სამარხები ძველ რელიგიურ წარმოდგენებთან გაცნობის საშუალება

წარმოიდგინეთ, რომ ათასწლეულების წინათ ცხოვრობთ და შუმერის აყვავებულ სატახტო ქალაქ ურში ხართ. ხედავთ მრავალრიცხოვან შუმერთა სამგლოვიარო სვლას. ისინი ქალაქიდან გამოვიდნენ, სამაროვანში შევიდნენ და ახლახან გარდაცვლილი მმართველის სამარხში ჩადიან. სამარხის კედლები და იატაკი ჭილობებითაა მოფენილი, ირგვლივ კი შუმერული ხელოვნების საუცხოო ნიმუშებია. მეომრები, მსახურები და ქალები სამარხში დამკვრელებთან ერთად ჩადიან. ყველას საუკეთესო მორთულობა და სამოსი ამშვენებს. სამეფო კარის წარმომადგენლები ამაყად ატარებენ თავიანთი წოდების მაჩვენებელ ნიშნებს. ისინი ხარებსა და ვირებში შებმულ ეტლებზე სხედან. ცხოველებს გვერდით მსახურები მიუყვებიან. ყველა თავის ადგილს იკავებს და მუსიკის თანხლებით რელიგიური მსახურება ტარდება.

რიტუალის დასასრულს ყველა, მსახურებისა და დამკვრელების ჩათვლით, იღებს თიხის, ქვის ან ლითონის პატარა თასს, რომელიც თან აქვთ წამოღებული. თავ-თავიანთი თასებით სპილენძის ჭურჭლიდან იღებენ სპეციალურად მომზადებულ საწამლავს და სვამენ. შემდეგ ერთმანეთის მიყოლებით ძირს წვებიან. ისინი ჭილობზე მშვიდად და მოხერხებულად თავსდებიან, იძინებენ და კვდებიან. ვიღაცა სწრაფად ხოცავს საქონელს. მუშები სამარხში ჩადიან და ლუქავენ მას. შუმერებს სწამთ, რომ მათი მეფე-ღმერთი ჩამარხულ ეტლთან, სამეფო კარის მსახურებთან და მეომრებთან ერთად განდიდებული გადავა საიქიოში.

სამხრეთ ერაყში წარმოებული გათხრებისას არქეოლოგმა ლენარდ ვულმა ძველი ურის სამაროვანში აღმოაჩინა 16 „მეფეთა აკლდამა“, — სწორედ ისეთი, როგორიც ზემოთ იყო აღწერილი. მართალია სამარხები საზარელი სანახავი იყო, მაგრამ ისინი მნიშვნელოვან აღმოჩენად ითვლება. პოლ ბანი თავის წიგნში „სამარხები, საფლავები და მუმიები“ ამბობს: „ამ სამარხებში აღმოჩენილი სიმდიდრე დღემდე მესოპოტამიის უდიდეს არქეოლოგიურ მონაპოვრად ითვლება. მასში შედის შუმერული ხელოვნების ყველაზე ცნობილი ნიმუშები. ისინი ამჟამად ბრიტანეთის მუზეუმსა და პენსილვანიის უნივერსიტეტის მუზეუმში ინახება“.

[სურათი 20 გვერდზე]

ურთან ახლოს „მეფეთა აკლდამაში“ დამარხული მსახური ქალის შუმერული თავსაბურავი და ძვირფასეულობა.

[საავტორო უფლება]

© The British Museum