დანართი

მშობელთა შეკითხვები

როგორ ავიყოლიო ჩემი შვილი ლაპარაკში?

უნდა დავუდგინო შვილს სახლში დაბრუნების დრო?

როგორ დავეხმარო ჩემს შვილს, რომ ნორმალურად იკვებებოდეს?

ეს მხოლოდ რამდენიმეა იმ 17 კითხვიდან, რომლებიც ამ დანართშია განხილული. ის დაყოფილია ექვს ნაწილად და თითოეული კითხვის ქვემოთ მითითებულია შესაბამისი თავები წიგნის „ახალგაზრდების შეკითხვები — პრაქტიკული რჩევები“ ორივე ტომიდან.

წაიკითხე დანართში მოცემული მასალა და თუ შესაძლებელია, მეუღლესთან ერთად განიხილე. შემდეგ კი აქ მოცემული რჩევები შენი შვილების დასახმარებლად გამოიყენე. ამ დანართიდან შენ მიიღებ სანდო პასუხებს, რადგან ისინი არასაიმედო ადამიანურ სიბრძნეზე კი არ არის დაფუძნებული, არამედ ღვთის სიტყვაზე, ბიბლიაზე (2 ტიმოთე 3:16, 17).

290 ურთიერთობა

297 წესები

302 დამოუკიდებლობა

307 სექსი და სასიყვარულო ურთიერთობა

311 გრძნობები და ემოციები

315 სულიერობა

ურთიერთობა

მართლა შეუძლია ზიანის მოტანა მეუღლესთან ან შვილებთან კამათს?

ცოლ-ქმარს შორის ზოგჯერ შეიძლება წამოიჭრას უთანხმოებები. ამას ვერ გაექცევით, მაგრამ თავს როგორ გაართმევთ, ეს თქვენზეა დამოკიდებული. შვილებზე ძალიან მოქმედებს მშობლების კამათი. ამაზე ღირს დაფიქრება, რადგან თქვენი ურთიერთობა თქვენი შვილებისთვის წარმოადგენს ნიმუშს, რომლის მიხედვითაც ისინი შემდგომ საკუთარ ოჯახებში მოიქცევიან. კარგი იქნება, თუ თქვენ შორის წამოჭრილ უთანხმოებებს ისე შეხედავთ, როგორც ხელსაყრელ შესაძლებლობას შვილებისთვის იმის საჩვენებლად, თუ როგორ შეიძლება პრობლემების საუკეთესოდ გადაჭრა. შეეცადეთ, გაითვალისწინოთ შემდეგი რჩევები:

მოუსმინეთ ერთმანეთს. ბიბლია გვეუბნება, რომ ‘სწრაფი ვიყოთ მოსმენაში და ნელი — სიტყვასა და რისხვაში’ (იაკობი 1:19). ცეცხლზე ნავთს ნუ დაასხამთ და ნუ „გადაუხდით სამაგიეროს“ ერთმანეთს (რომაელები 12:17). შენს მეუღლეს რომც არ უნდოდეს მოსმენა, შენ მაინც შეგიძლია ამის გაკეთება.

კრიტიკის ნაცვლად აუხსენი მეუღლეს, რას გრძნობ. მშვიდად დაელაპარაკე მეუღლეს და უთხარი, როგორ იმოქმედა შენზე მისმა სიტყვებმა ან საქციელმა („გული მტკივა, როცა შენ . . .“). მოერიდე დადანაშაულებას და გაკრიტიკებას („შენ სულ არ ფიქრობ ჩემზე“, „შენ არასოდეს მისმენ“).

შეარჩიეთ შესაფერისი დრო. ზოგჯერ უმჯობესია შეწყვიტოთ პრობლემატური საკითხის გარჩევა და სხვა დროს განაგრძოთ საუბარი, როცა უფრო დაწყნარებულები იქნებით. ბიბლიაში ნათქვამია: „დავის დასაწყისი წყლის გაშვებას ჰგავს; სანამ დავა იფეთქებდეს, გაეცალე იქაურობას“ (იგავები 17:14).

მოუბოდიშეთ ერთმანეთს და, თუ საჭიროა, შვილებსაც. 14 წლის ბრაიანი ამბობს: „ზოგჯერ, როდესაც მშობლები კამათობენ, ბოდიშს გვიხდიან მე და ჩემს უფროს ძმას, რადგან იციან, როგორ მოქმედებს ჩვენზე მათი დავა“. ერთ-ერთი მნიშვნელოვანი რამ, რაც შეგიძლია შვილებს ასწავლო, არის თავმდაბლად ნათქვამი სიტყვა „მაპატიე“.

მაგრამ როგორ უნდა მოიქცე, თუ ბავშვებთან კამათი მოგდის? დაფიქრდი, შენდა უნებურად ცეცხლზე ნავთს ხომ არ ასხამ. წაიკითხე ამ ტომის მე-2 თავში აღწერილი სიტუაცია. შეეცადე დაინახო ზოგი რამ, რითაც რეიჩელის დედამ კამათს ხელი შეუწყო. როგორ უნდა მოიქცე, რომ საქმე კამათამდე არ მივიდეს? გაითვალისწინე შემდეგი რჩევები:

● ნუ მიახლი ბავშვს: „შენ ყოველთვის . . .“ ან „შენ არასდროს . . .“. ასეთი ფრაზების მოსმენის შემდეგ შენი შვილი ავტომატურად თავდაცვაზე გადავა. ეს არის ფაქტების გაზვიადება, რაც შენმა შვილმაც კარგად იცის. ის იმასაც მიხვდება, რომ ამას ცხელ გულზე ამბობ და არა მხოლოდ იმიტომ, რომ მისი უპასუხისმგებლობა გაწუხებს.

● შვილს წამდაუწუმ ნუ ეტყვი „შენ . . . შენ“. ამის ნაცვლად, შენს გრძნობებზე ილაპარაკე. მაგალითად, „როდესაც შენ . . ., მე თავს . . . ვგრძნობ“. გინდ დაიჯერე, გინდა არა: შენი შვილისთვის სულერთი არ არის, რას გრძნობ. თუ მას დაანახვებ შენს გრძნობებს, უფრო მეტია იმის ალბათობა, რომ გაგიგებსa.

● რაოდენ რთულიც არ უნდა იყოს, შეიკავე თავი მანამ, სანამ არ დამშვიდდები (იგავები 29:22). თუ კამათი ხშირად საოჯახო საქმეების გამო მოგდით, დაელაპარაკე შვილს ამის შესახებ. ჩამოწერე, კონკრეტულად რას ითხოვ მისგან და რა ზომებს მიიღებ, თუ შენი მოლოდინი არ გამართლდება. მოთმინებით მოუსმინე შვილს მაშინაც კი, თუ ფიქრობ, რომ ის არასწორად მსჯელობს. ბევრი მოზარდი მოსმენაზე უფრო რეაგირებს, ვიდრე ჭკუის დარიგებაზე.

● მაშინვე ნუ დაასკვნი, რომ ურჩი შვილი გყავს. გაითვალისწინე, რომ რასაც მასში ამჩნევ, ეს ბავშვის ბუნებრივი განვითარების გამოვლინებაა. ზოგჯერ მას კამათით იმის დამტკიცება უნდა, რომ უკვე დიდია. ნუ აჰყვები კამათში. გახსოვდეს, შენი რეაქციიდან ბავშვი ბევრ რამეს სწავლობს. იყავი მომთმენი და სულგრძელი და შვილებიც მოგბაძავენ (გალატელები 5:22, 23).

იხილე 1-ლი ტომის მე-2 თავი და მე-2 ტომის 24-ე თავი.

რა უნდა იცოდნენ შვილებმა ჩემი წარსულიდან?

წარმოიდგინე შემდეგი სიტუაცია: შენ, შენი მეუღლე, შენი გოგო და რამდენიმე მეგობარი ერთად სადილობთ. ერთ-ერთი მათგანი ახსენებს შენს ყოფილ შეყვარებულს, რომელთანაც მეუღლის გაცნობამდე გაწყვიტე ურთიერთობა. შენს გოგოს გაოცებისგან ყბა ჩამოუვარდა და წამოიძახა: „სხვა შეყვარებულიც გყავდა?“. ამის შესახებ მისთვის არაფერი მოგიყოლია. ახლა კი მას ცნობისმოყვარეობა არ ასვენებს. როგორ მოიქცევი?

ნუ უსაყვედურებ შვილს იმის გამო, რომ ასეთი კითხვები გაუჩნდა. შვილის კითხვები ხომ მასთან ურთიერთობის საშუალებას გაძლევს, რასაც ყველა მშობელი ნატრობს?!

რა უნდა მოუყვე შვილებს შენს წარსულზე? შეიძლება თავი შეიკავო იმაზე ლაპარაკისგან, რაც უხერხულობას გამოიწვევდა. თუმცა საჭიროების შემთხვევაში იმის მოყოლა, რა შეცდომები დაგიშვია და რასთან მოგიწია ბრძოლა, მათ შეიძლება ძალიან გამოადგეთ. როგორ?

განვიხილოთ პავლე მოციქულის მაგალითი. ერთხელ მან თავის თავზე თქვა: „მინდა ვაკეთო, რაც სწორია, მაგრამ თან მდევს ცუდი . . . საწყალი ადამიანი ვარ!“ (რომაელები 7:21—24). ეს სიტყვები იეჰოვა ღმერთის შთაგონებით ბიბლიაში ჩვენდა სასიკეთოდ ჩაიწერა. პავლეს გულწრფელი აღიარება არავისთვის არ არის უცხო. ვის არ განუცდია იგივე საკუთარ თავზე?!

თუ ბავშვებს ეცოდინებათ შენ მიერ მიღებული სწორი გადაწყვეტილებებისა და დაშვებული შეცდომების შესახებ, უფრო ადვილად გამონახავენ საერთო ენას შენთან. მართალია, სხვადასხვა თაობას ეკუთვნით და დროც იცვლება, მაგრამ ადამიანების ბუნება უცვლელია. არც ბიბლიური პრინციპები შეცვლილა (ფსალმუნი 119:144). იმაზე მსჯელობა, თუ რა სირთულეებს შეხვდი და როგორ გადაჭერი, მოზარდ შვილებს დაეხმარება, უფრო ადვილად გაუმკლავდნენ თავიანთ პრობლემებს. კამერონი ამბობს: „როცა იგებ, რომ ერთ დროს შენს მშობლებსაც იგივე სირთულეები ჰქონდათ, როგორიც დღეს შენ გაქვს, ხვდები, რომ ისინიც შენნაირები არიან. სხვა დროს, როცა პრობლემის წინაშე აღმოჩნდები, პირველ რიგში, იმას იფიქრებ, მშობლებსაც ხომ არ ჰქონიათ მსგავსი პრობლემა“.

გაფრთხილება: არ არის აუცილებელი, ყოველი შენი მონაყოლის ბოლოს რჩევა მისცე შვილს. ცხადია, არ გინდა, რომ შენმა შვილმა არასწორი დასკვნა გამოიტანოს ან მსგავსი შეცდომების დაშვების შემთხვევაში თავის მართლების სურვილი გაუჩნდეს. მაგრამ ჭკუის დარიგების ნაცვლად (მაგალითად, „ამიტომ შენც არასდროს არ უნდა . . .“), აჯობებს იმაზე ისაუბრო, შენ რას გრძნობ („ნეტავ, ასე არ მოვქცეულიყავი, რადგან . . .“). შენმა შვილმა შენი გამოცდილებიდან რაღაც უნდა ისწავლოს, მაგრამ ისეთი გრძნობა არ უნდა დარჩეს, რომ „ლექცია“ წაუკითხე (ეფესოელები 6:4).

იხილე 1-ლი ტომის 1-ლი თავი.

როგორ ავიყოლიო ჩემი შვილი ლაპარაკში?

როცა შენი შვილები პატარები იყვნენ, ალბათ ყველაფერს გიყვებოდნენ. რაც არ უნდა გეკითხა, ყველაფერზე გიპასუხებდნენ. ხშირად კი საერთოდ არ იყო საჭირო კითხვების დასმა, ისე გელაპარაკებოდნენ გაუთავებლად. მაგრამ მას შემდეგ, რაც მოზარდობის ასაკში შეაბიჯეს, მათი ალაპარაკება უკვე შეუძლებელი გეჩვენება — თითქოს პირზე ბოქლომი ადევთო. გულში ამბობ: „თავიანთ მეგობრებს ელაპარაკებიან და მე რატომ არ მელაპარაკებიან?“

თუ შენი მოზარდი შვილები შენთან არ ლაპარაკობენ, ნუ დაასკვნი, რომ არაფრად გაგდებენ ან არ უნდათ მათ ცხოვრებაში ჩაერიო. ფაქტი ერთია: მათ ახლა უფრო სჭირდები, ვიდრე ოდესმე. და როგორც გამოკვლევები აჩვენებს, მოზარდების უმეტესობისთვის მშობლების რჩევები კვლავინდებურად მნიშვნელოვანია, უფრო მეტადაც კი, ვიდრე თანატოლების ან თუნდაც მასმედიის.

მაშ რატომ არა აქვთ იმის გაზიარების სურვილი, რას ფიქრობენ და რას განიცდიან? წაიკითხე, რას ამბობს ზოგიერთი ახალგაზრდა — რატომ იკავებენ თავს მშობლებთან საუბრისგან. შემდეგ დაუსვი საკუთარ თავს ქვემოთ მოცემული კითხვები და მონახე შესაბამისი ბიბლიური მუხლები.

„ძალიან მიჭირს მამასთან მისვლა და საუბარი, რადგან ის ყოველთვის კრების ან სამსახურის საქმეებითაა დაკავებული. ჩემთან სალაპარაკოდ მას საერთოდ არ რჩება დრო“ (ენდრიუ).

ჩემდა უნებურად ხომ არ ვაგრძნობინებ შვილებს, რომ მათთვის არ მცალია? თუ ასეა, რა უნდა გავაკეთო, რომ ისინი უფრო თავისუფლად მოვიდნენ ჩემთან? როდის გამოვნახო დრო შვილებთან რეგულარულად სასაუბროდ? (კანონი 6:7).

„ერთხელ სკოლაში უსიამოვნება შემემთხვა და დედასთან ატირებული მივედი. იმის ნაცვლად, რომ ვენუგეშებინე, აქეთ მისაყვედურა. იმის შემდეგ დედას  მნიშვნელოვანს აღარაფერს ვუყვები“ (კენჯი).

როგორ ვრეაგირებ, როცა შვილები თავიანთ პრობლემებზე მესაუბრებიან? მაშინაც კი, თუ ვხედავ, რომ შენიშვნის მიცემა აუცილებელია, ვცდილობ რჩევის მიცემამდე ბოლომდე მოვუსმინო? (იაკობი 1:19).

„ხშირად, როდესაც მშობლები შვილებს ეუბნებიან, გვითხარი, რაც მოხდა, არ გაგიბრაზდებითო, მერე მაინც უბრაზდებიან. ამ დროს ბავშვები თავს მოტყუებულად გრძნობენ“ (რეიჩელი).

თუ შვილი არასასიამოვნო რამეს მიყვება, რა დამეხმარება, ამ დროს თავი შევიკავო გაბრაზებისგან? (იგავები 10:19).

„ბევრჯერ, როცა დედას გული გადავუშალე და ძალიან პირადული საკითხები გავანდე, ყველაფერი თავის დაქალებს ჩაუკაკლა. კარგა ხანს ვეღარ ვენდობოდი“ (ჩანტელი).

ვუფრთხილდები ჩემი შვილის გრძნობებს და სხვას არ ვუყვები მის პირადულ საკითხებს, რაც მხოლოდ მე გამანდო? (იგავები 25:9).

„ძალიან ბევრ რამეზე მინდა მშობლებთან ლაპარაკი. უბრალოდ მათი დახმარება მჭირდება საუბრის დასაწყებად“ (კოურტნი).

შემიძლია პირველმა წამოვიწყო საუბარი? როდის იქნება საუკეთესო დრო ერთად საუბრისთვის? (ეკლესიასტე 3:7).

როგორც მშობელს, ყველაფერი გაქვს ხელთ საიმისოდ, რომ შენსა და შენს შვილს შორის „ჩატეხილი ხიდი“ აღადგინო. ვნახოთ 17 წლის იაპონელი ჯუნკოს შემთხვევა. ის ყვება: „ერთხელ დედაჩემს ვუთხარი, რომ კლასელებთან უფრო თავისუფლად ვგრძნობდი თავს, ვიდრე თანაქრისტიანებთან. მეორე დღეს მაგიდაზე დედაჩემის წერილი დამხვდა. ის წერდა, რომ იყო დრო, როცა თანამორწმუნეებს შორის მასაც არ ჰყავდა მეგობრები და იმ ბიბლიურ პერსონაჟებს მახსენებდა, რომლებიც ღმერთს ემსახურებოდნენ მიუხედავად იმისა, რომ გვერდში არავინ ედგათ. დედა მაქებდა, რომ ვცდილობდი, თანამორწმუნეებს დავახლოებოდი. ცოტა არ იყოს გამიკვირდა, მარტო მე რომ არ მქონდა ეს პრობლემა. როცა გავიგე, რომ ერთ დროს დედაჩემსაც იგივე პრობლემა ჰქონდა, სიხარულისგან ტირილი დავიწყე. დედის სიტყვებმა ძალიან გამამხნევა და გამიძლიერა იმის კეთების სურვილი, რაც სწორია“.

როგორც ვხედავთ, მოზარდები იმ შემთხვევაში უშლიან გულს მშობლებს, როდესაც მათ არ დასცინიან და არ აკრიტიკებენ. ეს ჯუნკოს დედამაც დაინახა. მაგრამ როგორ უნდა მოიქცე, თუ შენი მოზარდი შვილი ღიზიანდება ან თუნდაც ბრაზდება, როცა საუბრობთ? სამაგიეროს ნუ გადაუხდი (რომაელები 12:21; 1 პეტრე 2:23). პირიქით, შენი პირადი მაგალითით აჩვენე, როგორ საუბარს და საქციელს მოელი შენი მოზარდი შვილისგან.

გახსოვდეს: მოზარდი ბავშვები გარდატეხის ასაკში არიან. ექსპერტთა აზრით, ამ დროს მოზარდებს ცვალებადი ხასიათი აქვთ; ზოგჯერ დიდებივით იქცევიან, ზოგჯერ კი — ბავშვებივით. თუ შენს შვილსაც ამჩნევ ცვალებად ხასიათს, როგორ უნდა მოიქცე, განსაკუთრებით მაშინ, თუ ის თავის ასაკთან შედარებით არასერიოზულად იქცევა?

ნუ აჰყვები ცდუნებას; ნუ გაატარებ შენს შვილს კრიტიკის ქარ-ცეცხლში და ნურც ბავშვურ კამათში ჩაებმები. პირიქით, იმსჯელე შენს შვილთან, როგორც დიდთან (1 კორინთელები 13:11). მაგალითად, თუ შენი შვილი გეუბნება: „რა გამიწყალე გული!“, შენ კი აჰყვები ცდუნებას და გაუბრაზდები, დაკარგავ საუბრის მართვის სადავეებს და კამათს ვერ ასცდები. უკეთესი იქნებოდა გეთქვა: „ახლა გაღიზიანებული ჩანხარ, შვილო. მოდი ამაზე სხვა დროს ვილაპარაკოთ, როცა დამშვიდებული იქნები“. ამგვარად, სიტუაციის გაკონტროლებას შეძლებ და ყველაფერი მზად იქნება იმისათვის, რომ დათქმულ დროს განაგრძოთ საუბარი და არა კამათი.

იხილე 1-ლი ტომის 1-ლი და მე-2 თავები.

წესები

უნდა დავუდგინო შვილს სახლში დაბრუნების დრო?

ამ კითხვას რომ უპასუხო, წარმოიდგინე შენი თავი შემდეგ სიტუაციაში: შენს ბიჭს უკვე 30 წუთით დააგვიანდა. ამ დროს კარი ფრთხილად იღება. შენთვის გაიფიქრე: „ჰგონია, მძინავს“. სინამდვილეში კი იქვე, კართან ზიხარ იმ დროიდან, როცა უკვე მოსული უნდა ყოფილიყო. კარი უფრო ფართოდ იღება და თქვენი მზერა ერთმანეთს ხვდება. რას ეტყვი? რას გააკეთებ?

რამდენიმე არჩევანი გაქვს. შეგიძლია სერიოზული ყურადღება არ მიაქციო იმას, რომ შვილი სახლში გვიან დაბრუნდა და შენთვის ჩაილაპარაკო: „ეჰ, ბიჭების გამოსწორება არ იქნება“. ან მეორე უკიდურესობაში გადავარდე და შვილს უთხრა: „გარეთ ფეხს ვეღარ გაადგამ!“ ცხელ გულზე მოქმედება არ ღირს. ჯერ შვილს მოუსმინე, იქნებ აქვს საპატიო მიზეზი, მერე კი ეს შემთხვევა მისთვის რაღაცის სასწავლებლად გამოიყენე. როგორ უნდა გააკეთო ეს?

რჩევა: უთხარი შვილს, რომ ამ საკითხზე ხვალ დაელაპარაკები. მეორე დღეს შეარჩიე ხელსაყრელი დრო, დასხედით და ესაუბრე იმაზე, თუ რის გაკეთებას აპირებ. ზოგი მშობელი ასეთ მეთოდს მიმართავს: თუ შვილი დადგენილ დროს 30 წუთით გადააცილებს, მომდევნო ჯერზე 30 წუთით ადრე მოუწევს სახლში დაბრუნება. მეორე მხრივ, თუ მოზარდი სახლში ყოველთვის დადგენილ დროს ბრუნდება და შენს ნდობას იმსახურებს, შეიძლება იფიქრო იმაზე, რომ ზოგჯერ სახლში შედარებით გვიან დაბრუნების უფლება მისცე. მნიშვნელოვანია, შვილმა იცოდეს, ზუსტად როდის უნდა იყოს სახლში, და რა სასჯელი მოელის დადგენილი წესის დარღვევისთვის. შენ კი სიტყვას არ უნდა გადახვიდე.

ბიბლიაში ვკითხულობთ: „ყველასთვის ცნობილი გახდეს თქვენი კეთილგონიერება“ (ფილიპელები 4:5). სანამ შვილს სახლში მისვლის დროს დაუდგენ, ჰკითხე, თვითონ რა დრო ურჩევნია და რატომ. თუ შესაძლებელია, გაითვალისწინე მისი აზრი. და თუ თავისი საქციელით შენი ნდობა მოიპოვა, იქნებ გონივრულობის ფარგლებში უფრო მეტ დათმობაზეც წახვიდე.

პუნქტუალურობა ჩვენი ცხოვრების ნაწილია. თუ შვილს სახლში დაბრუნების დროს დაუდგენ, ამით არა მარტო მრავალი ხიფათისგან დაიცავ, არამედ ბევრ ისეთ რამესაც ასწავლი, რაც მთელი ცხოვრება გამოადგება (იგავები 22:6).

იხილე 1-ლი ტომის მე-3 თავი და მე-2 ტომის 22-ე თავი.

როგორ ავირიდო თავიდან კამათი, როცა ჩემი შვილის ჩაცმულობა არ მომწონს?

ავიღოთ ამ წიგნის 77-ე გვერდზე აღწერილი შემთხვევა. წარმოიდგინე, რომ ლიზი შენი შვილია. მას გამომწვევად აცვია. შენი აზრით, ის ნახევრად შიშველია. შენ მკაცრად ეუბნები: „აბრძანდი შენს ოთახში, ქალბატონო, და გამოიცვალე, თუ არადა გარეთ ფეხს ვერ გაადგამ!“ შესაძლოა ასეთ სიმკაცრეს კარგი შედეგი მოჰყვეს, რადგან შენს შვილს მეტი გზა არ ექნება. მაგრამ როგორ ასწავლი მას, რომ ტანსაცმელთან ერთად აზროვნებაც შეიცვალოს?

● პირველი: გახსოვდეს, რომ თუ შენი შვილი მოკრძალებით არ ჩაიცვამს, ეს მის რეპუტაციას უფრო შელახავს, ვიდრე შენსას. გულის სიღრმეში შენს მოზარდ შვილს ნამდვილად არ სურს სულელურად გამოიყურებოდეს ან არასასურველი ყურადღება მიიქციოს. მშვიდად აუხსენი, რომ გამომწვევი ტანსაცმელი თვალისთვის სასიამოვნო არ არის და ისიც უთხარი, რატომb. ურჩიე, სხვანაირად როგორ ჩაიცვას.

● მეორე: გამოიჩინე კეთილგონიერება. ჰკითხე საკუთარ თავს: „არღვევს ეს ჩაცმულობა ბიბლიურ პრინციპს თუ ჩემი გემოვნების გამო არ მომწონს?“ (2 კორინთელები 1:24; 1 ტიმოთე 2:9, 10). თუ მხოლოდ იმიტომ არ მოგწონს, რომ განსხვავებული გემოვნება გაქვთ, შეგიძლია დათმობაზე წასვლა?

● მესამე: შვილთან მხოლოდ იმაზე ნუ დაიწყებ საუბარს, რა არ არის მისაღები. დაეხმარე მას სათანადო ტანსაცმლის შერჩევაში. გამოიყენე 82-ე და 83-ე გვერდებზე მოცემული „ტესტი ტანსაცმლის შესარჩევად“. ნამდვილად ღირს, რომ ამას დრო და ძალისხმევა მოახმარო.

იხილე 1-ლი ტომის მე-11 თავი.

უნდა მივცე თუ არა ბავშვს უფლება, კომპიუტერული თამაშებით გაერთოს?

დღევანდელი კომპიუტერული თამაშები ბევრად განსხვავდება შენი ბავშვობის დროინდელი თამაშებისგან. როგორ დაეხმარები შენს შვილს იმის დანახვაში, რომელი კომპიუტერული თამაშებია ქრისტიანისთვის შეუფერებელი?

ბევრს ვერაფერს მიაღწევ, თუ იმის მტკიცებას დაიწყებ, რომ არც ერთი კომპიუტერული თამაში არ ვარგა და ამ თამაშებით გართობა დროის ფუჭი ხარჯვაა. გახსოვდეს, რომ ყველა თამაში არ არის საზიანო. მაგრამ ამ თამაშებმა მიჩვევა იცის და ბავშვს შეიძლება ბევრი დრო წაართვას. ამიტომ დააკვირდი, რამდენ დროს ხარჯავს ბავშვი კომპიუტერულ თამაშებზე და რა თამაშები იზიდავს ყველაზე მეტად. შეგიძლია შენს შვილს დაუსვა შემდეგი კითხვები:

● ყველაზე მეტად რომელი თამაში უყვართ შენს კლასელებს?

● რაზეა ეს თამაში?

● შენი აზრით, რატომ უყვართ ეს თამაში ყველაზე მეტად?

შეიძლება დაინახო, რომ შენმა შვილმა იმაზე მეტი იცის კომპიუტერულ თამაშებზე, ვიდრე წარმოგედგინა. შეიძლება ისეთი თამაშებიც კი უთამაშია, რომლებიც, შენი აზრით, არ არის ქრისტიანისთვის შესაფერისი. თუ ასეა, მოთმინებიდან ნუ გამოხვალ. პირიქით, დაეხმარე შენს შვილს, რომ გაიწაფოს აღქმის უნარი (ებრაელები 5:14).

ისეთი კითხვები დაუსვი, რომ ბავშვი დააფიქრო, რატომ მოსწონს ქრისტიანისთვის შეუფერებელი თამაშები. მაგალითად, შეგიძლია ჰკითხო:

● სხვებთან შედარებით თავს დაჩაგრულად ხომ არ გრძნობ, ამ თამაშის უფლებას რომ არ გაძლევ?

ზოგი ბავშვი იმიტომ თამაშობს, რომ მერე თანატოლებთან სალაპარაკო ჰქონდეს. თუ ატყობ, რომ შენი შვილიც ამიტომ თამაშობს უწყინარ თამაშებს, ალბათ არ გექნება ისეთი რეაქცია, როგორიც იმ შემთხვევაში გექნებოდა, თუ ძალადობის ან უზნეობის ამსახველი თამაშებით გაერთობოდა (კოლოსელები 4:6).

მაგრამ რას გააკეთებ, თუ შეამჩნიე, რომ შენს შვილს საზიანო ელემენტების შემცველი თამაშები მოსწონს? ზოგმა ბავშვმა შეიძლება ამტკიცოს, რომ მასზე არ მოქმედებს ვირტუალური ძალადობა, და თქვას: „მე ხომ კომპიუტერით ვთამაშობ, განა მართლა ვინმეს ვკლავ?!“ თუ შენი შვილიც ასე ფიქრობს, ყურადღება გაუმახვილე ფსალმუნის 11:5-ზე. როგორც ამ მუხლიდან ჩანს, მხოლოდ მოძალადე კი არ სძულს ღმერთს, არამედ ძალადობის მოყვარულიც. ეს პრინციპი ვრცელდება როგორც სექსუალურ, ისე ნებისმიერი სხვა სახის უზნეობაზე, რასაც ღვთის სიტყვა განსჯის (ფსალმუნი 97:10).

თუ კომპიუტერული თამაშები შენს შვილს საფრთხის წინაშე აყენებს, გაითვალისწინე შემდეგი რჩევები:

● ნუ დართავ ბავშვს იმის ნებას, რომ კომპიუტერული თამაშები იზოლირებულ ადგილას ითამაშოს, მაგალითად, საძინებელში.

● დაუდგინე წესები (მაგალითად, არ ითამაშებს, სანამ გაკვეთილებს არ მოამზადებს, არ ისადილებს ან სხვა აუცილებელ საქმეს არ გააკეთებს).

● აუხსენი, რით არის უფრო სასარგებლო ისეთი თამაშები, რომლებიც ფიზიკურ აქტივობას მოითხოვს.

● თვალყური ადევნე, რომელ კომპიუტერულ თამაშებს თამაშობს, ან უკეთესი იქნება, თუ ზოგჯერ მასთან ერთად ითამაშებ.

სანამ ბავშვებს რჩევას მისცემ, რასაკვირველია, ჯერ შენ უნდა იყო სამაგალითო. ჰკითხე საკუთარ თავს: „როგორ გადაცემებსა და ფილმებს ვუყურებ?“ თავს ნუ მოიტყუებ! ნუ იფიქრებ, რომ თუ ორმაგი სტანდარტებით ცხოვრობ, ეს ბავშვებს შეუმჩნეველი დარჩებათ!

იხილე მე-2 ტომის 30-ე თავი.

როგორ მოვიქცე, თუ ჩემი შვილი მობილურ ტელეფონზე, კომპიუტერზე ან სხვა ელექტრონულ მოწყობილობაზე გახდა დამოკიდებული?

მეტისმეტად ხომ არ არის გატაცებული შენი შვილი ინტერნეტით და მესიჯების გაგზავნა-მიღებით? ან თავის MP3 ფლეიერისთვის უფრო ხომ არ იცლის, ვიდრე შენთვის? თუ ასეა, რისი გაკეთება შეგიძლია?

შეგიძლია უბრალოდ ჩამოართვა ელექტრონული მოწყობილობა და არ მისცე მისი გამოყენების უფლება, მაგრამ ნებისმიერ ელექტრონულ ტექნიკას ნუ დაადებ „ტაბუს“, თითქოს ყველა საზიანოა. ალბათ დღეს შენც იყენებ ისეთ ელექტრონულ მოწყობილობას, როგორიც შენს მშობლებს არ ჰქონდათ. ამიტომ, ნაცვლად იმისა, რომ შენს შვილს ელექტრონული მოწყობილობა ჩამოართვა (გარდა იმ შემთხვევისა, თუ ამას აუცილებლობა მოითხოვს), ისარგებლე შემთხვევით და ასწავლე, როგორ გამოიყენოს ეს მოწყობილობა უფრო გონივრულად და, ამავე დროს, ზომიერად. როგორ უნდა გააკეთო ეს?

შვილთან ერთად იმსჯელე ამ საკითხზე. პირველ რიგში, აუხსენი, რატომ გაწუხებს ეს საკითხი. შემდეგ მოუსმინე, რას გეტყვის (იგავები 18:13). ამის მერე შეეცადე პრაქტიკული გამოსავლის მოძებნას. ნუ შეგეშინდება მკაცრი წესების დადგენის, ოღონდ გონიერების ფარგლებს არ გასცდე. მოზარდი ელენი ამბობს: „ერთი პერიოდი მესიჯების წერას ვიყავი გადაყოლილი, მაგრამ ჩემმა მშობლებმა ტელეფონი კი არ წამართვეს, წესები დამიდგინეს. მშობლების მიდგომა მეხმარება, რომ ვაკონტროლო საკუთარი თავი, განსაკუთრებით მაშინ, როცა მშობლები ვერ მხედავენ“.

როგორ უნდა მოიქცე, თუ შენი შვილი თავდაცვაზე გადადის? ნუ იფიქრებ, რომ მასთან საუბარი წყლის ნაყვაა. იყავი მომთმენი და მიეცი დრო, რომ ყველაფერი აწონ-დაწონოს. გულის სიღრმეში შეიძლება გეთანხმებოდეს და მომავალში შენი რჩევებიც გაითვალისწინოს. ბევრ მოზარდს ისეთივე რეაქცია აქვს, როგორიც მათ თანატოლს, ჰეილის ჰქონდა: „თავიდან მეწყინა, მშობლებმა რომ მითხრეს, კომპიუტერს ხარო მიჯაჭვული. მაგრამ როცა დავფიქრდი, მივხვდი, რომ მართლები იყვნენ“.

იხილე 1-ლი ტომის 36-ე თავი.

დამოუკიდებლობა

რა ზომით უნდა მივცე ბავშვს დამოუკიდებლად მოქმედების უფლება?

ამ კითხვაზე პასუხის გაცემა შეიძლება არ იყოს ადვილი, განსაკუთრებით მაშინ, როცა საქმე ეხება ბავშვის განმარტოების სურვილს. მაგალითად, შენი ბიჭი თავის საძინებელ ოთახშია და კარი აქვს მიხურული. უნდა შეხვიდე დაკაკუნების გარეშე თუ არა? ანდა დავუშვათ შენს გოგოს სკოლაში ეჩქარებოდა და მობილური ტელეფონი სახლში დარჩა. უნდა წაიკითხო მისი მესიჯები თუ არა?

ამ კითხვებზე პასუხის გაცემა მართლაც არ არის ადვილი. ერთი მხრივ, უფლება გაქვს იცოდე, რა ხდება შენი შვილის ცხოვრებაში და მოვალეც ხარ, დაიცვა ის საფრთხისგან. მეორე მხრივ, ჯაშუშივით ვერ დაუწყებ დევნას და მის ყოველ ნაბიჯს ვერ გააკონტროლებ. მაშ, სად არის ოქროს შუალედი?

პირველი: გახსოვდეს, თუ შენი შვილი დამოუკიდებლობისკენ ისწრაფვის, ეს მაინცდამაინც იმას არ ნიშნავს, რომ მის თავს რაღაც უბედურება ხდება. ეს მოზარდობის ასაკისთვის დამახასიათებელი მოვლენაა. დამოუკიდებლობა მოზარდს საშუალებას აძლევს, დარწმუნდეს საკუთარ ძალებში, როდესაც თავად პოულობს მეგობრებს და გააზრებულად იწყებს საკუთარი პრობლემების გადაჭრას (რომაელები 12:1, 2). მას აზროვნების უნარიც უვითარდება, რაც აუცილებელია პასუხისმგებლობის გრძნობის მქონე პიროვნებად ჩამოყალიბებისთვის. დამოუკიდებლობა ახალგაზრდებს იმასაც ასწავლის, რომ გადაწყვეტილებების მიღებამდე ან რთულ კითხვებზე პასუხის გაცემამდე კარგად დაფიქრდნენ (იგავები 15:28).

მეორე: იფიქრე იმაზეც, რომ თუ შენს შვილს ყოველ ნაბიჯს გაუკონტროლებ, ის შეიძლება გაღიზიანდეს და გაჯიუტდეს (ეფესოელები 6:4; კოლოსელები 3:21). მაშ, თავის ნებაზე უნდა მიუშვა ბავშვი? რა თქმა უნდა არა, რადგან ის ჯერ კიდევ არასრულწლოვანია. შენი მიზანი ის უნდა იყოს, რომ შვილს სინდისის გაწაფვაში დაეხმარო (კანონი 6:6, 7; იგავები 22:6). რჩევა-დარიგებით უფრო მეტს მიაღწევ, ვიდრე თვალთვალით.

მესამე: ესაუბრე შვილს და გაიგე, რა აწუხებს. შეგიძლია ზოგჯერ დათმობაზე წასვლა? უთხარი, რომ შენს ნდობას თუ გაამართლებს, ზომიერების ფარგლებში მეტ თავისუფლებას მისცემ. აუხსენი ისიც, როგორ დაისჯება დაუმორჩილებლობის შემთხვევაში და სიტყვა შეასრულე. ასე რომ, შვილს ყოველ ნაბიჯს ნუ გაუკონტროლებ და ნურც მშობლის მოვალეობას დაივიწყებ.

იხილე 1-ლი ტომის მე-3 და მე-15 თავები.

როდის უნდა გამოვიდეს სკოლიდან ჩემი შვილი?

„მასწავლებლები უინტერესოდ გვიხსნიან გაკვეთილებს“, „საშინაო დავალებებს ვერ ავუდივარ“, „უბრალოდ კლასიდან კლასში გადავდივარ — რა აზრი აქვს ასეთ სწავლას?“. ბევრ ახალგაზრდას მსგავსი მიზეზების გამო უნდა სწავლისთვის თავის დანებება მანამ, სანამ საჭირო ცოდნას მიიღებს იმისათვის, რომ მომავალში თავის რჩენა შეძლოს. რა შეგიძლია გააკეთო, თუ შენი შვილიც იმავეს ფიქრობს?

● შენ როგორი დამოკიდებულება გქონდა და გაქვს განათლების მიმართ? თუ თავის დროზე სკოლა ნამდვილი ციხე გეგონა, იქ გატარებულ წლებს დროის ფუჭად ხარჯვად თვლიდი და ერთი სული გქონდა, როდის დააღწევდი მას თავს, ადვილი შესაძლებელია, რომ შენს შვილებსაც იგივე დამოკიდებულება განუვითარდეთ. მაგრამ ერთი რამ ცხადია: საფუძვლიანი განათლება შენს შვილებს „სიბრძნესა და ჭკუას“ შესძენს, რაც მათ დასახული მიზნების მიღწევაში დაეხმარება (იგავები 3:21).

● შეუქმენი ხელსაყრელი პირობები. ზოგს უკეთესად შეუძლია ისწავლოს, მაგრამ არ იცის, როგორ იმეცადინოს, ზოგს კი პრობლემას სწავლისთვის არახელსაყრელი პირობები უქმნის. მოწესრიგებული მაგიდა, კარგი განათება და შესაფერისი სახელმძღვანელოები სწავლისთვის კარგ გარემოს ქმნის. შვილს სწავლასა და სულიერ წინსვლაში რომ დაეხმარო, შესაფერისი გარემო უნდა შეუქმნა იმისათვის, რომ ახალი ინფორმაციის კარგად ათვისება შეძლოს (შეადარე 1 ტიმოთეს 4:15).

● დაინტერესდი. მასწავლებლები მეგობრებად ჩათვალე და არა მტრებად. გაიცანი და ესაუბრე შენი შვილის მიზნებსა და პრობლემებზე. თუ მას არადამაკმაყოფილებელი ნიშნები აქვს, შეეცადე მიზეზის გარკვევას. მაგალითად, ხომ არ ფიქრობს, რომ თუ კარგად ისწავლის, შეიძლება აბუჩად აიგდონ? იქნებ მასწავლებელთან უჭირს საერთო ენის გამონახვა ან ვერ იგებს რომელიმე საგანს? სასწავლო პროგრამა შენს შვილს ტვირთად კი არ უნდა ექცეს, წინსვლაში უნდა ეხმარებოდეს. გასათვალისწინებელია ისიც, რომ ბავშვს შეიძლება ჯანმრთელობის პრობლემა ჰქონდეს, მაგალითად, ცუდი მხედველობა ან სწავლის დაქვეითებული უნარი.

რაც უფრო დაინტერესდები შენი შვილის სულიერი წინსვლითა და სკოლაში მისი სწავლით, მით მეტია იმის ალბათობა, რომ ის წარმატებას მიაღწევს (ფსალმუნი 127:4, 5).

იხილე 1-ლი ტომის მე-19 თავი.

როგორ გავიგო, მზად არის თუ არა ჩემი შვილი დამოუკიდებლად ცხოვრებისთვის?

ამ წიგნის მე-7 თავში მოხსენიებულ სერენას ეშინია ცალკე ცხოვრების. ის ამბობს, რა არის ამის ერთ-ერთი მიზეზი: „მაშინაც კი, როცა ჩემი ფულით რაღაცის ყიდვა მინდა, მამა თვითონ ყიდულობს. ის თვლის, რომ ეს მისი მოვალეობაა. ამიტომ ცოტა არ იყოს მეშინია, მარტო როგორ შევძლებ გადასახადების გადახდას“. სერენას მამას, უეჭველად, კარგი უნდა შვილისთვის, მაგრამ ასე მხოლოდ ზედმეტად ანებივრებს მას და არ ასწავლის დამოუკიდებლად ცხოვრებას (იგავები 31:10, 18, 27).

ზედმეტად ხომ არ ეფოფინები შვილებს და ამით ხელს ხომ არ უშლი დამოუკიდებელი ცხოვრებისთვის მომზადებაში? განვიხილოთ ის ოთხი მხარე, რომელიც ამ წიგნის მე-7 თავში იქნა განხილული ქვესათაურის ქვეშ „ვარ მზად?“, ოღონდ ამჯერად მშობლის თვალსაზრისით.

ფულის ეკონომიურად ხარჯვა. იციან შენმა უფროსმა შვილებმა, როგორ გადაიხადონ გადასახადები ან ერკვევიან ადგილობრივ საგადასახადო კანონებში? (რომაელები 13:7). იციან მათ, როგორ ისარგებლონ საკრედიტო ბარათით გონივრულად? (იგავები 22:7). შეუძლიათ სწორად გაანაწილონ თავიანთი შემოსავალი და თვიდან თვემდე იმყოფინონ? (ლუკა 14:28—30). განიცდიან სიამოვნებას, როდესაც რაიმე ნივთს საკუთარი ფულით ყიდულობენ? გრძნობენ თუ არა უფრო მეტ სიხარულს, როდესაც საკუთარ დროსა და სახსრებს სხვების დასახმარებლად იყენებენ? (საქმეები 20:35).

საოჯახო საქმეების კეთება. იციან შენმა შვილებმა საჭმლის მომზადება? ასწავლე ტანსაცმლის რეცხვა და დაუთოება? თუ მანქანას მართავენ, შეუძლიათ დამოუკიდებლად მისი მოვლა, მაგალითად, ისეთი მარტივი რამის კეთება, როგორიცაა ზეთის, დამცველების ან საბურავის გამოცვლა?

სხვებთან ურთიერთობა. როდესაც შვილებს ერთმანეთთან უთანხმოება მოსდით, ყოველთვის შენ ხომ არ გამოდიხარ შემრიგებლის როლში და საბოლოო სიტყვა შენზე ხომ არ არის? თუ ასწავლი, როგორ მოაგვარონ უთანხმოებები მშვიდობიანად და მხოლოდ ამის შემდეგ გითხრან, როგორ შეძლეს ეს? (მათე 5:23—25).

სულიერი საქმეებისთვის დროის გამოყოფა. პირდაპირ ეუბნები შვილებს, რა უნდა სწამდეთ, თუ არწმუნებ? (2 ტიმოთე 3:14, 15). ნაცვლად იმისა, რომ რელიგიურ და ზნეობრივ საკითხებში მათ მაგივრად მიიღო გადაწყვეტილებები, უმჯობესია, დაეხმარო ‘ჭკუის შეძენაში’ (იგავები 1:4). მაგალითად, რა გირჩევნია — შენი შვილები ბიბლიის შესწავლის შენს გეგმას მიჰყვნენ თუ იმის საშუალება მისცე, რომ არანაკლებ კარგი გეგმა თავად შეადგინონ?c

უდავოა, შვილების აღზრდა დროსა და ძალისხმევას მოითხოვს. და როცა ერთ მშვენიერ დღეს ისინი მშობლიურ სახლს დატოვებენ და დამოუკიდებლად ცხოვრებას დაიწყებენ, დაინახავთ, რომ თქვენს შრომას უკვალოდ არ ჩაუვლია.

იხილე 1-ლი ტომის მე-7 თავი.

სექსი და სასიყვარულო ურთიერთობა

უნდა ველაპარაკო თუ არა ჩემს შვილს სექსზე?

სექსის თემას ბავშვები საკმაოდ ადრეულ ასაკში ეცნობიან. ბიბლიამ დიდი ხნით ადრე იწინასწარმეტყველა, რომ „ბოლო დღეებში მძიმე, ძნელად ასატანი დრო“ დადგებოდა, და იმ დროს ადამიანები იქნებოდნენ „თავშეუკავებლები“ და „უფრო სიამოვნებათა მოყვარულები, ვიდრე ღვთისა“ (2 ტიმოთე 3:1, 3, 4). თავისუფალი სექსის ტენდენცია ერთ-ერთია იმ მრავალ ნიშანს შორის, რომელიც ამ წინასწარმეტყველების შესრულებას ადასტურებს.

ახლანდელი დრო საკმაოდ განსხვავდება იმ დროისგან, რომელშიც შენ გაიზარდე. თუმცა, ის პრობლემები, რომლებსაც ახალგაზრდები დღეს ხვდებიან, გარკვეულწილად, მაშინაც არსებობდა. ამიტომ ნუ შეგაშინებს ის უარყოფითი გარემო, რომელშიც შენს შვილებს უწევთ ყოფნა. პირიქით, ეცადე ყველანაირად დაეხმარო მათ, რომ პავლე მოციქულის სიტყვებისამებრ მოიქცნენ, რომელმაც დაახლოებით 2 000 წლის წინათ ქრისტიანებს მოუწოდა: „შეიმოსეთ ღვთის სრული საჭურვლით, რათა მტკიცედ დაუდგეთ ეშმაკის ხრიკებს“ (ეფესოელები 6:11). ფაქტია, რომ ბევრი ახალგაზრდა ქრისტიანი ამგვარი უარყოფითი გარემოს მიუხედავად ყველანაირად ცდილობს, აკეთოს ის, რაც სწორია. შენ როგორ დაეხმარები შენს შვილებს, რომ სწორად მოიქცნენ?

ერთ-ერთი საშუალება ისაა, რომ ამავე ტომის მე-4 და მეორე ტომის 1-ლი და მე-7 ნაწილებიდან მითითებული თავების საფუძველზე იმსჯელო შენს შვილთან. ამ თავებში შეხვდები დამაფიქრებელ ბიბლიურ მუხლებს. ზოგში აღწერილია მათი შემთხვევები, ვინც სწორად მოიქცა და კურთხევები მიიღო და ზოგშიც — მათი, ვინც ღვთის კანონი დაარღვია და მწარე შედეგები მოიმკა. ზოგ მუხლში მოცემული პრინციპები კი დაანახვებს შენს შვილებს, თუ რა დიდი პატივია მათთვისაც და შენთვისაც ღვთის კანონებით ცხოვრება. კარგი იქნება, თუ არ გადადებ მათთან ერთად ამ საკითხის განხილვას.

იხილე 1-ლი ტომის 23-ე, 25-ე, 32-ე და მე-2 ტომის მე-4, მე-5, მე-6, 28-ე და 29-ე თავები.

რა ასაკიდან უნდა მივცე ჩემს შვილს შეყვარებულის ყოლის უფლება?

ადრე თუ გვიან შენი შვილიც დაიწყებს ვინმესთან შეხვედრაზე ფიქრს. „მე არაფრის თქმა არ მჭირდება, — ამბობს ფილიპი. — გოგოები თვითონ მეპატიჟებიან, სადმე გავისეირნოთო. გამოუვალ მდგომარეობაში ვარ ხოლმე. არადა უარის თქმაც ძნელია, ისეთი ლამაზია ზოგი გოგო“.

ყველაზე კარგი, რაც შენ, როგორც მშობელს შეგიძლია გააკეთო, ის არის, რომ დაელაპარაკო შვილს გოგოსა და ბიჭს შორის ურთიერთობაზე. ამისათვის გამოიყენე მე-2 ტომის 1-ლი თავი. გაარკვიე, როგორ უმკლავდება შენი შვილი ამგვარ სირთულეებს სკოლასა თუ ქრისტიანულ კრებაში. ზოგჯერ ამ საკითხებზე საუბარი შეგიძლია არაოფიციალურ გარემოში, მაგალითად „სახლში ჯდომისას [და] გზაზე სიარულისას“ (კანონი 6:6, 7). სადაც არ უნდა ელაპარაკო, ‘სწრაფი იყავი მოსმენაში და ნელი — სიტყვაში’ (იაკობი 1:19).

თუ შენი შვილი საპირისპირო სქესის მიმართ რომანტიკულ ინტერესს ავლენს, ნუ აღშფოთდები. „მამა ძალიან გაბრაზდა, როცა გაიგო, რომ შეყვარებული მყავდა, — ამბობს ერთი მოზარდი გოგო. — ის ჩემს დაშინებას ცდილობდა და უამრავ კითხვას მისვამდა, მზად ვიყავი თუ არა ოჯახის შესაქმნელად; ამგვარმა მოპყრობამ შეიძლება მოზარდი უფრო გააჯიუტოს და მაინც განაგრძოს ურთიერთობა, რითაც იმის დამტკიცებას შეეცდება, რომ მშობლები ცდებიან“.

თუ შენმა შვილმა იცის, რომ შენთან ამ თემაზე საუბარი გაუჭირდება, შედეგები შეიძლება სავალალო აღმოჩნდეს. შესაძლოა მან ფარულად დაიწყოს ვინმესთან ურთიერთობა. „როდესაც მშობლები მწვავედ რეაგირებენ, — ამბობს ერთი გოგო. — შვილებს უფრო მეტად უჩნდებათ იმის სურვილი, რომ მშობლებს სიმართლე დაუმალონ და ფარულად განაგრძონ ურთიერთობა“.

გაცილებით უკეთესია, თუ შენს შვილს გულახდილად დაელაპარაკები. 20 წლის ბრიტანი ამბობს: „მშობლები ყოველთვის თავისუფლად მელაპარაკებიან ამ თემაზე. მათთვის მნიშვნელოვანია იმის ცოდნა, თუ ვინ მომწონს, და ეს კარგიცაა. მამა გამოელაპარაკება ხოლმე იმ ბიჭს, ვინც მომეწონა. თუ რამე საეჭვოა, მაშინვე მეუბნებიან. როგორც წესი, მანამდე ვხვდები, რომ არ შევეფერებით ერთმანეთს, ვიდრე შეხვედრას დავიწყებ“.

მე-2 ტომის მე-2 თავის წაკითხვის შემდეგ შეიძლება დაგებადოს კითხვა: ნეტავ, ჩემი შვილიც ხომ არ ხვდება ვინმეს და მიმალავს? დაუკვირდი, რას ამბობს ზოგი ახალგაზრდა — რატომ გადაწყვიტეს, ფარულად შეხვედროდნენ თავიანთ შეყვარებულებს, და შემდეგ დაფიქრდი ქვემოთ მოცემულ კითხვებზე.

„ზოგ მოზარდს ოჯახში სითბო აკლია, ამიტომ სურს, რომ შეყვარებული ჰყავდეს, რომელიც გვერდში ეყოლება“ (უენდი).

როგორც მშობელი, დარწმუნებული ხარ, რომ შვილებს ემოციურ მხარდაჭერას არ აკლებ? რამის გაუმჯობესება ხომ არ შეგიძლია? თუ კი, რისი?

„როდესაც 14 წლის ვიყავი, უცხოელმა სტუდენტმა შემომთავაზა, მისი შეყვარებული გავმხდარიყავი. მეც დავთანხმდი. წარმოვიდგინე, რა სასიამოვნო იქნებოდა, როდესაც ბიჭი მომეხვეოდა“ (დაიანი).

დაიანი რომ შენი შვილი ყოფილიყო, როგორ მოიქცეოდი?

„მობილური ტელეფონი ძალიან აადვილებს ფარულ ურთიერთობას. მშობლებს წარმოდგენაც არა აქვთ, რა ხდება“ (ანეტი).

სიფრთხილის რა ზომების მიღება შეგიძლია, თუ შენს შვილს მობილური ტელეფონი აქვს?

„ადვილია, ვინმეს ფარულად შეხვდე, თუ მშობლები დიდად არ ინტერესდებიან, რას აკეთებენ მათი შვილები და ვისთან ატარებენ დროს“ (ტომასი).

რა შეგიძლია გააკეთო, რომ უფრო მეტად დაინტერესდე შვილის ცხოვრებით, მაგრამ, ამავე დროს, ზედმეტადაც არ შეზღუდო?

„ხშირად შვილები მარტოები არიან სახლში, როცა მშობლები სხვაგან არიან. ან მშობლები მეტისმეტად ენდობიან მათ და ყველგან და ყველასთან უშვებენ“ (ნიკოლასი).

დაფიქრდი, ვისთან მეგობრობს შენი შვილი. ნამდვილად იცი, რას აკეთებენ ხოლმე ისინი ერთად?

„შვილები ფარულ ურთიერთობას მაშინაც იწყებენ, როცა მშობლები ძალიან მკაცრები არიან“ (პოლი).

როგორ შეგიძლია, ‘ყველასთვის ცნობილი გახადო შენი კეთილგონიერება’ ისე, რომ ბიბლიური კანონები და პრინციპები არ დაარღვიო? (ფილიპელები 4:5).

„მოზარდობის წლებში ღირსების გრძნობა დაქვეითებული მქონდა და ყურადღება ძალიან მჭირდებოდა. იმეილით მიმოწერა დავიწყე ერთ ბიჭთან, რომელიც მეზობელ კრებაში იყო, და შემიყვარდა. მასთან თავს შესანიშნავად ვგრძნობდი“ (ლინდა).

როგორ შეიძლებოდა ოჯახში ლინდას მიმართ მეტი ყურადღება გამოევლინათ?

კარგი იქნებოდა შენს შვილთან სასაუბროდ მე-2 ტომის მე-2 თავისა და დანართის ამ ნაწილის გამოყენება. შვილი არაფერს დაგიმალავს, თუ მასთან თბილი და გულახდილი ურთიერთობა გექნება (იგავები 20:5).

იხილე მე-2 ტომის 1-ლი, მე-2 და მე-3 თავები.

გრძნობები და ემოციები

როგორ მოვიქცე, თუ ჩემი შვილი თვითმკვლელობაზე ლაპარაკობს?

მრავალ ქვეყანაში შემაშფოთებლად იზრდება იმ ახალგაზრდების რიცხვი, რომლებიც სიცოცხლეს თვითმკვლელობით ასრულებენ. მაგალითად, შეერთებულ შტატებში 15—25 წლის ახალგაზრდების სიკვდილის მიზეზთა შორის თვითმკვლელობა მესამე ადგილზეა; გასული ორი ათწლეულის განმავლობაში 10—14 წლის მოზარდებს შორის თვითმკვლელობის მაჩვენებელი გაორმაგდა. უმეტესწილად საფრთხე იმ მოზარდებს ემუქრებათ, ვისაც ფსიქიკური მოშლილობა აქვთ, ვისი ოჯახის წევრმაც სიცოცხლე თვითმკვლელობით დაასრულა და ვისაც ადრე უცდია თავის მოკვლა. ქვემოთ მოცემული გამაფრთხილებელი ნიშნები იმ მოზარდებში შეინიშნება, რომლებიც შესაძლოა თვითმკვლელობაზე ფიქრობენ:

● ოჯახის წევრებსა და მეგობრებთან ურთიერთობის სურვილის დაკარგვა

● კვებისა და ძილის რეჟიმის დარღვევა

● საყვარელი საქმეებისადმი ინტერესის დაკარგვა

● ხასიათის მნიშვნელოვანი ცვლილება

● ნარკოტიკების ან ალკოჰოლის ბოროტად გამოყენება

● საყვარელი ნივთების გაჩუქება

● სიკვდილზე ხშირი ლაპარაკი და მასთან დაკავშირებული საკითხებით ზედმეტად დაინტერესება

მშობლების ყველაზე დიდი შეცდომა ამ გამაფრთხილებელი ნიშნების უგულებელყოფაა. საშიშროების მომასწავებელ ნებისმიერ ნიშანს სერიოზულად მოეკიდე. ნაჩქარევად ნუ დაასკვნი, რომ ეს ასაკის ბრალია და გაუვლის.

ნუ შეგრცხვება შვილის მკურნალობის, რომელსაც ღრმა დეპრესია ან რაიმე სახის ფსიქიკური აშლილობა აქვს. თუ ეჭვი გაქვს, რომ შენი შვილი თვითმკვლელობაზე ფიქრობს, დაელაპარაკე მას. აზრი იმის შესახებ, რომ ბავშვთან თვითმკვლელობაზე საუბარი მას უფრო მეტად უბიძგებს თავის მოკვლისკენ, მცდარია. მშობლების მხრიდან ინიციატივის გამოჩენის შედეგად ბევრ ბავშვს შვება უგრძნია. თუ შენი შვილი აღიარებს რომ თავის მოკვლაზე ფიქრობს, შეეცადე გაიგო, აქვს თუ არა მოფიქრებული კონკრეტული მოქმედების გეგმა და რამდენად დეტალურად აქვს ეს გეგმა შემუშავებული. რაც უფრო მეტი წვრილმანი აქვს გათვლილი, მით უფრო საჭიროა გადაუდებლად მოქმედება.

ნუ იფიქრებ, რომ დეპრესია მოზარდს თავისთავად გაუვლის. და რომც შეიქმნას ისეთი შთაბეჭდილება, დეპრესიისგან თავისუფლდება, არ იფიქრო, რომ პრობლემა გადაიჭრა. ეს შეიძლება ყველაზე საშიში პერიოდიც კი იყოს. რატომ? ღრმა დეპრესიაში მყოფ მოზარდს თავის მოკვლის ძალა არ შესწევს. მდგომარეობის შემსუბუქების შემდეგ კი, ძალებს რომ მოიკრებს, შეიძლება თავისი ჩანაფიქრი განახორციელოს.

მართლაც სამწუხაროა, როდესაც ზოგი სასოწარკვეთილი მოზარდი თავის მოკვლაზე ფიქრობს. მაგრამ, თუ მშობელი ან სხვა მზრუნველი ადამიანი ყურადღებით იქნება, შენიშნავს გამაფრთხილებელ ნიშნებს და საჭირო ზომებსაც მიიღებს, შეძლებს ‘ანუგეშოს დამწუხრებული სული’ და თავშესაფარი იყოს ახალგაზრდისთვის (1 თესალონიკელები 5:14).

იხილე 1-ლი ტომის მე-13 და მე-14 თავები და მე-2 ტომის 26-ე თავი.

უნდა დავუმალო თუ არა შვილებს მეუღლის გარდაცვალებით გამოწვეული განცდები?

მეუღლის დაღუპვა ძალიან მტკივნეული და მძიმე ასატანია. ამ დროს შენს შვილსაც სჭირდება შენი დახმარება. როგორ შეგიძლია დაეხმარო შვილს მწუხარების გადატანაში ისე, რომ საკუთარი თავიც არ დაივიწყო?

● არ დამალო გრძნობები. შვილი ბევრ რამეს სწავლობს შენგან. ამ მხრივ, არც დარდთან გამკლავება იქნება გამონაკლისი. ნუ მოაჩვენებ შვილს თავს ისე, თითქოს იმდენად ძლიერი ხარ, რომ მეუღლის სიკვდილს არ განიცდი. ამგვარად შენი შვილი მხოლოდ იმას ისწავლის, რომ საკუთარ თავში ჩაიკეტოს. თუ შენს გრძნობებს არ დამალავ, ის დაინახავს, რომ დარდის გულში ჩაკვლას ჯობია მისი გამოხატვა და რომ სრულიად ნორმალურია, თუ ადამიანი ამ დროს დადარდიანებული, იმედგაცრუებული და გაღიზიანებულიც კია.

● წაახალისე შვილი, რომ გული გადაგიშალოს. ყოველგვარი ძალდატანების გარეშე შეეცადე, რომ შვილმა გაგიზიაროს თავისი გულისნადები. თუ მას ამის სურვილი არა აქვს, შეგიძლია მასთან ერთად განიხილო ამ ტომის მე-16 თავი. მასთან ერთად გაიხსენე ის სასიამოვნო მოგონებებიც, რომლებიც შენს გარდაცვლილ მეუღლესთან გაკავშირებს. უთხარი, რომ არც შენთვის არის ადვილი ამ დანაკლისთან შეგუება. თუ შენი შვილი დაინახავს, რომ თავისუფლად გამოხატავ გრძნობებს, ისიც ასე მოიქცევა.

● მეტისმეტს ნუ მოსთხოვ საკუთარ თავს. უდავოა, ამ მძიმე წუთებში გინდა, შვილს მხარში ამოუდგე. მაგრამ ნუ დაივიწყებ, რომ საყვარელი მეუღლის სიკვდილი, პირველ რიგში, შენთვის იყო უმძიმესი დარტყმა. ალბათ, ემოციურად და ფიზიკურად ძალაგამოცლილი ხარ (იგავები 24:10). ამიტომ, ალბათ აჯობებს, დახმარება სთხოვო ოჯახის სხვა წევრებს ან მეგობრებს. დახმარების თხოვნა მოწიფულობის ნიშანია. იგავების 11:2-ში ვკითხულობთ: „სიბრძნე . . . მოკრძალებულებთანაა“.

მაგრამ საუკეთესო დახმარებას მაინც იეჰოვა ღმერთი გაგიწევს, რომელიც თავის მსახურებს ჰპირდება: „მე, იეჰოვას, შენს ღმერთს, მიჭირავს შენი მარჯვენა და გეუბნები: ნუ გეშინია, მე დაგეხმარები“ (ესაია 41:13).

იხილე 1-ლი ტომის მე-16 თავი.

როგორ დავეხმარო ჩემს შვილს, რომ ნორმალურად იკვებებოდეს?

რა შეგიძლია გააკეთო, თუ შენს შვილს კვების მოშლილობა აქვს? პირველ რიგში, შეეცადე ამის გამომწვევი მიზეზის დანახვას.

ფაქტები ცხადყოფს, რომ ბევრი, ვისაც კვების მოშლილობა აქვს, ძალიან კრიტიკულად უყურებს თავის გარეგნობას, ბუნებით მაქსიმალისტია და არარეალურ მოთხოვნებს უყენებს საკუთარ თავს. დაუკვირდი, შენც ხომ არ უწყობ ხელს ბავშვის ამ მდგომარეობამდე მისვლას. დაეხმარე, დადებითზე იფიქროს (1 თესალონიკელები 5:11).

დაფიქრდი იმაზეც, შენ როგორი დამოკიდებულება გაქვს საკვებისა და წონისადმი. შენდა უნებურად ზედმეტ ყურადღებას ხომ არ ამახვილებ ამ საკითხზე სიტყვითა თუ მოქმედებით? გახსოვდეს, რომ ახალგაზრდებისთვის ძალიან მნიშვნელოვანია მათი გარეგნობა. თუ დამცინავად იხსენიებ სიმსუქნეს ან ტანის სწრაფ აყრას, მგრძნობიარე მოზარდზე ამან შეიძლება უარყოფითად იმოქმედოს.

ილოცე ამის შესახებ და გულწრფელად დაელაპარაკე შენს შვილს. გაითვალისწინე შემდეგი:

● კარგად აწონ-დაწონე, რას და როდის ეტყვი.

● დაანახვე, რომ ზრუნავ მასზე და მისი დახმარება გინდა.

● არ გაგიკვირდეს, თუ ის თავიდან თავდაცვაზე გადავა.

● მოთმინებით მოუსმინე.

რაც ყველაზე მთავარია, მხარში ამოუდექი შენს შვილს. მთელი ოჯახი დაეხმარეთ მას.

იხილე 1-ლი ტომის მე-10 და მე-2 ტომის მე-7 თავები.

სულიერობა

როგორ ჩავუნერგო ჩემს შვილს სულიერი ღირებულებები მოზარდობის ასაკში?

როგორც ბიბლიიდან ვიცით, ტიმოთე ჩვილობიდანვე იღებდა სულიერ ცოდნას და შენ, როგორც მშობელი, ალბათ იმავეს აკეთებდი შენი შვილებისთვის (2 ტიმოთე 3:15). მაგრამ, როდესაც ისინი მოზარდობის ასაკში შეაბიჯებენ, ის მეთოდები, რომლითაც მათ სულიერ ცოდნას უზიარებდი, ახალ გარემოებებს უნდა მოარგო. მოზარდობის ასაკში ბავშვები ნელ-ნელა ეცნობიან რთულ და, ამავდროულად, აბსტრაქტულ საკითხებს, რასაც პატარაობაში ნაკლებად სწვდებოდნენ. ახლა, როგორც არასდროს, საჭიროა ისე მიუდგე მათ, რომ გააზრებულად შეძლონ სულიერი საკითხების გათავისება (რომაელები 12:1).

როდესაც პავლე ტიმოთეს სწერდა, მოიხსენია ის საკითხები, რაც ტიმოთემ ‘ისწავლა და რაშიც დარწმუნდა’ (2 ტიმოთე 3:14). ახლა შენს მოზარდ შვილებსაც სჭირდებათ დარწმუნება ბიბლიურ საკითხებში, რაც ბავშვობიდანვე იციან. მათ გულებს რომ შეეხო, მხოლოდ იმის თქმა, რა უნდა გააკეთონ და რა უნდა ირწმუნონ, არ არის საკმარისი. ისინი თავად უნდა დარწმუნდნენ. როგორ უნდა დაეხმარო მათ? აიყოლიე საუბარში სხვადასხვა სახის კითხვებით. მაგალითად:

● რა მარწმუნებს, რომ ღმერთი არსებობს? (რომაელები 1:20).

● საიდან ვიცი, რომ რასაც მშობლები ბიბლიიდან მასწავლიან, ჭეშმარიტებაა? (საქმეები 17:11).

● რა მარწმუნებს, რომ ბიბლიური ნორმებით ცხოვრება ჩემს კეთილდღეობას ემსახურება? (ესაია 48:17, 18).

● საიდან ვიცი, რომ ბიბლიური წინასწარმეტყველებები შესრულდება? (იესო ნავეს ძე 23:14).

● რა მარწმუნებს, რომ ამ ქვეყნიერებაში ვერაფერი შეედრება „ქრისტე იესოს შესახებ უძვირფასეს ცოდნას“? (ფილიპელები 3:8).

● რა მნიშვნელობა აქვს ჩემთვის ქრისტეს მიერ გაღებულ გამოსასყიდს? (2 კორინთელები 5:14, 15; გალატელები 2:20).

შეიძლება ყოყმანობ, ღირს თუ არა დააფიქრო შენი მოზარდი შვილი ამ კითხვებზე, რადგან შიშობ, რომ პასუხებს ვერ გასცემს. ეს იმის მსგავსი იქნებოდა, რომ მანქანის ხელსაწყოების პანელზე საწვავის დონის მაჩვენებელს არ დახედო იმის შიშით, რომ საწვავი არ გაგითავდეს. თუ საწვავი გითავდება, ჯობია დაამატო, სანამ სულ მთლად გაგითავდება. მსგავსადვე, სწორედ ახლა, ვიდრე შენი მოზარდი შვილი შენთან ცხოვრობს, დაეხმარე, გამოიკვლიოს რწმენის საკითხები და თავად დარწმუნდესd.

გახსოვდეს, ცუდი არაფერია იმაში, თუ შენს შვილს უჩნდება კითხვა: „რატომ მწამს?“. 22 წლის დაიანი იხსენებს, რომ სწორედ ეს კითხვა გაუჩნდა მოზარდობის ასაკში: „არ მინდოდა, ბრმად რამე დამეჯერებინა. როდესაც ვიპოვე მკაფიო და დამაჯერებელი პასუხები, მაშინ გავაცნობიერე, რომ მინდოდა იეჰოვას მოწმე ვყოფილიყავი! თუ შემეკითხებოდნენ, ამას რატომ არ აკეთებო, იმის მაგივრად, რომ მეთქვა, ჩემი რელიგია მიკრძალავს-მეთქი, ვეუბნებოდი, არა მგონია, რომ ეს სწორი იყოს-მეთქი. ამით იმის თქმა მინდა, რომ ბიბლიის თვალსაზრისი გავითავისე“.

რჩევა: თუ გინდა, დაინახო, როგორ იყენებს შენი შვილი ბიბლიურ პრინციპებს ცხოვრებაში, დაავალე მას მშობლის როლის გათამაშება, როდესაც გარკვეული პრობლემა წამოიჭრება. დავუშვათ, შენმა მოზარდმა შვილმა ნებართვა გთხოვა, რომ წავიდეს წვეულებაზე, სადაც, შენი აზრით, (და ალბათ მისი აზრითაც) ქრისტიანისთვის შეუფერებელი სიტუაცია იქნება. პირდაპირ უარის თქმის მაგივრად, შეგეძლო გეთქვა: „მოდი, ცოტა ხნით ჩემს ადგილას წარმოიდგინე შენი თავი. მხედველობაში გქონდეს ეს წვეულება, გამოიკვლიე ეს საკითხი (შესაძლოა ამ ტომის 37-ე თავისა და მე-2 ტომის 32-ე თავის გამოყენებით) და ხვალ ვილაპარაკოთ. მე შენს ადგილას ვიქნები და ამ წვეულებაზე წასვლის ნებართვას რომ გთხოვ, შენ, როგორც მშობელმა, ამიხსენი, ღირს თუ არა იქ წასვლა.

იხილე 1-ლი ტომის 38-ე თავი და მე-2 ტომის 34-ე, 35-ე და 36-ე თავები.

ჩემმა მოზარდმა შვილმა სულიერი საკითხებისადმი ინტერესი დაკარგა. რა შეიძლება გავაკეთო?

პირველ რიგში, ნაჩქარევად ნუ დაასკვნი, რომ შენმა შვილმა შენი მრწამსი უარყო. ხშირად ამ პრობლემის მიღმა სხვა მიზეზი იმალება. შენი შვილი შეიძლება:

● თანატოლების გავლენაშია და ვერ ბედავს, მტკიცედ დაიცვას ბიბლიური პრინციპები და მათგან განსხვავებული იყოს.

● ხედავს, რომ თავისი და-ძმები ან კრებაში სხვა ბავშვები სამაგალითო ქრისტიანები არიან და ფიქრობს, რომ ის ამას ვერასდროს მიაღწევს.

● ძალიან უნდა მეგობრები ჰყავდეს, მაგრამ თანამორწმუნეებთან თავს მარტოდ ან უცხოდ გრძნობს.

● ხედავს, რომ სხვა „ქრისტიანი“ ბავშვები ორმაგი სტანდარტებით ცხოვრობენ.

● უნდა, რომ ჩამოყალიბებულ ადამიანად ჩათვალონ და თავისი მეობის ხაზგასასმელად ეჭვქვეშ აყენებს შენს ღირებულებებს.

● ხედავს, რომ მისი კლასელები ბევრ ცუდ რამეს აკეთებენ და თითქოს ცუდ შედეგებსაც არ იმკიან.

● ცდილობს მეორე მშობლის გული მოიგოს, რომელიც შენს რწმენას არ იზიარებს.

როგორც ხედავ, ამ საკითხებს შენი მრწამსის უარყოფასთან ბევრი არაფერი აქვს საერთო. საქმე ის არის, რომ გარკვეული გარემოებების გამო მოზარდს უჭირს თავისი რწმენის თანახმად ცხოვრება. რა შეგიძლია გააკეთო მის დასახმარებლად?

მოახდინე გონივრული ცვლილებები. შეეცადე, დაინახო შენი შვილის გულგატეხილობის მიზეზი და ცვლილებები ისე მოახდინო, რომ უკეთესი გარემო შეუქმნა მას სულიერი წინსვლისთვის (იგავები 16:20). მაგალითად, მე-2 ტომის 132-ე და 133-ე გვერდებზე მოცემული ჩარჩოს „ჩემი სამოქმედო გეგმა“ განხილვამ შეიძლება მას თავდაჯერებულობა შეჰმატოს და აღარ შეუშინდეს თანაკლასელებს. თუ შენი მოზარდი შვილი მარტოობას განიცდის, შეიძლება უფრო მეტის გაკეთება იყოს საჭირო მის დასახმარებლად, რომ კარგი მეგობრები შეიძინოს.

მოუძებნე შვილს სანდო მრჩეველი. ზოგჯერ მოზარდებზე დადებითად მოქმედებს დახმარება მისი მხრიდან, ვინც ოჯახის წევრი არ არის. იცნობ ისეთ სულიერად მოწიფულ ადამიანს, რომელიც სასიკეთო გავლენას მოახდენდა შენს მოზარდ შვილზე? კარგი იქნებოდა, გეთხოვა მისთვის, რომ შენს შვილთან გარკვეული დრო გაატაროს ხოლმე. თუმცა ეს იმას არ ნიშნავს, რომ შენი პასუხისმგებლობა სხვას გადააბარო. გაიხსენე ტიმოთე. მას დიდი სიკეთე მოუტანა პავლე მოციქულთან ურთიერთობამ, ხოლო პავლეს — ტიმოთესთან ურთიერთობამ (ფილიპელები 2:20, 22).

ვიდრე შენი მოზარდი შვილი შენთან ერთად ცხოვრობს, შენ გაქვს იმის უფლება, რომ მოსთხოვო სულიერი საქმეების კეთება. თუმცა შენი ძირითადი მიზანი მის გულში ღვთის სიყვარულის ჩანერგვა უნდა იყოს და არა ის, რომ მან ესა თუ ის სულიერი საქმე მექანიკურად შეასრულოს. ჭეშმარიტი რელიგიის გათავისებაში რომ დაეხმარო, პირველ რიგში, მისაბაძი მაგალითი უნდა მისცე. მეტისმეტს ნუ მოსთხოვ. მოუძებნე სანდო მრჩეველი და დაეხმარე კარგი მეგობრების პოვნაში. შესაძლოა შენმა შვილმა ერთ დღესაც ის სიტყვები თქვას, რაც ფსალმუნმომღერალმა: „იეჰოვაა ჩემი კლდე, ჩემი ციხესიმაგრე და მხსნელი“ (ფსალმუნი 18:2).

იხილე 1-ლი ტომის 39-ე თავი და მე-2 ტომის 37-ე და 38-ე თავები.

[სქოლიოები]