დაამტკიცა მეცნიერებამ ღვთის არარსებობა?

ორმოცდაათი წლის განმავლობაში, ბრიტანელი ფილოსოფოსი ანტონი ფლუ თანამედროვეთა შორის ერთ-ერთ ცნობილ და ავტორიტეტულ ათეისტად ითვლებოდა. 1950 წელს გამოცემული მისი წიგნი „თეოლოგია და ფალსიფიკაცია“, „[მე-20] საუკუნეში გამოცემულ ყველაზე ფართოდ გავრცელებულ ფილოსოფიურ ნაშრომად იქცა“. 1986 წელს ფლუს „თეიზმის (ღმერთის ან ღმერთების რწმენა) უდიდესი თანამედროვე კრიტიკოსი“ უწოდეს. ამიტომ, ბევრი გააოგნა 2004 წელს გაკეთებულმა მისმა განაცხადმა, რომ თვალსაზრისი შეიცვალა.

რამ შეაცვლევინა ფლუს აზრი? ერთი სიტყვით რომ ვთქვათ, მეცნიერებამ. ის დარწმუნდა, რომ შეუძლებელია სიცოცხლე, სამყარო და მისი კანონები შემთხვევით გაჩენილიყო. რამდენად გონივრულია ასეთი დასკვნა?

საიდან გაჩნდა ბუნების კანონები?

როგორც ფიზიკოსი და სამეცნიერო ნაშრომების ავტორი პოლ დეივისი აღნიშნავს, მეცნიერებამ შესანიშნავი რამ გააკეთა იმით, რომ ახსნა ისეთი საოცარი ფიზიკური მოვლენა, როგორიცაა წვიმა. მაგრამ ის დასძენს, რომ „ყველაფერი გაცილებით რთულდება, როცა იბადება კითხვა: საიდან გაჩნდა ბუნების კანონები? მეცნიერული აღმოჩენებიდან გამომდინარე, რთულია ასეთ კითხვებზე პასუხების პოვნა. ცივილიზაციის დასაბამიდან მრავალი მნიშვნელოვანი კითხვა კითხვადვე რჩება და დღემდე მოსვენებას არ გვაძლევს“.

2007 წელს ფლუ წერდა: „ყველაზე მნიშვნელოვანი ფაქტორი ბუნებაში არსებული კანონზომიერება კი არ არის, არამედ ის, რომ ეს კანონები მათემატიკური სიზუსტით არის დარეგულირებული, ურთიერთდაკავშირებული და უცვლელი. აინშტაინი ამ ყველაფერს გონების ფიზიკურ გამოვლინებად თვლიდა. მაგრამ იბადება კითხვა, როგორ მოგვევლინა ბუნება ამგვარი სახით? ეს არის კითხვა, რომელსაც ნიუტონი, აინშტაინი თუ ჰაიზენბერგი სვამდნენ. მათ ამ კითხვას პასუხიც გასცეს: ღვთის გონების წყალობით“.

მრავალი ცნობილი მეცნიერი თვლის, რომ გონიერი პირველმიზეზის არსებობის დაჯერებაში არამეცნიერული არაფერია. ამავე დროს, საკმაოდ არადამაჯერებლად ჟღერს ის აზრი, რომ სამყარო, მასში არსებული კანონები და სიცოცხლე შემთხვევით გაჩნდა. ყოველდღიურობა გვარწმუნებს იმაში, რომ ნებისმიერი კონსტრუქცია, მით უმეტეს რთული, კონსტრუქტორს მოითხოვს.

რომელ მოსაზრებას მიემხრობით?

მართალია ახალი ათეისტები თვლიან, რომ მეცნიერება მათი მთავარი საყრდენია, მაგრამ ფაქტია, რომ არც ათეიზმი და არც თეიზმი მთლიანად არ არის დაფუძნებული მეცნიერებაზე. ორივე შემთხვევაში რწმენა მოითხოვება. ათეისტებისგან — ბრმა შემთხვევის, თეისტებისგან კი გონიერი პირველმიზეზის. როგორც ოქსფორდის უნივერსიტეტის (ინგლისი) პროფესორი და მათემატიკოსი ჯონ ლენოქსი წერს, ახალი ათეისტები ცდილობენ იმ აზრის პოპულარიზაციას, რომ „ნებისმიერი რელიგიური მრწამსი ბრმა რწმენას ეფუძნება. ხაზგასმით უნდა აღინიშნოს, რომ ისინი ცდებიან“. მაგრამ ისმის კითხვა: რომელი მრწამსი უძლებს გამოცდას — ათეისტების თუ მორწმუნეების? მაგალითად ვიმსჯელოთ სიცოცხლის წარმოშობაზე.

ევოლუციონისტები აღიარებენ, რომ სიცოცხლის წარმოშობა საიდუმლოებით არის მოცული. მიუხედავად ამისა, მათ შეიმუშავეს მრავალი ურთიერთსაწინააღმდეგო თეორია. ერთ-ერთი წამყვანი ახალი ათეისტი, რიჩარდ დოკინზი, ირწმუნება, რომ თუ გავითვალისწინებთ სამყაროში არსებული პლანეტების სიმრავლეს, სიცოცხლე სადმე აუცილებლად უნდა გაჩენილიყო. მაგრამ ბევრი ცნობილი მეცნიერი არ ეთანხმება ამ აზრს. როგორც კემბრიჯის პროფესორი ჯონ ბაროუ აღნიშნავს, „სიცოცხლისა და გონების ევოლუციის იდეა . . . ყველა ასპექტში ჩიხში ექცევა. რთულ და არასახარბიელო გარემოში სიცოცხლის განვითარების ალბათობა იმდენად მცირეა, რომ საკმაოდ ხმამაღალი განაცხადია იმის მტკიცება, რომ ყველაფერი შესაძლებელია, მთავარია იყოს საკმარისი ნახშირბადი და გავიდეს საკმარისი დრო“.

გასათვალისწინებელია ისიც, რომ სიცოცხლე მხოლოდ სხვადასხვა ქიმიური ელემენტის ნაზავი არ არის. მისი არსებობა დამოკიდებულია ურთულეს ინფორმაციაზე, რომელიც დნმ-შია კოდირებული. აქედან გამომდინარე, როცა სიცოცხლის წარმოშობაზე ვსაუბრობთ, სინამდვილეში ბიოლოგიური ინფორმაციის წარმოშობას ვგულისხმობთ. რა არის ინფორმაციის ჩვენთვის ცნობილი ერთადერთი წყარო? მარტივად რომ ვთქვათ, ინტელექტი. შეიძლება შემთხვევით გაჩნდეს რთული ინფორმაცია, მაგალითად, კომპიუტერული პროგრამა, მათემატიკური ფორმულა, ენციკლოპედია ან თუნდაც ნამცხვრის რეცეპტი? ფაქტია, არა. რაც შეეხება ცოცხალი ორგანიზმების გენეტიკურ კოდში შენახულ ინფორმაციას, დახვეწილობითა და სირთულით მას ვერაფერი შეედრება.

იღბლიანი შემთხვევა?

ათეისტების მტკიცებით, როგორც ფიზიკოსი პოლ დეივისი გვიხსნის, „სამყარო საიდუმლოებებით არის მოცული და უბრალოდ შემთხვევითია, რომ მასში სიცოცხლე არსებობს. სხვაგვარად რომ იყოს, ვერც ჩვენ ვიქნებოდით და ვერც ამ საკითხზე ვიკამათებდით. სამყაროს შეიძლება აქვს ან არა აქვს ერთიანი საფუძველი. მაგრამ ერთი რამ ცხადია, სამყარო არც რაიმე ჩანაფიქრის შედეგია და არც მის არსებობას აქვს მიზანი თუ აზრი. ყოველ შემთხვევაში, ჩვენ ხელჩასაჭიდს ვერაფერს ვხედავთ“. დეივისი დასძენს: „ასეთ პოზიციას ის უპირატესობა აქვს, რომ ადვილია მისი დაცვა, თანაც თავის დაძვრენის კარგი საშუალებაა“.

მოლეკულური ბიოლოგიის სპეციალისტი, მაიკლ დენტონი, თავის წიგნში „ევოლუცია: თეორია კრიზისში“ ასკვნის, რომ ევოლუციის თეორია „შუასაუკუნოვან ასტროლოგიურ შეხედულებას უფრო ჰგავს, ვიდრე სერიოზულ . . . მეცნიერულ თეორიას“. გარდა ამისა, მან დარვინის ევოლუციის თეორიას თანამედროვეობის უდიდესი ზღაპარი უწოდა.

ის აზრი, რომ სამყარო ერთი იღბლიანი შემთხვევის წყალობით გაჩნდა, სინამდვილეში ზღაპარს უფრო ჰგავს. მაგალითად, არქეოლოგი ხედავს უსწორმასწორო ქვას, რომელსაც მეტ-ნაკლებად კვადრატული ფორმა აქვს. მან ქვის ასეთი ფორმა შეიძლება შემთხვევითობას მიაწეროს, რაც ნორმალურია. მაგრამ თუ ის იპოვის ნატიფად გამოთლილ ბიუსტს, დაასკვნის, რომ ესეც შემთხვევით გაჩნდა? არა. საღი აზრი მას უკარნახებს, რომ ის ვიღაცის ნახელავია. ბიბლიაც ასეთ ლოგიკურ დასკვნას აკეთებს: „ყოველი სახლი ვიღაცის აშენებულია, ყოველივეს ამშენებელი კი ღმერთია“ (ებრაელები 3:4). თქვენც ეთანხმებით ამ აზრს?

ლენოქსი წერს: „რაც უფრო მეტს ვიგებთ ჩვენი სამყაროს შესახებ, რომ ჩავწვდეთ ჩვენი ცხოვრების არსს, მით უფრო დამაჯერებლად ჟღერს ვარაუდი, რომ არსებობს შემოქმედი ღმერთი, რომელმაც სამყარო გარკვეული მიზნით შექმნა“.

სამწუხაროდ, ღვთის სახელით ჩადენილი მრავალი ბოროტება ერთ-ერთი მიზეზია იმისა, თუ რატომ დაკარგა მრავალმა ღვთისადმი რწმენა. სწორედ ამიტომ ფიქრობს ბევრი, რომ რელიგიის გარეშე ცხოვრება უკეთესი იქნება. თქვენ რას ფიქრობთ?