თავი 20

როგორ გამოვნახო საერთო ენა მასწავლებელთან?

ვინ არის შენი საყვარელი მასწავლებელი ․․․․․

რატომ გიყვარს ეს მასწავლებელი? ․․․․․

რომელ მასწავლებელთან გიჭირს ყველაზე მეტად საერთო ენის გამონახვა? ․․․․․

მეგობრების არჩევა შენი საქმეა, მაგრამ სკოლის მასწავლებლებს უმეტეს შემთხვევაში შენ ვერ აირჩევ. შესაძლოა ყველა მასწავლებელთან კარგად ხარ. 18 წლის დევიდი ამბობს: „არც ერთ მასწავლებელთან პრობლემა არ მქონია. პატივს ვცემდი და ისინიც კარგად მექცეოდნენ“.

მეორე მხრივ, შეიძლება ისეთი მასწავლებელი გყავდეს, როგორიც 11 წლის სარას ჰყავს. სარა მას ასე აღწერს: „ძაან უხეში მასწავლებელია. მის ნალაპარაკებს თავსა და ბოლოს ვერ ვუგებ. არც წესიერად გვიხსნის გაკვეთილს, და ლაპარაკითაც ძაან ბევრს ლაპარაკობს“. მასწავლებელს რომ შეეწყო, ჯერ ის უნდა გაარკვიო, კონკრეტულად რა პრობლემასთან გაქვს საქმე. როგორც კი ამ პრობლემას დაადგენ, მის გადაჭრასაც უკეთ შეძლებ. ამ ნიშნით ✔ აღნიშნე ქვემოთ მოცემული ვარიანტებიდან რომელი გეხება, ან დაწერე შენი ვარიანტი.

□ ვერ ვუგებ ჩემს მასწავლებელს

□ უფრო მაღალი ნიშნები მეკუთვნის

□ სხვებს მეტ ყურადღებას უთმობს

□ იმაზე ხშირად მსაყვედურობს, ვიდრე ვიმსახურებ

□ მგონი ათვალწუნებული ვყავარ

□ სხვა ․․․․․

რა დაგეხმარება? პირველი ნაბიჯი მოციქული პეტრეს სიტყვების გათვალისწინებაა. მან დაწერა: „ყველას ერთი აზრი გქონდეთ, იყავით გულისხმიერნი“ (1 პეტრე 3:8). რამ შეიძლება აღგძრას იმისკენ, რომ „უხეში“ მასწავლებლის მიმართ გულისხმიერი იყო? განვიხილოთ მასწავლებლებისთვის დამახასიათებელი რამდენიმე თავისებურება, რისი განხილვაც შეიძლება დაგეხმაროს.

შეცდომებს მასწავლებლებიც უშვებენ. უცნაური ხასიათი, პრობლემები და აკვიატებული აზრები მასწავლებლებსაც აქვთ. მოწაფე იაკობმა დაწერა: „ვინც სიტყვით არ ცდება, სრულყოფილია და მთელი სხეულის ალაგმვა შეუძლია“ (იაკობი 3:2). 19 წლის ბრიანა ამბობს: „ჩემი მათემატიკის მასწავლებელი მოთმინებას ძალიან ადვილად კარგავდა და ხშირად დაგვყვიროდა, რის გამოც მისი პატივისცემა გვიჭირდა“. რა იწვევდა მასწავლებლის ასეთ რეაქციას? ბრიანა განაგრძობს: „ბავშვები ძალიან ცუდად იქცეოდნენ, რომ მასწავლებლისთვის უარესად მოეშალათ ნერვები“.

ალბათ გსიამოვნებს, როდესაც მასწავლებელი თვალს ხუჭავს შენს შეცდომებზე და არასწორ საქციელზე, განსაკუთრებით მაშინ, თუ რაღაცის გამო სტრესულ სიტუაციაში ხარ. შეგიძლია შენც დახუჭო თვალი მის შეცდომებზე? გაიხსენე სკოლაში ბოლო დროს მომხდარი უსიამოვნება და დაწერე, რას შეიძლებოდა გამოეწვია მასწავლებლის რეაქცია.

․․․․․

მასწავლებლები ზოგს მეტ ყურადღებას უთმობენ. დაფიქრდი, რა პრობლემას აწყდებიან მასწავლებლები: შენი თანაკლასელებიდან რამდენ მოსწავლეს აქვს კლასში ყოფნის გულწრფელი სურვილი? აქედან რამდენი ახერხებს გაკვეთილზე ყურადღებით ყოფნას ნახევარი საათი ან ოდნავ მეტი? დაფიქრდი ამაზეც: რამდენი მოსწავლე ცდილობს, მასწავლებელზე იყაროს ჯავრი იმის გამო, რომ რაღაცაზე ან ვიღაცაზე გაბრაზებულია? ახლა წარმოიდგინე, რომ უნდა ასწავლო 20-30 ან კიდევ უფრო მეტ შენს თანატოლს, და აქედან ცოტას თუ აინტერესებს ის, რასაც ასწავლი. ნუთუ უფრო მეტ ყურადღებას არ დაუთმობდი იმ მოსწავლეებს, რომლებიც ინტერესით მოგისმენდნენ?

ფაქტია, შეიძლება გაღიზიანდე, როდესაც ხედავ, რომ მასწავლებელი აშკარა მიკერძოებას ავლენს. ნატაშა თავის ერთ-ერთ მასწავლებელზე ამბობს: „დავალებას მოგვცემდა ხოლმე და დაგვიდგენდა თარიღს, როდის უნდა დაგვემთავრებინა, მაგრამ ყოველთვის უშვებდა გამონაკლისს მარტო ფეხბურთელებისთვის იმიტომ, რომ მასწავლებლობის გარდა, მთავარი მწვრთნელის თანაშემწეც იყო“. თუ მსგავს რამეს შენც აწყდები, ჰკითხე საკუთარ თავს: მასწავლიან ისე, როგორც საჭიროა? თუ კი, რატომ უნდა გაბრაზდე ან გაგიჩნდეს შურის გრძნობა?

დაწერე, როგორ შეგიძლია უკეთ დაანახვო მასწავლებელს, რომ შენთვის საინტერესოა ის, რასაც გასწავლის.

․․․․․

ზოგი მასწავლებელი არასწორად უგებს მოსწავლეებს. ზოგჯერ ხასიათის შეუთავსებლობის ან გაუგებრობის გამო გიპირისპირდება მასწავლებელი. კითხვების დასმა მან შეიძლება ისე აღიქვას, თითქოს მისი გამოჭერა გინდა, ხოლო მოსწრებულად ნათქვამი სიტყვები — უპატივცემულობად ან უაზრო ლაპარაკად.

რა უნდა გააკეთო, თუ მასწავლებელი ვერ გიგებს? ბიბლიაში წერია: „ნურავის გადაუხდით სამაგიეროს . . . რამდენადაც თქვენი მხრივ შესაძლებელია, მშვიდობიანად იყავით ყველასთან“ (რომაელები 12:17, 18). წინააღმდეგობას ნუ გაუწევ მასწავლებელს. მოერიდე არაფრის მომცემ დაპირისპირებას. ნუ მისცემ მასწავლებელს უკმაყოფილების საბაბს. პირიქით, იყავი მეგობრული. შეიძლება გაგიჩნდეს კითხვა: კი მაგრამ შესაძლებელია, რომ მეგობრულად ვიყო ასეთ მასწავლებელთან? შესაძლებელია. პატივისცემით მიესალმე ხოლმე, როდესაც შეხვდები. შენმა თავაზიანობამ და ზოგჯერ გაღიმებამ შეიძლება მასწავლებელს შენზე შეხედულება შეუცვალოს (რომაელები 12:20, 21).

კენს მასწავლებლები ხშირად არასწორად უგებდნენ. ის ამბობს: „ძალიან მორიდებული ვიყავი და მასწავლებლებთან ხმას ვერ ვიღებდი“. რა გამოსავალი მოძებნა მან? „ბოლოს და ბოლოს მივხვდი, რომ მთლიანობაში მასწავლებლებს ჩემი დახმარება უნდოდათ. ამიტომ გადავწყვიტე, ყველა მასწავლებელი უფრო ახლოს გამეცნო. ამის შემდეგ უფრო მაღალ ნიშნებს ვიღებდი“.

მართალია, მეგობრული დამოკიდებულებით თუ საუბრით ყოველთვის ვერ მოიგებ მასწავლებლის გულს, მაგრამ იყავი მომთმენი. მეფე სოლომონმა დაწერა: „მოთმინებასა და რბილ საუბარს მმართველის [ან მასწავლებლის] დაყოლიება და ნებისმიერი პრობლემის გადაჭრა შეუძლია“ (იგავები 25:15, „თანამედროვე ინგლისური თარგმანი“). თუ მასწავლებელი უსამართლოდ მოგექცა, შეინარჩუნე სიმშვიდე და თავაზიანად დაელაპარაკე. თუ ასე მოიქცევი, მასწავლებელმა შეიძლება სულ სხვა თვალით შემოგხედოს (იგავები 15:1).

მასწავლებელი ვერ გიგებს ან უსამართლოდ გექცევა. როგორია შენი პირველი რეაქცია?

․․․․․

როგორ ჯობდა მოქცეულიყავი?

․․․․․

კონკრეტული პრობლემების მოგვარება

იმის გაცნობიერება, რომ მასწავლებლის შესაძლებლობები შეზღუდულია, მხოლოდ დასაწყისია. როგორ უნდა მიუდგე ამა თუ იმ კონკრეტულ პრობლემას? მაგალითად, როგორ მოიქცეოდი ქვემოთ მოცემულ შემთხვევებში?

უკეთესი ნიშანი მეკუთვნის. „ყოველთვის მაღალ ნიშნებს ვიღებდი, — ამბობს კატრინა. — მაგრამ ერთ წელს ერთმა მასწავლებელმა ძალიან დაბალი ნიშანი დამიწერა. არადა უკეთესი ნიშანი მეკუთვნოდა. მშობლები სკოლის დირექტორს დაელაპარაკნენ, რის შემდეგაც მასწავლებელმა ოდნავ მომიმატა ნიშანი, მაგრამ მაინც ძალიან უკმაყოფილო ვიყავი“. თუ შენც მსგავს მდგომარეობაში აღმოჩნდი, ბრალდებებით ნუ აიკლებ მასწავლებელს. პირიქით, მიჰბაძე ბიბლიურ პერსონაჟს, ნათანს. მას რთული დავალება დაეკისრა, მეფე დავითი მძიმე ცოდვაში უნდა ემხილებინა. ნათანი არ შეჭრილა სასახლეში და არ დაუწყია ხმამაღლა ყვირილი, რაში მიუძღოდა დავითს ბრალი. ის მას ერთი ერთზე დაელაპარაკა ტაქტიანად (2 სამუელი 12:1—7).

შენც შეგიძლია მშვიდად და მოკრძალებით დაელაპარაკო მასწავლებელს. თუ აენთები, უცოდინარობაში დასდებ ბრალს ან კიდევ უარესს ეტყვი, მის გულს ნამდვილად ვერ მოიგებ. ისე მოიქეცი, როგორც დიდ ადამიანს შეეფერება. ჯერ ჰკითხე, რა უნდა გაგეკეთებინა უკეთესად, რომ უფრო მაღალი ნიშანი მიგეღო. სოლომონმა დაწერა „მოსმენამდე პასუხის გაცემა უგუნურებაა და დამცირება“ (იგავები 18:13). მოსმენის შემდეგ შეგიძლია აღნიშნო, შენი აზრით, სად იქნა შეცდომა დაშვებული. მასწავლებელმა ნიშანი რომც არ მოგიმატოს, შენმა დამოკიდებულებამ შეიძლება შენზე დადებითი შთაბეჭდილება შეუქმნას.

მგონი მასწავლებელი გადამეკიდა. რეიჩელი ყოველთვის მაღალ ნიშნებს იღებდა. მაგრამ მე-7 კლასში რომ გადავიდა, ყველაფერი რადიკალურად შეიცვალა. რეიჩელი იხსენებს: „ჩემი მასწავლებელი ყველაფერს აკეთებდა იმისათვის, რომ კლასში დავრჩენილიყავი“. რაში იყო საქმე? მასწავლებელმა პირდაპირ უთხრა რეიჩელს და დედამისს, რომ მათი რელიგია არ მოსწონდა.

რა მოხდა ამის შემდეგ? რეიჩელი განაგრძობს: „როდესაც აშკარა იყო, რომ მასწავლებელს ამოჩემებული ვყავდი და ცუდ ნიშანს ამის გამო მიწერდა, დედა წამომყვებოდა ხოლმე მასთან სალაპარაკოდ. ბოლოს, როგორც იქნა, შემეშვა“. თუ შენც თვალში ჰყავხარ ამოღებული მასწავლებელს, დაელაპარაკე მშობლებს. ისინი დაელაპარაკებიან მას და შესაძლოა სკოლის ადმინისტრაციასაც კი, რათა პრობლემა მოგვარდეს.

შორს გაიხედე!

ფაქტია, რომ ყოველთვის იოლად ვერ გახვალ ფონს. ზოგჯერ მოთმინებაა საჭირო. ტანია აღნიშნავს: „ერთი მასწავლებელი ბავშვებს ძალიან ცუდად გვექცეოდა. ხშირად გვაყენებდა შეურაცხყოფას, სულელებს გვეძახდა. პირველად მატირა კიდეც, მაგრამ მერე მისი სიტყვები გულთან ახლოს აღარ მიმქონდა. კონცენტრირებული ვიყავი ჩემს დავალებებზე და ვაქტიურობდი მის გაკვეთილებზე. ამის მერე იმდენად აღარ ვყავდი ათვალწუნებული და იმ ერთეულთა რიცხვშიც აღმოვჩნდი, ვისაც კარგ ნიშნებს უწერდა. ორი წლის შემდეგ ეს მასწავლებელი სამსახურიდან გაათავისუფლეს“.

თუ ისწავლი საერთო ენის გამონახვას რთული ხასიათის მასწავლებელთან, ეს მომავალში გამოგადგება, როდესაც სამსახურში რთული ხასიათის უფროსი გეყოლება. ამგვარად, კარგი მასწავლებლების დაფასებასაც ისწავლი.

საკვანძო ბიბლიური მუხლი

„ამიტომ ყველაფერში, როგორც თქვენ გინდათ, რომ მოგექცნენ სხვები, თქვენც ისევე მოექეცით მათ“ (მათე 7:12).

რჩევა

თუ ფიქრობ, რომ მასწავლებელი უინტერესოდ ატარებს გაკვეთილს, ყურადღება მასალაზე გადაიტანე და არა მასწავლებელზე. გააკეთე ჩანაწერები, ტაქტიანად გამოჰკითხე დამატებითი ინფორმაცია, და იყავი მოწადინებული. ენთუზიაზმი, როგორც წესი, გადამდებია.

იცოდი, რომ . . . ?

შენს მასწავლებელს ერთი და იგივე გაკვეთილი ათჯერ და შეიძლება ასჯერაც ჰქონდეს ჩატარებული. ამიტომ მისთვის რთული იქნება გაკვეთილის ჩატარება ადრინდელი ენთუზიაზმით.

რა უნდა გავაკეთო

მოსაწყენი გაკვეთილები ჩემთვის უფრო საინტერესო რომ გახდეს, მე ․․․․․

თუ ვხედავ, რომ მასწავლებელი უსამართლოდ მექცევა, მე ․․․․․

რა ვკითხო მშობლებს ამ საკითხზე? ․․․․․

როგორ ფიქრობ?

● რატომ არის მნიშვნელოვანი ყურადღების გადატანა საგანზე და არა მასწავლებელზე?

● როგორ შეიძლება იმოქმედოს საგნის მიმართ შენმა დამოკიდებულებამ შენდამი მასწავლებლის დამოკიდებულებაზე?

[ჩანართი 146 გვერდზე]

„ვცდილობდი, ყველა მასწავლებელთან კარგად ვყოფილიყავი. ქუჩაში რომ შევხვდებოდი, მისალმებისას სახელებით მივმართავდი და მცირე ხნით გამოველაპარაკებოდი ხოლმე“ (კარმენი).

[სურათი 145 გვერდზე]

მასწავლებლები რაღაცით მდინარეში ჩალაგებულ ქვებს ჰგვანან, რომლებიც გეხმარებიან, რომ უცოდინარობიდან ცოდნამდე მიხვიდე, მაგრამ ნაბიჯები შენ უნდა გადადგა.