საიდან წარმოიშვა ფუნდამენტალიზმი? წინა საუკუნის დასასრულს თავისუფლად მოაზროვნე თეოლოგები ცვლიდნენ თავიანთ მრწამსს ევოლუციის მსგავს მეცნიერულ თეორიებთან ბიბლიის კრიტიკის შესათანხმებლად. ამის შედეგად ბიბლიისადმი ადამიანთა ნდობა შეირყა. ასეთ მოვლენებზე შეერთებული შტატების კონსერვატიული რელიგიური წინამძღოლების გამოხმაურება გამოვლინდა იმის დაარსებით, რასაც რწმენის ფუნდამენტებიa უწოდეს. XX საუკუნის დასაწყისში ამ ფუნდამენტების საკითხზე მსჯელობა მათ რიგ ბროშურებში გამოაქვეყნეს სათაურით „ფუნდამენტები: ჭეშმარიტების დამოწმება“ (The Fundamentals: A Testimony to the Truth). ტერმინი „ფუნდამენტალიზმი“ სწორედ ამ სათაურიდან წარმოიშვა.

დღეს სიტყვა „ფუნდამენტალიზმი“, პროტესტანტული მიმდინარეობის გარდა, სხვა ისეთ რელიგიებთან დაკავშირებითაც გამოიყენება, როგორიცაა კათოლიციზმი, ისლამი, იუდაიზმი და ინდუიზმი.

ფუნდამენტალიზმის ამოცნობა

ჩვეულებრივ, რელიგიური ფუნდამენტალიზმი არის იმის შენარჩუნების მცდელობა, რასაც თავდაპირველ ტრადიციებად და კულტურის რელიგიურ მრწამსად მიიჩნევენ და ზოგის თვალსაზრისით ქვეყნიური სულისკვეთების წინააღმდეგ მცდელობად. ეს არ ნიშნავს, რომ ფუნდამენტალისტები ეწინააღმდეგებიან ყველაფერს, რაც თანამედროვეა. თავიანთი თვალსაზრისის წინ წასაწევად ზოგი ძალიან ეფექტურად იყენებს თანამედროვე საკომუნიკაციო საშუალებებს. მაგრამ ისინი იბრძვიან საზოგადოების სეკულარიზაციის წინააღმდეგb.

ზოგ ფუნდამენტალისტს გადაწყვეტილი აქვს არა მხოლოდ თავისთვის დაიცვას დოქტრინებისა თუ ცხოვრებისეული გზის ტრადიციული სტრუქტურა, არამედ სხვებსაც თავს მოახვიოს, რათა სოციალური სტრუქტურა ფუნდამენტალისტის მრწამსის შესაბამისი გახადოს. ამიტომ კათოლიკე ფუნდამენტალისტი არ დაკმაყოფილდება აბორტის უარყოფით. ის ალბათ შეეცდება გავლენა მოახდინოს თავისი ქვეყნის კანონმდებლებზე, აბორტის არაკანონიერებასთან დაკავშირებული კანონების დასადგენად. ერთ-ერთი გაზეთის თანახმად, პოლონეთში ანტიაბორტული კანონის დასამტკიცებლად კათოლიკური ეკლესია «„ომს“ [ატარებდა], რომელშიც მთელ თავის ძალაუფლებასა და გავლენას იყენებდა» (La Republica). ასე მოქმედებით ეკლესიის უფლებამოსილი პირები ძალიან ჰგავდნენ ფუნდამენტალისტებს. შეერთებული შტატების პროტესტანტული ქრისტიანული კოალიციაც მსგავს „ომებს“ ატარებს.

უმთავრესწილად, ფუნდამენტალისტები ცნობილი არიან თავიანთი ფესვებგადგმული რელიგიური მსჯელობებით. ამიტომ, პროტესტანტი ფუნდამენტალისტი ბიბლიის სიტყვასიტყვით განმარტების ურყევი მომხრე იქნება, ალბათ, იმისადმი რწმენის ჩართვითაც, რომ დედამიწა პირდაპირი გაგებით ექვს დღეში შეიქმნა. კათოლიკე ფუნდამენტალისტი ერთი წამითაც არ ეჭვობს პაპის უცოდველობაზე.