მალაქია (ბიბლიის წიგნი)

თანამედროვე ბიბლიებში ეს არის ებრაული წერილების ბოლო წიგნი. ტრადიციულ ებრაულ კანონში ის ბოლოა ე. წ. მცირე წინასწარმეტყველებს შორის, რომელსაც მოსდევს წერილები (ჰაგიოგრაფები). მასში ჩაწერილია იეჰოვას განაჩენი ისრაელზე, რომელიც მალაქიას პირით წარმოთქვა (მლ. 1:1).

მალაქიას დროს არსებული ვითარება. იმ დროს, როცა მალაქია წინასწარმეტყველებდა, მღვდლები საშინლად იქცეოდნენ — იეჰოვას მსხვერპლად სწირავდნენ კოჭლ, ბრმა და სნეულ ცხოველებს, რაც კანონს ეწინააღმდეგებოდა (მლ. 1:8; ლვ. 22:19; კნ. 15:21); ხალხს სათანადო მითითებებსა და რჩევა-დარიგებას არ აძლევდნენ, რის გამოც ბევრი ბრკოლდებოდა (მლ. 2:7, 8); გასამართლებისას მიკერძოებას ავლენდნენ (2:9). ამ ყველაფერმა ცუდად იმოქმედა ისრაელებზე და იმ დასკვნამდე მიიყვანა, რომ იეჰოვას მსახურებას აზრი არ ჰქონდა (3:14, 15). ამაზე მოწმობს ის ფაქტი, რომ ისრაელები აღარ იხდიდნენ ტაძრისთვის მეათედებს. მათ დაკარგეს იეჰოვასადმი ერთგულება და, როგორც ჩანს, ცოლებს ეყრებოდნენ, რათა ცრუ ღვთაებების თაყვანისმცემელ ქალებზე დაქორწინებულიყვნენ. მათ შორის მომრავლდნენ გრძნეულები, მრუშები, მატყუარები, თაღლითები და მჩაგვრელები (2:11, 14—16; 3:5, 8—10). ამიტომ იეჰოვამ წინასწარ გააფრთხილა ისინი, რომ თავის ტაძარში მივიდოდა მათ გასასამართლებლად (3:1—6). ამასთან, ბოროტმოქმედებს მონანიებისკენ აღძრავდა და ეუბნებოდა: „დამიბრუნდით და მეც დაგიბრუნდებით“ (3:7).

დაწერის დრო. წიგნის შინაარსიდან ვიგებთ მისი დაწერის დროს. მაშინ ისრაელებს გამგებელი ჰყავდათ, რაც იმაზე მოწმობს, რომ ის ბაბილონის გადასახლებიდან დაბრუნების შემდეგ დაიწერა. ტაძარში მსახურების შესრულება იმაზე მიანიშნებს, რომ ის უკვე აღდგენილი იყო (მლ. 1:7, 8; 2:3, 13; 3:8—10). შესაბამისად, მალქია უფრო გვიან წინასწარმეტყველებდა, ვიდრე ანგია (ძვ. წ. 520) და ზაქარია (ძვ. წ. 520—518), რომლებიც ტაძრის მშენებლობის დასრულებისკენ მოუწოდებდნენ ხალხს (ეზრ. 5:1, 2; 6:14, 15). მალაქიას მიერ აღწერილი სიტუაცია, როცა ისრაელები უგულებელყოფდნენ ჭეშმარიტ თაყვანისმცემლობას და არღვევდნენ ღვთის კანონს, მიესადაგება იმ პერიოდს, როცა ნეემია ხელმეორედ ჩავიდა იერუსალიმში მეფე არტაქსერქსეს მეფობის 32-ე წლიდან (დაახლ. ძვ. წ. 443) რამდენიმე წელიწადში (შდრ. მლ. 1:6—8; 2:7, 8, 11, 14—16; ნემ. 13:6—31). ამიტომ მალაქიას წიგნი, ისევე როგორც ნეემიას წიგნი, შესაძლოა ძვ. წ. 443 წლის შემდეგ დაიწერა.

ეთანხმება ბიბლიის სხვა წიგნებს. წიგნი სრულად ეთანხმება წმინდა წერილების დანარჩენ წიგნებს. მოციქული პავლე ციტირებდა მალაქიას 1:2, 3-ს იმის საჩვენებლად, რომ ღვთის არჩევანი „მასზე კი არ არის დამოკიდებული, ვისაც სურს ან ვინც ისწრაფვის, არამედ მწყალობელ ღმერთზე“ (რმ. 9:10—16). წიგნში საუბარია იეჰოვაზე, როგორც შემოქმედზე (მლ. 2:10; შდრ. ფს. 100:3; ეს. 43:1; სქ. 17:24—26) და სამართლიან და მწყალობელ ღმერთზე, რომელიც არ იცვლება და დაუსჯელად არ ტოვებს განზრახ შემცოდველებს (მლ. 2:2, 3, 17; 3:5—7, 17, 18; 4:1; შდრ. გმ. 34:6, 7; ლვ. 26:14—17; ნემ. 9:17; იაკ. 1:17). ის ხაზს უსვამს ღვთის სახელის მნიშვნელოვნებას (მლ. 1:5, 11, 14; 4:2; შდრ. კნ. 28:58, 59; ფს. 35:27; მქ. 5:4) და აღძრავს მკითხველს, არ დაივიწყოს მოსეს კანონი (მლ. 4:4).

წიგნი აგრეთვე ისრაელის ყურადღებას ამახვილებდა მესიის მოსვლასა და იეჰოვას დღის დადგომაზე. მასში ნაჩვენებია, რომ იეჰოვა გაუგზავნიდა მათ თავის მაცნეს, რომელიც იეჰოვასთან ერთად მომავალი „შეთანხმების მაცნის“ მხოლოდ წინამორბედი იქნებოდა (მლ. 3:1). მათეს (11:10—14; 17:10—13), მარკოზისა (9:11—13) და ლუკას (1:16, 17, 76) ღვთივშთაგონებული ცნობებიდან ჩანს, რომ მალაქიას 3:1-სა და 4:5, 6-ში მოხსენიებული „მაცნე“ და „ელია“ იყო იესოს წინამორბედი იოანე ნათლისმცემელი.

[ჩარჩო]

მნიშვნელოვანი აზრები მალაქიადან

ეს არის განაჩენი, რომელიც ხაზს უსვამს, რომ იეჰოვა ღმერთის მოთხოვნების უგულებელყოფისთვის ადამიანი პასუხს აგებს მის წინაშე.

დაწერა წინასწარმეტყველმა მალაქიამ, როგორც ჩანს, ბაბილონში გადასახლებულთა პირველი ნაკადის დაბრუნებიდან დაახლ. 95 წლის შემდეგ.

იეჰოვას უყვარდა ისრაელი, მაგრამ მათ შეიძულეს მისი სახელი (1:1—14)

იეჰოვას უყვარდა თავისი ხალხი, როგორც იაკობი, ესავი კი სძულდა.

მიუხედავად ამისა, ისრაელმა მღვდლებმა შეიძულეს მისი სახელი, რადგან კოჭლი და სნეული ცხოველები მიჰყავდათ შესაწირავად. ასეთ ცხოველებს ისინი გამგებელს არ მიუყვანდნენ.

იეჰოვა კიცხავს მღვდლებსა და ხალხს, რადგან მიატოვეს მისი გზები (2:1—17)

მღვდლებმა გადაუხვიეს ღვთის გზიდან და მრავალი დააბრკოლეს კანონის დაცვისას, რითაც დაარღვიეს ლევის შეთანხმება.

ისრაელებს ცოლად მოჰყავდათ უცხოელი ქალები. ზოგი მზაკვრულად ექცეოდა ახალგაზრდობის ცოლს და ეყრებოდა.

მათ დაქანცეს ღმერთი იმის თქმით, რომ ის ბოროტმოქმედებს იწონებს.

ჭეშმარიტი უფალი გაასამართლებს და განწმენდს თავის ხალხს (3:1—18)

იეჰოვა მივა ტაძარში შეთანხმების მაცნესთან ერთად. ის განწმენდს ლევიანებს. იუდას საძღვნო შესაწირავი სასიამოვნო იქნება მისთვის.

ის არ დააყოვნებს გრძნეულებზე, მრუშებზე, მატყუარებზე, თაღლითებსა და მჩაგვრელებზე განაჩენის აღსრულებას.

იეჰოვა მოუწოდებს ხალხს, მის საცავში სრული მეათედი მიიტანონ და შედეგად უხვი კურთხევები მოიმკან.

იეჰოვას მოშიშთათვის სამახსოვრო წიგნი დაიწერება. მისი ხალხი მართალსა და ბოროტს შორის განსხვავებას დაინახავს.

იეჰოვას დიდი და შიშის მომგვრელი დღის მოსვლა (4:1—6)

იეჰოვას დღეს საბოლოოდ განადგურდებიან ბოროტები, ღვთის სახელის მოშიშთათვის კი სიმართლის მზე ამობრწყინდება.

ამ დღის დადგომას წინ უძღვის განახლება, რომელსაც წინასწარმეტყველი ელია შეასრულებს.