იეჰოიაკიმი

[შესაძლოა ნიშნავს: იეჰოვა წამოაყენებს]

იუდას ერთ-ერთი უკანასკნელი მეფე; იოშიას ვაჟი ზებიდასგან; თავიდან ერქვა ელიაკიმი (2მფ. 23:34, 36; 1მტ. 3:15). ბოროტი იეჰოიაკიმის დაახლოებით 11-წლიანი მმართველობის დროს (ძვ. წ. 628—618) ჩვეულებრივი იყო უსამართლობა, ჩაგვრა და მკვლელობა (2მტ. 36:5; იერ. 22:17; 52:2). გარდა ამისა, მისი მმართველობის პერიოდში იუდას მოსვენებას არ აძლევდნენ ქალდეველთა, სირიელთა, მოაბელთა და ამონელთა მოთარეშე რაზმები (2მფ. 24:2).

მეფე იოშიას სიკვდილის შემდეგ ხალხმა რატომღაც ელიაკიმის უმცროსი ძმა, იეჰოახაზი გაამეფა იუდაზე. დაახლოებით სამი თვის შემდეგ ფარაონმა ნექომ ტყვედ წაიყვანა იეჰოახაზი, 25 წლის ელიაკიმი გაამეფა და ამ ახალ მმართველს სახელი იეჰოიაკიმად შეუცვალა. ნექომ იუდას დიდძალი ხარკიც მოსთხოვა. ხარკის გადასახდელად მეფე იეჰოიაკიმმა ქვეყანა დაბეგრა და თავის ქვეშევრდომებს ოქრო-ვერცხლი მიატანინა (2მფ. 23:34—36; 2მტ. 36:3—5). მიუხედავად ხალხისთვის დადგმული ბეგარის მძიმე უღლისა, იეჰოიაკიმმა ახალი, მდიდრული სასახლის აგება გადაწყვიტა. როგორც ჩანს, ხარჯების შემცირების მიზნით მან ბოროტად გამოიყენა თავისი მდგომარეობა და მუშებს გასამრჯელო არ გადაუხადა. ამიტომ იეჰოვამ იერემიას პირით მკაცრად გაკიცხა ეს ბოროტი მმართველი და უთხრა, რომ მამალი ვირივით დამარხავდნენ (იერ. 22:13—19).

იეჰოიაკიმის მმართველობის დასაწყისში იერემია აფრთხილებდა ხალხს, რომ თუ არ მოინანიებდნენ, იერუსალიმი და მისი ტაძარი განადგურდებოდა. ამის გამო წინასწარმეტყველს მოკვლით დაემუქრნენ. მაგრამ იერემიას გამოესარჩლა გავლენიანი ახიკამი და სიკვდილისგან იხსნა. მანამდე ურიას მიერ წარმოთქმულმა მსგავსმა წინასწარმეტყველებამ იმდენად განარისხა იეჰოიაკიმი, რომ მისი მოკვლა გადაწყვიტა. შეშინებულმა ურიამ ეგვიპტეს შეაფარა თავი, მაგრამ მაინც ვერ გაექცა მეფის რისხვას. იეჰოიაკიმმა უკან ჩამოაყვანინა ურია და მახვილით მოკლა (იერ. 26:1—24).

იეჰოიაკიმის მეფობის მეოთხე წელს (ძვ. წ. 625) ნაბუქოდონოსორმა სირიასა და პალესტინაზე გავლენის მოსაპოვებლად გამართულ ბრძოლაში დაამარცხა ფარაონი ნექო. ბრძოლა გაიმართა ევფრატთან ახლოს ქარხემიშში, იერუსალიმიდან ჩრდილოეთით დაახლ. 600 კილომეტრში (იერ. 46:1, 2). იმავე წელს იერემიამ უკარნახა თავის მდივან ბარუქს იეჰოვას მიერ ისრაელის, იუდასა და ყველა ერის წინააღმდეგ წარმოთქმული სიტყვები. მაშინ ჩაიწერა ის ცნობები, რომლებიც იერემიას იოშიას მმართველობის მე-13 წლიდან გადაეცემოდა (მაშინ იეჰოიაკიმი დაახლ. 6 წლისა იყო). თითქმის ერთი წლის შემდეგ, მეცხრე მთვარისმიერ თვეს (ქისლევი, ნოემბერ-დეკემბერი), მეფე იეჰოიაკიმს წაუკითხეს გრაგნილი იერემიას ნაკარნახევი ცნობით. როგორც კი იეჰუდი სამ-ოთხ სვეტს წაიკითხავდა, იეჰოიაკიმი ამ ნაწილს ჭრიდა და თავის ზამთრის სასახლეში დანთებულ ღუმელში ყრიდა. ამგვარად, მთელი გრაგნილი ნაწილ-ნაწილ ჩაყარა ცეცხლში. იეჰოიაკიმმა ყურადღება არ მიაქცია სამი მთავრის თხოვნას, არ დაეწვა გრაგნილი. მას ძალიან არ მოეწონა წინასწარმეტყველება, რომ იუდას სამეფოს ბაბილონის მეფე გაანადგურებდა. აქედან შეიძლება დავასკვნათ, რომ ნაბუქოდონოსორს ჯერ არ ჰქონდა გალაშქრებული იერუსალიმზე და იეჰოიაკიმი ჯერ არ იყო მისი ვასალი (იერ. 36:1—4, 21—29).

2 მეფეების 24:1-ის თანახმად, ნაბუქოდონოსორმა იმძლავრა იუდას მეფეზე და „სამ წელიწადს ემორჩილებოდა მას იეჰოიაკიმი“. მაგრამ „მერე ზურგი აქცია მას [ნაბუქოდონოსორს] და განუდგა“. როგორც ჩანს, იეჰოიაკიმის, როგორც ბაბილონის ვასალი მეფის, მესამე წელზეა საუბარი დანიელის 1:1-ში. შეუძლებელია ამაში იგულისხმებოდეს იუდაში იეჰოიაკიმის 11-წლიანი მმართველობის მესამე წელი, რადგან მაშინ ის ეგვიპტის ფარაონის, ნექოს ვასალი იყო და არა ბაბილონის მეფის. იეჰოიაკიმის იუდაში მეფობის მეოთხე წელს ნაბუქოდონოსორმა ქარხემიშთან (ძვ. წ. 625 [სავარაუდოდ, ნისანის შემდეგ]) გამარჯვების მოპოვებით წერტილი დაუსვა სირიასა და პალესტინაზე ეგვიპტის ბატონობას (იერ. 46:2). რადგანაც ბაბილონის წინააღმდეგ წასვლამ მეფობა დააკარგვინა იეჰოიაკიმს, რომელიც დაახლოებით 11 წელი მართავდა იუდას, ბაბილონის სამწლიანი ვასალური მდგომარეობა უნდა დაწყებულიყო მისი მმართველობის მერვე წლის მიწურულს ანუ ძვ. წ. 620 წლის დასაწყისში.

დანიელის 1:1, 2-ში ნათქვამია, რომ ნაბუქოდონოსორი გამოვიდა იერუსალიმის წინააღმდეგ, ალყაში მოაქცია ის და იეჰოვამ ხელში ჩაუგდო ბაბილონის მეფეს იეჰოიაკიმი და ტაძრის ნივთების ნაწილი. მაგრამ 2 მეფეების 24:10—15-ში, სადაც აღწერილია იერუსალიმის ალყა, ნათქვამია, რომ იეჰოიაკიმის ვაჟი იეჰოიაქინი, რომლის მეფობაც მხოლოდ სამ თვესა და ათ დღეს გაგრძელდა, ბაბილონელებთან გავიდა და დანებდა. ამიტომ სიმართლესთან ახლოსაა აზრი, რომ იეჰოიაკიმი ალყის დროს მოკვდა, შესაძლოა ალყის დაწყებისთანავე. იეჰოვას მიერ იერემიას პირით წარმოთქმული წინასწარმეტყველება (22:18, 19; 36:30) ცხადყოფდა, რომ იეჰოიაკიმს ღირსეულად არ დამარხავდნენ. მისი გვამი იერუსალიმის კარიბჭეების გარეთ დაუმარხავი ეგდებოდა დღისით სიცხეში, ღამით კი — ყინვაში. უცნობია, რა გაგებით გადაეცა იეჰოიაკიმი ნაბუქოდონოსორის ხელში (დნ. 1:2). შესაძლოა ამაში ის იგულისხმება, რომ იეჰოიაკიმი ალყის დროს მოკვდა, მისი ვაჟი კი ტყვედ წაიყვანეს, რის შედეგადაც იეჰოიაკიმის საგვარეულო ხაზს ნაბუქოდონოსორის ხელით ჩამოერთვა მეფობა. შეუძლებელია იუდეველთა გადმოცემის (ჩანს იოსებ ფლავიუსის ნაშრომიდან) დამტკიცება, რომლის თანახმადაც ნაბუქოდონოსორმა მოკლა იეჰოიაკიმი და მისი გვამის იერუსალიმის გალავნიდან გადაგდება ბრძანა („იუდეველთა სიძველენი“, წ. X, თ. 6, აბზ. 3). რა მიზეზითაც არ უნდა მომკვდარიყო იეჰოიაკიმი, ცხადია, რომ ნაბუქოდონოსორმა ვერ გამოიყენა იეჰოიაკიმის შესაპყრობად წაღებული სპილენძის ორმაგი ბორკილები (2მტ. 36:6).

იეჰოიაკიმის მეფობის „მესამე წელს“ (როგორც ვასალი მეფე) იერუსალიმის ალყის შემდეგ ბაბილონში გადაასახლეს დანიელი და სხვა იუდეველები, მათ შორის დიდებულები და სამეფო ოჯახის წევრები. ვინაიდან არ არსებობს სხვა ცნობები ბაბილონში უფრო ადრეულ ტყვეობაზე, ეს გადასახლება, როგორც ჩანს, იეჰოიაკიმის მემკვიდრე იეჰოიაქინის მოკლევადიანი მეფობის დროს მოხდა (2მფ. 24:12—16; იერ. 52:28).

მას შემდეგ, რაც იეჰოიაკიმის ვაჟი იეჰოიაქინი დანებდა ბაბილონელებს, ნაბუქოდონოსორმა იუდას ტახტზე ბიძამისი ციდკია დასვა (2მტ. 36:9, 10). ამით შესრულდა იერემიას წინასწარმეტყველება, რომ იეჰოიაკიმს აღარავინ ეყოლებოდა დავითის ტახტზე მჯდომი (იერ. 36:30). იეჰოიაკიმის ვაჟმა იეჰოიაქინმა მხოლოდ სამ თვესა და ათ დღეს იმეფა.