რას ამბობს ბიბლია ღმერთსა და იესოზე?

თუ ადამიანები სამების შესახებ წინასწარ შექმნილი ყოველგვარი მოსაზრების გარეშე წაიკითხავდნენ ბიბლიას თავიდან ბოლომდე, თვითონ მივიდოდნენ თუ არა ასეთ კონცეფციამდე? სრულიადაც არა.

რაც მიუკერძოებელი მკითხველისთვის აშკარად ცხადი ხდება, არის ის, რომ მხოლოდ ღმერთია ყოვლისშემძლე, შემოქმედი, ცალკეული და ყველასგან განსხვავებული, და რომ იესო, განკაცებამდეც კი, ცალკეული და განსხვავებული იყო, ის ქმნილება იყო და ღმერთს ემორჩილებოდა.

ღმერთი ერთია და არა სამი

ბიბლიურ სწავლებას, რომ ღმერთი ერთია, მონოთეიზმი ეწოდება. საეკლესიო ისტორიის პროფესორი ლ. ლ. პეინი მიუთითებს, რომ მონოთეიზმი არ უშვებს სამებას: „ძველი აღთქმა ზედმიწევნით მონოთეისტურია. ღმერთი არის ერთი. იდეა, რომ მასში უნდა იყოს სამერთიანობა. . . უკიდურესად უსაფუძვლოა“.

მოხდა თუ არა მონოთეიზმში რამე ცვლილება დედამიწაზე იესოს მოსვლის შემდეგ? პეინი პასუხობს: «ამ საკითხზე ძველსა და ახალ აღთქმას შორის არავითარ აზრთა სხვაობას არა აქვს ადგილი. მონოთეისტური ტრადიცია გრძელდება. იესო იყო იუდეველი, იუდეველი მშობლების მიერ ძველი აღთქმის წერილების თანახმად აღზრდილი. მისი სწავლება არსით იუდაიზმური იყო; რასაკვირველია, ეს იყო ახალი სახარება, მაგრამ არა ახალი ღვთისმეტყველება. . . და ის საკუთარ რწმენად ღებულობდა იუდაიზმური მონოთეიზმის უდიდეს სიტყვებს: „ისმინე, ისრაელო! ერთია უფალი, უფალი, ჩვენი ღმერთი‘‘».

ამ სიტყვებს ვკითხულობთ მეორე რჯულის 6:4-ში. კათოლიკური „ახალი იერუსალიმური ბიბლია‘‘ (New Jerusalem Bible) ამ ადგილს ასე გადმოსცემს: „ისმინე, ისრაელო: იაჰვე, ჩვენი ღმერთი, ერთია, ერთადერთი იაჰვე‘‘.a თუ ამ მუხლს გრამატიკული თვალსაზრისით განვიხილავთ, სიტყვა ‘ერთს’ არავითარი მრავლობითის მნიშვნელობა არ გააჩნია ისეთი აზრის წარმოსაქმნელად, რომ ის ნიშნავდეს ერთზე მეტ ინდივიდს.

არც ქრისტიანი მოციქული პავლე მიუთითებდა რამე ცვლილებაზე, ღვთის ბუნებაში დედამიწაზე იესოს მოსვლის შემდეგაც კი. ის წერდა: „ღმერთი ერთია‘‘ (გალატელთა 3:20; იხილე აგრეთვე 1-ლი კორინთელთა 8:4–6).

ბიბლიაში მრავალჯერ არის ნათქვამი ღმერთზე, რომ ის ერთი პიროვნებაა. როდესაც ღმერთი ლაპარაკობს, ის ლაპარაკობს, როგორც ერთი, განუყოფელი ინდივიდი. ბიბლიაში არ ყოფილა ამ მხრივ გაურკვევლობა. ღმერთი ასე ამბობს: «მე ვარ უფალი [„იეჰოვა“, აქ], ეს არის ჩემი სახელი; ჩემს დიდებას არ მივცემ სხვას» (ესაია 42:8). „მე ვარ უფალი თქვენი ღმერთი. . . არ გაიჩინოთ ჩემს გარდა სხვა ღმერთები‘‘ (კურსივი ჩვენია; გამოსვლა 20:2, 3).

ღვთისგან შთაგონებული ბიბლიის ყველა მწერალი რატომ ილაპარაკებდა ღმერთზე, როგორც ერთ პიროვნებაზე, თუ ის სინამდვილეში სამი პიროვნება იყო? ადამიანების შეცდომაში შეყვანის გარდა, განა სხვა მიზანს მოემსახურებოდა ეს? უდავოდ, ღმერთი რომ სამი პიროვნებისგან ყოფილიყო შემდგარი, ის აღძრავდა ბიბლიის მწერლებს, ეს ისე სავსებით ნათელი გაეხადათ, რომ მის შესახებ საეჭვო არაფერი დარჩენილიყო. ბოლოს და ბოლოს, ქრისტიანულ-ბერძნული წერილების მწერლები, რომლებსაც პირადი ურთიერთობა ჰქონდათ ღვთის ძესთან, გააკეთებდნენ ამას. მაგრამ მათ ეს არ გაუკეთებიათ.

პირიქით, ბიბლიის მწერლებმა სავსებით ნათელყვეს, რომ ღმერთი არის ერთი პიროვნება — სწორუპოვარი, განუყოფელი, რომელსაც ტოლი არ მოეპოვება: «მე უფალი [„იეჰოვა“, აქ] ვარ და მეტი არავინაა, არ არის ღმერთი ჩემს გარდა» (ესაია 45:5). «შენი სახელია უფალი [„იეჰოვა“, აქ], მხოლოდ შენა ხარ უზენაესი მთელ ქვეყნიერებაზე» (ფსალმუნი 82:19).

არა მრავალპიროვნული ღმერთი

იესო ღმერთს „ერთადერთ ჭეშმარიტ ღმერთს‘‘ უწოდებდა (იოანე 17:3). ის არასდროს მიმართავდა მას, როგორც მრავალპიროვნულ ღვთაებას. ამიტომაა, რომ ბიბლიაში არსად, იეჰოვას გარდა, არავის ეწოდება ყოვლისშემძლე. სხვაგვარად, სიტყვა „ყოვლისშემძლეს‘‘ მნიშვნელობა ბათილდება. არც იესოს და არც სულიწმიდას არასოდეს ეწოდებოდა ყოვლისშემძლე, რადგან მხოლოდ იეჰოვაა უზენაესი. დაბადების 17:1-ში ის აცხადებს: «მე ვარ ღმერთი ძლიერი [„ყოვლისშემძლე“, აქ]». გამოსვლის 18:11 ამბობს: „ყველა ღმერთზე დიდია უფალი‘‘.

ებრაულ წერილებში სიტყვას „’ელოჰ΄აჰ‘‘ (ღმერთი) აქვს ორი მრავლობითი ფორმა, სახელდობრ: „’ელო·ჰიმ΄“ (ღმერთები) და „’ელო·ჰეჰ΄“ (-ის ღმერთები). ეს ორი მრავლობითი ფორმა, ჩვეულებრივ, იეჰოვას ეხება, მაგრამ ისინი ითარგმნება მხოლობით რიცხვში, როგორც „ღმერთი“. მიუთითებს ეს მრავლობითი ფორმები სამებაზე? არა, არ მიუთითებს. „ბიბლიის ლექსიკონში‘‘ (Dictionary of the Bible) უილიამ სმიტი ამბობს: „უცნაური აზრი, რომ [„’ელო·ჰიმ΄‘‘] ეხებოდა პიროვნებათა სამეულს ღვთაებაში, ახლა ძნელად პოულობს მომხრეს სწავლულთა შორის. ეს არის ან ის, რასაც გრამატიკოსები აღმატებულობის გამომხატველ მრავლობითს უწოდებენ, ან აღნიშნავს ღვთიური ძალის სისავსეს, ღვთის მიერ გამოვლენილ მთელ სიძლიერეს‘‘.

„სემიტური ენებისა და ლიტერატურის ამერიკული ჟურნალი‘‘ (The American Journal of Semitic Languages and Literatures) „’ელო·ჰიმ΄‘‘-ის შესახებ ამბობს: „ის ყოველთვის მოითხოვს მხოლობით რიცხვში ზმნურ პრედიკატივს, მხოლობით რიცხვში ზედსართავი სახელით გადმოცემულ განსაზღვრებას‘‘. თვალსაჩინოებისთვის: თვით წოდება „’ელო·ჰიმ΄‘‘ 35-ჯერ ჩნდება ცნობაში შემოქმედების შესახებ და ზმნა, რომელიც აღწერს, რა თქვა ღმერთმა ან რა მოიმოქმედა, ყოველთვის მხოლობით რიცხვშია (დაბადება 1:1—2:4). ამგვარად, ეს პუბლიკაცია ასკვნის: «[„’ელო·ჰიმ΄‘‘] უფრო უნდა აიხსნას, როგორც გამაძლიერებელი მრავლობითი, დიდების ანუ დიდებულების აღმნიშვნელი».

„’ელო·ჰიმ΄‘‘ ნიშნავს არა „პიროვნებებს‘‘, არამედ „ღმერთებს‘‘. ამგვარად, ისინი, რომლებიც არგუმენტირებენ, რომ ეს სიტყვა სამებას გულისხმობს, თავს პოლითეისტებად ანუ ერთზე მეტი ღვთის თაყვანისმცემლებად ხდიან. რატომ? რადგანაც ეს უნდა ნიშნავდეს, რომ სამებაში არის სამი ღმერთი. მაგრამ სამების მომხრეებიდან თითქმის ყველა უარყოფს შეხედულებას, რომ სამება შედგება სამი ცალკეული ღმერთისგან.

სიტყვებს: „’ელო·ჰიმ΄‘‘ და „’ელო·ჰეჰ΄‘‘ ბიბლია მაშინაც იყენებს, როცა მოიხსენიებს მრავალ ცრუ კერპ-ღმერთს (გამოსვლა 12:12; 20:23). მაგრამ სხვა შემთხვევებში ის შესაძლოა მიუთითებდეს ერთ ცრუ ღმერთზე, მაგალითად, როგორც ფილისტიმელები მიმართავდნენ «დაგონს, თავიანთ ღმერთს [„’ელო·ჰეჰ΄‘‘]» (მსაჯულნი 16:23, 24). ბაალს ეწოდება «ღმერთი [„’ელო·ჰიმ΄‘‘]» (მესამე მეფეთა 18:27). გარდა ამისა, ეს ტერმინი ადამიანების მიმართაც არის გამოყენებული (ფსალმუნი 81:1, 6). მოსესთვის ნათქვამი იყო, რომ მას უნდა ემსახურა «ღმერთად [„’ელო·ჰიმ΄‘‘]» აარონისა და ფარაონისთვის (გამოსვლა 4:16; 7:1).

როგორც ჩანს, წოდებების „’ელო·ჰიმ΄‘‘ და „’ელო·ჰეჰ΄‘‘-ის გამოყენება ცრუ ღმერთებისა და თვით ადამიანების მიმართაც კი არ გულისხმობს, რომ ყოველი მათგანი მრავალპიროვნული ღმერთი იყო; „’ელო·ჰიმ΄“-ითა და „’ელო·ჰეჰ΄“-ით იეჰოვასადმი მიმართვაც არ ნიშნავს, რომ ის არის ერთზე მეტი პიროვნება, განსაკუთრებით, როცა ვითვალისწინებთ ამ საკითხის თაობაზე ბიბლიის დანარჩენ მონაცემებს.

იესო ცალკეული ქმნილებაა

დედამიწაზე ყოფნისას იესო იყო ადამიანი და თანაც სრულყოფილი; ეს იმიტომ, რომ იესოს სასიცოცხლო ძალა ღმერთმა მარიამის საშვილოსნოში გადაიტანა (მათე 1:18–25). მაგრამ იესოს არსებობა ასე არ დაწყებულა. მან თვითონ განაცხადა, რომ იყო „ციდან ჩამოსული‘‘ (იოანე 3:13). ამიტომ ბუნებრივია, რომ მან მოგვიანებით თავის მიმდევრებს უთხრა: „თუკი იხილავთ კაცის ძეს [იესოს] იქ აღმავალს, სადაც წინათ იყო?“ (იოანე 6:62).

მაშასადამე, დედამიწაზე მოსვლამდე იესო ზეცაში ცხოვრობდა. მაგრამ იყო ის ერთ-ერთი პიროვნება ყოვლისშემძლე, მარადიულ სამპიროვნულ ღვთაებაში? არა, რადგან ბიბლია ნათლად ამბობს, რომ განკაცებამდე იესო შექმნილი იყო სულიერ პიროვნებად, ზუსტად ისე, როგორც ანგელოზები იყვნენ ღვთის მიერ შექმნილი სულიერ პიროვნებებად. შექმნამდე არც ანგელოზები არსებობდნენ და არც იესო.

განკაცებამდე იესო იყო „პირმშო ყოველი ქმნილებისა‘‘ (კოლასელთა 1:15). ის იყო „დასაბამი ღვთის ქმნილებისა‘‘ (გამოცხადება 3:14). არასწორი იქნება, რომ „დასაბამი‘‘ (ბერძნულად „არ·ხე΄‘‘) განიმარტოს ისეთი მნიშვნელობით, რომ იესო იყო ღვთის ქმნილებათა ‘დასაბამის მიმცემი’. თავის ბიბლიურ წერილებში იოანე ოცზე მეტჯერ იყენებს ბერძნული სიტყვის „არ·ხე΄‘‘-ს სხვადასხვა ფორმას: და მათ ყოველთვის „დასაბამის‘‘ ჩვეულებრივი მნიშვნელობა აქვს. დიახ, იესო შექმნილი იყო ღვთის მიერ, როგორც ღვთის უხილავი ქმნილებების დასაბამი.

ყურადღება მიაქციე, თუ როგორ მჭიდრო ურთიერთდამოკიდებულებაშია იესოს წარმოშობასთან დაკავშირებული ეს მითითებები ბიბლიურ წიგნ „იგავნში“ ფიგურალური „სიბრძნის“ მიერ წარმოთქმულ გამონათქვამებთან: „უფალმა შემიძინა [„აღმაგო“, „ძველი აღთქმის ორტომეული“, 1884 წლის გამოცემა] თავისი გზის დასაწყისში, თავის ქმნილებებამდე დასაბამით; მე გავჩნდი, ვიდრე მთები დამყარდებოდნენ, ბორცვებზე უწინარეს; როცა ჯერ არც ქვეყანა იყო შექმნილი, არც მინდორ-ველები და არც სამყაროს პირველი მტვერი“ (იგავნი 8:12, 22, 25, 26). რადგან გამოთქმა „სიბრძნე‘‘ გამოიყენება ღვთის მიერ შექმნილი ერთ-ერთი პიროვნების განსასახიერებლად, სწავლულთა უმეტესობა იმ აზრისაა, რომ სინამდვილეში ფიგურალური გამოთქმა ეხება იესოს, როგორც სულიერ ქმნილებას, როგორიც ის იყო განკაცებამდე.

როგორც „სიბრძნე‘‘, თავის განკაცებამდე არსებობის დროს, იესო განაგრძობს თხრობას: „მაშინ [ღმერთს] მე გვერდით ვყავდი, როგორც ოსტატი‘‘ (იგავნი 8:30). თავისი როლის, როგორც შესანიშნავი ოსტატის, შესაბამისად კოლასელთა 1:16 იესოს შესახებ ამბობს, რომ [ღმერთმა] „მისით შეიქმნა ყოველი, რაც ცაში და დედამიწაზეა“.

მაშასადამე, ამ ოსტატის, ასე ვთქვათ, უმცროსი პარტნიორის, მეშვეობით ყოვლისშემძლე ღმერთმა შექმნა ყველაფერი. ბიბლია საკითხს ამგვარად აჯამებს: „ჩვენ კი ერთი მამა ღმერთი გვყავს, რომლის-განაც არის ყოველი. . . და ერთი უფალი იესო ქრისტე, რომლის მიერ არის ყოველი‘‘ (კურსივი ჩვენია, 1 კორინთელთა 8:6).

ეჭვგარეშეა, ღმერთმა ამ ოსტატს უთხრა: „გავაჩინოთ კაცი ჩვენს ხატად‘‘ (დაბადება 1:26). ზოგი ამტკიცებს, რომ სიტყვები: „გავაჩინოთ‘‘ და „ჩვენს‘‘ მიუთითებს სამებაზე. მაგრამ თუ იტყოდი: „მოდი, გავაკეთოთ რამე ჩვენთვის“, ჩვეულებრივ, არავინ იგულისხმებდა, რომ თითქოს რამდენიმე პიროვნებაა შენში გაერთიანებული. უბრალოდ, შენ გულისხმობ, რომ ორმა ან ორზე მეტმა პიროვნებამ რაღაცის გასაკეთებლად ერთად იშრომოს. ასევე, როცა ღმერთმა გამოიყენა სიტყვები: „გავაჩინოთ‘‘ და „ჩვენს‘‘, ის, უბრალოდ, მიმართავდა სხვა პიროვნებას, თავის პირველ სულიერ ქმნილებას, ოსტატს, განკაცებამდელ იესოს.

შეიძლება ღმერთი გამოიცადოს?

მათეს 4:1-ში იესოს შესახებ ნათქვამია, რომ ის წაყვანილ იქნა, რათა ‘ეშმაკს გამოეცადა’. მას შემდეგ, რაც უჩვენა „წუთისოფლის ყველა სამეფო და მათი დიდება‘‘, სატანამ უთხრა იესოს: „ყოველივე ამას შენ მოგცემ, თუ დამხობილი თაყვანს მცემ‘‘ (მათე 4:8, 9). სატანა ცდილობდა, აეძულებინა იესო, რომ ღვთის მიმართ ორგული გამხდარიყო.

ერთგულების განა რა გამოცდა იქნებოდა ეს, იესო რომ ღმერთი ყოფილიყო? შეეძლო ღმერთს საკუთარი თავის წინააღმდეგ წასვლა? არა, მაგრამ ანგელოზებსა და ადამიანებს შეეძლოთ ღვთის წინააღმდეგ გამოსვლა და ასეც მოიქცნენ. იესოს გამოცდას მხოლოდ მაშინ ექნებოდა აზრი, როცა იესო იქნებოდა არა ღმერთი, არამედ ანგელოზებისა და ადამიანების მსგავსად, ცალკეული პიროვნება, რომელსაც გააჩნდა საკუთარი თავისუფალი ნება და რომელსაც შეეძლო ყოფილიყო ორგული, თუკი ამას აირჩევდა.

მეორეს მხრივ, წარმოუდგენელია, რომ ღმერთს შეეძლოს ცოდვის ჩადენა და საკუთარი თავის მიმართ ორგულობა. «სრულყოფილია მისი ქმნილება [„ქმედება“, აქ]. . . [„ერთგულების ღმერთი“, აქ]. . . მართალი და წრფელია იგი» (მეორე რჯული 32:4). მაშასადამე, იესო რომ ღმერთი ყოფილიყო, მისი გამოცდა შეუძლებელი იქნებოდა (იაკობი 1:13).

რადგან იესო ღმერთი არ იყო, მას შეეძლო ორგული ყოფილიყო. მაგრამ ის ერთგული დარჩა და თქვა: «განვედ, სატანავ, ვინაიდან დაწერილია: ‘უფალს [„იეჰოვას“, აქ] შენს ღმერთს ეცი თაყვანი და მხოლოდ მას ემსახურე’» (მათე 4:10).

რამდენად დიდი იყო გამოსასყიდი?

დედამიწაზე იესოს მოსვლის მთავარი მიზეზებიდან ერთ-ერთი პირდაპირ უპირისპირდება სამებას. ბიბლიაში ნათქვამია: «ერთია ღმერთი და ერთია ღმერთსა და კაცთა შორის შუამავალი — კაცი ქრისტე იესო, რომელმაც თავი გასწირა ყველას გამოსახსნელად [„შესაბამის გამოსასყიდად“, აქ]» (1 ტიმოთე 2:5, 6).

იესო, არც მეტი არც ნაკლები, იყო სრულყოფილი ადამიანი, რომელიც გამოსასყიდი გახდა და სწორედ იმის კომპენსაცია მოახდინა, რაც ადამმა დაკარგა — დედამიწაზე სრულყოფილ ადამიანად ცხოვრების უფლება. ამგვარად, პავლე მოციქულმა სამართლიანად უწოდა იესოს „უკანასკნელი ადამი‘‘ და იმავე კონტექსტში დასძინა: „როგორც ადამში კვდება ყველა, ასევე გაცოცხლდებიან ქრისტეში‘‘ (1 კორინთელთა 15:22, 45). იესოს სრულყოფილი ხორციელი სიცოცხლე იყო ‘შესაბამისი გამოსასყიდი’, რასაც ღვთის სამართალი მოითხოვდა — არც მეტი არც ნაკლები. თვით ადამიანთა სამართლის ძირეული პრინციპიც იმაში მდგომარეობს, რომ გადახდილი საზღაური ჩადენილ ბოროტებას შეესაბამებოდეს.

მაგრამ იესო ღვთაების ნაწილი რომ ყოფილიყო, გამოსასყიდი უსაზღვროდ დიდი იქნებოდა, ვიდრე ის, რასაც ღვთის კანონი მოითხოვდა (გამოსვლა 21:23–25; ლევიანნი 24:19–21). ედემის ბაღში ცოდვა მხოლოდ სრულყოფილმა ადამიანმა, ადამმა, ჩაიდინა და არა ღმერთმა. ასე რომ, გამოსასყიდი, რომელიც ნამდვილად შეესაბამებოდა ღვთის სამართალს, ზუსტად ეკვივალენტური — სრულყოფილი ადამიანი, „უკანასკნელი ადამი‘‘ — უნდა ყოფილიყო. ამგვარად, როცა ღმერთმა იესო დედამიწაზე გამოგზავნა, როგორც გამოსასყიდი, რის საშუალებითაც სამართალი აღასრულა, ის მოავლინა არა ხორცშესხმულ ღმერთად ან ღმერთ-კაცად, არამედ სრულყოფილ ადამიანად, რომელიც ‘დამცირებული იყო ანგელოზთა წინაშე’ (ებრაელთა 2:9; შეადარე ფსალმუნი 8:6, 7). როგორ შეიძლებოდა ყოვლისშემძლე ღვთაების რომელიმე ნაწილი — მამა, ძე თუ სულიწმიდა, ოდესმე ანგელოზების წინაშე დამცირებულიყო?

„მხოლოდშობილი ძე‘‘ — როგორ?

ბიბლია იესოს ‘მხოლოდშობილ ძეს’ უწოდებს (იოანე 1:14; 3:16, 18; 1 იოანე 4:9). სამების მომხრეები ამბობენ, რომ, ვინაიდან ღმერთი არის მარადიული, ასევე ღვთის ძეც მარადიულია. მაგრამ როგორ შეუძლია პიროვნებას იყოს ძე და ამავე დროს იმავე ასაკის, რამდენისაც არის მამა?

სამების მომხრეები აცხადებენ, რომ იესოს შემთხვევაში „მხოლოდშობილი‘‘ არ არის „შობის‘‘ მსგავსი, რომელიც განსაზღვრის თანახმად ნიშნავს, „შობო, როგორც მამამ“ (Webster’s Ninth New Collegiate Dictionary). ისინი ამბობენ, რომ იესოს შემთხვევაში ეს ნიშნავს „დაუსაბამო ურთიერთობას“, ერთადერთი ძის ურთიერთობას, რომელიც თითქოსდა შობის გარეშე მოხდა. („ძველი და ახალი აღთქმის სიტყვების ვაინის განმარტებითი ლექსიკონი‘‘ [Vine’s Expository Dictionary of Old and New Testament Words]). ნუთუ ეს ლოგიკურად ჟღერს შენთვის? შეუძლია ადამიანს გახდეს ვაჟის მამა მისი შობის გარეშე?

გარდა ამისა, ისაკისა და აბრაამის ურთიერთობის აღსაწერად, რატომ იყენებს ბიბლია იმავე ბერძნულ სიტყვას, რომელიც ნიშნავს „მხოლოდშობილს‘‘ (რასაც ვაინი ეთანხმება ყოველგვარი ახსნა-განმარტების გარეშე)? ებრაელთა 11:17 ლაპარაკობს ისაკზე, როგორც აბრაამის ‘მხოლოდშობილ’ ძეზე. ისაკის შემთხვევაში არ შეიძლებოდა რამე ყოფილიყო საკამათო; ის იყო მხოლოდშობილი ამ სიტყვის ჩვეულებრივი გაგებით, მამასთან მიმართებაში არათანასწორი დროსა და მდგომარეობაში.

იესოსა და ისაკთან დაკავშირებით „მხოლოდშობილის‘‘ მნიშვნელობით გამოყენებული ძირეული ბერძნული სიტყვა არის „მო·ნო·გე·ნეს΄“, რომელიც ნაწარმოებია სიტყვებისგან „მო΄·ნოს“, რაც ნიშნავს „მხოლოდ‘‘ (ერთადერთი) და „გი΄ნო·მაი“, რომლის ძირეული სიტყვის მნიშვნელობაა „წარმოშობა‘‘, „გახდომა“ (არსებობაში მოსვლა), — იუწყება სტრონგის „ამომწურავი სიმფონია“ (Strong’s Exhaustive Concordance). მაშასადამე, სიტყვა „მო·ნო·გე·ნეს΄“ ასე განიმარტება: „მხოლოდშობილი, ანუ ერთადერთი შვილი‘‘ („ახალი აღთქმის ბერძნული და ინგლისური ლექსიკონი“, ე. რობინსონის გამოცემა [A Greek and English Lexicon of the New Testament]).

გერჰარდ კიტელის გამოცემული „ახალი აღთქმის თეოლოგიური ლექსიკონი“ (The Theological Dictionary of the New Testament) ამბობს: «[„მო·ნო·გე·ნეს΄“] ნიშნავს ‘ერთადერთ შთამომავალს’, ესე იგი დებისა და ძმების გარეშე». ეს წიგნი ასევე იუწყება, რომ იოანეს 1:18-ში; 3:16-სა და 18-ში და 1-ლი იოანეს 4:9-ში „იესოს ურთიერთობა არ არის უბრალოდ მამასთან ერთადერთი შვილის ურთიერთობასთან შედარებული. ეს არის მხოლოდშობილის ურთიერთობა მამასთან‘‘.

ამგვარად, იესოს, მხოლოდშობილი ძის სიცოცხლეს ჰქონდა დასაწყისი. ყოვლისშემძლე ღმერთს შეიძლება სამართლიანად ეწოდოს მისი მშობელი, ანუ მამა, იმავე გაგებით, როგორც მიწიერ მამას, მაგალითად, აბრაამის მსგავსად, რომელმაც შვა ძე (ებრაელთა 11:17). მაშასადამე, როდესაც ბიბლია ამბობს, რომ ღმერთი არის იესოს „მამა“, ეს ნიშნავს, რომ აქ ლაპარაკია ორ ცალკეულ პიროვნებაზე. ღმერთი არის უფროსი. იესო კი მის შემდეგ მეორეა ასაკით, მდგომარეობით, სიძლიერითა და შემეცნებით.

როდესაც პიროვნება მხედველობაში ღებულობს, რომ იესო ღვთის მიერ ზეცაში შექმნილი ერთადერთი სულიერი ძე არ იყო, მისთვის ცხადი გახდება, თუ რატომ გამოიყენება იესოს შემთხვევაში ტერმინი „მხოლოდშობილი ძე“. უამრავ სხვა სულიერ ქმნილებებსაც, ანგელოზებსაც, ეწოდებათ ‘ღვთის შვილები’ იმავე გაგებით, როგორც ადამს, ვინაიდან მათი სასიცოცხლო ძალა მომდინარეობდა იეჰოვა ღმერთისგან, რომელიც სიცოცხლის საწყისი ანუ წყაროა (იობი 38:7; ფსალმუნი 35:10; ლუკა 3:38). მაგრამ თითოეული მათგანი შეიქმნა „მხოლოდშობილი ძის‘‘ მეშვეობით, რომელიც ერთადერთი იყო უშუალოდ ღვთის მიერ შობილი (კოლასელთა 1:15–17).

მიიჩნევდნენ იესოს ღმერთად?

რადგან ბიბლიაში იესოს ხშირად ეწოდება ღვთის ძე, პირველ საუკუნეში არავის მოსვლია აზრად, ეფიქრა მასზე, როგორც ძე ღმერთზე. დემონებმაც კი, რომლებსაც სწამთ, „რომ ღმერთი ერთია‘‘, სულიერ სფეროში თავიანთი გამოცდილებით იცოდნენ, რომ იესო არ იყო ღმერთი. ამრიგად, ისინი მართებულად მიმართავდნენ იესოს როგორც ცალკეულ პიროვნებას, — ‘ღვთის ძეს’, (იაკობი 2:19; მათე 8:29). როდესაც იესო მოკვდა, იქვე მყოფ წარმართ რომაელ ჯარისკაცებს საკმარისი ცოდნა ჰქონდათ, რათა ეღიარებინათ, რომ მართალი იყო ის, რაც იესოს მიმდევრებისგან ჰქონდათ მოსმენილი, რომ იესო „ჭეშმარიტად ღვთის ძე იყო‘‘ და არა ღმერთი (მათე 27:54).

მაშასადამე, ფრაზა, „ღვთის ძე‘‘, ეხება იესოს, როგორც ცალკეულ ქმნილებას და არა როგორც სამების ნაწილს. როგორც ღვთის ძე, ის არ შეიძლებოდა თავად ყოფილიყო ღმერთი, რადგან იოანეს 1:18-ში ნათქვამია: „ღმერთი არასდროს არავის უნახავს‘‘.

მოწაფეები იესოს მიიჩნევდნენ ‘ღმერთსა და კაცთა შორის ერთ შუამავლად’ და არა თვით ღმერთად (1 ტიმოთე 2:5). ვინაიდან განმარტების თანახმად, შუამავალი და ისინი, რომლებიც შუამავლობას საჭიროებენ, ცალკეული პიროვნებები არიან, შეუსაბამობა იქნებოდა, იესო ყოფილიყო შესარიგებელი მხარეებიდან რომელიმესთან ერთარსი. ეს იქნებოდა პრეტენზია ყოფილიყო ის, ვისაც არ წარმოადგენდა.

იესოსთან ღვთის ურთიერთობის შესახებ ბიბლია ნათელი და ჰარმონიულია. მხოლოდ იეჰოვაა ყოვლისშემძლე ღმერთი. უშუალოდ მან შექმნა განკაცებამდელი იესო. ამრიგად, იესოს ჰქონდა დასაწყისი და არასდროს შეეძლო, ყოფილიყო ღვთის თანასწორი სიძლიერესა თუ მარადისობაში.

[სქოლიოები]

[ჩანართი 14 გვერდზე]

ღვთის შექმნილ იესოს მეორე ადგილი უკავია დროში, სიძლიერესა და შემეცნებაში.

[სურათი 15 გვერდზე]

იესომ თქვა, რომ განკაცებამდე არსებობდა და რომ შექმნილი იყო ღვთის მიერ, როგორც ღვთის უხილავი ქმნილებების დასაბამი.