ესავი

[ნიშნავს ბანჯგვლიანს]

ისაკისა და რებეკას პირმშო, იაკობის ტყუპისცალი და ედომელების წინაპარი. ესავი იმიტომ დაარქვეს, რომ ძალიან თმიანი დაიბადა, ედომი კი (ნიშნავს წითელს) — წითელი ოსპის გამო, რაზეც მან პირმშოობა გაყიდა (დბ. 25:25, 26, 30).

ძვ. წ. 1858 წელს, როცა ისაკი 60 წლისა იყო, ტყუპები ჯერ კიდევ დედის მუცელში ეჯაჯგურებოდნენ ერთმანეთს. რებეკას კითხვაზე, რატომ ხდებოდა ასე, იეჰოვამ უპასუხა, რომ მისი მუცლიდან ორი ხალხი გამოვიდოდა და უფროსი უმცროსს მოემსახურებოდა (დბ. 25:22, 23).

სულიერი საკითხების არად ჩაგდება. ესავი მარჯვე მონადირე დადგა, მინდვრად მოხეტიალე. თავისი უმწიკვლო ძმის, იაკობისგან განსხვავებით, მას ხორციელი და მატერიალისტური აზროვნება ჰქონდა (დბ. 25:27). მაგრამ ისაკს უყვარდა ესავი, „რადგან ნანადირევს არ აკლებდა“ (დბ. 25:28).

ერთ დღეს ესავი მინდვრიდან დაღლილი და მშიერი დაბრუნდა, იაკობი კი შეჭამანდს ხარშავდა. ესავმა უთხრა: „ჩქარა, მაჭამე ეგ წითელი“, იაკობმა კი სანაცვლოდ პირმშოობის მიყიდვა მოსთხოვა. ესავი არ აფასებდა იმას, რაც წმინდა იყო, კერძოდ, იეჰოვას მიერ აბრაამისთვის მიცემულ დაპირებას, რომ მისი შთამომავლის მეშვეობით იკურთხებოდა დედამიწის ყველა ერი. ესავმა ნაჩქარევად ფიცით მიჰყიდა იაკობს თავისი პირმშოობა ერთ კერძზე — ოსპის შეჭამანდსა და პურზე. ამგვარად, მან არად ჩააგდო, არ დააფასა პირმშოობა, რითაც თავისი ურწმუნოება ცხადყო. მას, შესაძლოა, არ უნდოდა, მასზე შესრულებულიყო ღვთის მიერ აბრაამის შთამომავლებზე ნათქვამი სიტყვები: „შენი შთამომავლობა ხიზნად იცხოვრებს სხვების მიწაზე და მათი მსახურები გახდებიან; ოთხას წელიწადს დაჩაგრავენ მათ“ (დბ. 15:13; 25:29—34; ებ. 12:16).

40 წლის ასაკში ესავი მშობლებისგან დამოუკიდებლად დაოჯახდა. ის მრავალცოლიანი გახდა. თავისი მამის, ისაკისგან განსხვავებით, რომელმაც მამამისს, აბრაამს დაუჯერა და ცოლი იეჰოვას თაყვანისმცემელთაგან მოიყვანა, ესავი ორ წარმართ ხეთელ ქალზე, იეჰუდითსა (ოჰოლიბამა?) და ბასმათზე (ადა?) დაქორწინდა. ეს ქალები სულს უმწარებდნენ ისაკსა და რებეკას (დბ. 26:34, 35; 36:2; 24:1—4, 50, 51; იხ. ბასმათი №1; იეჰუდითი).

იაკობის კურთხევა. მოხუცებულ ისაკს უნდოდა, თავისი უფროსი ვაჟი, ესავი ეკურთხებინა. თავდაპირველად, მან ესავს ნანადირევის მოტანა და გემრიელი კერძის მომზადება დაავალა. ესავი ამას პირმშოს კურთხევის მისაღებად აკეთებდა, მაგრამ სინამდვილეში მას აღარ ეკუთვნოდა ამ კურთხევის მიღება, რადგან თავისი პირმშოობა უკვე გაყიდული ჰქონდა. ის მზად იყო პირმშოობის მიყიდვის ფიცით დადებული შეთანხმების დასარღვევად. რებეკას ახსოვდა, რა უთხრა იეჰოვამ ტყუპების დაბადებამდე, ამიტომ იაკობს ურჩია, ისაკთან ესავის ნაცვლად მისულიყო და მიეღო კურთხევა, რომელიც მას სამართლიანად ეკუთვნოდა. იაკობმა ჩაიცვა ესავის ტანსაცმელი, ხელებსა და კისრის უთმო ადგილებზე თიკნის ტყავი გაიკეთა და თავისი უსინათლო მამის, ისაკის წინაშე წარდგა. ისაკმა ვერ იცნო ის (დბ. 25:23; 27:1—23).

როგორც კი დაასრულა ისაკმა იაკობის კურთხევა, ესავი ნადირობიდან დაბრუნდა და მამისთვის გემრიელი კერძი მოამზადა. როცა უსინდისოდ მივიდა მამასთან კურთხევის მისაღებად და გაიგო, რომ ისაკს უკვე ეკურთხებინა იაკობი, „ესავმა ხმამაღლა, მწარედ ამოიგმინა“. ის დაჟინებით, ეგოისტური მიზნით ცდილობდა მამისგან კურთხევის მიღებას, მაგრამ მისმა ცრემლებმაც კი ვერ აიძულა ისაკი, იაკობზე წარმოთქმული კურთხევა უკან წაეღო. როგორც ჩანს, ისაკი მიხვდა, რომ იეჰოვა ხელმძღვანელობდა ამ საქმეს. მან ესავს უთხრა: „შორს იქნება შენი სამკვიდრებელი დედამიწის პოხიერი ნიადაგიდან და ცის ნამიდან. მახვილით იცხოვრებ და შენი ძმის მსახური იქნები, მაგრამ ვერ მოისვენებ და გადაიგდებ კისრიდან მის უღელს“ (დბ. 25:33; 27:30—40; ებ. 12:17).

ესავმა იცოდა, რომ კურთხევა იაკობს ეკუთვნოდა, რადგან მან კანონიერად მოიპოვა პირმშოობის უფლება (არქეოლოგიური აღმოჩენები ადასტურებს, რომ ახლო აღმოსავლეთში ძველ ხალხებს შორის ჩვეულებრივი იყო პირმშოობის რაიმეზე გაცვლა. მაგალითად, ქალაქ ნუზიში ნაპოვნი ხელნაწერებიდან ვიგებთ, რომ ერთმა ძმამ მეორეს თავისი მემკვიდრეობა სამ ცხვარში გაუცვალა). მაგრამ ესავმა, კაენის მსგავსად, ძმის მიმართ მტრობა ჩაიდო გულში და მისი მოკვლის შესაძლებლობას ეძებდა. როცა ეს რებეკამ გაიგო, იაკობს ურჩია, მის ძმასთან, ლაბანთან გაქცეულიყო ხარანში. ისაკისგან თანხმობის მისაღებად მას ესავის განზრახვა არ გაუმჟღავნებია; მან უბრალოდ თავისი გრძნობები გამოხატა, როგორ დაიტანჯებოდა, თუ იაკობიც ხეთელ ქალს მოიყვანდა ცოლად. ისაკმა მოიხმო იაკობი, აკურთხა და ცოლის მოსაყვანად რებეკას ნათესავებთან ფადან-არამში გაუშვა. როცა ეს ესავმა დაინახა, მოიყვანა მესამე ცოლი მახალათი (ბასმათი?), აბრაამის ვაჟის, ისმაელის ასული (დბ. 27:41—28:9; 36:3; იხ. ბასმათი №2).

მოგვიანებით განვითარებული მოვლენები. იმ 20-წლიან პერიოდში, რაც იაკობი წასული იყო, ესავმა სეირში, ედომის ველზე დამკვიდრება დაიწყო (დბ. 32:3; იეს. 24:4). როგორც ჩანს, წლების შემდეგ ის მთლიანად გადავიდა სეირში ოჯახთან ერთად და მთელი ქონებაც თან წაიღო (დბ. 36:6—8). ქანაანში დაბრუნებულ იაკობს შეაშფოთებდა მაცნეების მიტანილი ამბავი, რომ ესავი 400 კაცით მიდიოდა მასთან შესახვედრად. შესაძლოა, ამით ესავს ძმისთვის თავისი ძლევამოსილების ჩვენება ან იმის დანახვება უნდოდა, რომ ძლიერი თავკაცი იყო. იაკობმა ლოცვით მიმართა იეჰოვას, შემდეგ კი ძმას გულუხვი საჩუქარი გაუგზავნა, რომელიც 550-ზე მეტი შინაური პირუტყვისგან შედგებოდა. ესავი რომ დაინახა, თავმდაბალმა იაკობმა, „სანამ თავის ძმას მიუახლოვდებოდა, შვიდჯერ მდაბლად თაყვანი სცა“. გაექანა ესავი შესაგებებლად, კისერზე მოეხვია და აკოცა იაკობს. ორივე აქვითინდა. ესავმა თავიდან უარი თქვა იაკობისგან საჩუქრის მიღებაზე და უთხრა: „არაფერი მაკლია, ჩემო ძმაო. შენი შენვე გქონდეს“. მაგრამ იაკობმა დაიჟინა და ბოლოს ესავი დასთანხმდა. შემდეგ მან იაკობს ერთად გამგზავრება შესთავაზა, მაგრამ იაკობმა ტაქტიანად უთხრა ძმას უარი. მოგვიანებით მან აგრეთვე უარი განაცხადა ესავის შეთავაზებაზე, რომ თავისი ხალხიდან რამდენიმე კაცს დაუტოვებდა, როგორც ჩანს, დაცვის მიზნით. შემდეგ ესავი თავის ხალხთან ერთად სეირში დაბრუნდა. ბიბლიაში ვკითხულობთ, რომ დაახლოებით 23 წლის შემდეგ, როცა ისაკი გარდაიცვალა, ესავმა და იაკობმა ერთად დამარხეს თავიანთი მამა (დბ. 32:6, 7, 10—15; 33:1—3, 8, 9, 11—16; 35:29).

გამოჩნდა ღვთის პრინციპები. ესავის პიროვნების გაცნობა ნათლად გვიჩვენებს, რომ იეჰოვა ღმერთმა აღთქმული შთამომავლის წინაპრად იაკობი არც შემთხვევით აირჩია და არც მიკერძოებით. ესავი არ აფასებდა სულიერს და ხორციელი სურვილების დაკმაყოფილების წადილით იყო შეპყრობილი, რის გამოც ის შეუფერებელი გახდა იმისთვის, რომ აღთქმული შთამომავალი მის ხაზში მოსულიყო. ამიტომ თქვა იეჰოვამ წინასწარმეტყველი მალაქიას პირით: „იაკობი შევიყვარე, ესავი კი შევიძულე“. ებრაელთა მე-11 თავში მოციქულმა პავლემ ესავი ერთგულ მოწმეთა ღრუბელში არ მოიხსენია: „რწმენით აბრაამი . . . კარვებში ცხოვრობდა ისაკსა და იაკობთან — იმავე დანაპირების თანამემკვიდრეებთან“ (მლ. 1:2, 3; ებ. 11:8, 9; 12:1).

იაკობის არჩევით იეჰოვამ ცხადყო, რომ არჩევანს ადამიანის კარნახით არ აკეთებს. მოციქულმა პავლემ ეს შემთხვევა იმის დასანახვებლად გამოიყენა, რომ აუცილებელი არ იყო, აბრაამის ნამდვილი შვილები მისი ხორციელი შთამომავლები ყოფილიყვნენ; აბრაამის ნამდვილი შვილობა არც მათ საქმეებზე იყო დამოკიდებული. მისი ნამდვილი შვილები ისინი იქნებოდნენ, ვინც მის მსგავს რწმენას გამოავლენდნენ (რმ. 9:6—12).

ესავის შემთხვევა გამაფრთხილებელია ქრისტიანებისთვის, რათა ესავივით ბრალი არ დაგვედოს მატერიალისტურ აზროვნებასა და წმინდის ან სულიერის დაუფასებლობაში (ებ. 12:16; იხ. ედომი, ედომელი).