გეგმის გამოყენება

ბევრს აშინებს გეგმის გამოყენებით ლაპარაკი. ისინი თავს უფრო მშვიდად გრძნობენ, როდესაც მთელი მასალა სიტყვასიტყვით დაწერილი ან დაზეპირებული აქვთ.

ცხოვრებაში, ოჯახის წევრებთან და მეგობრებთან საუბრის დროს, ყოველგვარი წინასწარ შედგენილი ტექსტის გარეშე ვლაპარაკობთ. არც ქადაგების დროს ვიყენებთ მზა ტექსტს; არც ლოცვის დროს, იმისდა მიუხედავად, მარტო ვლოცულობთ თუ ჯგუფის წინაშე.

განა აქვს რაიმე მნიშვნელობა, სცენაზე გამოსვლისას მზა ტექსტით იხელმძღვანელებ თუ გეგმით? მართალია, მზა ტექსტის გამოყენება აზრების ზუსტად გადმოცემასა და სათანადოდ შერჩეული სიტყვებით ლაპარაკში დაგეხმარება, მაგრამ გაგიჭირდება მომზადებული მასალის მსმენელის გულამდე მიტანა. ალბათ, ერთი-ორი წინადადების წაკითხვის შემდეგ შეგეცვლება მეტყველების ტემპი და ინტონაცია — ისე აღარ ილაპარაკებ, როგორც ჩვეულებრივი საუბრის დროს. თუ ყურადღებას უფრო ტექსტზე გაამახვილებ, ვიდრე მსმენელზე, მათ შეიძლება ისე ყურადღებით არ მოგისმინონ, როგორც ეს იმ შემთხვევაში იქნებოდა, თუ იგრძნობდნენ, რომ ნამდვილად იფიქრე მათზე და ცდილობ დაანახვო, რა კავშირი აქვს შენ მიერ მომზადებულ მასალას მათ ცხოვრებასთან. შენმა გამოსვლამ მოქმედებისკენ რომ აღძრას მსმენელი, უმჯობესია, ბუნებრივად, მზა ტექსტის გარეშე ილაპარაკო.

თეოკრატიული მსახურების სკოლის მიზანია, ყოველდღიურ ცხოვრებაში დაგვეხმაროს. მეგობრებთან საუბრის დროს ხელში ფურცელი არ გვიჭირავს და აზრის სწორად, საჭირო სიტყვებით გამოსახატავად მზა ტექსტს არ ვკითხულობთ. არც ქადაგების დროს ვიყენებთ წინასწარ შედგენილ ტექსტს იმის შიშით, რომ რაღაცის თქმა დაგვავიწყდება. ამიტომ, როდესაც სცენაზე გამოდიხარ და ინსცენირებით აჩვენებ, როგორ შეიძლება ასეთ სიტუაციებში ქადაგება, რაც შეიძლება ბუნებრივად ილაპარაკე. კარგად თუ მოემზადები, დაინახავ, რომ დამახსოვრებული ან ფურცელზე დაწერილი გეგმა სრულიად საკმარისი იქნება მთავარი აზრების გასახსენებლად. მაგრამ რა უნდა გააკეთო იმისათვის, რომ გაბედულად შეძლო გეგმის გამოყენება?

ჩამოაყალიბე აზრები. გეგმის დახმარებით რომ შეძლო ლაპარაკი, საჭიროა აზრების წინასწარ ჩამოყალიბება. ეს არ ნიშნავს ყოველი სიტყვის წინასწარ შერჩევას. უბრალოდ, უნდა დაფიქრდე იმაზე, თუ რას იტყვი.

იმპულსური ადამიანი საუბარში ხშირად დაუფიქრებლად ამბობს რაღაცას, რაზეც მოგვიანებით ნანობს. ზოგი აბდაუბდად ლაპარაკობს და ერთი აზრიდან მეორეზე გადახტება ხოლმე, მეორიდან — მესამეზე და ასე დაუსრულებლად. ასეთ ჩვევებს მოიშორებ, თუ, უბრალოდ, მცირე ხნით შეყოვნდები და დაფიქრდები სათქმელზე. უპირველესად, განსაზღვრე, რა მიზანი გაქვს. ასევე დაფიქრდი, რა არის საჭირო ამ მიზნის მისაღწევად და მხოლოდ ამის შემდეგ დაიწყე ლაპარაკი.

შეადგინე მარტივი გეგმა. ვთქვათ, მოხსენების გეგმას ადგენ. რამხელა უნდა იყოს ის?

გახსოვდეს, რომ გეგმის მიზანია, აზრები გაგახსენოს. შესაძლებელია, პირველი რამდენიმე წინადადების, შესავლის, სრულად დაწერა ამჯობინო. მაგრამ ამის შემდეგ აზრებზე უნდა გაამახვილო ყურადღება და არა სიტყვებზე. თუ ამ აზრებს სრული წინადადებებით გამოხატავ, მოკლე წინადადებების გამოყენებას შეეცადე. გეგმაში უნდა გამოკვეთო მთავარი აზრები — შეგიძლია დიდი ასოებით ან სხვა ფერის კალმით დაწერო; აგრეთვე შესაძლებელია ხაზი გაუსვა. თითოეული მთავარი აზრის ქვემოთ დაწერე მსჯელობაში გამოსაყენებელი დამატებითი აზრები. ჩაინიშნე ბიბლიური მუხლები, რომლებსაც წაიკითხავ. უმჯობესია, მუხლები უშუალოდ ბიბლიიდან წაიკითხო. თუ მაგალითის მოყვანას აპირებ, ესეც აღნიშნე. შეგიძლია ჩართო რომელიმე წყაროდან აღებული ციტატა. გეგმაში კონკრეტული აზრები და ფაქტებიც უნდა შეიტანო. გეგმის გამოყენება გაგიადვილდება, თუ მას აკურატულად დაწერ.

ზოგი მომხსენებელი ძალიან მოკლე გეგმას იყენებს. ასეთი გეგმა შეიძლება შედგებოდეს რამდენიმე მთავარი სიტყვისგან, ბიბლიური მუხლებისგან, რომელთა ციტირებასაც ზეპირად აპირებს, და რამდენიმე პირობითი ნიშნისგან ან გამოსახულებისგან, რომლებიც მას აზრებს გაახსენებს. ასეთი მარტივი გეგმა მასალის ლოგიკურად ჩამოყალიბებისა და სასაუბრო სტილში გადმოცემის შესაძლებლობას იძლევა. სწორედ ეს არის ამ გაკვეთილის მიზანი.

ამ წიგნის 39—42-ე გვერდებზე მოცემული თავის სათაურია „გეგმის შედგენა“. კარგი იქნება, ეს თავიც წაიკითხო, თუ გეგმის გამოყენებაზე მუშაობ.