მალე ირიჟრაჟებს; პეტრემ უკვე მესამედ უარყო იესო. სინედრიონის მიერ „დადგმული სასამართლო პროცესი“ დასრულდა და ყველა დაიშალა. მაგრამ ამავე დღეს, პარასკევს, გამთენიისას ისინი ისევ იკრიბებიან, რათა ღამით გამართულ უკანონო სასამართლოს კანონიერი სახე მისცენ. იესოს კვლავ სინედრიონის წინაშე აყენებენ.

მოსამართლეები ამჯერადაც კატეგორიული ტონით მოითხოვენ მისგან: „თუ ქრისტე ხარ, გვითხარი“. იესო პასუხობს: „რომც გითხრათ, არ ირწმუნებთ, და რომ შეგეკითხოთ, არ მიპასუხებთ“. მაგრამ, ამავდროულად, იესო გაბედულად აცხადებს თავისი ვინაობის შესახებ და დანიელის 7:13-ში ჩაწერილ წინასწარმეტყველურ სიტყვებს იშველიებს. იესო ამბობს: „ამიერიდან კი კაცის ძე ღვთის ძლიერ მარჯვენასთან იჯდება“ (ლუკა 22:67—69; მათე 26:63).

ისინი კვლავ დაჟინებით ეკითხებიან: „ესე იგი, ღვთის ძე ხარ?“. იესო პასუხობს: „თქვენ თვითონ ამბობთ“. როგორც ჩანს, მათ სურთ, იესოს სიკვდილით დასჯა იმით გაამართლონ, რომ ის ღვთის მგმობელია. „მეტი რა მოწმობა გვჭირდება?“ — ამბობენ ისინი (ლუკა 22:70, 71; მარკოზი 14:64). ამიტომ ბოჭავენ მას და რომაელ მმართველთან, პონტიუს პილატესთან მიჰყავთ.

იუდა ისკარიოტელი, ალბათ, ხედავს, როგორ ვითარდება მოვლენები. ის ხვდება, რომ იესო დამნაშავედ შერაცხეს, რის გამოც სინდისი ქენჯნის და სასოწარკვეთილებაში ვარდება. მაგრამ ნაცვლად იმისა, რომ ღვთის წინაშე გულწრფელად მოინანიოს, უფროს მღვდლებთან მიდის და უკან უბრუნებს 30 ვერცხლს. იგი ეუბნება მათ: „შევცოდე, უდანაშაულო სისხლი გავეცი“. ისინი უგულოდ პასუხობენ: „მერე ჩვენ რა? რაც გინდა, ის გიქნია!“ (მათე 27:4).

იუდა ტაძარში ყრის 30 ვერცხლს; და თითქოს ის არ კმაროდეს, რაც გააკეთა, ახლა თავის მოკვლასაც კი ცდილობს. იგი ხის ტოტზე თოკს აბამს, რომ ზედ დაეკიდოს; როგორც ჩანს, ამ დროს, ტოტი ტყდება, ის თავით ენარცხება კლდეზე და შუაზე სკდება (საქმეები 1:17, 18).

ჯერ კიდევ უთენიაა, იუდეველები შებოჭილ იესოსთან ერთად პონტიუს პილატეს სასახლეს რომ უახლოვდებიან. მაგრამ მათ არ სურთ შიგნით შესვლა. ისინი ფიქრობენ, რომ უცხოტომელებთან ამგვარი ურთიერთობა გააუწმინდურებთ, რის გამოც ვერ შეძლებენ „პასექის ჭამას“ 15 ნისანს, უფუარობის დღესასწაულის პირველ დღეს, რომელიც პასექის დღესასწაულის ნაწილად ითვლება.

პილატე გარეთ გამოდის და ეკითხება მათ: „რაში სდებთ ბრალს ამ კაცს?“. ისინი პასუხობენ: „დამნაშავე რომ არ ყოფილიყო, არ გადმოგცემდით“. პილატე, როგორც ჩანს, ხვდება, რომ ისინი ცდილობენ, მასზე ზეწოლა მოახდინონ, ამიტომ ეუბნება: „წაიყვანეთ და თქვენი კანონის მიხედვით გაასამართლეთ“. იუდეველების პასუხიდან ჩანს, რომ მათ იესოს სისხლი სწყურიათ: „ჩვენ არავის მოკვლის უფლება არა გვაქვს“ (იოანე 18:29—31).

მათ კარგად უწყიან, რომ თუ იესოს პასექის დღესასწაულის დროს მოკლავენ, ეს დიდ ხმაურს გამოიწვევს. ამიტომ სურთ, ისე მოაწყონ ყველაფერი, თითქოს იესომ რომის იმპერიის წინააღმდეგ ჩაიდინა დანაშაული, რათა თავად რომაელებმა დასაჯონ იგი, რადგან ასეთ შემთხვევაში მხოლოდ ამ უკანასკნელთ აქვთ ამის უფლება; ეს კი, თავის მხრივ, იუდეველთა წისქვილზე დაასხამს წყალს, რადგან მათ ხალხი მომხდარის გამო აღარ მოსთხოვს პასუხს.

უფროსი მღვდლები და უხუცესები არ უმხელენ პილატეს, რომ იესოს ღვთის გმობაში დასდეს ბრალი და უკვე გამოუტანეს ამის გამო განაჩენი. ახლა ისინი სულ სხვა ბრალდებებს უყენებენ მას და სამ რამეში ადანაშაულებენ: „ეს კაცი ერს გვირყვნის, კეისრისთვის გადასახადის გადახდას კრძალავს და საკუთარ თავს ქრისტე მეფეს უწოდებს“ (ლუკა 23:2).

პილატე რომის წარმომადგენელია და ამიტომ ნამდვილად აქვს შეშფოთების მიზეზი, რადგან იესოს იმაში სდებენ ბრალს, რომ თავს მეფედ აცხადებს. ამიტომ იგი სასახლეში შედის, იესოს უხმობს და ეკითხება: „შენა ხარ იუდეველთა მეფე?“. სხვა სიტყვებით რომ ვთქვათ, პილატეს აინტერესებს, ხომ არ არღვევს იესო რომის იმპერიის კანონს — თავს მეფედ ხომ არ აცხადებს და ამგვარად კეისრის წინააღმდეგ ხომ არ გამოდის. იესოს, როგორც ჩანს, იმის გაგება სურს, რამდენად ბევრი აქვს პილატეს გაგებული მასზე, და ეკითხება: „ამას შენით ამბობ თუ სხვებმა გითხრეს ჩემზე?“ (იოანე 18:33, 34).

პილატეს პასუხიდან ჩანს, რომ ბევრი არაფერი იცის მასზე, თუმცა მეტის გაგება სურს: „განა მე იუდეველი ვარ?“. შემდეგ დასძენს: „შენმა ერმა და უფროსმა მღვდლებმა გადმომცეს შენი თავი. რა ჩაიდინე?“ (იოანე 18:35).

იესო არ გაურბის თავის მეფობაზე, ამ უმთავრეს საკითხზე საუბარს. მისი პასუხი, უეჭველად, განაცვიფრებს ამ რომაელ მმართველს.

იესო არ უმალავს პილატეს, რომ მეფეა. თუმცა მისი სამეფო რომის იმპერიას არანაირ საფრთხეს არ უქმნის. ის ამბობს: „ჩემი სამეფო ამ ქვეყნიერების ნაწილი არ არის. ამ ქვეყნიერების ნაწილი რომ ყოფილიყო, ჩემი მსახურები იბრძოლებდნენ, რომ იუდეველებს არ გადავცემოდი. მაგრამ ჩემი სამეფო აქედან არ არის“ (იოანე 18:36). დიახ, იესოს აქვს სამეფო, მაგრამ ეს არ არის ქვეყნიური სამეფო.

პილატეს უფრო მეტის გაგება უნდა და ამიტომ კვლავ ეკითხება: „ესე იგი, მეფე ხარ?“. თავისი პასუხით იესო მიანიშნებს მას, რომ სწორ დასკვნამდე მივიდა: „შენ თვითონ ამბობ, რომ მეფე ვარ. მე იმიტომ დავიბადე და იმიტომ მოვედი ქვეყნიერებაზე, რომ ჭეშმარიტების შესახებ დამემოწმებინა. ყველა, ვინც ჭეშმარიტების მხარეზეა, ისმენს ჩემს ხმას“ (იოანე 18:37).

იესომ ერთხელ თომას უთხრა: „მე ვარ გზა, ჭეშმარიტება და სიცოცხლე“. ახლა კი პილატეც იგებს იმის შესახებ, თუ რა მიზნით იყო იესო დედამიწაზე გამოგზავნილი — მას უნდა დაემოწმებინა „ჭეშმარიტების შესახებ“, უმთავრესად კი სამეფოს შესახებ ჭეშმარიტება უნდა ემცნო ხალხისთვის. იესოს გადაწყვეტილი აქვს, ბოლომდე იდგეს ჭეშმარიტების მხარეს იმ შემთხვევაშიც კი, თუ ეს სიცოცხლის ფასად დაუჯდება. პილატე ეკითხება: „რა არის ჭეშმარიტება?“. მაგრამ აღარ ელოდება პასუხს, რადგან ფიქრობს, რომ უკვე საკმარისი მოისმინა საიმისოდ, რომ იესოს განაჩენი გამოუტანოს (იოანე 14:6; 18:38).

პილატე ისევ გადის სასახლესთან შეკრებილ ხალხთან. როგორც ჩანს, ამ დროს იესოც მის გვერდითაა. ის უფროს მღვდლებს და მათთან მყოფ ხალხს ეუბნება: „მე ვერავითარ დანაშაულს ვერ ვპოულობ ამ კაცში“. ამ გადაწყვეტილებით აღშფოთებული ხალხი კვლავ თავისას იჟინებს: „ხალხს აშფოთებს, ასწავლის მთელ იუდეაში და გალილეიდან მოყოლებული აქამდე“ (ლუკა 23:4, 5).

პილატეს, უეჭველად, აოგნებს იუდეველთა ფანატიზმი, რომელიც ყველანაირ საღ აზრსაა მოკლებული. უფროსი მღვდლები და უხუცესები ხმამაღლა გაჰყვირიან, პილატე კი იესოს ეკითხება: „არ გესმის, რამდენს მოწმობენ შენ წინააღმდეგ?“ (მათე 27:13). იესო პასუხად არაფერს ამბობს. პილატე გაკვირვებულია, რა მშვიდადაა ეს კაცი ამდენი უსაფუძვლო ბრალდების მიუხედავად.

პილატეს მხედველობიდან არ რჩება ის, რაც იუდეველებმა თქვეს, რომ იესო ხალხში შფოთს იწვევდა „გალილეიდან მოყოლებული“, და ხვდება, რომ იგი გალილეელია. ეს მას შესაძლებლობას აძლევს, თავი აარიდოს დაკისრებულ პასუხისმგებლობას და არ გაასამართლოს იესო. ახლა იერუსალიმში პასექის აღსანიშნავად გალილეის მმართველი ჰეროდე ანტიპაა (ჰეროდე დიდი ძე) ჩასული. ასე რომ, პილატე იესოს ჰეროდესთან გზავნის. ეს ის ჰეროდეა, რომელმაც იოანე ნათლისმცემლისთვის თავის მოკვეთა ბრძანა, შემდეგ კი, როცა იესოს სასწაულების შესახებ შეიტყო, შეფიქრიანდა, იოანე მკვდრეთით ხომ არ აღდგაო (ლუკა 9:7—9).

ახლა ჰეროდე გახარებულია, რადგან იესოს ნახვის შესაძლებლობა ეძლევა. ამის მიზეზი ის არ არის, რომ მისი დახმარება ან იმის გაგება სურს, რამდენად საფუძვლიანი ბრალდებები აქვს იესოს წაყენებული. სინამდვილეში ჰეროდეს ცნობისმოყვარეობა კლავს და იმედი აქვს, „რომ მისგან რაიმე ნიშანს იხილავს“ (ლუკა 23:8). თუმცა იესო არ აკმაყოფილებს მის ცნობისმოყვარეობას. როდესაც ჰეროდე დაკითხვას უწყობს, იესო ხმას არ იღებს. იმედგაცრუებული ჰეროდე თავის ჯარისკაცებთან ერთად იესოს დამცირებას იწყებს (ლუკა 23:11). ისინი ბრჭყვიალა სამოსელს აცმევენ იესოს და მასხრად იგდებენ, რის შემდეგაც ჰეროდე ისევ პილატესთან გზავნის მას. ჰეროდე და პილატე, რომლებიც აქამდე მტრები იყვნენ, ახლა მეგობრები ხდებიან.

როცა იესო პილატესთან მიჰყავთ, ეს უკანასკნელი უფროს მღვდლებს, იუდეველთა მმართველებს და ხალხს უხმობს და ამბობს: „თქვენ წინაშე დავკითხე იგი და ვერ დავინახე თქვენ მიერ წაყენებული ბრალდებების საფუძველი. ვერც ჰეროდემ დაინახა, რადგან უკან გამოგვიგზავნა იგი. ისეთი არაფერი ჩაუდენია, რომ სიკვდილს იმსახურებდეს. ამიტომ დავსჯი და გავათავისუფლებ“ (ლუკა 23:14—16).

პილატეს ძალიან უნდა, გაათავისუფლოს იესო, რადგან ხვდება, რომ მღვდლებს შური ამოძრავებთ და ამიტომ გადასცეს იგი მას. ამ დროს პილატე ისეთ რამეს იგებს, რაც კიდევ უფრო უძლიერებს იესოს გათავისუფლების სურვილს. ის სასამართლო ტახტზე ზის, როცა თავისი ცოლის სიტყვებს გადასცემენ: „ნურაფერს უზამ მაგ უდანაშაულო კაცს, რადგან დღეს სიზმარში [როგორც ჩანს, ეს სიზმარი ღვთისგან იყო] ბევრი ვიტანჯე მის გამო“ (მათე 27:19).

პილატეს ესმის, რომ უნდა გაათავისუფლოს ეს უდანაშაულო კაცი, მაგრამ შეძლებს კი ამას?!

იესოს მოკვლის სურვილით შეპყრობილ ბრბოს პილატემ ასეთი სიტყვებით მიმართა: „ვერ დავინახე თქვენ მიერ წაყენებული ბრალდებების საფუძველი. ვერც ჰეროდემ დაინახა“ (ლუკა 23:14, 15). ახლა პილატე სხვა გზებს ეძებს იესოს გასათავისუფლებლად და ხალხს ეუბნება: „ჩვეულება გაქვთ, რომ პასექზე ერთი კაცი გაგითავისუფლოთ. გინდათ, იუდეველთა მეფე გაგითავისუფლოთ?“ (იოანე 18:39).

პილატემ იცის, რომ ახლა პატიმრობაში ერთი ყაჩაღი, მეამბოხე და მკვლელი იმყოფება, რომელსაც ბარაბა ჰქვია, ამიტომ ეკითხება ხალხს: „ვინ გინდათ გაგითავისუფლოთ: ბარაბა თუ იესო, ეგრეთ წოდებული ქრისტე?“. უფროსი მღვდლებისგან წაქეზებული ხალხი ბარაბას გათავისუფლებას ითხოვს. პილატე კვლავ ეკითხება: „ამ ორიდან რომელი გსურთ, რომ გაგითავისუფლოთ?“. ხალხი გაჰყვირის: „ბარაბა“ (მათე 27:17, 21).

საგონებელში ჩავარდნილი პილატე ეკითხება მათ: „იესოს რაღა ვუყო, ეგრეთ წოდებულ ქრისტეს?“. ყველა ერთხმად გაიძახის: „ბოძზე გააკარი!“ (მათე 27:22). რა სამარცხვინოა, რომ მათ უდანაშაულო კაცის სისხლი სწყურიათ! პილატე დაჟინებით ითხოვს ხალხისგან: „რატომ, ცუდი რა ჩაიდინა? მე ვერაფერი ვუპოვე ისეთი, რომ სიკვდილს იმსახურებდეს. ამიტომ დავსჯი და გავუშვებ“ (ლუკა 23:22).

პილატეს არაერთი მცდელობის მიუხედავად, გაშმაგებული ბრბო მაინც თავისას გაიძახის: „ბოძზე გააკარი!“ (მათე 27:23). ამ ხალხს სისხლი სწყურია და ეს იმიტომ, რომ უფროსმა მღვდლებმა გაახელეს. ისინი ვინმე ბოროტმოქმედის და მკვლელის კი არა, უდანაშაულო კაცის სიკვდილს ითხოვენ, რომელსაც, სულ რაღაც, ხუთი დღის წინ იერუსალიმში როგორც მეფეს, ისე შეეგებნენ. ამ გახელებულ ხალხს შორის შესაძლოა იესოს მოწაფეებიც იმყოფებიან, მაგრამ ფაქტია, ისინი ხმას არ იღებენ და ისე იქცევიან, რომ შეუმჩნევლები დარჩნენ.

პილატე ხედავს, რომ მისი თხოვნა არ ჭრის. მღელვარება უფრო მატულობს, ამიტომ იგი იღებს წყალს, ხალხის თვალწინ ხელებს იბანს და ამბობს: „მე უდანაშაულო ვარ ამ კაცის სისხლში. რაც გინდათ, ის გიქნიათ“. მაგრამ ხალხზე არც ეს მოქმედებს და ისევ თავის აზრზე რჩებიან. მეტიც, ისინი ამბობენ: „ჩვენზე და ჩვენს შვილებზე იყოს მაგის სისხლი“ (მათე 27:24, 25).

ამ რომაელ მმართველს ურჩევნია, ხალხის ნებას დაჰყვეს, ვიდრე ის გააკეთოს, რაც იცის, რომ სწორია. ამიტომ უსრულებს მათ თხოვნას და ბარაბას ათავისუფლებს, იესოს კი გასაშოლტად გადასცემს, რის შემდეგაც მას ტანსაცმელს ხდიან და ამათრახებენ.

უმოწყალოდ გაშოლტვის შემდეგ ჯარისკაცებს იესო გამგებლის სასახლეში მიჰყავთ, სადაც მთელი რაზმი იკრიბება. ისინი ეკლებისგან გვირგვინს წნავენ და იესოს თავზე ადგამენ, მარჯვენა ხელში კი ლერწამს აჭერინებენ და ძოწისფერ მოსასხამს აცმევენ, ისეთს, როგორსაც მეფეები ატარებენ. ისინი დაცინვით ეუბნებიან: „მოგესალმებით, იუდეველთა მეფეო!“ (მათე 27:28, 29). მაგრამ მხოლოდ ამას არ სჯერდებიან — აფურთხებენ და სახეში არაერთხელ აწნავენ სილას. შემდეგ ლერწამს ართმევენ და თავში ურტყამენ, რის გამოც მას ეკლიანი გვირგვინი კიდევ უფრო ღრმად ესობა თავში.

პილატეზე დიდ შთაბეჭდილებას ახდენს, რომ იესო ასე წარბშეუხრელად იტანს ყველაფერს. ამიტომ ამბობს: „აჰა, გამომყავს იგი თქვენთან, რათა იცოდეთ, რომ ვერაფერში ვერ ვდებ ბრალს“. საინტერესოა, ხომ არ ფიქრობს პილატე, რომ ნაცემ-ნაგვემი და დასისხლიანებული იესოს დანახვა ხალხს გულს მოულბობს და მათში თანაგრძნობას გამოიწვევს?! როცა მას ამ უსულგულო ხალხის წინაშე აყენებს, პილატე ხმამაღლა ამბობს: „აი კაცი!“ (იოანე 19:4, 5).

ძალაგამოცლილ და არაადამიანურად ნაწამებ იესოს ღირსეულად უჭირავს თავი და საოცარ სიმშვიდეს ინარჩუნებს. ეს იმდენად შესამჩნევია, რომ პილატეც კი აღიარებს ამას — მის სიტყვებში ხომ ერთდროულად იესოსადმი პატივისცემა და სიბრალული გამოსჭვივის.

პარასკევი დილაა, 14 ნისანი. პილატე ყველანაირად ცდილობს იესოს გათავისუფლებას. იმ იმედით, რომ უფროს მღვდლებსა და მის თანამოაზრეებს იესოს გათავისუფლებაზე დაითანხმებდა, მან ისიც კი დაუშვა, რომ ეს კაცი საშინლად ეწამებინათ და მასხრად აეგდოთ. მაგრამ იესოს მოკვლის სურვილით შეპყრობილი მღვდლები და ხალხი არაფერზე იხევენ უკან, ოღონდ კი განახორციელონ თავიანთი ბოროტი ჩანაფიქრი. ისინი კვლავ გაჰყვირიან: „ბოძზე გააკარი! ბოძზე გააკარი!“. პილატე ეუბნება მათ: „წაიყვანეთ და თქვენ თვითონ გააკარით, რადგან მე ვერაფერში ვერ ვდებ ბრალს“ (იოანე 19:6).

იუდეველები ვერ არწმუნებენ პილატეს იმაში, რომ იესოს რომის იმპერიის წინააღმდეგ რაიმე დანაშაული აქვს ჩადენილი. ამიტომ, როცა პოლიტიკური სარჩულით ვერ ახერხებენ საბრალდებო დასკვნის მიღებას, კვლავ რელიგიურ სარჩულს უდებენ ამ საქმეს. ისინი იესოს კიდევ ერთხელ ადანაშაულებენ იმაში, რაშიც სინედრიონის წინაშე დაადანაშაულეს და აცხადებენ, რომ იგი ღვთის მგმობელია: „ჩვენ გვაქვს კანონი, რომლის მიხედვითაც ის სიკვდილს იმსახურებს, რადგან ღვთის ძედ გამოიყვანა თავი“ (იოანე 19:7). ამ ბრალდების შესახებ პილატეს პირველად ესმის.

იგი ისევ სასახლეში შედის და ცდილობს, სხვა გზა იპოვოს იმ კაცის გასათავისუფლებლად, რომელმაც ასე ღირსეულად აიტანა ამდენი რამ და რომლის შესახებაც თავად მისმა ცოლმა იხილა სიზმარი (მათე 27:19). პილატეს, უეჭველად, საგონებელში აგდებს ის, რომ ახალი ბრალდების თანახმად, იესოს „ღვთის ძედ“ მოაქვს თავი. მან იცის, რომ იესო გალილეიდანაა (ლუკა 23:5—7). ამის მიუხედავად, ეკითხება: „საიდანა ხარ?“ (იოანე 19:9). საინტერესოა, იმის გაგება ხომ არ სურს პილატეს, უცხოვრია თუ არა იესოს უწინ და მართლა ზეციდან ხომ არ არის.

პილატემ ცოტა ხნის წინ უშუალოდ იესოსგან მოისმინა, რომ ის მეფეა, რომელმაც იქვე ისიც აღნიშნა, რომ მისი სამეფო ამ ქვეყნიერების ნაწილი არ არის. იესო არ ხედავს იმის აუცილებლობას, რომ პილატეს უფრო დაწვრილებით განუმარტოს ერთხელ ნათქვამი, ამიტომ დუმილს არჩევს, რაც ამ რომაელ მმართველს ღირსების გრძნობას ულახავს. იგი განაწყენებული ეუბნება იესოს: „მე არ მცემ ხმას? განა არ იცი, რომ შენი გათავისუფლებაც და ბოძზე გაკვრაც ჩემი უფლებამოსილებაა?“ (იოანე 19:10).

ამაზე იესო არაორაზროვნად პასუხობს: „ჩემზე არავითარი უფლებამოსილება არ გექნებოდა, ზემოდან რომ არ გქონდეს ნება მოცემული. ამიტომაც მას, ვინც ჩემი თავი შენ გადმოგცა, უფრო დიდი ცოდვა აქვს“ (იოანე 19:11). როგორც ჩანს, იესო კონკრეტულ ადამიანს არ გულისხმობს. სინამდვილეში მას მხედველობაში ჰყავს კაიაფა, მისი თანამზრახველები და იუდა ისკარიოტელი, რომელთაც ბევრად უფრო დიდი ბრალი მიუძღვით, ვიდრე პილატეს.

ამ რომაელ მმართველზე იესოს სიტყვები და საქციელი დიდ შთაბეჭდილებას ახდენს და ამასთან, იმის გააზრება, რომ ეს კაცი შეიძლება მართლა ღვთისგან იყოს, საკმაოდ აშინებს; ამიტომ კვლავ ცდილობს, რამენაირად გაათავისუფლოს იგი. მაგრამ იუდეველები ახლა პილატეს ისეთ რამეს ეუბნებიან, რაც მას, უეჭველად, სულ სხვა რამის შიშს უნერგავს: „შენ თუ ამას გაათავისუფლებ, კეისრის მეგობარი არ ყოფილხარ. ვისაც მეფედ მოაქვს თავი, კეისრის წინააღმდეგ გამოდის“ (იოანე 19:12).

პილატეს კვლავ გამოჰყავს იესო ხალხის წინაშე, ის სასამართლო ტახტზე ჯდება და ამბობს: „აი თქვენი მეფე!“. მაგრამ იუდეველებზე არც ეს ჭრის. ისინი გაჰყვირიან: „მოგვაშორე! მოგვაშორე! ბოძზე გააკარი!“. პილატე ეკითხება: „თქვენი მეფე გავაკრა ბოძზე?“. იუდეველები უკვე დიდი ხანია რომაელთა უღელქვეშ იტანჯებიან, მაგრამ უფროსი მღვდლები მაინც უტიფრად ამბობენ: „ჩვენ არა გვყავს მეფე კეისრის გარდა“ (იოანე 19:14, 15).

ამის შემდეგ იუდეველების მუქარით დაშინებული პილატე იესოს მოსაკლავად გადასცემს. ჯარისკაცები მას ძოწისფერ მოსასხამს ხდიან და კვლავ თავის ტანსაცმელს აცმევენ. სასიკვდილოდ განწირულმა იესომ თავად უნდა ატაროს თავისი წამების ბოძი.

შუადღე ჯერ არ დამდგარა. აგერ უკვე რა ხანია, იესოს თვალი არ მოუხუჭავს, თანაც გუშინდელი დილიდან მოყოლებული რა აღარ გამოიარა. ახლა იგი მძიმე ბოძს მიათრევს, მას უკანასკნელი ძალები ეცლება. ამიტომ გზად ჯარისკაცები ერთი აფრიკული წარმოშობის კაცს, სიმონ კირენელს აიძულებენ, ბოძი იმ ადგილამდე მიიტანოს, სადაც იესო უნდა აწამონ. მათ უამრავი ხალხი მიჰყვება, ზოგი მწუხარებისგან მკერდში მჯიღს იცემს და მოთქვამს იმის გამო, რაც მათ თვალწინ ხდება.

იესო მოტირალ ქალებს ეუბნება: «იერუსალიმის ასულებო, ნუ ტირით ჩემზე, არამედ თქვენს თავსა და თქვენს შვილებზე იტირეთ, რადგან მოვა დრო, როცა ხალხი იტყვის: „ბედნიერნი არიან უშვილონი, საშვილოსნო, რომელსაც არ უშობია, და ძუძუ, რომელსაც არ უწოვებია!“ მაშინ ეტყვიან მთებს: „ზედ დაგვემხეთ!“ და გორებს: „დაგვფარეთ!“ თუ ნედლ ხეს ასე ექცევიან, ხმელს რაღას უზამენ?» (ლუკა 23:28—31).

იესო ამ შემთხვევაში იუდეველ ერს გულისხმობს. ისინი ჰგვანან ხეს, რომელსაც ოდნავი სინედლე ჯერ კიდევ აქვს შერჩენილი იმის წყალობით, რომ იესო და ის იუდეველები, რომელთაც სწამთ მისი, მათ გვერდით არიან, თუმცა ეს ხე სადაცაა გახმება. როცა ამ ერს ეს ერთგულნიც გამოეყოფიან, მათგან მხოლოდ სულიერად გამოფიტული ხალხი დარჩება, რომლებიც გამხმარ ხეს დაემსგავსებიან. ეს ერი მოთქმას მოჰყვება, როცა რომაელთა ჯარი ღვთის განაჩენს აღასრულებს მათზე.

იესო იმ ადგილზე მიჰყავთ, სადაც ორ ყაჩაღთან ერთად ძელზე უნდა გააკრან. ამ ადგილს, რომელიც იერუსალიმის მახლობლად მდებარეობს, გოლგოთა, იგივე თხემი ეწოდება; მისი დანახვა შორიდანაც შეიძლება (მარკოზი 15:40).

სამივე მსჯავრდებულს ტანსაცმელს ხდიან, რის შემდეგაც ნაღველნარევ, სმირნით შეზავებულ გამაბრუებელ ღვინოს აწვდიან. როგორც ჩანს, ეს ღვინო იერუსალიმელმა ქალებმა შეაზავეს და რომაელებსაც არაფერი აქვთ საწინააღმდეგო, რომ ის ტკივილის შესამსუბუქებლად სიკვდილმისჯილებს დაალევინონ. თუმცა გასინჯვის შემდეგ იესო უარს ამბობს მის დალევაზე, რადგან არ სურს, საღი აზრი დაკარგოს ამ გადამწყვეტ მომენტში, მისთვის ყველაზე მძიმე განსაცდელის დროს. მას უნდა, რომ ბოლო წუთამდე გონზე იყოს და სიკვდილამდე ერთგული დარჩეს.

შემდეგ იესოს ძელზე აკრავენ (მარკოზი 15:25). ჯარისკაცები მას ხელ-ფეხით ალურსმავენ. ამ დროს ლურსმანი ხორცში ბოლომდე შედის და მყესებს გაივლის, რაც აუტანელ ტკივილს იწვევს. როდესაც ძელს მაღლა სწევენ, იესოსთვის ტკივილი კიდევ უფრო გაუსაძლისი ხდება, რადგან სხეულის სიმძიმის გამო ჭრილობები პირს ხსნის. ამ ყველაფრის მიუხედავად, იესოს ბაგეს ერთი სალანძღავი სიტყვაც არ სცდება ჯარისკაცების მისამართით. ის ლოცულობს: „მამა, აპატიე მათ, არ იციან, რას აკეთებენ“ (ლუკა 23:34).

რომაელებს ჩვეულება ჰქონდათ, ძელზე გაკრული დამნაშავის თავთან წარწერა გაეკეთებინათ, სადაც აღნიშნული იყო, თუ რა დანაშაული ჩაიდინა მან. ახლა პილატე იესოს წამების ბოძზეც ამაგრებს წარწერას, რომელზეც ასეთი სიტყვებია: „იესო ნაზარეთელი, იუდეველთა მეფე“. ეს წარწერა სამ ენაზე, ებრაულზე, ლათინურსა და ბერძნულზეა გაკეთებული, რათა, რაც შეიძლება ბევრმა შეძლოს მისი წაკითხვა. ამით პილატე ზიზღს გამოხატავს იმ იუდეველების მიმართ, რომლებსაც იესოს სისხლი სწყურიათ. ამაზე უფროსი მღვდლები ბრაზდებიან და ეუბნებიან: «ნუ წერ: „იუდეველთა მეფე“, დაწერე როგორც მან თქვა: „მე ვარ იუდეველთა მეფე“». მაგრამ პილატეს აღარ სურს, კიდევ ერთხელ გაიაროს მათ ჭკუაზე და პასუხობს: „რაც დავწერე, დავწერე“ (იოანე 19:19—22).

განრისხებული მღვდლები კვლავ იმეორებენ იმ ცრუ ბრალდებას, რაშიც იესოს სინედრიონის წინაშე დასდეს ბრალი. ამიტომ გასაკვირი არ არის, რომ გამვლელები დასცინიან, თავს აქნევენ და შეურაცხყოფას აყენებენ მას: „ეი, ტაძრის დამანგრეველო და სამ დღეში ამშენებელო! იხსენი თავი და ჩამოდი წამების ბოძიდან“. უფროსი მღვდლები და მწიგნობრებიც მათ მსგავსად იქცევიან და ერთმანეთში ამბობენ: „აბა, ჩამოვიდეს ქრისტე, ისრაელის მეფე, წამების ბოძიდან, რომ დავინახოთ და ვირწმუნოთ“ (მარკოზი 15:29—32). მათთან ერთად იესოს გვერდით, მარცხნივ და მარჯვნივ, ბოძებზე გაკრული ყაჩაღებიც ლანძღავენ მას, არადა ის ერთადერთი უდანაშაულოა მათ შორის.

იესოს მასხრად ოთხი რომაელი ჯარისკაციც იგდებს; შესაძლოა მათ ძმარი დალიეს და ახლა იესოსაც აწვდიან ლერწამზე წამოგებულ ძმრით გაჟღენთილ ღრუბელს, თუმცა, როგორც ჩანს, არც ისე ახლოს, რომ ის ტუჩებით მისწვდეს მას და იგემოს. რომაელები დაცინვით იმეორებენ იმ სიტყვებს, რომლებიც იესოს თავთან მიმაგრებულ წარწერაზეა, და ამბობენ: „თუ იუდეველთა მეფე ხარ, იხსენი თავი“ (ლუკა 23:36, 37). უბრალოდ დაფიქრდით: კაცი, რომელმაც დაამტკიცა, რომ გზა, ჭეშმარიტება და სიცოცხლეა, ახლა სრულიად დაუმსახურებლად დაცინვის და შეურაცხყოფის სამიზნე ხდება! თუმცა ის ყველაფერს მედგრად იტანს და ერთ საყვედურსაც არ ამბობს იქ შეკრებილი იუდეველების, რომაელი ჯარისკაცების და მის გვერდით ძელზე გაკრული ბოროტმოქმედების მისამართით.

ეს ჯარისკაცები იესოს მოსასხამს იღებენ და ოთხ ნაწილად ყოფენ. ისინი წილისყრით ინაწილებენ ამ მოსასხამს. ხოლო რაც შეეხება იესოს სამოსს, ის ძალიან ძვირფასია; მას ნაკერები არა აქვს და თავიდან ბოლომდე ნაქსოვია. ამიტომ ჯარისკაცები ერთმანეთში ამბობენ: „ნუ დავხევთ, კენჭი ვყაროთ და ვისაც შეხვდება, იმისი იყოს“. ამგვარად თავისდა უნებურად ასრულებენ წმინდა წერილებში ჩაწერილ წინასწარმეტყველებას: „ჩემი მოსასხამი გაინაწილეს და ჩემს სამოსელზე წილი ყარეს“ (იოანე 19:23, 24; ფსალმუნი 22:18).

რამდენიმე ხანში იესოს გვერდით ძელზე გაკრული ერთი ბოროტმოქმედი ხვდება, რომ იესო ნამდვილად მეფეა. ის მეორეს უწყრება: „ნუთუ ღვთისა არ გეშინია? შენც ხომ იგივე განაჩენი გამოგიტანეს. ჩვენ ღირსნი ვართ, რადგან ის მივიღეთ, რაც დავიმსახურეთ, ამ კაცს კი ცუდი არაფერი ჩაუდენია“. ამის შემდეგ კი იესოს შესთხოვს: „იესო, გამიხსენე, როცა შენს სამეფოში იქნები“ (ლუკა 23:40—42).

იესო ჰპირდება: „ჭეშმარიტებას გეუბნები დღეს: ჩემთან ერთად იქნები სამოთხეში“ (ლუკა 23:43). ეს დანაპირები განსხვავდება იმისგან, რასაც იესო მოციქულებს დაჰპირდა, რომ ისინი მის სამეფოში ტახტებზე დასხდებოდნენ (მათე 19:28; ლუკა 22:29, 30). ამ იუდეველს შესაძლოა გაგებული აქვს მიწიერი სამოთხის შესახებ, სადაც თავდაპირველად იეჰოვამ ადამი და ევა დაასახლა და სადაც მათ შთამომავლებსაც უნდა ეცხოვრათ. სიკვდილის წინ ამ კაცს ნამდვილად ჩაესახა ნათელი მომავლის იმედი!

შუადღემ მოაწია, უკვე „მეექვსე საათია“. მოულოდნელად „მთელ ამ მიწაზე სიბნელე“ ისადგურებს მეცხრე საათამდე ანუ დღის სამ საათამდე (მარკოზი 15:33). ეს უკუნი სიბნელე მზის დაბნელებით არაა გამოწვეული, რაც, ძირითადად, ახალმთვარობის დროს ხდება ხოლმე. მაგრამ ახლა, ნისანის თვეში, პასექის დროს მთვარე სავსეა. ამასთან, ისიც აღსანიშნავია, რომ წყვდიადი მხოლოდ რამდენიმე წუთით კი არ ისადგურებს, როგორც, ჩვეულებისამებრ, მზის დაბნელების დროს ხდება, არამედ გაცილებით დიდხანს. აშკარაა, რომ ამაში ღვთის ხელია!

წარმოიდგინეთ, რა დღეში ჩავარდებოდა ამის დანახვაზე ხალხი, რომლებიც აბუჩად იგდებდნენ იესოს და დასცინოდნენ! ამ დროს წამების ბოძს ოთხი ქალი უახლოვდება — იესოს დედა მარიამი, სალომე, მარიამ მაგდალელი და მოციქულ იაკობ მცირის დედა მარიამი.

იესოს დედის, მარიამის გვერდით იოანე მოციქულიცაა. გულმოკლული მარიამი შესცქერის ძელზე გაკრულ მომაკვდავ შვილს, რომელსაც ცხრა თვე მუცლით ატარებდა და რომელზეც წლები ზრუნავდა. იგი იმხელა ტკივილს განიცდის, თითქოს სულში მახვილმა გაუარაო (იოანე 19:25; ლუკა 2:35). ამ საშინელ წუთებშიც კი, როცა სიკვდილის მოახლოებასთან ერთად იესოსთვის ტკივილი სულ უფრო გაუსაძლისი ხდება, ის დედამისზე ზრუნავს. იგი ძალას იკრებს და დედას იოანეზე ანიშნებს: „აი შენი ვაჟი!“. შემდეგ კი იოანეს მარიამზე ეუბნება: „აი დედაშენი!“ (იოანე 19:26, 27).

იესო თავის უსაყვარლეს მოციქულს აბარებს, რომ იზრუნოს დედამისზე, რომელიც, როგორც ჩანს, ახლა უკვე ქვრივია. მარიამის სხვა შვილებს ანუ იესოს ნახევარძმებს არ სწამთ მისი, სწორედ ამიტომ იოანეს სთხოვს, იზრუნოს მარიამის ფიზიკურ და სულიერ მოთხოვნილებებზე. მართლაც, რა კარგი მაგალითი დაგვიტოვა იესომ!

როცა იქაურობას კვლავ მზის შუქი ეფინება, იესო ამბობს: „წყალი“ და ამგვარად წმინდა წერილში ჩაწერილს ასრულებს (იოანე 19:28; ფსალმუნი 22:15). იესო ხედავს, რომ ზეციერმა მამამ „მიატოვა“ ანუ, სხვა სიტყვებით თუ ვიტყვით, ამ მომენტში აღარ გაუწია მფარველობა, რათა მისი ერთგულება ბოლომდე გამოცდილიყო. ამ დროს ქრისტე არამეული ენის გალილეურ დიალექტზე ამბობს: «ელი, ელი, ლამა საბაქთანი, რაც ასე ითარგმნება: „ჩემო ღმერთო, ჩემო ღმერთო, რატომ მიმატოვე“?». ზოგი იქ მდგომი არასწორად იგებს მის ნათქვამს და ამბობს: „ნახე, ელიას ეძახის“. მათგან ერთი გარბის, ღრუბელს ძმრით ჟღინთავს, ლერწამზე წამოაგებს და იესოს დასალევად აწვდის. სხვები ამბობენ: „იყოს და ვნახოთ, თუ მოვა ელია მის ჩამოსახსნელად“ (მარკოზი 15:34—36).

ამ დროს იესოს აღმოხდება: „შესრულდა!“ (იოანე 19:30). დიახ, მან ბოლომდე შეასრულა ის, რის გასაკეთებლადაც მამამ დედამიწაზე გამოგზავნა. ბოლოს კი ამბობს: „მამა, შენს ხელთ გადმომიცია ჩემი სული“ (ლუკა 23:46). ამგვარად იესო თავის მაცოცხლებელ ძალას, ასე ვთქვათ, იეჰოვას გადასცემს, რადგან დარწმუნებულია, რომ ის აღადგენს. ღმერთზე ბოლომდე მინდობილი ქრისტე თავს დაბლა ხრის და კვდება.

ამ დროს საშინელი მიწისძვრა ხდება და კლდეები სკდება. ძლიერი რყევის გამო იერუსალიმის გარეთ სამარხები იხსნება და მიცვალებულთა გვამები გარეთ იყრება. ამის თვითმხილველები „წმინდა ქალაქში“ შედიან და სხვებს მომხდარის შესახებ ამცნობენ (მათე 12:11; 27:51—53).

იესოს სიკვდილის დროს საწმინდრის მძიმე და გრძელი ფარდა, რომელიც ტაძარში წმინდას წმინდათაწმინდისგან ყოფს, თავიდან ბოლომდე, ორად იხევა. ეს გასაოცარი მოვლენა იმაზე მიუთითებს, რომ ღმერთი განრისხებულია მათზე, ვინც მისი ძე მოკლა, და იმასაც ცხადყოფს, რომ გზა წმინდათაწმინდისკენ ანუ ზეცისკენ უკვე გახსნილია (ებრაელები 9:2, 3; 10:19, 20).

გასაკვირი არ არის, რატომ იპყრობს ხალხს შიში. იქვე მყოფი ასისთავი, რომელიც დარაჯობს იმ ადგილს, სადაც იესო აწამეს, წამოიძახებს: „ეს ნამდვილად ღვთის ძე იყო“ (მარკოზი 15:39). შესაძლოა ეს კაციც იქ იყო, როცა პილატესთან იესოს საქმის განხილვის დროს მსჯელობა მიდიოდა, ნამდვილად ღვთის ძე იყო თუ არა ის. ახლა დარწმუნდა, რომ იესო აბსოლუტურად უდანაშაულოა და მართლაც ღვთის ძეა.

ამ სანახაობით შეძრული ხალხი „მკერდში მჯიღის ცემით“ ბრუნდება სახლში, რაც იმის მაჩვენებელია, რომ ისინი უზომოდ დამწუხრებულები და დარცხვენილები არიან (ლუკა 23:48). მათ შორის, რომლებიც შორიდან აკვირდებიან მოვლენებს, ბევრი ქალია. ეს ქალები იესოს დაჰყვებოდნენ. მომხდარის გამო ისინი სულით ხორცამდე შეძრულნი არიან.

14 ნისანია, ნაშუადღევი, პარასკევი დღე იწურება. მზის ჩასვლის შემდეგ 15 ნისანი, შაბათი დღე დადგება. იესო უკვე მკვდარია, მაგრამ მის გვერდით ბოძებზე გაკრული ორი ყაჩაღი ჯერ კიდევ ცოცხალია. კანონის თანახმად, „გვამი არ უნდა დარჩეს ძელზე მთელი ღამე“, გარდაცვლილი „იმ დღესვე“ უნდა დაიმარხოს (კანონი 21:22, 23).

აღსანიშნავია, რომ პარასკევ ნაშუადღევს სამზადისი იწყება, რადგან ამ დროს ხალხი საჭმელს ამზადებს და ცდილობს, ყველა ის საქმე გააკეთოს, რაც კვირამდე ვერ დაიცდის; ამას „სამზადისის დღე“ ეწოდება. მზის ჩასვლის შემდეგ „დიდი შაბათი“ დაიწყება (იოანე 19:31). 15 ნისანით შვიდდღიანი უფუარობის დღესასწაული იწყებოდა, რომელიც ყოველთვის შაბათ დღედ ითვლებოდა (ლევიანები 23:5, 6). ამჯერად ეს დღე კვირის მეშვიდე დღეს, ყოველკვირეულ შაბათს ემთხვევა და ამიტომ ეწოდება „დიდი შაბათი“.

ასე რომ, იუდეველები პილატეს სთხოვენ, დააჩქაროს იესოს და მასთან ერთად გაკრული ორი ყაჩაღის სიკვდილი. ეს იმ შემთხვევაში მოხდება, თუ მათ წვივებს გადაუმტვრევენ, რადგან ასეთ დროს ძელზე დაკიდებული ვეღარ ახერხებს, წვივებს დაეყრდნოს, რომ წამოიწიოს და ისუნთქოს. როცა ჯარისკაცები წამების ბოძებთან მიდიან, ორ ბოროტმოქმედს წვივებს უმტვრევენ, იესოს კი თავს ანებებენ, რადგან ხედავენ, რომ ის უკვე მკვდარია. ამგვარად სრულდება ფსალმუნის 34:20: „ის იცავს მის ძვლებს, არც ერთი მათგანი არ გადატყდება“.

იმაში დასარწმუნებლად, რომ იესო ნამდვილად მოკვდა, ჯარისკაცები შუბს გულმკერდის არეში, ფერდში უყრიან; მას მაშინვე სისხლი და წყალი მოსდის (იოანე 19:34). ამით წმინდა წერილებში ჩაწერილი კიდევ ერთი წინასწარმეტყველება სრულდება: „შეხედავენ მას, ვინც განგმირეს“ (ზაქარია 12:10).

ამ დროს იქ იმყოფება ერთი „მდიდარი კაცი“, სინედრიონის პატივცემული წევრი იოსები; ის ქალაქ არიმათეიდანაა (მათე 27:57). იგი კარგი და მართალი კაცის სახელითაა ცნობილი, რომელიც „ღვთის სამეფოს“ ელის. იოსებ არიმათეელი არ ეთანხმება იმ გადაწყვეტილებას, რომელიც სასამართლომ იესოს წინააღმდეგ მიიღო, რადგან იგი მისი მოწაფეა, ოღონდ იუდეველების შიშით ფარულად (ლუკა 23:50; მარკოზი 15:43; იოანე 19:38). იოსები გაბედულებას იკრებს და პილატეს იესოს ცხედრის ჩამოხსნის ნებართვას სთხოვს. პილატე ასისთავს უხმობს, რომელიც ამ ყველაფერს მეთვალყურეობს და მისგან იგებს, რომ იესო ნამდვილად მკვდარია. ამის შემდეგ იოსებს ცხედრის ჩამოხსნის ნებას რთავს.

იოსები ყიდულობს საუკეთესო სელის სუფთა ტილოს, ცხედარს ძელიდან ხსნის და მასში ახვევს, რათა დაკრძალვისთვის მოამზადოს. ამ მოსამზადებელ საქმეებში ნიკოდემეც მონაწილეობს, რომელმაც „პირველად ღამით მიაკითხა“ იესოს (იოანე 19:39). მას დაახლოებით ოცდაათი კილო ძვირადღირებული შეხვეული სმირნა და ალოე მიაქვს, რის შემდეგაც, იუდეველთა ჩვეულების თანახმად, იესოს ცხედარს სახვევებში ახვევენ, რომელშიც სურნელოვანი მცენარეებია ჩატანებული.

იოსებს იქვე ახლოს კლდეში გამოკვეთილი სამარხი აქვს, რომელშიც მანამდე არავინ დაუსვენებიათ. იესოს სხეულს სწორედ იქ ასვენებენ და სამარხის შესასვლელთან დიდ ლოდს დებენ. ისინი ძალიან სწრაფად მოქმედებენ, რადგან ყველაფერი შაბათის დადგომამდე უნდა მოესწროს. როგორც ჩანს, მარიამ მაგდალელი და იაკობ მცირის დედა, მარიამიც ეხმარებიან სხვებს, რომ იესოს სხეული დასაკრძალად მოამზადონ. ახლა ისინი ჩქარი ნაბიჯით მიდიან სახლში, რათა „სურნელოვანი მცენარეები და ნელსაცხებლები“ მოამზადონ და შაბათის შემდეგ იესოს ცხედარს სცხონ (ლუკა 23:56).

მომდევნო დღეს, შაბათს, უფროსი მღვდლები და ფარისევლები პილატესთან მიდიან და ეუბნებიან: „გაგვახსენდა, იმ თვითმარქვიამ, როცა ჯერ კიდევ ცოცხალი იყო, თქვა, სამი დღის შემდეგ აღვდგებიო. ამიტომ ბრძანე, სამარხი მესამე დღემდე დაიცვან, რათა მისი მოწაფეები არ მივიდნენ, არ მოიპარონ იგი და ხალხს არ უთხრან, მკვდრეთით აღდგაო, თორემ ეს უკანასკნელი ტყუილი პირველზე უარესი იქნება“. ამაზე პილატე პასუხობს: „თქვენ გყავთ მცველები. წადით და როგორც იცით, ისე დაიცავით“ (მათე 27:63—65).

კვირას, სისხამ დილით მარიამ მაგდალელს, იაკობის დედა მარიამს და სხვა ქალებს სურნელოვანი მცენარეები მიაქვთ, რათა იესოს ცხედარს სცხონ. ისინი ერთმანეთს ეკითხებიან: „ლოდს ვინ გადაგვიგორებს სამარხის შესასვლელიდან?“ (მარკოზი 16:3). მაგრამ იქ მიწისძვრა მომხდარიყო. მეტიც, სამარხის შესასვლელში დადებული ქვა ღვთის ანგელოზს გადაეგორებინა, მცველებიც არსად ჩანდნენ, სამარხი კი ცარიელი იყო.