ვცდილობდი, ვყოფილიყავი ‘შეურცხვენელი მუშაკი’
მოგვითხრო ანდრე სოპამ
მძვინვარებდა მეორე მსოფლიო ომი. ამ ომმა ენით აუწერელი სისხლის ღვრა გამოიწვია და თან მოიტანა სასოწარკვეთილების გრძნობა. რადგან ომის დროს ნორვეგიასთან, კერძოდ კი, ნარვიკთან ახლოს მდებარე გერმანიის სამხედრო-საზღვაო ფლოტის მეკავშირედ ვმსახურობდი, საკუთარი თვალით ვნახე ადამიანის მიერ გამოვლენილი სისასტიკე. ერთხელ, ღამით, როდესაც ფიორდის თავშესაფარში ვიჯექი, ჩრდილოეთის პოლარული ნათების მშვენიერებამ ღრმად დამაფიქრა ცხოვრებაზე. ცხადი იყო, რომ ღმერთი, რომელმაც ასეთი რამ შექმნა, არ იქნებოდა ამ გააფთრებული ომის მიზეზი.
დავიბადე 1923 წელს ლასოტის (ამჟამად პოლონეთის ტერიტორიაში შედის) ერთ პატარა სოფელში, რომელიც ჩეხეთის საზღვართან მდებარეობდა. ვიზრდებოდი ღარიბი გლეხის ოჯახში. მშობლები კათოლიკეები მყავდა. რელიგიას ჩვენს ოჯახში ძალიან დიდი მნიშვნელობა ენიჭებოდა. მაგრამ ჩემი რელიგიის მიმართ უკვე ბავშვობიდან გამიჩნდა ეჭვები. ჩვენს სოფელში პროტესტანტების სამი ოჯახი სახლობდა და კათოლიკეები მათ დევნიდნენ. არ მესმოდა, თუ რატომ იქცეოდნენ ისინი ასე. სკოლაში კატეხიზისს გვასწავლიდნენ, მაგრამ ერთხელ, როდესაც მღვდელს ვთხოვე აეხსნა, თუ რა იყო სამება, პასუხად მისგან ლერწმით ათჯერ დარტყმა მივიღე. 17 წლის ასაკში მომხდარმა შემთხვევამ კი ეკლესიაზე საბოლოოდ დამიკარგა წარმოდგენა. დედას ერთ თვეში ორივე მშობელი გარდაეცვალა. მას არ ჰქონდა საკმარისი თანხა, რომ ეკლესიისთვის ორჯერ გადაეხადა დაკრძალვის დროს მომსახურების საფასური. ამიტომ დედამ მღვდელს სთხოვა, რომ ცოტა ედროვებინა ფულის გადახდა. „მშობლებმა თან ხომ არ წაიღეს თავიანთი ქონება, ასე არ არის? — უთხრა მღვდელმა. — ჰოდა, გაყიდეთ და ფული დაკრძალვისთვის გამოიყენეთ“.
ამ შემთხვევიდან რამდენიმე წლის წინათ, 1933 წელს ხელისუფლების სათავეში ჰიტლერის მოსვლის შემდეგ, მთავრობამ აგვიკრძალა პოლონურად ლაპარაკი და იძულებული ვიყავით გერმანულად გველაპარაკა. ვინც არ ლაპარაკობდა გერმანულად ან ვერ სწავლობდა ამ ენას, ნელ-ნელა ქრებოდა და, როგორც მოგვიანებით გავიგეთ, თურმე საკონცენტრაციო ბანაკებში გზავნიდნენ. ჩვენს სოფელსაც კი გერმანული სახელი, გრიუნფლისი, დაარქვეს. სკოლას 14 წლისამ დავანებე თავი და, რადგან „ნორჩ ჰიტლერელთა“ ორგანიზაციის წევრი არ ვიყავი, სამუშაოს ვერ ვშოულობდი. მაგრამ ბოლოს მჭედლის შეგირდად ამიყვანეს. ომის დაწყების შემდეგ ეკლესიაში ყოველთვის წარმოთქვამდნენ ლოცვებს ჰიტლერისა და გერმანიის ჯარებისთვის. მაინტერესებდა მოწინააღმდეგეებიც წარმოთქვამდნენ თუ არა გამარჯვებისთვის მსგავს ლოცვებს.
გერმანიის სამხედრო-საზღვაო ფლოტში მსახურება
1941 წლის დეკემბერში გერმანიის სამხედრო-საზღვაო ფლოტში ჩავეწერე; 1942 წლის დასაწყისში კი ნორვეგიის სანაპიროზე გამაგზავნეს, რათა სამხედრო სადაზვერვო გემზე მემსახურა. ჩვენ დაგვნიშნეს იმ გემების ბადრაგაში, რომლებიც ასრულებდნენ რეისს ტრონჰეიმი—ოსლო და რომლებსაც ან ჯარისკაცები გადაჰყავდა, ან სამხედრო აღჭურვილობა და ტვირთი გადაჰქონდა. ერთხელ მორიგი რეისის შესრულებისას ყური მოვკარი ორი მეზღვაურის საუბარს, რომლებიც ერთმანეთში ბიბლიაში ნაწინასწარმეტყველებ წუთისოფლის აღსასრულზე ლაპარაკობდნენ. მიუხედავად იმისა, რომ მათ აშკარად ამაზე ლაპარაკის ეშინოდათ, მაინც მითხრეს, რომ მათი მშობლები იეჰოვას მოწმეები იყვნენ, ხოლო თვითონ არ მიჰყვნენ მათ მაგალითს. მაშინ პირველად გავიგე იეჰოვას მოწმეების არსებობის შესახებ.
ომის დამთავრების პერიოდისთვის ბრიტანელებმა დაგვაპატიმრეს და ამერიკელებს გადაგვცეს, რათა გერმანიაში დავებრუნებინეთ. ვისი სახლებიც საბჭოთა მხარეს მოექცა, ლიევენის (ჩრდილოეთ საფრანგეთი) სამხედრო ტყვეთა ბანაკში გაგვაგზავნეს, სადაც ქვანახშირის მაღაროში გვამუშავებდნენ. ეს მოხდა 1945 წლის აგვისტოში. მახსოვს ერთ ფრანგ ზედამხედველს ვკითხე, რომელი რელიგიის მიმდევარი ხარ-მეთქი:
— კათოლიკე, — მიპასუხა მან.
რადგან მეც კათოლიკე ვიყავი, ვკითხე: „რამ გადაგვამტერა ჩვენ ერთმანეთს“?
— აზრი არა აქვს ამის გამოკვლევას. რაც არის, არის — მიპასუხა მან.
ჩემთვის აბსურდი იყო, რომ ერთი და იმავე რელიგიის მიმდევრებს უნდა ეომათ და ერთმანეთი დაეხოცათ.
სინათლის სხივი ქვანახშირის მაღაროში
მაღაროში მუშაობის პირველ დღეს ადგილობრივ მეშახტეებთან ვმუშაობდი; ერთ-ერთმა მათგანმა, ევანს ემიოტმა, შესვენებისას თავისი სენდვიჩი გამიყო. ის დაიბადა ოჰაიოში (შეერთებული შტატები) და დიდი ხანი იყო, რაც საფრანგეთში ცხოვრობდა. ევანსი მელაპარაკა ქვეყნიერებაზე, სადაც ომი აღარ იქნებოდა. გამაოცა მისმა თავაზიანმა დამოკიდებულებამ. მიუხედავად იმისა, რომ მე გერმანელი ვიყავი, ის კი — ამერიკელი, ჩემთან ურთიერთობაში არავითარ მტრობას არ ავლენდა. გავიდა დრო; მას შემდეგ ის 1948 წლის დასაწყისამდე არ მინახავს; შეხვედრისას მან მომცა ბროშურა „მშვიდობის მთავარი“. აქედან გავიგე სიკეთის ღმერთის შესახებ, რომელსაც სძულს ომი; ისეთი ღმერთის შესახებ, რომელიც ჩრდილოეთის ნათების ყურებისას წარმოვიდგინე. გადავწყვიტე მომეძებნა რელიგია, რომელიც ამას ასწავლიდა, მაგრამ, რადგან ევანსი მაღაროს მეორე მხარეს მუშაობდა, ვერ შევძელი მასთან ურთიერთობის დამყარება. მოვიარე სამხედრო ტყვეთა ბანაკში არსებული ყველა რელიგიური ჯგუფი და ვეკითხებოდი, იცოდნენ თუ არა რამე ამ ბროშურის შესახებ, მაგრამ ამაოდ.
ბოლოს, 1948 წლის აპრილში, სამხედრო ტყვეთა ბანაკიდან გამათავისუფლეს და თავისუფალი მუშა გავხდი. ზუსტად მომდევნო კვირა დღეს გამაოცა ქუჩაში ზარის რეკვამ. ძალიან გამიხარდა ევანსის ნახვა! ის იეჰოვას მოწმეთა ჯგუფში იყო, რომლებიც დაატარებდნენ პლაკატებს საჯარო მოხსენების სათაურით. მოწმე, რომელიც ზარს რეკავდა მარსო ლერუა იყო. ახლა ის საფრანგეთში არსებული ფილიალის კომიტეტის წევრია. გამაცნეს გერმანულ ენაზე მოლაპარაკე პოლონელი იოზეფ კულჩაკი, რომელიც რწმენის გამო საკონცენტრაციო ბანაკში იჯდა. იოზეფმა მიმიწვია კრებაზე, რომელიც იმ საღამოს უნდა ჩატარებულიყო. კრებაზე ნათქვამიდან ბევრ რამეს ვერ ვგებულობდი, მაგრამ როდესაც ყველა დამსწრემ ხელი აიწია, გვერდით მჯდომს ვკითხე, თუ რატომ იწევდნენ ხელს.
— ხელს იწევენ ისინი, რომლებსაც მომდევნო კვირას დიუნკერკში საქადაგებლად შეუძლიათ წასვლა, — მიპასუხა მან.
— შეიძლება, მეც წამოვიდე?
— რატომაც არა.
ასე აღმოვჩნდი მომდევნო კვირა დღეს მქადაგებელთა შორის და ვნახე როგორ ქადაგებდნენ კარდაკარ. მიუხედავად იმისა, რომ ყველა შეხვედრა კარგი შედეგით არ დამთავრებულა, ამ საქმიანობამ დიდი სიამოვნება მომანიჭა და მალე რეგულარულად დავიწყე მასში მონაწილეობა.
სიფიცხის მოთოკვის სწავლა
ცოტა ხანში მოწმეებმა იმ ბარაკებში დაიწყეს ქადაგება, სადაც ყოფილი გერმანელი პატიმრები ცხოვრობდნენ. ჩემთვის იქ ქადაგება ადვილი არ იყო, რადგან ყველამ იცოდა, რა ფიცხიც ვიყავი. როდესაც ვინმე არასერიოზულად ღებულობდა ჩემს სიტყვებს, მუქარით ვეუბნებოდი: „ფრთხილად, თორემ უსიამოვნებაში გაეხვევი“. ერთხელ მაღაროში მუშაობისას მუშტიც კი დავარტყი ერთს, რომელიც იეჰოვას დასცინოდა.
მაგრამ იეჰოვას დახმარებით შევძელი ხასიათის გამოცვლა. ერთხელ, როდესაც ამ ბარაკებში ვქადაგებდი, დავინახე, რომ გალეშილ მამაკაცებს გამოეჭირათ რამდენიმე მოწმე. ძმებმა, რომლებიც თან მახლდნენ, იცოდნენ ჩემი ფიცხი ხასიათი და შეეცადნენ, შევეჩერებინე, რათა არ ჩავრეულიყავი, მაგრამ ერთ-ერთი მამაკაცი მუქარით გამოემართა ჩემკენ და ქურთუკის გახდა დაიწყო. ველოსიპედიდან ჩამოვედი და ის ამ მამაკაცს შევაჩეჩე, ხელები კი ჯიბეებში ჩავიწყე. ამან ის ისე გააოცა, რომ გაფაციცებით დამიწყო ყურის გდება. მე ვუთხარი, რომ სახლში წასულიყო, გამოეძინა და შემდეგ საჯარო მოხსენებაზე მოსულიყო. მართლაც, დღის 3 საათზე ის იქ იყო. საბოლოოდ, ყოფილი პატიმრებიდან დაახლოებით 20 გამოეხმაურა ცნობას. რაც შემეხება მე, 1948 წლის სექტემბერში მოვინათლე.
გადატვირთული, მაგრამ დამაჯილდოებელი გრაფიკი
მალე სამქადაგებლო ტერიტორიების დანაწილებისა და საჯარო მოხსენებების ჩასატარებელი ადგილების პოვნის პასუხისმგებლობა დამაკისრეს. ამ დავალების შესასრულებლად ზოგჯერ ჩემი პატარა მოტოციკლით, მაღაროში საღამოს ცვლაში მუშაობის დაწყებამდე, დაახლოებით 50 კილომეტრს გავდიოდი. შაბათ-კვირას ავტობუსით ჩამოვუვლიდით უბნებს და თითოეულზე მომხსენებელს ორ ან ოთხ მაუწყებელთან ერთად გადმოვსვამდით ხოლმე. როდესაც შედარებით დიდ ქალაქებში კარგ ადგილს ვიპოვიდით, ჩვენს ჩემოდნებს ერთმანეთზე დავაწყობდით და მათგან მომხსენებლისთვის კათედრას ვაკეთებდით. ხშირად კი ვატარებდით პლაკატებს, რომლებიც ხალხს საჯარო მოხსენების თემას ამცნობდა და მოხსენების მოსასმენად იწვევდა.
1951 წელს შევხვდი რეიმსელ მოწმეს, ჟანეტ შოფიურს. ჩვენ ერთი ნახვით შეგვიყვარდა ერთმანეთი და ერთი წლის შემდეგ, 1952 წლის 17 მაისს, დავქორწინდით. ამის შემდეგ გადავსახლდით პეკანკურში, რომელიც დუეს მახლობლად მდებარე სამთო მრეწველობის ქალაქი იყო. მაგრამ მალე ჯანმრთელობა შემერყა. სილიკოზის დიაგნოზი დამისვეს. ეს არის სასუნთქი გზების დაავადება, რომელსაც მაღაროში მუშაობა იწვევს, მაგრამ ვერაფრით ვერ შევძელი სხვა სამუშაოს პოვნა. ამიტომ, როდესაც 1955 წელს ნიურნბერგის (გერმანია) საერთაშორისო კონგრესზე გვთხოვეს, დავხმარებოდით კელნის პატარა კრებას, არაფერი არ გვაბრკოლებდა იქ გადასასვლელად. კელნი მდინარე რაინზე მდებარე პატარა სამრეწველო ქალაქია. იმ დროისთვის იქ კრებაში მხოლოდ 45 მაუწყებელი იყო. ამ კრებასთან ჩვენი თანამშრომლობიდან შვიდი წლის გასვლის შემდეგ მაუწყებელთა რიცხვმა 95-ს მიაღწია.
შემდგომი უპირატესობები მსახურებაში
როდესაც დავინახეთ, რომ კელნში კრება უკვე მტკიცედ დაფუძნდა, საზოგადოება „საგუშაგო კოშკს“ ვთხოვეთ, რომ საფრანგეთში დავენიშნეთ სპეციალურ პიონერებად. ჩვენდა გასაოცრად, პარიზში დაგვნიშნეს. რვა თვე, რომელიც იქ გავატარეთ, სიხარულით იყო აღსავსე. მე და ჟანეტი ერთად ბიბლიის 42 შესწავლას ვატარებდით. 5 მოწაფე ჩვენი იქ ყოფნის დროს მოინათლა, 11 კი მოგვიანებით.
პარიზში ლათინურ კვარტალში ვცხოვრობდით, რის გამოც ხშირად გვიწევდა სორბონის უნივერსიტეტის პროფესორებთან შეხვედრა. იქ ბიბლიის შესწავლა დაიწყო ერთმა პენსიონერმა ფილოსოფოსმა, პროფესორმა, რომელიც ადრე რწმენით მკურნალი იყო, და იეჰოვას მოწმე გახდა. ერთხელ ბიბლიურ თემაზე საუბარი წამოვიწყე ინჟინერ-მშენებელთან, რომელსაც იეზუიტ მოძღვრებთან ჰქონდა ახლო ურთიერთობა. ის ჩვენთან სახლში დღის 3 საათზე მოვიდა და ღამის 10 საათზე წავიდა. ჩვენდა გასაოცრად, საათ-ნახევრის შემდეგ უკან დაბრუნდა. მას ულაპარაკია იეზუიტთან, რომელმაც პასუხი ვერ გასცა ბიბლიურ წინასწარმეტყველებებთან დაკავშირებულ კითხვებზე. ის ღამის 1-ლ საათამდე ჩვენთან დარჩა და დილის 7 საათზე ისევ უნდა დაბრუნებულიყო. გარკვეული დროის შემდეგ ისიც იეჰოვას მოწმე გახდა. ჭეშმარიტებისადმი ასეთი წყურვილის გამოვლენა ჩემთვის და ჩემი მეუღლისთვის დიდად გამამხნევებელი იყო.
პარიზში მსახურების შემდეგ აღმოსავლეთ საფრანგეთში მიმიწვიეს მიმომსვლელ ზედამხედველად. ნამდვილად ძალიან მახარებდა ფრანგულ- და გერმანულენოვანი კრებების მონახულება და ძმების განმტკიცება. ლოთარინგიაში რომბასის კრების მონახულებისას შევხვდი სტანისლას ამბროშჩაკს. ის იყო პოლონელი, რომელიც ომის დროს წყალქვეშა სამოკავშირეო ძალებში მსახურობდა და ნორვეგიის წყლებში იბრძოდა. ომის დროს ჩვენ ერთი და იმავე წყლებში მოწინააღმდეგე მხარეებში ვიბრძოდით. ახლა კი ჩვენ ვიყავით ძმები, რომლებიც ერთად ვემსახურებოდით ჩვენს ღმერთს, იეჰოვას. მინდა მოვიყვანო სხვა შემთხვევა. პარიზის კონგრესზე თვალი მოვკარი ერთ კაცს, რომელიც მეცნო. ის აღმოჩნდა ჩრდილოეთ საფრანგეთის იმ ბანაკის ზედამხედველი, რომელშიც სამხედრო ტყვეობაში ვიყავი. რამხელა ბედნიერებას გვანიჭებდა ორივეს კონგრესის მსვლელობის დროს ერთმანეთის მხარდამხარ მუშაობა! ასეთია ღვთის სიტყვის ძალა. ის ყოფილ მტრებს ძმებად და ახლო მეგობრებად აქცევს!
სამწუხაროდ, მიმოსვლით მსახურებაში 14 წლის გატარების შემდეგ, ჯანმრთელობის შერყევის გამო, იძულებული გავხდი შემეწყვიტა ის. მაგრამ მე და მეუღლეს გადაწყვეტილი გვქონდა, რაც შეგვეძლო ყველაფერი გაგვეკეთებინა იეჰოვას მსახურებაში. საცხოვრებელი და სამუშაო აღმოსავლეთ საფრანგეთში, ქალაქ მიულუზში, ვიპოვეთ და პიონერად (სახარების სრული დროით მქადაგებელი) მსახურება დავიწყეთ.
შემდგომი წლების განმავლობაში დიდ სიხარულს მანიჭებდა სამეფო დარბაზების მშენებლობაში მონაწილეობა. 1985 წელს მთხოვეს, ჩამომეყალიბებინა საამშენებლო ბრიგადა, რომელიც სამხრეთ საფრანგეთს მოემსახურებოდა. დახელოვნებული ხელოსნებისა და ხელობის ათვისების მსურველი მოხალისეებისგან ჩამოვაყალიბეთ მშენებელთა ბრიგადა, რომელმაც 80-ზე მეტი დარბაზი ააშენა და შეაკეთა და ეს ადგილები იეჰოვას თაყვანისმცემლობისთვის შესაფერისი გახადა პირადად მე უდიდესი ბედნიერება მომანიჭა 1993 წელს საფრანგეთის გვიანაში (სამხრეთ ამერიკა) საკონგრესო დარბაზისა და ხუთი სამეფო დარბაზის აშენებაში მონაწილეობამ!
განსაცდელების მიუხედავად მედგრად დგომა
თამამად შემიძლია ვთქვა, რომ თეოკრატიულ მსახურებაში გატარებული უკანასკნელი 50 წელი დიდი სიხარულითა და უპირატესობებით გამოირჩეოდა. სამწუხაროდ, 1995 წლის დეკემბერში დავკარგე ძვირფასი მეუღლე, ვისთან ერთადაც 43 წელი გავატარე. თუმცა ეს ჩემთვის დიდად სამწუხარო იყო, და ეს დანაკლისი დღესაც ძალიან მაწუხებს, იეჰოვა ღმერთისა და ჩემი სულიერი და-ძმების სიყვარულმა და მხარდაჭერამ ძალები შემმატა და დროთა განმავლობაში ტკივილი გარკვეულწილად გამიყუჩა.
დღესაც გარკვევით ჩამესმის 1963 წელს მიუნხენში (გერმანია) ჩატარებულ კონგრესზე ცხებული ძმის მიერ ნათქვამი სიტყვები. „ანდრე, — მითხრა მან, — ნუ გაიხედავ ნურც მარჯვნივ და ნურც მარცხნივ. საკონცენტრაციო ბანაკებში ძმებმა მძიმე განსაცდელები გადაიტანეს. ახლა კი ჩვენი ჯერია. არასოდეს არ უნდა დაგვენანოს საკუთარი თავი. ასე რომ, გამაგრდი!“ ეს სიტყვები ღრმად ჩამებეჭდა მეხსიერებაში. ახლა, როდესაც შერყეული ჯანმრთელობისა და ხანდაზმულობის გამო, ბევრი რამის გაკეთება არ შემიძლია, დიდად მანუგეშებს ებრაელთა 6:10-ში მოცემული სიტყვები: „ღმერთი არაა უსამართლო, რომ დაივიწყოს თქვენი საქმე და სიყვარულის შრომა, რომელიც გამოიჩინეთ მისი სახელისათვის“. დიახ, იეჰოვასადმი მსახურება უდიდესი პატივია და ამ პატივის მიღება ყველას შეუძლია. უკანასკნელი 50 წლის განმავლობაში ჩემი მიზანი იყო და დღესაც არის, ვიყო ‘შეურცხვენელი მუშაკი’ (2 ტიმოთე 2:15).
[სურათი 22 გვერდზე]
ნორვეგიის ფიორდში მსგავს გემზე ვმსახურობდი.
[სურათი 23 გვერდზე]
ჩრდილოეთ საფრანგეთში ველოსიპედით მსახურებისას.
[სურათი 23 გვერდზე]
ჩემოდნებით აგებული კათედრა საჯარო მოხსენებით გამომსვლელისთვის.
[სურათი 24 გვერდზე]
ჩემს მეუღლე ჟანეტთან ერთად ქორწილის დღეს, 1952 წელს.