ისრაელი დავითისა და სოლომონის დროს

ღმერთმა აბრაამს აღუთქვა, რომ მის შთამომავლობას მისცემდა ქვეყანას „ეგვიპტის მდინარიდან ევფრატის დიდ მდინარემდე“ (დბ. 15:18; გმ. 23:31; რჯ. 1:7, 8; 11:24). აღთქმული მიწა ამ საზღვრებამდე იესო ნავეს ძის ქანაანში შესვლიდან დაახლოებით 400 წლის შემდეგ გაფართოვდა.

დავითმა დაიპყრო არამელთა სამეფო — ცობა, რომლის საზღვრებიც ევფრატამდე აღწევდა ჩრდილოეთ სირიაშიa. სამხრეთით, ფილისტიმელების დამარცხების შემდეგ, დავითმა ისრაელის საზღვრები ეგვიპტემდე გააფართოვა (2მფ. 8:3; 1ნშ. 18:1—3; 20:4—8; 2ნშ. 9:26).

სოლომონი მეფობდა „მდინარიდან [ევფრატიდან] ფილისტიმელთა ქვეყნამდე და ეგვიპტის საზღვრამდე“ და მისი მეფობა მესიის მშვიდობიანი მმართველობის პირველსახე იყო (3მფ. 4:21—25; 8:65; 1ნშ. 13:5; ფს. 71:8; ზქ. 9:10). მიუხედავად ამისა, ისრაელის ტერიტორიის შესახებ, ჩვეულებრივ, ამბობდნენ, რომ ის გადაჭიმული იყო დანიდან ბეერ-შებამდე (2მფ. 3:10; 2ნშ. 30:5).

სოლომონმა არ გამოავლინა იეჰოვასადმი მორჩილება და ცხენებისა და ეტლების მომრავლება დაიწყო (რჯ. 17:16; 2ნშ. 9:25). მას ადვილად შეეძლო მათი გადაადგილება, რადგან ისრაელში გაყვანილი იყო დიდი და პატარა გზები (იეს. 2:22; 3მფ. 11:29; ეს. 7:3; მთ. 8:28). დღეს დაწვრილებითი ცნობები მხოლოდ რამდენიმე მათგანზე მოგვეპოვება. მაგალითად, იმ გზის შესახებ, რომელიც ბეთელიდან შექემისკენ მიემართება და ლებონაზე გადის (მსჯ. 5:6; 21:19).

წიგნში „დიდი და პატარა გზები ძველ ისრაელში“ ნათქვამია: „ძველი ისრაელის საგზაო ქსელის შესწავლისას ყველაზე დიდ სირთულეს ის წარმოადგენს, რომ დღემდე ძველ აღთქმაში მოხსენიებული გზების კვალიც კი აღარ შემორჩა. ამის მიზეზი ის არის, რომ [იმ დროს] გზები არ იყო მოკირწყლული“. მიუხედავად ამისა, შემორჩენილი ქალაქების ტოპოგრაფიამ და არქეოლოგიურმა გათხრებმა შესაძლებელი გახადა იმის დადგენა, თუ სად გადიოდა ბევრი იმდროინდელი გზა.

საომარი მოქმედებების დროს ჯარის გადაადგილება ხშირად გზებზე იყო დამოკიდებული (1მფ. 13:17, 18; 4მფ. 3:5—8). ისრაელებზე თავდასასხმელად ფილისტიმელები ეკრონიდან და გათიდან წამოვიდნენ და სოქოსა და აზეკას შორის დაბანაკდნენ. საულის ლაშქარი მათ „მუხნარის ველზე“ შეხვდა. მას შემდეგ, რაც დავითმა გოლიათი დაამარცხა, ფილისტიმელები გათისა და ეკრონისკენ გაიქცნენ, ხოლო დავითი იერუსალიმში დაბრუნდა (1მფ. 17:1—54).

ლაქიში (დ10), აზეკა (დ9) და ბეთ-შემეში (დ9) იმ გზებზე მდებარეობდა, რომლებიც შეფელას გავლით იუდეის მთიანეთში მიდიოდა. ასეთნაირად, ეს ქალაქები დიდ როლს ასრულებდა მტრებისთვის გზის გადაღობვაში, რომლებიც ისრაელის შუაგულში შეჭრას ვია მარისის გზით ცდილობდნენ (1მფ. 6:9, 12; 4მფ. 18:13—17).

[სქოლიოები]

[რუკები 17 გვერდზე]

(სრული ტექსტი იხილეთ პუბლიკაციაში)

ტერიტორიები და გზები გაერთიანებული სამეფოს პერიოდში

საზღვრები (სოლომონის დროს)

თიფსახი

ხამათი

თადმორი

ბეროთაი (ქუნი?)

სიდონი

დამასკო

ტვიროსი

დანი

იერუსალიმი

ღაზა

აროერი

ბეერ-შება

თამარი

ეციონ-გებერი

ელათი (ელოთი)

[მდინარეები და დინებები]

ევფრატი

ეგვიპტის ხევი

დავითი და სოლომონი (გზები)

ბ10 ღაზა

გ8 იოპე

გ9 აშდოდი

გ10 აშკელონი

გ11 ციკლაგი

გ12 ფარანის უდაბნო

დ5 დორი

დ6 ხეფერი

დ8 აფეკი

დ8 რამა

დ9 შაალბიმი

დ9 გეზერი

დ9 მაკაცი

დ9 ეკრონი

დ9 ბეთ-შემეში

დ9 გათი

დ9 აზეკა

დ10 სოქო

დ10 ადულამი

დ10 კეილა

დ10 ლაქიში

დ11 იათირი

დ12 ბეერ-შება

ე2 ტვიროსი

ე4 ქაბული

ე5 იოკნეამი (იოკმეამი?)

ე5 მეგიდო

ე6 თაანახი

ე6 არუბოთი

ე7 ფირათონი

ე8 ლებონა

ე8 ცერედა

ე8 ბეთელი

ე9 ქვემო ბეთ-ხორონი

ე9 ზემო ბეთ-ხორონი

ე9 გება

ე9 გაბაონი

ე9 გიბა

ე9 კირიათ-იეარიმი

ე9 ნობი

ე9 ბაალ-ფერაციმი

ე9 იერუსალიმი

ე9 ბეთლემი

ე10 თეკოა

ე10 ხებრონი

ე11 ზიფი

ე11 ხორეში?

ე11 ქარმელი

ე11 მაონი

ე11 ეშთემოა

ვ5 ენ-დორი

ვ5 შუნემი

ვ5 იზრეელი

ვ6 ბეთ-შეანი

ვ7 თირცა

ვ7 შექემი

ვ8 ცარეთანი

ვ8 შილო

ვ8 ოფრა?

ვ9 იერიხონი

ვ11 ენ-გედი

ზ2 აბელ-ბეთ-მააქა

ზ2 დანი

ზ3 ხაცორი

ზ3 მააქა

ზ5 ლო-დებარი (დებირი)

ზ5 როგელიმი

ზ6 აბელ-მეჰოლა

ზ7 სუქოთი

ზ7 მახანაიმი

თ1 სირია

თ4 გეშური

თ6 გალაადის რამოთი

თ8 რაბა

თ9 მედება

თ11 აროერი

თ12 მოაბი

ი4 ხელამი?

ი9 ამონი

[მთავარი გზები]

გ10 ვია მარისი

თ6 სამეფო გზა

[მთები]

ვ5 მ. გილბოა

[წყლები]

გ8 ხმელთაშუა ზღვა (დიდი ზღვა)

ვ10 მარილოვანი ზღვა (მკვდარი ზღვა)

ზ4 გალილეის ზღვა

[წყარო ან ჭა]

ე9 ენ-როგელი

[სურათი 16 გვერდზე]

მარჯვნივ: მუხნარის ველი; ხედი აღმოსავლეთით იუდეის მთიანეთისკენ.

ქვემოთ: აღთქმულ მიწაზე საგზაო ქსელი იყო გაყვანილი.