ვანუატუში დასვენებას არაფერი შეედრება — საგუშაგო კოშკის ᲝᲜᲚᲐᲘᲜ ᲑᲘᲑᲚᲘᲝᲗᲔᲙᲐ

ვანუატუში დასვენებას არაფერი შეედრება

„გამოიღვიძეთ!“-ისთვის ახალი კალედონიიდან

დაგღალათ ცხოვრების ტემპმა? დასვენება გჭირდებათ? მაშინ წარმოიდგინეთ, რომ მზიან ტროპიკულ კუნძულზე იმყოფებით, ცურავთ ფირუზისფერ წყალში, სეირნობთ ტროპიკულ ტყეში და ურთიერთობა გაქვთ კუნძულის ადგილობრივ მკვიდრებთან, რომლებიც თქვენგან სრულიად განსხვავებულები არიან. ნუთუ ჯერ კიდევ არსებობს დედამიწაზე ასეთი სამოთხისმაგვარი ადგილი? დიახ, არსებობს, და ის შორეულ ვანუატუზეა!

წყნარი ოკეანის სამხრეთ-დასავლეთ ნაწილში ავსტრალიასა და ფიჯის შორის მდებარე ვანუატუს Y-ის ფორმა აქვს და დაახლოებით 80 პატარა კუნძულისგან შედგება. გეოლოგების აზრით, დედამიწის ზედაპირის მასიური ნატეხების, ტექტონური ბაქნების, ერთმანეთთან შეჯახებით წარმოიშვა მაღალ მთათა სისტემა, რომლის ძირითადი ნაწილიც წყალშია. ყველაზე მაღალი მთები სცილდება ოკეანის ზედაპირს და ეს ნაოჭა-ლოდა მთები ვანუატუს კუნძულებს ქმნის. დღეს ტექტონური ბაქნების შეჯახებისა და ერთი ბაქნის მეორის ქვეშ მოქცევის შედეგად, ვანუატუზე მცირე მიწისძვრები შეინიშნება; ამავე მიზეზით დღეს იქ 9 მოქმედი ვულკანია. მამაც ტურისტებს საკმაოდ ახლო მანძილიდან შეუძლიათ ლავის ნახვა.

ამ კუნძულებზე იზრდება ტროპიკული ტყეები, რომლებიც მდიდარია მცენარეულობით. აქ ხარობს დიდი ბანიანის ხე, რომლის შეფოთლილი ვარჯი საკმაოდ ვრცელ ტერიტორიაზეა გადაშლილი. ქვეტყის იარუსს 150-ზე მეტი სახეობის ჯადვარი და 250 სახეობის გვიმრა ამშვენებს. საუცხოო სანაპიროებზე მოჩანს დაკბილული მთები; მის ძირში ჭრელი თევზებითა და მარჯნებით სავსე კამკამა წყალი ლივლივებს. ტურისტები შორი ქვეყნებიდან მოდიან აქ, რათა უწყინარ და ცელქ დიუგონებთანa ერთად იცურონ.

კანიბალიზმი და სამრეწველო საქონლის კულტი

ევროპელი მოგზაურები ვანუატუში პირველად 1606 წელს ჩავიდნენb. კუნძულებზე კანიბალი ველური ტომები ცხოვრობდნენ. ვანუატუზე უხვად იზრდებოდა სანდალოზის ტყეები; სანდალოზის ხის სურნელოვანი მერქანი აზიაში ძვირად ფასობდა. ევროპელები მიხვდნენ, რომ დიდ მოგებას ნახავდნენ, და ტყის ჩეხვას შეუდგნენ. შემდეგ მათ ადგილობრივი მკვიდრებით ვაჭრობა დაიწყეს.

ექსპლუატატორები კუნძულის მკვიდრთ სამოაში, ფიჯისა და ავსტრალიაში შაქრისა და ბამბის პლანტაციებში ამუშავებდნენ. თითქოს მუშები საკუთარი ნებით აწერდნენ ხელს სამწლიან სამუშაო ხელშეკრულებას, მაგრამ სინამდვილეში მათ უმრავლესობას იტაცებდნენ. მე-19 საუკუნის მიწურულისთვის, როდესაც მონებით ვაჭრობამ პიკს მიაღწია, ვანუატუს ზოგი კუნძულიდან ზრდასრული მოსახლეობის ნახევარზე მეტი საზღვარგარეთ მუშაობდა. მათი უმეტესობა შინ აღარასდროს დაბრუნებულა. მხოლოდ ავსტრალიაში დაახლოებით 10 000 ვანუატუელი დაიღუპა, სიკვდილის მიზეზი კი უმთავრესად ავადმყოფობა იყო.

ევროპიდან შემოსულმა დაავადებებმა მოსრა მთელი ვანუატუს მოსახლეობა. წითელას, ქოლერას, ყვავილისა და სხვა დაავადებების მიმართ მათ არავითარი რეზისტენტობა არ ჰქონდათ. ერთი წყაროს თანახმად, „უბრალო სურდოსაც კი შეეძლო კუნძულების გაუკაცრიელება“.

ვანუატუში ქრისტიანი მისიონერები 1839 წელს ჩავიდნენ და, როგორც ამბობენ, მაშინვე ადგილობრივ მკვიდრთა კერძად იქცნენ! იგივე ბედი ეწია მათ შემდეგ ჩასულ მისიონერებსაც. მაგრამ დროთა განმავლობაში პროტესტანტულმა და კათოლიკურმა ეკლესიებმა კუნძულებზე ფეხი მოიკიდეს. დღეს კუნძულების მოსახლეობის 80 პროცენტზე მეტი ამა თუ იმ ეკლესიის წევრია. მიუხედავად ამისა, აღნიშნავს მწერალი პოლ რაფაელი, „კუნძულის მრავალი მკვიდრი დღემდე პატივისცემით ეკიდება სოფლის ჯადოქრებს, რომლებიც მაგიურ ქვებს იყენებენ, რათა ერთს მეორე შეაყვარონ, მტერი მოკლან ან ღორი გაასუქონ“.

ვანუატუში საკმაოდ ფართოდ არის გავრცელებული სამრეწველო საქონლის კულტი. მეორე მსოფლიო ომის დროს კუნძულზე 500 000 ამერიკელი ჯარისკაცი ჩავიდა. ადგილობრივი მკვიდრნი გააოცა მათ მიერ ჩამოტანილმა აურაცხელმა სიმდიდრემ, ანუ „სამრეწველო საქონელმა“. ომის დამთავრების შემდეგ ამერიკელებმა იქაურობა დატოვეს და მილიონობით დოლარის ღირებულების დარჩენილი საქონელი წყალში ჩაძირეს. სამრეწველო საქონლის კულტის თაყვანისმცემელმა რელიგიურმა ჯგუფმა ამერიკელი სტუმრების მისაზიდად გემების მისადგომი ააგო და გზები გაიყვანა. გარდა ამისა, საჭურველმოკიდებულები თითქოს სამხედრო წვრთნებს ატარებდნენ. ტანას კუნძულის ასობით მკვიდრი დღემდე ლოცულობს არარსებულ ჯონ ფრუმზე, „ამერიკელი მესიის აჩრდილზე“, რომელიც მათი აზრით ერთ მშვენიერ დღეს დაბრუნდება და დიდ სიმდიდრეს მოუტანთ.

მრავალფეროვანი კულტურა

ვანუატუს მოსახლეობა მრავალ ენაზე ლაპარაკობს და მათ საოცრად მრავალფეროვანი კულტურა აქვთ. ერთ სახელმძღვანელოში ნათქვამია: „ვანუატუ მთელ მსოფლიოში გამოირჩევა იმით, რომ ასე მცირერიცხოვანი მოსახლეობა ამდენ ენაზე ლაპარაკობს“. მთელ არქიპელაგზე, სულ მცირე, 105 ენასა და მრავალ დიალექტზე ლაპარაკობენ. ვანუატუს სახელმწიფო ენაა ინგლისური, ფრანგული და ბისლამა — სხვადასხვა ენის არევით მიღებული ეროვნული ენა.

მთელ კუნძულზე ერთი რამ რჩება უცვლელი — ცხოვრების ნებისმიერ სფეროში წამყვან როლს რიტუალები ასრულებს. პენტეკოსტის კუნძულზე ნაყოფიერების რიტუალის შესასრულებლად საკმაოდ მაღალი ნაგებობიდან ხტებიან. ყოველწლიურად, ბატატის მოსავლის აღების შემდეგ, მამაკაცები და ახალგაზრდა ბიჭები 20—30 მეტრი სიმაღლის ხის კოშკიდან ხტებიან. გარდაუვალი სიკვდილისგან მათ მხოლოდ და მხოლოდ ფეხებზე შემოხვეული ლიანა იცავთ. ისინი იმედოვნებენ, რომ გადმოხტომის შემდეგ, თუ თავით მიწას შეეხებიან, მას „ნაყოფიერს“ გახდიან და მომდევნო წელი უხვმოსავლიანი იქნება.

მალეკულას კუნძული კი სულ რამდენიმე წელია, რაც მსოფლიოს სხვადასხვა კუთხიდან ჩასულ სტუმრებს მასპინძლობს. აქ „დიდ ნამბასად“ და „პატარა ნამბასად“ ცნობილი ტომები ცხოვრობენ. ერთ დროს ისინი კანიბალები იყვნენ და, როგორც ამბობენ, ბოლო მსხვერპლი 1974 წელს მიირთვეს. მათ კიდევ ერთი რამ ახასიათებდათ — ბავშვებს თავზე მჭიდროდ ახვევდნენ რამეს, რათა მათ „მომხიბლავი“ წაგრძელებული თავი ჰქონოდათ; ამგვარი მოქმედება რამდენიმე წლის წინ შეწყვიტეს. დღეს ნამბასას ტომი ძალიან მეგობრულია, და სხვებს სიამოვნებით აცნობს თავის კულტურულ მემკვიდრეობას.

ხალხი სამოთხეში

ტურისტების უმრავლესობა მხოლოდ მცირე ხნით მიდის ვანუატუზე დასასვენებლად, იეჰოვას მოწმეები კი იქ დაახლოებით 70 წლის წინ ჩავიდნენ, რათა ადგილობრივ მკვიდრთ ღვთის გაცნობაში დახმარებოდნენ. ‘დედამიწის კიდეში’ მდებარე ამ კუნძულებზე იეჰოვას მოწმეთა მცდელობამ შესანიშნავი ნაყოფი გამოიღო (საქმეები 1:8; იხილეთ ჩარჩო „კავას მიძალებული ქრისტიანი ხდება“). 2006 წელს ამ ქვეყანაში იეჰოვას მოწმეთა ხუთმა კრებამ დედამიწაზე მომავალი სამოთხის შესახებ სხვებთან ქადაგებას 80 000-ზე მეტი საათი დაუთმო (ესაია 65:17—25). საბედნიეროდ, ეს მომავალი სამოთხე ხალხს სამუდამოდ გაათავისუფლებს ყოველგვარი წუხილისა და სტრესისგან! (გამოცხადება 21:4).

[სქოლიოები]

a დიუგონები არიან ზღვის ბალახიჭამია ძუძუმწოვრები, რომელთა სხეულის სიგრძე 3,4 მეტრამდეა და 400 კილოგრამზე მეტს იწონიან.

b 1980 წელს ეროვნული დამოუკიდებლობის მოპოვებამდე ვანუატუს ახალი ჰებრიდის კუნძულები ეწოდებოდა.

[ჩარჩო/სურათი 17 გვერდზე]

ბედნიერი ვანუატუელები

2006 წელს ვანუატუელები პლანეტის ბედნიერ მოსახლეობათა სიაში ერთ-ერთი პირველთაგანნი იყვნენ. ეს სია, რომელშიც 178 ქვეყანა იყო შეტანილი, ბრიტანელ მეცნიერთა ჯგუფმა შეადგინა; მისი შედგენისას ისინი ყურადღებას აქცევდნენ იმას, თუ რამდენად დიდხანს ცხოვრობდა მოსახლეობა, რამდენად ბედნიერნი იყვნენ ისინი და რამდენად არ აბინძურებდნენ გარემოს. გაზეთ „ვანუატუ დეილი პოსტში“ ნათქვამია: „[ვანუატუ] სიის თავში იმის გამო მოხვდა, რომ მისი მოსახლეობა ბედნიერია, ნაკლებად აბინძურებს ჩვენს პლანეტას და მის მკვიდრთა სიცოცხლის ხანგრძლივობა დაახლოებით 70 წელია“.

[სურათი]

ტრადიციული სამოსი

[საავტორო უფლება]

[ჩარჩო/სურათი 17 გვერდზე]

კავას მიძალებული ქრისტიანი ხდება

პენტეკოსტის კუნძულის მკვიდრი ვილი ახალგაზრდობიდან კავას ეძალებოდა. ამ ძლიერ სედატიურ სასმელს კავას ფესვებიდან ამზადებენ. კავას ბარიდან ვილი ყოველღამე სახლში ბარბაცით ბრუნდებოდა. ამ ცუდი ჩვევის გამო ის ვალებში ეფლობოდა და ხშირად თავის ცოლს, იდასაც კი სცემდა. ერთხელ ვილის იეჰოვას მოწმე თანამშრომელმა ბიბლიის შესწავლა შესთავაზა და ისიც დასთანხმდა. იდა თავიდან წინააღმდეგი იყო, მაგრამ მოგვიანებით, როდესაც დაინახა, რომ ქმარი გამოსწორდა, თვალსაზრისი შეიცვალა და მანაც დაიწყო ბიბლიის შესწავლა. ცოლ-ქმარმა სულიერად წინ წაიწია. დროთა განმავლობაში ვილიმ კავას სმას თავი დაანება. 1999 წელს ის და იდა იეჰოვასთვის თავის მიძღვნის ნიშნად მოინათლნენ.

[რუკა 15 გვერდზე]

(სრული ტექსტი იხილეთ პუბლიკაციაში)

ახალი ზელანდია

ავსტრალია

წყნარი ოკეანე

ფიჯი

[სურათი 16 გვერდზე]

ნაყოფიერების რიტუალის შესრულებისას დიდ საფრთხეში იგდებენ თავს

[საავტორო უფლება]

[საავტორო უფლება დაცულია 15 გვერდზე]

[საავტორო უფლება დაცულია 16 გვერდზე]