ტელევიზორი

მას შემდეგ, რაც ადამიანმა რადიოსიგნალების გადაცემა მოახერხა, ცოცხალი გამოსახულებების გადაცემაზე დაიწყო ფიქრი. ამ მიზნის განხორციელება არც ისე ადვილი იყო. ამაში ადვილად დავრწმუნდებით, თუ მოკლედ მიმოვიხილავთ ტელევიზორის მუშაობის პრინციპს.

თავდაპირველად სატელევიზიო კამერა საგანზე ფოკუსირდება, შემდეგ „კითხულობს“ გამოსახულებას ზუსტად ისე, როგორც თქვენ კითხულობთ დაბეჭდილ ტექსტს. თუმცა იმ განსხვავებით, რომ ჩვენ ფურცელზე ნაწერს სტრიქონებად აღვიქვამთ, სატელევიზიო კამერა კი გამოსახულებას ხაზებად ყოფს, რომლებიც პაწაწინა წერტილებისგან (პიქსელებისგან) შედგება. ის გამოსახულებას ელექტრულ სიგნალებად გარდაქმნის, რომლის გადაცემაც სხვა ადგილზეა შესაძლებელი. შემდეგ მიმღები ელექტრულ სიგნალს კვლავ გამოსახულებად გარდაქმნის.

შოტლანდიელი ჯონ ლოჯი ბერდი პირველი იყო, ვინც სატელევიზიო გამოსახულების მიღება შეძლო. ბერდი ინჟინერ-ელექტრიკოსად მუშაობდა, მაგრამ ჯანმრთელობის გაუარესების გამო სამსახურის დატოვება მოუწია. სწორედ ამ პერიოდში მან ხელი მოჰკიდა საქმეს, რომელიც ბავშვობიდან იტაცებდა. მას სურდა, შეექმნა აპარატი, რომლის მეშვეობითაც შესაძლებელი იქნებოდა ცოცხალი გამოსახულებების გადაცემა.

ბერდის ტელეკამერას ჰქონდა დისკი, რომელზეც სპირალურად იყო განლაგებული 30 ნახვრეტი. დისკი ბრუნავდა და გამოსახულებას ხაზობრივ-სტრიქონულად ყოფდა, შემდეგ სინათლე ფოტოელემენტს ეცემოდა. ფოტოელემენტში წარმოიქმნებოდა ვიდეოსიგნალი (სიკაშკაშის სიგნალი), რომელიც ტელემიმღებს გადაეცემოდა. მიმღებში ვიდეოსიგნალი ძლიერდებოდა და გარდაიქმნებოდა სხვა სიხშირის სიგნალად მეორე მბრუნავ დისკზე, რათა შესაძლებელი ყოფილიყო გამოსახულების მიღება. ძალიან რთული იყო დისკების სინქრონიზაცია. აღსანიშნავია, რომ ამ პროექტზე მუშაობის პერიოდში ბერდი ფეხსაცხმელების წმენდით ირჩენდა თავს.

1925 წლის 2 ოქტომბერს ბერდმა თავისი სხვენის ერთი ბოლოდან მეორეში პირველი სატელევიზიო გამოსახულების გადაცემა მოახერხა. პირველი, რაც ეკრანზე გამოჩნდა შემკრთალი ბიჭის სახე იყო, რომელიც ქვედა სართულის ოფისში მუშაობდა. დახმარებისთვის ბერდმა მას ნახევარი კრონი გადაუხადა. 1828 წელს ჯონ ბერდის პირველი სატელევიზიო გამოსახულებები ანტლანტიკის ოკეანის გადაღმაც გამოჩნდა. ნიუ-იორკში ჩასვლისას ისედაც მორცხვმა ბერდმა თავი უხერხულად იგრძნო, როცა ხალხი გუდასტვირებზე დაკვრით შეეგება. ჯონ ბერდმა მთელ მსოფლიოში გაითქვა სახელი. და მაინც, პირველად ბერდმა გადასცა ცოცხალი გამოსახულებები?

ბუნება შთაგონების წყარო

„მომსმენი ყური და მხედველი თვალი — ორივე იეჰოვას შექმნილია“ (იგავები 20:12)

თვალები პაწაწინა ტელეკამერებს ჰგავს. საგნებიდან არეკლილ სინათლის სხივებს თვალი ელექტრულ სიგნალებად გარდაქმნის და მხედველობის ნერვის გავლით მას გადასცემს ტვინის უკანა ნაწილს, რომელიც მხედველობაზეა პასუხისმგებელი.

ეს მინიატურული ორგანო, რომლის დიამეტრი 24 მილიმეტრია, წონა კი 7,5 გრამი, ნამდვილი სასწაულია. თვალი სხვადასხვანაირად რეაგირებს სუსტ და კაშკაშა სინათლეზე. მაგალითად, თუ ბნელ ოთახში 30 წუთს დავყოფთ და შემდეგ სინათლეზე გავალთ, ჩვენი თვალი დაახლოებით 10 000-ჯერ მგრძნობიარე გახდება.

როგორ ვხედავთ გარკვევით გამოსახულებას ნორმალური განათებისას? ჩვენს თვალს 100-ჯერ მეტი შუქზე მგრძნობიარე უჯრედი (პიქსელი) აქვს, ვიდრე ვიდეოკამერების უმრავლესობას. ამ უჯრედების უმეტესობა თავს იყრის თვალის ბადურის ცენტრში არსებულ პატარა ადგილას, ფოსოში, რომელიც უზრუნველყოფს მკვეთრი გამოსახულების მიღებას. ვინაიდან თვალებს განუწყვეტლივ ვამოძრავებთ, ისეთი შთაბეჭდილება იქმნება, რომ ყველაფერს, რაც მხედველობის არეშია მკვეთრად ვხედავთ. აღსანიშნავია, რომ თვალის ფოსო ამ წინადადების ბოლოში დასმული წერტილის ზომისაა.

სინათლისადმი მგრძნობიარე უჯრედები ელექტრულ სიგნალებს ერთი ნერვული უჯრედიდან მეორეს გადასცემს მხედველობის ნერვის მიმართულებით. თუმცა ნერვული უჯრედები მხოლოდ სიგნალებს არ გადასცემს. ის წინასწარ ამუშავებს მას, გამოყოფს მნიშვნელოვან ინფორმაციას, არასაჭირო დეტალებს კი თავიდან იცილებს.

თავის ტვინის ის უბანი, რომელიც მხედველობას უზრუნველყოფს, რთულ ვიდეომიმღებს შეიძლება შევადაროთ. მას შეუძლია გაამკვეთროს გამოსახულება და იმ უჯრედებიდან წამოსული სიგნალები გაარჩიოს, რომლებიც ძირითად ფერებზეა მგრძნობიარე. ამიტომაც შეგვიძლია უამრავი ფერის გარჩევა. ტვინს შეუძლია ერთი თვალით დანახული მეორე თვალით დანახულს შეადაროს და უმნიშვნელო სხვაობებიც კი გაარჩიოს და ამგვარად, განსაზღვროს მანძილი ამა თუ იმ ობიექტამდე.

დაფიქრდით, თქვენს თვალს შეუძლია შორს მყოფ ხალხში დააფიქსიროს სახეები და გაუგზავნოს ტვინს ელექტრული იმპულსები, რომლებსაც ტვინი მკვეთრ გამოსახულებად გარდაქმნის. და ახლა წარმოიდგინეთ, რომ ტვინს შეუძლია დაფიქსირებული სახეები შეადაროს ჩვენს მეხსიერებაში უკვე აღბეჭდილ ნაცნობ სახეებს და ამგვარად, ამოიცნოს ჩვენი მეგობრები. განა ეს რთული პროცესი აღმაფრთოვანებელი არ არის?!

[სურათი 7 გვერდზე]

თვალის ფუნქციონიერება იმაზე მოწმობს, რომ მას გონიერი შემოქმედი ჰყავს