აღთქმული მიწის პეიზაჟები
გიხაროდეს! კოდები გალიცლიცებულია ზეთით
იოველ წინასწარმეტყველმა წარმოთქვა შეგონება: „სიონის ძენო, იხარეთ და იმხიარულეთ უფლის, თქვენი ღვთის გამო“. როცა აღწერდა მათ სიხარულსა და აღორძინებას, წინასწარმეტყველმა გამოიყენა ზეთისხილთან შედარება: „აივსება ბეღლები ხორბლით და გალიცლიცდება კოდები ღვინით და ზეთით“ (იოველი 2:23, 24).
შენ რომ ბიბლიურ დროს ისრაელში გეცხოვრა, მოხარული იქნებოდი შენი სახლის გვერდით ან შენს ველებზე ისეთი ზეთისხილი ყოფილიყო, როგორსაც ზემოთ მოყვანილ ფოტოსურათზე ვხედავთ*. ეს შენს ცხოვრებას უფრო ადვილსა და სასიამოვნოს გახდიდა. რატომ იყო ზეთისხილი ასე მნიშვნელოვანი? (შეადარე მსაჯულნი 9:8, 9.)
თავდაპირველად კარგად დაათვალიერე შენი ხე. ზეთისხილის ხეებს შეუძლიათ საუკუნეებით იცოცხლონ, ზოგიერთი ათას წელზე მეტ ხანსაც ცოცხლობს და ამიტომ ამ ხის გამოკვლევისას, ალბათ, იხილავ ნაცრისფერ გამრუდებულ ტანს. ხეს შეუძლია 6 მეტრის სიმაღლეს მიაღწიოს; რასაკვირველია, ის არ არის ისეთი მაღალი, როგორც კედარი და არც ისეთი თვალწარმტაცია, როგორც პალმა. მისი მარადმწვანე ფოთლები ვერცხლისფერი ელვარებით მთელი წლის განმავლობაში წარმოქმნის ჩრდილს, და მაინც შენს ხეს მხოლოდ გარეგნული შეხედულებისა და ჩრდილის გამო არ დააფასებ.
რაც ყველაზე ძვირფასია — ეს არის ზეთისხილის ათასობით მწვანე და შავი ნაყოფი! ზეთისხილი სწორედ რომ მათი წყალობით თამაშობს მნიშვნელოვან როლს ისრაელში მკვიდრი ადამიანების ცხოვრებასა და საქმიანობაში. მაისში ხე იმოსება ნათელი ფერებით და ემზადება ნაყოფისათვის (იობი 15:33). მომწიფებისას ნაყოფმა შეიძლება შეიცვალოს ფერი — მოყვითალო-მწვანედან მუქ-ყავისფრამდე ან შავ ფერამდე.
ოქტომბერ-ნოემბერში ზეთისხილის ნაყოფის მოკრეფა მძიმე სამუშაო იყო. ხე ჯოხებით უნდა დაებერტყათ. ჩამოცვენილი ნაყოფი გროვდებოდა ძირს გაფენილ ტილოზე (მეორე რჯული 24:20). ნაყოფის დამუშავების წინ, საჭირო იყო მისი გარეცხვა, მაგალითად, უნდა დაელბოთ მარილწყალში, რათა მოშორებოდა ჩვეულებრივი მწარე გემო. შემდეგ რა უნდა გაეკეთებინათ?
ის იმაზე იქნებოდა დამოკიდებული, თუ როგორ მოისურვებდი მათ გამოყენებას ან რა გინდოდა მიგეღო მდიდარი მოსავლიდან. შენ შეგეძლო უმალ შეგეჭამა ნაყოფი ან დაგემარილებინა, რათა შენს ოჯახს რამოდენიმე თვის მანძილზე ჰქონოდა ზეთისხილის გემრიელი ნაყოფის მარაგი. ზეთისხილი შეიძლება ყოფილიყო კვების ძირითადი ნაწილი, კერძის შემადგენლობაში შედიოდა ზეთისხილის გემრიელი ნაყოფი და ქერისაგან გამომცხვარი კვერი.
მაგალითად, შესაძლოა ზეთისხილის ძირითადი ნაწილისაგან მიგეღო არაჩვეულებრივად სასარგებლო და ძვირფასი პროდუქტი — ზეთისხილის ზეთი. შენ შეგეძლო სხვადასხვა ხარისხის ზეთის მიღება და მისი ბევრ რამეში გამოყენება. შეგეძლო მწიფე ნაყოფი მსუბუქად დაგენაყა სანაყში ან შიშველი ფეხებით დაგეწურა იგი (მიქა 6:15). ასე იღებდნენ ყველაზე საუკეთესო ზეთს, რომელსაც ამჟამად ეწოდება ზეთისხილის ზეთი „ექსტრა“, რომელიც გამოიყენებოდა სანათებისათვის, რათა გაენათებინათ კარავი (გამოსვლა 25:37; 27:20, 21). შენ წარმოიდგინე, როგორ დაზოგავდი ამ რჩეული ზეთის მარაგს, რათა გამოგეყენებინა იგი საჭმლის მოსამზადებლად განსაკუთრებული შემთხვევების დროს!
ზეთისხილის ნაყოფი, თუნდაც დაბალი ხარისხის, შეიძლებოდა დაეწნეხათ, რათა რბილობიდან უფრო მეტი ზეთი გამოეწურათ, თუმცა ეს იქნებოდა უფრო დაბალი ხარისხის ზეთი. რბილობი შეიცავს დაახლოებით 50 პროცენტ ზეთს. შეიძლებოდა სხვადასხვა სახის საწნახელის გამოყენება, ერთ-ერთი მათგანი კი აქ არის გამოსახული. ნაწილობრივ თუ მთლიანად დასრესილ ნაყოფს ყრიდნენ საწნახელში, მის ზემოთ ტრიალებდა დოლაბი, რომელიც მოქმედებაში მოჰყავდა ვირს ან ადამიანს; დოლაბი წურავდა ზეთს, რომელიც გამოედინებოდა და მას ასხამდნენ დოქებში (მათე 18:6).
ზეთისხილის ზეთი შეიძლება შევადაროთ თხევად ოქროს, რადგან იგი ძვირად ფასობდა და ფართოდაც გამოიყენებოდა. ერთ ხეს შეეძლო მოეცა ზეთის მთელი წლის მარაგი ხუთი ან ექვსი ადამიანისაგან შემდგარი ოჯახისათვის. ზეთისხილის ზეთი იყო მათი საკვების ძირითადი ნაწილი, ვინაიდან ჰქონდა დიდი კალორიულობა და ორგანიზმი მას კარგად ითვისებდა. (შეადარე იერემია 41:8; ეზეკიელი 16:13). შენ შეგეძლო ზეთის მცირე ნაწილი სუნამოსთან შეგერია და გამოგეყენებინა, როგორც კოსმეტიკური საშუალება ან სტუმრისათვის თავზე დასხმით გამოგეჩინა სტუმართმოყვარეობა (2 მეფეთა 12:20; ფსალმუნი 44:8; ლუკა 7:46). შენ ასევე შეგეძლო მისი გამოყენება, როგორც ჭრილობის შემამსუბუქებელი საშუალება (ესაია 1:6; მარკოზი 6:13; ლუკა 10:34).
შენ სხვა შესაძლებლობებიც გექნებოდა გამოგეყენებინა ზეთისხილის ზეთის მდიდარი მარაგი. მაგალითად, როგორც სახლის გასანათებელი საშუალება, ღმერთის შესაწირავის ნაწილი ან სარფიანი ვაჭრობისათვის გამოსადექი საქონელი. დიახ, ბიბლიურ ხანაში ზეთისხილი ძალიან ძვირფასი მცენარე იყო, რის გამოც იოველს შეეძლო შესაბამისად გემოეყენებინა იგი აღორძინებისა და სიხარულის აღსაწერად (მეორე რჯული 6:11; ფსალმუნი 51:10; იერემია 11:16; მათე 25:3–8).