სინათლის ამოუხსნელი საიდუმლოებები

1905 წლის მარტში გამოქვეყნებულმა აინშტაინის ნაშრომმა ფარდა ახადა სინათლის ბუნების ზოგიერთ საიდუმლოებას. მანამდე მეცნიერებმა უკვე იცოდნენ, რომ სინათლის ნაკადი სივრცეში ტბაზე მოლივლივე ტალღის მსგავსად ვრცელდებოდა. მაგრამ ტალღურმა თეორიამ ვერ ახსნა, რატომ წარმოქმნიდა ულტრაიისფერი სხივები ელექტრულ დენს გარკვეულ ლითონებთან შეჯახებისას, ხოლო ინფრაწითელი სხივები — არა. აინშტაინმა კარგად ახსნა ეს მოვლენა, რასაც ფოტოეფექტი უწოდა.

აინშტაინი ამტკიცებდა, რომ ზოგჯერ სინათლე შეიძლება მივიჩნიოთ როგორც ენერგიის ნაწილაკების ნაკადი, რასაც მოგვიანებით ფოტონები ეწოდა. როდესაც ფოტონებს სათანადო ენერგია ან ფერი აქვთ, მათ შეუძლიათ გარკვეული ლითონის ატომებიდან ელექტრონების ამოფრქვევა (ინფრაწითელი სხივების ფოტონები ძალიან სუსტია და არ შეუძლიათ ამის გაკეთება). შედეგად გამტარში წარმოიქმნება ელექტრული დენი. ფოტოეფექტმა მნიშვნელოვანი წვლილი შეიტანა თანამედროვე ტექნიკის განვითარებაში. მაგალითად, გამოიგონეს იკონოსკოპი (სატელევიზიო გადამცემი ელექრონულ-სხივური მილაკი, რომელიც გამოიყენება გადაცემული გამოსახულების ელექტროსიგნალებად გარდაქმნის მიზნით) და ექსპონომეტრი (ხელსაწყო, რომელსაც იყენებენ ფოტო და კინოგადაღებისას). აგრეთვე, ფოტოელემენტების მეშვეობით შესაძლებელია მზის ენერგიის ელექტრულ ენერგიად გარდაქმნა.

ალბერტ აინშტაინს სინათლის ბუნების ახსნისთვის 1921 წელს ნობელის პრემია მიენიჭა. მისი ნაშრომის წყალობით საფუძველი ჩაეყარა მეცნიერების ახალ დარგს — კვანტურ თეორიას. თავის მხრივ, კვანტური თეორიის საფუძველზე მატერიასა და ენერგიასთან დაკავშირებული უამრავი ახალი თეორია ჩამოყალიბდა. მათ შორის ბირთვული მეცნიერება, ელექტრონიკა და ნანოტექნოლოგია.

[დიაგრამა⁄სურათები 27 გვერდზე]

(იხილეთ პუბლიკაცია)

სინათლისთვის დამახასიათებელია როგორც ტალღური, ისე კორპუსკულური თვისებები. ამ აღმოჩენამ შესაძლებელი გახადა მზის ენერგიაზე მომუშავე კალკულატორებისა და ციფრულ აპარატებში სინათლის მგრძნობიარე ელემენტების შექმნა.