კაცის ძე

ებრაული სიტყვის ბენ-ʼადამის თარგმანი. ʼადამ ამ შემთხვევაში ზოგადად კაცობრიობას ნიშნავს და არა საკუთარ სახელს. ამრიგად, ბენ-ʼადამს კაცის ძის, ადამიანის, მიწიერი კაცის შვილის მნიშვნელობა აქვს (ფს. 80:17; 146:3; იერ. 49:18, 33). ამ სიტყვის სინონიმებად ხშირად ებრაული სიტყვა ʼიშ (მამრობითი სქესის ადამიანი) (შდრ. რც. 23:19; იობ. 35:8; იერ. 50:40) და ʼენოშ (მოკვდავი კაცი) გამოიყენება (შდრ. ფს. 8:4; ეს. 51:12; 56:2). ფსალმუნის 144:3-ში ბენ-ʼენოშ ითარგმნება „მოკვდავი კაცის ძედ“, დანიელის 7:13-ში კი გვხვდება მისი არამეული ეკვივალენტი ბარ ʼენაშ.

ბერძნულად „კაცის ძე“ არის ჰუიოს ტუ ანთროპუ (ბერძ. ანთროპოს ნიშნავს ადამიანს) (მთ. 16:27).

ებრაულ წერილებში „კაცის ძე“ ყველაზე ხშირად ეზეკიელის წიგნში გვხვდება. ამ ფრაზით ღმერთი 90-ზე მეტჯერ მიმართავს ეზეკიელს (ეზკ. 2:1, 3, 6, 8). მიმართვა „კაცის ძე“, როგორც ჩანს, იმის ხაზგასასმელადაა, რომ წინასწარმეტყველი უბრალო მიწიერი ადამიანია და რომ ღვთის სიტყვის გადამცემ ადამიანსა და მისი ცნობის წყაროს, უზენაეს ღმერთს შორის დიდი სხვაობაა. კაცის ძე წინასწარმეტყველ დანიელსაც ეწოდება (დნ. 8:17).

ქრისტე იესო, „კაცის ძე“. სახარებებში „კაცის ძე“ თითქმის 80-ჯერ გვხვდება და ყველგან იესო ქრისტეს მიმართ გამოიყენება. იესოც თავის თავს ამ სახელით მოიხსენიებდა (მთ. 8:20; 9:6; 10:23). ამ ფრაზას ვხვდებით აგრეთვე საქმეების 7:56-ში, ებრაელების 2:6-სა და გამოცხადების 1:13; 14:14-ში.

იესო ღვთის ძე იყო, მაგრამ თავის თავს „კაცის ძეს“ იმიტომ უწოდებდა, რომ ის ადამიანი, „ხორცი გახდა“ (ინ. 1:14). ის ებრაელ ქალწულ მარიამს ჩაესახა და მისგან იშვა (გლ. 4:4; ლკ. 1:34—36). ამრიგად, მას არ შეუსხამს ხორცი იმ ანგელოზებივით, რომლებიც ამას ადრე აკეთებდნენ; ის არც ხორცშესხმული ღმერთი ყოფილა. ის იყო ქალის მიერ ნაშობი ადამიანის შვილი (შდრ. 1ინ. 4:2, 3; 2ინ. 7; იხ. ხორცი).

სწორედ ამ მიზეზით პავლე მოციქული მე-8 ფსალმუნს წინასწარმეტყველურ მნიშვნელობას ანიჭებს და მას იესო ქრისტეს უკავშირებს. ებრაელებისთვის მიწერილ წერილში (2:5—9) პავლეს ამ ფსალმუნიდან მოჰყავს ციტატა: „რა არის მოკვდავი კაცი [ʼენოშ], რომ გახსოვს, ანდა მისი ძე [ბენ-ʼადამ], რომ ზრუნავ მასზე? ღვთის მსგავსებზე ოდნავ დაბლა [ებრაელების 2:7-ის მიხედვით „ანგელოზებზე ოდნავ დაბლა“] დააყენე იგი, ხოლო შემდეგ დიდებისა და სიდიადის გვირგვინი დაადგი. შენს ნახელავზე გააბატონე და ყოველივე მის ფეხქვეშ მოაქციე“ (ფს. 8:4—6; შდრ. ფს. 144:3). პავლე ამბობს, რომ ამ წინასწარმეტყველების შესასრულებლად იესო „ანგელოზებზე ოდნავ დაბლა“ უნდა დამდგარიყო, მომკვდარიყო როგორც ადამიანი და „სიკვდილი ეგემა ყველას გულისთვის“, რის შემდეგაც დიდებისა და პატივის გვირგვინს მიიღებდა მამისგან, რომელმაც ის აღადგინა (ებ. 2:8, 9; შდრ. ებ. 2:14; ფლ. 2:5—9).

იესო ქრისტესთვის მინიჭებული „კაცის ძის“ წოდება იმაზეც მიანიშნებს, რომ ის კაცობრიობის დიდებული ნათესავის როლს ასრულებს და მას შეუძლია ცოდვისა და სიკვდილისგან ადამიანთა გამოსყიდვა. იესო სისხლის ამღებიცაა (ლვ. 25:48, 49; რც. 35:1—29; იხ. სისხლის ამღები; გამოსასყიდი; გამომსყიდველი).

იესოს „დავითის ძეც“ ეწოდება (მთ. 1:1; 9:27), რაც იმაზე მეტყველებს, რომ ის სამეფოსთვის დადებული შეთანხმების მემკვიდრეა, იმ შეთანხმებისა, რომელიც დავითის საგვარეულო შტოზე უნდა შესრულებულიყო. წოდება „კაცის ძე“ იმის მაუწყებელიცაა, რომ იესო ადამიანთა მოდგმისაა, რადგან ხორციელად იშვა; „ღვთის ძე“ იესოს ღვთიურ წარმოშობაზე გვიმახვილებს ყურადღებას, რადგან მისი წინაპარი არ ყოფილა ცოდვილი ადამი და შესაბამისად არც არასრულყოფილება მიუღია მისგან. იესო აბსოლუტურად მართალი იყო ღვთის წინაშე (მთ. 16:13—17).

რა არის „კაცის ძის ნიშანი“?

არსებობს კიდევ ერთი მნიშვნელოვანი მიზეზი, რის გამოც იესო თავის თავს ხშირად „კაცის ძეს“ უწოდებდა. ეს ეხება დანიელის 7:13, 14-ში ჩაწერილ წინასწარმეტყველებას. ხილვაში დანიელმა ნახა ცის ღრუბლებზე მომავალი „ვიღაც, კაცის ძის მსგავსი“, რომელსაც „ძველ დღეთასთან მისვლის ნება მიეცა ... მას მიეცა მმართველობა, დიდება და სამეფო, რათა ყველა — ხალხები, ერები და ენები — მას ემსახუროს“. მისი სამეფო მარადიულად იარსებებდა.

დანიელის 7:18, 22, 27-ში ანგელოზი განუმარტავს წინასწარმეტყველს, რომ „უზენაესის წმინდები“ დაეუფლებიან ზემოხსენებულ სამეფოს. აქედან გამომდინარე, ბევრი ბიბლეისტის აზრით „კაცის ძეში“ ამ შემთხვევაში ადამიანთა ჯგუფი, იგივე ღვთის წმინდები, „ისრაელის განდიდებული და სრულყოფილი ხალხი“ იგულისხმება. მაგრამ ეს მოსაზრება ქრისტიანულ-ბერძნული წერილების ფონზე მეტად ზედაპირული ჩანს. ის გამორიცხავს იმ ფაქტს, რომ ქრისტე იესომ, ღვთის ცხებულმა მეფემ, შეთანხმება დადო თავის მიმდევრებთან სამეფოსთვის, რათა მასთან ერთად ყოფილიყვნენ მის სამეფოში. ისინი მეფობასა და მღვდლობას ქრისტეს ხელმძღვანელობითა და მისგან ბოძებული ძალაუფლებით გასწევენ (ლკ. 22:28—30; გმც. 5:9, 10; 20:4—6). ამრიგად, ცხებული მიმდევრები იმიტომ იღებენ ერებზე მმართველობის უფლებამოსილებას, რომ პირველად ქრისტემ მიიღო ძალაუფლება უზენაესი ღვთისგან (გმც. 2:26, 27; 3:21).

დანიელის წინასწარმეტყველების სწორად გაგებაში გვეხმარება მღვდელმთავრისთვის გაცემული იესოს პასუხი: „მე ვარ [ქრისტე, ღვთის ძე]. თქვენ კაცის ძეს იხილავთ ძლიერის მარჯვნივ მჯდომარესა და ცის ღრუბლებზე მომავალს“ (მრ. 14:61, 62; მთ. 26:63, 64).

წინასწარმეტყველება „კაცის ძის“ წარდგომაზე ძველი დღეთას, იეჰოვა ღმერთის წინაშე, ცალსახად მესიას ანუ იესო ქრისტეს უკავშირდება. ამის თავად ებრაელებსაც სჯეროდათ. რაბინების ხელნაწერებში ამ წინასწარმეტყველებას მესიას უკავშირებენ (Soncino Books of the Bible, ა. კოენის რედაქციით, 1951, დნ. 7:13-ის კომენტარი). როდესაც ფარისევლებმა და სადუკეველებმა იესოს სთხოვეს „ციდან ნიშანი ეჩვენებინა მათთვის“, როგორც ჩანს, იესოსგან ცის ღრუბლებზე მომავალი კაცის ძის შესახებ დანიელის წინასწარმეტყველების პირდაპირი გაგებით შესრულებას ითხოვდნენ (მთ. 16:1; მრ. 8:11). იესოს სიკვდილისა და სულიერი აღდგომის შემდეგ, სტეფანემ ხილვაში ნახა „გახსნილი ცა“ და ღვთის მარჯვნივ მდგომი კაცის ძე (სქ. 7:56). ეს იმაზე მოწმობს, რომ იესო ქრისტე კაცობრიობისთვის მიწიერი სიცოცხლის გაღების შემდეგაც ინარჩუნებს ზეცაში მესიის წოდებას — „კაცის ძე“.

კაცის ძის მოსვლასთან დაკავშირებით იესომ მღვდელმთავარს უთხრა, რომ ის ძლიერის მარჯვნივ იჯდებოდა. იესო, როგორც ჩანს, 110-ე ფსალმუნს გულისხმობდა, რომელიც მანამდე თავის თავს დაუკავშირა (მთ. 22:42—45). ეს ფსალმუნი და მასთან ერთად ებრაელების 10:12, 13 იმას ცხადყოფს, რომ იესოს მოცდა მოუწევდა, ვიდრე მამა გაგზავნიდა და ეტყოდა „იბატონე შენს მტრებს შორის“. აქედან დასკვნა: დანიელის 7:13, 14-ში ჩაწერილი წინასწარმეტყველება იესოს მკვდრეთით აღდგომისა და ზეცად ამაღლების დროს კი არ უნდა შესრულებულიყო, არამედ მას შემდეგ, რაც ღმერთი იესოს უფლებას მისცემდა, მეფური ძალაუფლება მთელი შემართებით გამოევლინა. კაცის ძე ძველ დღეთასთან აშკარად იმ დროს მიდის, როცა გამოცხადების 12:5—10-ის თანახმად იბადება სიმბოლური ვაჟი და ატაცებულია ღვთის ტახტთან.

აღსანიშნავია, რომ მათეს 24:30-სა და ლუკას 21:27-ში „კაცის ძის ნიშნის“ შესახებ იესომ უშუალოდ იმ ზეციური მოვლენების მოხსენიების შემდეგ იწინასწარმეტყველა, რომლებსაც ბიბლია ბოროტ ადამიანებზე ღვთის სასჯელის აღსრულებას უკავშირებს (მთ. 24:29 და ლკ. 21:25, 26 შდრ. ეს. 3:9, 10-სა და იოლ. 2:30, 31-ს). ვინაიდან „დედამიწის ყველა ტომი“ იხილავს „ძლიერებითა და აღმატებული დიდებით ცის ღრუბლებზე მომავალ კაცის ძეს“ და „მწუხარებისგან მკერდში დაიწყებს ცემას“, აშკარაა, რომ ეს მაშინ უნდა მოხდეს, როცა იესო თავის მეფურ ძალაუფლებას ზებუნებრივად გამოავლენს და შიშის ზარს დასცემს მათ, ვინც არ ემორჩილება ღვთის ნებას.

სხვა წინასწარმეტყველურ ხილვებში, რომლებიც წიგნ „გამოცხადებაშია“ ჩაწერილი (17:12—14; 19:11—21), ნაჩვენებია, როგორ იყენებს მესია და მეფე თავის მეფურ ძალაუფლებას „ხალხებზე, ერებსა და ენებზე“ (დნ. 7:14). ასე რომ, გამოცხადების 14:14-ში, ისევე როგორც გამოცხადების 1:13-ში, „კაცის ძის მსგავსი“ სხვა არავინაა, თუ არა იესო ქრისტე.

ინფორმაცია „ცის ღრუბლებზე მომავალ კაცის ძეზე“ და იმაზე, რომ მას დაინახავს „ყოველი თვალი“ (მთ. 24:30; გმც. 1:7), იხილეთ სტატიებში: ღრუბელი (I) (გადატანითი მნიშვნელობით); თვალი და ქრისტეს მოსვლა.