შეშბაცარი

მეფე კიროსის მიერ მათ გამგებლად დანიშნული კაცი, ვინც ბაბილონის ტყვეობიდან პირველები დაბრუნდნენ. სამშობლოსკენ მიმავალმა შეშბაცარმა თან წაიღო თავის დროზე ნაბუქოდონოსორის მიერ ტაძრიდან წაღებული ოქრო-ვერცხლის ნივთები. იერუსალიმში ჩასვლის შემდეგ მან საძირკველი ჩაუყარა მეორე ტაძარს (ეზრ. 1:7—11; 5:14—16).

განსხვავებული მოსაზრებანი არსებობს იმასთან დაკავშირებით, გამგებელი ზერუბაბელი იყო თუ არა შეშბაცარი. ზოგიერთი მეცნიერის აზრით, შეშბაცარი 1 მატიანის 3:18-ში მოხსენიებული შენაცარი (მეფე იეჰოიაქინის ძე) უნდა იყოს, რადგან მათი სახელები ერთმანეთს ჰგავს და, ამასთანავე, ბიბლიის ზოგ თარგმანში, ეზრას 1:8-ში შეშბაცარი იუდას „მთავრად“ მოიხსენიება (სსგ, ბსგ). თუმცა ეს მოსაზრება არცთუ ისე დამაჯერებლად ჟღერს, რადგან სახელებს შორის ნამდვილად არ არის დიდი მსგავსება, ხოლო იუდას „მთავრად [თავკაცი, აქ]“ მხოლოდ იეჰოიაქინის შვილი კი არა, შვილიშვილი ზერუბაბელიც შეიძლება მოიხსენიებოდეს.

თანამედროვე მეცნიერები, რომლებიც იმის დამტკიცებას ცდილობენ, რომ შეშბაცარი არ არის იგივე ზერუბაბელი, ამბობენ, რომ კიროსმა გამგებლად თავდაპირველად შეშბაცარი დანიშნა, ხოლო დარიოსის მმართველობის დროს იგი ზერუბაბელმა შეცვალა და ამიტომაც მიეწერება ტაძრის აშენება ამ უკანასკნელს.

თუმცა ყველაფერი უფრო იმაზე მეტყველებს, რომ შეშბაცარი იგივე ზერუბაბელი იყო; ამ თვალსაზრისს უჭერს მხარს როგორც მეცნიერთა უმეტესობა, ისე ბევრი სამეცნიერო ნაშრომიც. ამ მოსაზრების სასარგებლოდ შემდეგი ფაქტებიც მეტყველებს: შეშბაცარი ბიბლიაში ორგანაა მოხსენიებული და ის, რასაც ამ ორი მონაკვეთიდან მასზე ვიგებთ, ბიბლიის სხვა მუხლების თანახმად, ზერუბაბელს მიეწერება. ამასთანავე, ორივე გამგებლად არის მოხსენიებული (ეზრ. 1:11; 2:1, 2; 5:2, 14, 16; ანგ. 1:1, 14; 2:2, 21; ზქ. 4:9). აღსანიშნავია ისიც, რომ გადასახლებიდან დაბრუნებულთა წინამძღოლად ზერუბაბელი მიიჩნევა, შეშბაცარის სახელი კი საერთოდ არ გვხვდება ამ ჩამონათვალში (ეზრ. 2:2; 3:1, 2).

როგორც ჩანს, შეშბაცარი ზერუბაბელის ოფიციალური ანუ ბაბილონური სახელი იყო. სამეფო კარზე სახელები დანიელს და სხვა გადასახლებულებსაც შეუცვალეს (დნ. 1:7). „შეშბაცარი“ უფრო ქალდეურად ჟღერს, ვიდრე „ზერუბაბელი“. ეზრას 5:14—16-ში ოფიციალური წერილიდან ხდება ციტირება, ხოლო ეზრას პირველ თავში „შეშბაცარი“ მას შემდეგაა მოხსენიებული, რაც კიროსის ოფიციალური განკარგულებაა ციტირებული. შესაძლოა სწორედ ამით აიხსნას ის ფაქტი, რომ ამ ორ მონაკვეთში ეს შესაძლო წოდებაა მოხსენიებული.