6. ა) როგორ აღწერს ჰ. ჯ. უელსი ახალ ეპოქას? ბ) რას წერენ ფილოსოფოსი ბერტრან რასელი და სახელმწიფო მოღვაწე ჰაროლდ მაკმილანი 1914 წლის შემდგომ განვითარებულ მოვლენებზე?

⁶ ისტორიკოსებმა, ფილოსოფოსებმა და პოლიტიკურმა ლიდერებმა 1914 წელს „ახალი და მნიშვნელოვანი ეპოქის დასაწყისი“ უწოდეს. ამ ეპოქის დაწყებიდან 17 წლის შემდეგ ისტორიკოსმა ჰ. ჯ. უელსმა აღნიშნა: „წინასწარმეტყველი დიდი სიამოვნებით იწინასწარმეტყველებდა კარგს, მაგრამ ის ვალდებულია, თქვას ის, რასაც ხედავს. ის ხედავს მსოფლიოს, რომელშიც ჯერ კიდევ ჯარისკაცები, პატრიოტები, მევახშეები და თაღლითები ბატონობენ; მსოფლიოს, რომელიც გაჟღენთილია უნდობლობითა და სიძულვილით; მსოფლიოს, სადაც ელვის სისწრაფით იკარგება ადამიანის თავისუფლების ცნება; მსოფლიოს, რომელიც მწვავე კლასობრივი დაპირისპირებებისკენ მიექანება და ახალი ომებისთვის ემზადება“. 1953 წელს ფილოსოფოსი ბერტრან რასელი წერდა: „1914 წლიდან ყველა, ვინც აანალიზებს მსოფლიო მდგომარეობას, დიდად შეშფოთებულია მოვლენების განვითარებით, რომლებიც გაცილებით დიდი უბედურების მომასწავებელ სასიკვდილო მარშს მოგვაგონებს. . . ისინი ხედავენ, რომ კაცობრიობა ჰგავს ერთი ბერძნული ტრაგედიის გმირს, რომელსაც მრისხანე ღმერთები მიაქანებენ და ვეღარ განაგებს თავის ბედს“. 1980 წელს ერთ-ერთი სახელმწიფო მოღვაწე ჰაროლდ მაკმილანი იხსენებდა, რა მშვიდობიანად დაიწყო XX საუკუნე: „მე იმ მსოფლიოში დავიბადე, სადაც თითქოს ყველაფერი უკეთესობისკენ მიდიოდა. . . მაგრამ 1914 წლის ერთ მშვენიერ დილას მოულოდნელად ყველაფერი თავდაყირა დადგა“.

[ჩარჩო 106 გვერდზე]

1914 წელი — ისტორიული თარიღი

ერთ-ერთ ნაშრომში („Politikens Verdenshistorie—Historiens Magt og Mening“, გამოცემულია კოპენჰაგენში 1987 წელს, გვ. 40) აღნიშნული იყო:

«XIX საუკუნეში ნათელი მომავლის რწმენა 1914 წელს დაიმსხვრა. ომის დაწყებამდე ერთი წლით ადრე დანიელი ისტორიკოსი და პოლიტიკოსი პეტერ მუნკი ოპტიმისტური განწყობით წერდა: „ყველაფერი იმაზე მეტყველებს, რომ ევროპის დიდ ქვეყნებს შორის ომი არ დაიწყება. ომის საშიშროება აღარც მომავალში იარსებებს. ამაზე 1871 წლიდან განვითარებული მოვლენებიც მეტყველებს“ ».

სრულიად საპირისპიროს ვკითხულობთ მის გვიანდელ მემუარებში: „1914 წელს ომმა იფეთქა. ეს თარიღი გადამწყვეტი აღმოჩნდა კაცობრიობის ისტორიაში. იმ ეპოქიდან, როცა ნათელი მომავლის იმედი გვქონდა და შედარებით უსაფრთხოდ შეგვეძლო გვეცხოვრა, ჩვენ შევაბიჯეთ კატასტროფებით, საშინელებებით, სიძულვილითა და საშიშროებებით აღსავსე ეპოქაში. ვერც მაშინ იტყოდა ვერავინ და ვერც დღეს იტყვის ვინმე, ის გაუნათებელი წვდიადი, რომელმაც მაშინ მოგვიცვა, მოსპობს თუ არა ათასწლეულების განმავლობაში კაცობრიობის შექმნილ ცივილიზაციას“.