რას ნიშნავს რელიგიური თავისუფლება შენთვის?

მილიონები იბრძვიან მისთვის. ზოგი ეწირება კიდეც მას. იქიდან, რაც კაცობრიობას ეკუთვნის, ის ჭეშმარიტად ერთ-ერთი ყველაზე ძვირფასი რამეა. რა არის ეს? თავისუფლება! „მსოფლიო ენციკლოპედია“ (The World Book Encyclopedia) თავისუფლებას განმარტავს, როგორც „არჩევანის გაკეთებისა და მისი განხორციელების შესაძლებლობას“. ის განაგრძობს: „იურიდიული თვალსაზრისით ხალხი თავისუფალია, თუ საზოგადოება უსამართლოდ, ზედმეტად ან არაგონივრულად არ ზღუდავს მათ. საზოგადოება აგრეთვე უნდა იცავდეს მათ უფლებებს — ესე იგი არჩევანის გაკეთების, შესაძლებლობებისა და უპირატესობების ძირითად უფლებებს“.

აზრი ნათელი ჩანს. მაგრამ პრაქტიკაში ხალხისთვის თითქმის შეუძლებლად გამოიყურება, ზუსტად შეთანხმდნენ, თუ სად უნდა დაედოს თავისუფლებას საზღვრები. მაგალითად, ზოგი დარწმუნებულია, რომ მთავრობამ თავისი მოქალაქეების თავისუფლების დასაცავად კანონები უნდა დაადგინოს. სხვები კი დაამტკიცებენ, რომ ეს კანონები სწორედ იმ ბორკილებს წარმოადგენს, რომელთაგანაც მოქალაქეებს გათავისუფლება ესაჭიროებათ! აშკარაა, რომ თავისუფლება სხვადასხვა ადამიანებისთვის სხვადასხვა რამეს ნიშნავს.

რა შეიძლება ითქვას რელიგიურ თავისუფლებაზე?

თავისუფლება, რომელიც ყველაზე ცხარე კამათს იწვევს, ალბათ, რელიგიის თავისუფლებაა, რომელიც განისაზღვრება, როგორც „რწმენის არჩევისა და მის თანახმად ცხოვრების უფლება“. გაეროს ადამიანთა უფლებების დაცვის საყოველთაო დეკლარაციის თანახმად, „ყველას აქვს უფლება, ჰქონდეს აზრის, სინდისისა და რელიგიის თავისუფლება“. ამაში შედის პიროვნების უფლება, „შეიცვალოს რელიგია ან რწმენა“, და მას უფლება აქვს, „გამოავლინოს თავისი რელიგია ან რწმენა სწავლებაში, პრაქტიკაში, თაყვანისცემასა და წეს-ჩვეულებებში“ (მე-18 მუხლი).

რასაკვირველია, თავისი ქვეშევრდომებისთვის გულწრფელად მზრუნველი ნებისმიერი სახელმწიფოსგან ჩვენ ასეთი თავისუფლების მოცემის მოლოდინში ვიქნებოდით. სამწუხაროდ, ეს ყოველთვის არ ხდება. «რელიგია მრავალი ადამიანის უძლიერეს გრძნობებს ეხება, — აღნიშნავს „მსოფლიო ენციკლოპედია“ — ზოგი მთავრობა მჭიდროდაა შეკრული ერთ რელიგიასთან და მიაჩნიათ, რომ სხვა რწმენის ადამიანები პოლიტიკურ ძალაუფლებას საფრთხეს უქმნიან. მთავრობა შეიძლება აგრეთვე იმიტომ უყურებდეს რელიგიას, როგორც პოლიტიკურად სახიფათოს, რომ რელიგიებმა ღვთისადმი ერთგულება შეიძლება სახელმწიფოს მორჩილებაზე მაღლა დააყენონ».

ამ მიზეზით ზოგი მთავრობა შეზღუდვებს ადებს რელიგიურ წეს-ჩვეულებებს. ზოგი საერთოდ აკარგვინებს რომელიმე რწმენის ცხოვრებაში გამოყენების ხალისს. სხვებს, თუმცა ამტკიცებენ, რომ მხარს უჭერენ თაყვანისცემის თავისუფლებას, ლაგამით უჭირავთ ყოველგვარი რელიგიური საქმიანობა.

განვიხილოთ, მაგალითად, სიტუაცია, რომელიც მექსიკაში სუფევდა მრავალი წლის მანძილზე. მიუხედავად იმისა, რომ კონსტიტუცია რელიგიური თავისუფლების გარანტიას იძლეოდა, ის შემდეგ პირობას უყენებდა: „საჯარო თაყვანისმცემლობისთვის გამოყენებული ეკლესიები სახელმწიფოს საკუთრებაა, წარმოდგენილი ფედერალური მთავრობის მიერ, რომელიც გადაწყვეტს, თუ, როგორც ასეთი, რომელი მათგანის გამოყენების გაგრძელება შეიძლება“. ათას ცხრაას ოთხმოცდათერთმეტ წელს ამ შეზღუდვის გასაუქმებლად კონსტიტუციაში ცვლილება იქნა შეტანილი. მიუხედავად ამისა, ეს მაგალითი გვიჩვენებს, რომ რელიგიური თავისუფლება სხვადასხვა ქვეყანაში სხვადასხვანაირად შეიძლება აღიქმებოდეს.

სხვაგვარი სახეობის რელიგიური თავისუფლება

არსებობს რელიგიური თავისუფლება იმ ქვეყანაში, რომელშიც შენ ცხოვრობ? თუ დიახ, როგორ ხასიათდება ის? შეგიძლია, თაყვანი სცე ღმერთს შენს მიერ არჩეული მეთოდით, თუ იძულებული ხარ, სახელმწიფო რელიგიის წევრი გახდე? უფლება გაქვს, იკითხო და გაავრცელო რელიგიური ლიტერატურა, თუ ასეთი დაბეჭდილი მასალა აკრძალულია მთავრობის მიერ? შეგიძლია, ესაუბრო სხვებს შენს რწმენაზე, თუ ეს მიჩნეულია, როგორც მათი რელიგიური უფლებების ხელყოფა?

ამ კითხვებზე პასუხი დამოკიდებულია იმაზე, თუ სად ცხოვრობ. მიუხედავად ამისა, საინტერესოა, რომ არსებობს ისეთი რელიგიური თავისუფლება, რომელიც საერთოდ არ არის დამოკიდებული მოქმედების ადგილზე. ჯერ კიდევ ახ. წ. 32 წელს იერუსალიმში იესომ თავის მიმდევრებს უთხრა: „თუ ჩემ სიტყვაში დარჩებით, ჭეშმარიტად ჩემი მოწაფეები ხართ. შეიცნობთ ჭეშმარიტებას და ჭეშმარიტება გაგათავისუფლებთ თქვენ“ (იოანე 8:31, 32).

რას გულისხმობდა იესო ამ განაცხადში? მისი იუდეველი მსმენელები რომის მმართველობისგან გათავისუფლებისკენ ილტვოდნენ. მაგრამ იესო პოლიტიკური ჩაგვრისგან გათავისუფლებაზე არ საუბრობდა. პირიქით, ის თავის მოწაფეებს პირდებოდა რაღაც ბევრად უკეთესს, როგორც ამას შემდეგი სტატიიდან დავინახავთ.

[სურათი 4 გვერდზე]

თუმცა შეერთებულ შტატებში რელიგიის თავისუფლება მთავარ უფლებად ითვლება, 1940 წელს ქვეყანაში იეჰოვას მოწმეებზე ბრბოს მძვინვარების ტალღამ გადაიარა.