შობა ქვეყნიური დღესასწაულია თუ რელიგიური?

ჩინეთში მას საშობაო ბერიკაცს უწოდებენ. ინგლისში საშობაო მამადაა ცნობილი. რუსეთში თოვლის პაპას უწოდებენ, ხოლო შეერთებულ შტატებში — სანტა კლაუსს.

ბევრის აზრით, ეს მხიარული მოხუცი კაცი, რომელსაც დიდი მუცელი და თოვლივით თეთრი წვერი აქვს, განასახიერებს შობას. მაგრამ ისიც კარგადაა ცნობილი, რომ სანტა კლაუსი მითიური პიროვნებაა, ლეგენდა მის შესახებ ტრადიციებზეა დაფუძნებული და მეოთხე საუკუნეში არსებული ქალაქის, მირას, ეპისკოპოსთანაა დაკავშირებული (დღევანდელი თურქეთი).

ჩვეულებები და ტრადიციები ყოველთვის დიდ ზეგავლენას ახდენდა ზეიმებზე და შობაც არ არის გამონაკლისი. მითი სანტას შესახებ ფოლკლორის მხოლოდ ერთ-ერთი მაგალითია, რომელიც პოპულარულ დღესასწაულთანაა დაკავშირებული. თუმცა ზოგი აცხადებს, რომ შობასთან დაკავშირებული ჩვეულებები დაფუძნებულია ბიბლიაში ჩაწერილ მოვლენებზე, სინამდვილეში უმეტესობას წარმართული სათავე აქვს.

შემდეგი მაგალითი საშობაო ხეა. „ხის თაყვანისცემა გავრცელებული იყო წარმართ ევროპელებს შორის, რომელიც გაქრისტიანების შემდეგაც შემორჩა სკანდინავიურ ჩვეულებებს: მაგალითად, როგორიცაა: სახლისა და ფარდულის მარადმწვანე მცენარით მორთვა ახალ წელს, ეშმაკის დასაფრთხობად და შობის დროს ჩიტებისთვის ხის დადგმა“, — გვიხსნის „ენციკლოპედია ბრიტანიკა“ (The New Encyclopædia Britannica).

ბაძგის და კიდევ სხვა მარადმწვანე მცენარეებისგან გვირგვინის გაკეთება შობასთან დაკავშირებული კიდევ ერთი პოპულარული ჩვეულებაა. ესეც წარმართულ თაყვანისცემაში ღრმადაა ფესვგადგმული. ძველ რომში სატურნალიების დროს ტაძრის შესამკობად ბაძგის ტოტებს იყენებდნენ, შუა ზამთარში შვიდი დღე ეძღვნებოდა სატურნს, სოფლის მეურნეობის ღმერთს. ეს წარმართული დღესასწაული განსაკუთრებით ცნობილი იყო თავაშვებული ღრეობითა და უზნეობით.

შობასთან დაკავშირებული ჩვეულება: (აქ მოცემული) ფითრის ყლორტის ქვეშ კოცნა, შეიძლება ზოგს რომანტიულად ეჩვენება, მაგრამ ეს შუა საუკუნეებში დაბრუნებაა. ძველ ბრიტანეთში ქურუმებს სწამდათ, რომ ფითრი მაგიურ ძალას ფლობდა, მას იყენებდნენ როგორც დემონების, ჯადოებისა და აგრეთვე სხვა სახის ბოროტებისგან დასაცავ საშუალებას. დროთა განმავლობაში წარმოიშვა ცრურწმენა, რომ ფითრის ქვეშ კოცნა დაქორწინებას გარანტირებდა. შობის დროს ეს ჩვეულება ჯერ კიდევ გავრცელებულია ზოგიერთ ხალხში.

ეს შობასთან დაკავშირებული მხოლოდ რამდენიმე დღევანდელი ჩვეულებაა, რომელზეც ზეგავლენა მოახდინა ან წარმოშვა წარმართულმა სწავლებებმა. მაგრამ შესაძლოა გიკვირს, როგორ მოხდა ეს. როგორ გახდა შობა, რომელიც ქრისტეს დაბადების პატივსაცემად აღინიშნება, არაქრისტიანული ჩვევების ნაწილი? და, რაც უფრო მნიშვნელოვანია, როგორ უყურებს ღმერთი ამ საკითხს?