშვების თითქმის ნახევარი ვერ ხედავს თავის მამას მთელი წლის განმავლობაში!

ერთობლივი მეურვეობის წარუმატებლობა

განქორწინებული წყვილისგან ერთობლივი მეურვეობა თანამშრომლობასა და ნდობას მოითხოვს, რაც ხშირად არცთუ ისე საკმარისად ვლინდება. მკვლევარები ფურსტენბერგი და ჩერლინი ამას ასე განმარტავენ: „იმის მთავარი მიზეზი, თუ რატომ წყვეტენ მამები შვილების მონახულებას, ის არის, რომ მათ არ სურთ რაიმე საერთო ჰქონდეთ ყოფილ ცოლებთან. ბევრ ქალსაც იგივე დამოკიდებულება აქვს თავისი ყოფილი მეუღლის მიმართ.

მართალია, ბევრი მეუღლესთან გაშორებული მამა რეგულარულად ინახულებს ხოლმე შვილებს. მაგრამ, რადგან ყოველდღიურად აღარ არიან თავიანთ შვილებთან, ზოგისთვის ძნელია, მამობა გაუწიოს მათ ერთად ყოფნისას. ბევრი არჩევს მეგობრის როლს და ბავშვებისთვის განკუთვნილ მთელ დროს მათთნ გართობას ან საყიდლებზე სიარულს ანდომებს. თოთხმეტი წლის არი შაბათ-კვირას თავის მამასთან ყოფნას შემდეგნაირად აღწერს: «არავითარი განრიგი; არავინ მეუბნება: „ექვსის ნახევრისთვის სახლში იყავი“. გზა ყოველმხრივ ხსნილი მაქვს. თავისუფალი ვარ. მამაჩემი კი ყოველთვის საჩუქრებს მყიდულობს» (ჯილ კრემენტსის წიგნი „რას გრძნობენ ბავშვები, როდესაც მშობლები ეყრებიან ერთმანეთს“).

მოსიყვარულე მამამ უნდა ‘იცოდეს, როგორ მისცეს კარგი საჩუქრები თავის შვილებს’ (მათე 7:11). მაგრამ საჩუქრები ვერ შეცვლის ხელმძღვანელობისა და დასწავლების საჭიროებას (იგავნი 3:12; 13:1). როდესაც ვინმე მშობლის როლს უბრალო ამხანაგის ან მნახველის როლში ცვლის, მამა-შვილს შორის ურთიერთობა აუცილებლად ფუჭდება. ერთი გამოკვლევის შედეგად დაასკვნეს: „განქორწინებას შეუძლია სამუდამოდ გააფუჭოს მამა-შვილს შორის ურთიერთობა“ („ქორწინებისა და ოჯახის ჟურნალი“, 1994 წლის მაისი).

გულნატკენები და გაბრაზებულები, რომ შვილების ცხოვრებაში არანაირი წვლილი აღარ შეაქვთ — ან შეიძლება, უბრალოდ, საოცარი გულგრილობის გამო ზოგი მამაკაცი ტოვებს თავის ოჯახს და საჭირო ფინანსურ დახმარებას არ უწევს მათb (1 ტიმოთე 5:8). „არაფერი მომწონს მამაჩემის, — ამბობს ერთი მოზარდი ბიჭი. — მას ნამდვილად არავითარი კავშირი არა აქვს ჩვენთან და არ გვეხმარება; ჩემთვის საშინელებაა ეს ყველაფერი“.

მარტოხელა მშობლები

ბავშვების დიდი რაოდენობით უკანონოდ დაბადება ყველაზე მეტად ზრდის უმამო ბავშვების რიცხვს. „[შეერთებულ შტატებში] თითქმის ყოველი მესამე ბავშვი ქორწინების გარეშე იბადება“, — ნათქვამია წიგნში „უმამობა ამერიკაში“. ყოველწლიურად დაბადებული თითქმის 500 000 ბავშვის დედები 15—19 წლის არიან, რომელთა 78% დაუქორწინებელი მოზარდია. მოზარდების ფეხმძიმობა გლობალური პრობლემაა. პროგრამები, რომლებიც ჩასახვის საწინააღმდეგო საშუალებებს უწევს რეკლამას ან თავშეკავებისკენ მოუწოდებს, თითქმის ვერ ცვლის მოზარდების დამოკიდებულებას სექსის მიმარ.

ბრაიან რობინსონის წიგნში „მოზარდი მამები“ ნათქვამია: „სექსისა და ქორწინებამდელი ფეხმძიმობის მიმართ საზოგადოების შერბილებული დამოკიდებულების გამო ქორწინების გარეშე ფეხმძიმობა მეტად აღარ ითვლება სასირცხვილოდ და დამამცირებლად, როგორადაც მას 60-იან წლებში მიიჩნევდნენ. . . გარდა ამისა, ახალგაზრდობა დღეს გამუდმებით იბომბება სექსით რეკლამების, მუსიკის, კინოფილმებისა და ტელევიზიის მეშვეობით. ამერიკის მასმედია მოზარდებს სექსს რომანტიკულ, საინტერესო და სასიამოვნო ფერებში უხატავს და არასდროს აჩვენებს ცხოვრების რეალობას: სპონტანური და დაუფიქრებული სქესობრივი კავშირის შედეგებს“.

წუთიერი სიამოვნებით დაბრმავებული ბევრი მოზარდი ივიწყებს, რა შედეგები მოჰყვება დაუშვებელ სქესობრივ კავშირს. ყურადღება მიაქციეთ, რა ახსნა-განმარტება მოისმინა მწერალმა რობინსონსმა: « „არ ჰგავდა ისეთ ტიპს [რომ დაფეხმძიმებულიყო];“ კვირაში მხოლოდ ერთხელ გვქონდა სქესობრივი კავშირი“; ან „არ მეგონა, რომ პირველი სქესობრივი კავშირით დაფეხმძიმება შეიძლებოდა“ ». რა თქმა უნდა, ზოგმა ახალგაზრდა მამაკაცმა ძალიან კარგად იცის, რომ სქესობრივი კავშირის შედეგად მოსალოდნელია დაფეხმძიმება. წიგნი „ახალგაზრდა დაუქორწინებელი მამები“ აღნიშნავს: „[ქალაქის ცენტრში] მცხოვრები ბევრი ბიჭისთვის სექსი ადგილობრივი საზოგადოებრივი სტატუსის მოპოვების საშუალებაა; სექსი ბევრისთვის წარმატების საწინდრად იქცა. ბევრი გოგონა სექსს ახალგაზრდა მამაკაცის მხრიდან ყურადღების სანაცვლოდ მირთმეულ საჩუქრად მიიჩნევს“. ზოგიერთი ქალაქის ცენტრში ბიჭებს, რომლებსაც შვილი არ ჰყოლიათ, შეიძლება ზოგჯერ დასცინონ კიდეც, რომ „ქალიშვილები“ არიან!

სურათი უფრო მუქად წარმოგვიდგება, თუ 1993 წელს კალიფორნიაში ჩატარებული სკოლის ასაკის დედების გამოკითხვის შედეგებს გავეცნობით. გაირკვა, რომ გოგონების ორი მესამედი დაფეხმძიმდა არა მოზარდივე მეგობარი ბიჭებისგან, არამედ 20 წლის ან უფრო უფროსი ასაკის მამაკაცებისგან! ფაქტობრივად, ზოგმა გამოკითხვამ აჩვენა, რომ ბევრი გაუთხოვარი მოზარდი დედა გაუპატიურების ან ძალადობის მსხვერპლია. ფართოდ გავრცელებული ამგვარი ექსპლუატაცია ნათელს ხდის, თუ რამდენად დაავადდა და მორალურად გაირყვნა დღევანდელი საზოგადოება (2 ტიმოთე 3:13).

რატომ ტოვებენ ახალგაზრდა მამაკაცები ბავშვებს

მოზარდი მამები იშვიათად თუ იღებენ თავიანთ თავზე შვილის ხანგრძლივად მოვლის პასუხისმგებლობას. ერთი ბიჭი, რომლის მეგობარი გოგონაც დაფეხმძიმდა, ამბობს: „მე, უბრალოდ, ვუთხარი, კარგად იყავი-მეთქი“. მაგრამ, როგორც ერთ წყაროშია მითითებული, „ახალგაზრდა მამების უმეტესობა შვილებთან ახლო ურთიერთობის დიდ სურვილს ავლენს“(„ოჯახური ცხოვრების სახელმძღვანელო“). ერთი გამოკითხვის თანახმად დაუქორწინებელი ახალგაზრდა მამების 70% შვილებს ყოველკვირეულად ინახულებდა. „მაგრამ, — ნათქვამია ამ წყაროში, — რაც უფრო იზრდებიან ბავშვები, მონახულებების რაოდენობაც მით უფრო მცირდება“.

ერთი 17 წლის მამა ამბობს: „რომ მცოდნოდა, რამდენად მძიმე შედეგები მოჰყვებოდა, არასდროს დავუშვებდი, რომ ეს მომხდარიყო“. ახალგაზრდებიდან მცირედნი თუ არიან ემოციურად მომზადებული ან გამოცდილი, რომ შეესაბამებოდნენ მშობლობის მოთხოვნებს. ბევრს ოჯახის სარჩენად არც განათლება აქვს და არც რაიმე ხელობა იცის. იმის მაგივრად, რომ თავი გაართვან დამამცირებელ მარცხს, ბევრი ახალგაზრდა, უბრალოდ, ტოვებს თავის შვილებს. „ისედაც საკმარისი გაჭირვება და პრობლემები მაქვს“, — ამბობს ერთი ახალგაზრდა მამა. სხვა კი ჩივის: „თავს ძლივს ვუვლი; არ ვიცი, რას გავაკეთებდი, [ჩემი ვაჟის] მოვლაც რომ მე მიხდებოდეს“.

ისრიმი

ბიბლიურ დროში იუდეველებს ასეთი ანდაზა ჰქონდათ: „მამებმა ისრიმი შეჭამეს და შვილებს კბილები მოეკვეთათო“ (ეზეკიელი 18:2). ღმერთმა იუდეველებს უთხრა, რომ ეს ასე არ უნდა ყოფილიყო და წარსული შეცდომები აღარ უნდა გაემეორებინათ (ეზეკიელი 18:3). მიუხედავად ამისა, ჩანს, რომ მილიონობით ბავშვი უსინჯავს გემოს თავიანთი მშობლების ნაჭამი „ისრიმის“ სიმწარეს — იმკიან თავიანთი მშობლების მოუმზადებლობის, უპასუხისმგებლობისა და ქორწინების წარუმატებლობის ნაყოფს. გამოკვლევამ თვალნათლივ აჩვენა, რომ უმამოდ გაზრდილი ბავშვები, უამრავი ფიზიკური და ემოციური საფრთხის წინაშე დგანან (იხილეთ მე-7 გვერდზე მოცემული ჩარჩო). განსაკუთრებით არასასიამოვნოა ის ფაქტი, რომ უმამო ოჯახები, ასე ვთქვათ, თაობიდან თაობას ანდერძივით გადაეცემა — გრძელდება წამებისა და ტანჯვის ციკლი.

განწირულია უმამო ოჯახები? არავითარ შემთხვევაში. არსებებს კეთილი ცნობა იმის შესახებ, რომ უმამო ოჯახებისთვის გამოსავალი არის. ეს საკითხი მომდევნო სტატიაში იქნება განხილული.

[სქოლიოები]

[ჩარჩო⁄სურათი 7 გვერდზე]

საფრთხე, რომელიც თან სდევს უმამოდ გაზრდას

უმამოდ გაზრდა ბავშვს სერიოზული საფრთხის წინაშე აყენებს. თუმცა ზოგისთვის ეს ინფორმაცია შეიძლება განსახილველად მტკივნეული იყოს, იმის ცოდნა, თუ რა საფრთხე შეიძლება მოგველოდეს, იმის პირველი ნაბიჯია, რომ მოვერიდოთ ან, ყოველ შემთხვევაში, მინიმუმამდე დავიყვანოთ ზიანი. მხედველობაში იქონიე ისიც, რომ სტატისტიკური მონაცემები ეხება არა ცალკეულ ადამიანებს, არამედ ჯგუფებს. ბევრი ბავშვი იზრდება უმამო ოჯახში, მაგრამ არა აქვს ასეთი პრობლემები. როგორც ჩვენი მომდევნო სტატია დაგვანახვებს, მშობლების მზრუნველობასა და ბიბლიური პრინციპების გამოყენებას ბევრი რამის გაკეთება შეუძლია ამ პოტენციური სიძნელეების შესამსუბუქებლად. მაშ, განვიხილოთ ის რამდენიმე შესაძლო საფრთხე, რომლებიც შეიძლება უმამო ბავშვებს შეემთხვეს.

◼ სექსუალური ძალადობის საფრთხის ზრდა.

გამოკვლევა ცხადყოფს, რომ უმამობა ბავშვზე სექსუალური ძალადობის საფრთხეს ზრდის. ერთმა გამოკვლევამ ნათელი გახადა, რომ ბავშვზე ძალადობის 52 000 შემთხვევიდან „72% იმ ბავშვებზე მოდიოდა, რომლებსაც ერთი ან ორივე ღვიძლი მშობელი არ ჰყავდათ “. წიგნში „უმამობა ამერიკაში“ ნათქვამია: „ბავშვებზე სექსუალური ძალადობის საფრთხის ზრდა ჩვენს საზოგადოებაში, უმთავრესად, დაუქორწინებელი მამების, მამინაცვლებისა და საყვარლების ზრდით არის გამოწვეული“.

◼ ნაადრევი სქესობრივი კავშირის საფრთხის ზრდა.

რადგან ბავშვი მარტოხელამშობლიან ოჯახში უფრო ნაკლებად იმყოფება მეთვალყურეობის ქვეშ, უფრო მეტი შესაძლებლობა აქვს, რომ ჩაიდინოს უზნეო საქციელი. მშობლისგან დასწავლების ნაკლებობამაც შეიძლება გარკვეული როლი შეასრულოს. „უმამო გოგონების დაფეხმძიმების ალბათობა ორ-ნახევარჯერ უფრო მეტია“, — იუწყება „ჯანმრთელობის დაცვისა და საზოგადოებრივი მომსახურების სამინისტრო“ (აშშ).

◼ სიღარიბე.

სამხრეთ აფრიკელი შავკანიანი გოგონების გამოკითხვამ ცხადყო, რომ სიღარიბე მარტოხელამშობლიანი ოჯახებისთვის განუყრელი ნაწილია. როგორც გამოკითხვის ავტორები ამბობენ, „მოზარდების დაახლოებით 50% საეჭვოა, რომ სკოლას დაუბრუნდეს“ და ბევრი მარტოხელა დედა იწყებს მეძაობასა და ნარკოტიკებით ვაჭრობას. ვითარება დასავლეთის ქვეყნებში შეიძლება ბევრად უკეთესი არ იყოს. შეერთებულ შტატებში „[1995 წლისთვის] იმ ბავშვების 10%, რომლებსაც ორივე მშობელი ჰყავთ, იტანჯებოდა სიღარიბით, მაშინ როდესაც მარტოხელადედიანი ოჯახებიდან ასეთ დღეში 50% იყო“, — „ამერიკელი ბავშვების კეთილდღეობის სახელმწიფო მაჩვენებლები“, 1997 წ.

◼ უყურადღებოდ დატოვება.

ზოგი მარტოხელა მშობელი, რომლებიც იძულებული არიან, თავიანთ თავზე იზრუნონ, მთლად ჩაძირულია მოვალეობებში და აღარ შეუძლიათ საკმარისი დრო დაუთმონ საკუთარ ბავშვებს. ერთი განქორწინებული მშობელი იხსენებს: „მთელი დღე ვმუშაობდი და საღამოობით გადაქანცული მივდიოდი სკოლაში. რაღა თქმა უნდა, ბავშვები უყურადღებოდ მყავდა დატოვებული“.

◼ ემოციური ზიანი.

ზოგიერთი ექსპერტის მტკიცების საწინააღმდეგოდ, ბავშვები განქორწინების შემდეგ თითქოს მალე ივიწყებენ ყველაფერს, მკვლევარმა დოქტორ ჯიუდით უოლერსტაინმა გამოავლინა, რომ განქორწინება მათ ხანგრძლივ ემოციურ ჭრილობას აყენებს. „ცხრამეტიდან ოცდაცხრა წლამდე ასაკის მამაკაცებიდან და ქალებიდან ყოველ მესამეს მცირე ან საერთოდ არა აქვს ცხოვრების ინტერესი, თავიანთი მშობლების გაყრიდან ათი წლის შემდეგ. ისინი ცხოვრების დინებას მიჰყვებიან და არ ისახავენ რაიმე მიზანს. . . უსუსურებად გრძნობენ თავს“ („მეორე შესაძლებლობა“, ავტორები დოქტორ ჯიუდით უოლერსტაინი და სანდრა ბლეკსლი). თავმოყვარეობის უკმარისობა, დეპრესია, კანონსაწინააღმდეგო ქმედება და გამუდმებული გულისწყრომა შეიმჩნეოდა ბევრ იმ ბავშვში, ვისი მშობლებიც განქორწინებული იყვნენ.

წიგნი „მარტოხელამშობლიანი ოჯახები“ ამბობს: „უამრავმა გამოკვლევამ ცხადყო, რომ ბიჭებს, რომლებიც მამობრივი მზრუნველობის გარეშე გაიზარდნენ, უჭირდათ მამაკაცური მოვალეობების თავიანთ თავზე აღება, არ ჰქონდათ ღირსების საკმარისი გრძნობა და ახლო ურთიერთობებისას სირთულეები ახასიათებდათ. პრობლემები, რომლებიც შეიძლება გოგონებს წამოეჭრათ უმამოდ ცხოვრების გამო, ყოველთვის არ ჩანს სიყმაწვილემდე ან შემდგომ პერიოდამდე და ეს სიძნელეები გამოიხატება იმაში, რომ სრულწლოვანს უკვე უჭირს საპირისპირო სქესის წარმომადგენელთან ურთიერთობა.