[სურათი 233 გვერდზე]

ავგუსტუსი

[სურათი 234 გვერდზე]

ტიბერიუსი

[სურათი 235 გვერდზე]

ავგუსტუსის ბრძანების გამო იოსები და მარიამი ბეთლემს გაემგზავრნენ.

[სურათი 237 გვერდზე]

იესო ‘შეიმუსრა’, როგორც ნაწინასწარმეტყველები იყო მის შესახებ.

ახალი მეფე „გადასახადების ამკრეფს“ გზავნის

4. საიდან ვიცით, რომ უნდა გამოჩენილიყო ახალი მმართველი, რომელიც ჩრდილოეთის მეფის როლს შეასრულებდა?

⁴ ახ. წ. 33 წლის გაზაფხულზე იესო ქრისტემ თავის მოწაფეებს უთხრა: „ამრიგად, როცა იხილავთ ‘გატიალების სიბილწეს’, წმიდა ადგილზე მდგომს, წინასწარმეტყველმა დანიელმა რომ თქვა . . . მაშინ, ვინც იუდეაშია, მთებს მიაშურონ“ (მათე 24:15, 16). დანიელის 11:31-ის ციტირებით იესო თავის მიმდევრებს მომავალი „გატიალების სიბილწის“ შესახებ აფრთხილებდა. ამ წინასწარმეტყველების სიტყვები, რომლებიც ჩრდილოეთის მეფეს ეხებოდა, იესომ სირიელი მმართველის, ჩრდილოეთის უკანასკნელი მეფის, ანტიოქე IV-ის, სიკვდილიდან დაახლოებით 195 წლის შემდეგ წარმოთქვა. ცხადია, უნდა გამოჩენილიყო ახალი მმართველი, რომელიც ჩრდილოეთის მეფის როლს შეასრულებდა. ვინ იქნებოდა ის?

5. ვინ „დადგა“ ჩრდილოეთის მეფედ ანტიოქე IV-ის ნაცვლად?

⁵ იეჰოვა ღმერთის ანგელოზმა იწინასწარმეტყველა: «ვინც მის [ანტიოქე IV-ის] ნაცვლად დადგება, გზირებს დაგზავნის, რომ მეფეს პატივი მიაგონ [„რომ დიდებული სამეფო მოიარონ“, აქ]; მაგრამ ის რამდენიმე დღეში დაიღუპება, რისხვისა და ომის გარეშე» (დანიელი 11:20). „მის ნაცვლად“ რომის პირველი იმპერატორი, კეისარ ავგუსტუსის სახელით ცნობილი ოქტავიანე, „დადგა“ (იხილეთ გვერდი 248, „ერთი განდიდებული, მეორე მოძულებული“).

6. ა) როდის გაიგზავნა ‘დიდებულ სამეფოში გადასახადების ამკრეფი’ და რით იყო ეს მოვლენა მნიშვნელოვანი? ბ) რა გაგებით გარდაიცვალა ავგუსტუსი „რისხვისა და ომის“ გარეშე? გ) ვინ გახდა ჩრდილოეთის ახალი მეფე?

⁶ ავგუსტუსის „დიდებულ სამეფოში“ „მშვენიერი ქვეყანა“ — რომის პროვინცია იუდაც — შედიოდა (დანიელი 11:16). ძვ. წ. 2 წელს ავგუსტუსმა „გზირები“ გაგზავნა ხალხის რეგისტრაციის, ანუ აღწერისთვის, შესაძლებელია, იმ მიზნით, რომ გადასახადებისა და სამხედრო სამსახურისთვის ზუსტად სცოდნოდა მოსახლეობის რაოდენობა. ამ ბრძანების გამო იოსები და მარიამი რეგისტრაციისთვის ბეთლემს გაემგზავრნენ და, როგორც ნაწინასწარმეტყველები იყო, იესო ბეთლემში დაიბადა (მიქა 5:1; მათე 2:1—12). ახ. წ. 14 წლის აგვისტოში — „რამდენიმე დღეში“ ანუ მოსახლეობის აღწერის შესახებ ბრძანების გამოსვლიდან არც ისე დიდი ხნის შემდეგ — ავგუსტუსი 76 წლის ასაკში „რისხვის“ ანუ მკვლელობის და „ომის“ გარეშე, ავადმყოფობით გარდაიცვალა. ჩრდილოეთის მეფე მართლაც შეიცვალა. ახლა ამ როლს რომის იმპერატორები, ხოლო მთლიანობაში რომის იმპერია ასრულებდა.

‘საძულველის დადგომა’

7, 8. ა) ვინ გახდა ავგუსტუსის შემდეგ ჩრდილოეთის მეფე? ბ) რატომ მიეგო „მეფური პატივი“ ნაძალადევად კეისარ ავგუსტუსის მემკვიდრეს?

⁷ ანგელოზმა წინასწარმეტყველება შემდეგი სიტყვებით განაგრძო: „მის [ავგუსტუსის] ნაცვლად საძულველი დადგება; მას არ მიაგებენ მეფურ პატივს. იგი უჩუმრად შემოიპარება და მზაკვრობით დაეუფლება სამეფოს. წამლეკავი ურდოები წაილეკება მის წინაშე და შეიმუსრება. ასევე აღთქმის მეუფეც“ (დანიელი 11:21, 22).

⁸ „საძულველი“ ტიბერიუს კეისარი — ავგუსტუსის მესამე ცოლის, ლივიას, ვაჟი — აღმოჩნდა (იხილეთ გვერდი 248, „ერთი განდიდებული, მეორე მოძულებული“). ავგუსტუსს სძულდა გერი მისი ხასიათის გამო და არ სურდა, რომ ის კეისარი გამხდარიყო. „მეფური პატივი“ ნაძალადევად მიეგო ტიბერიუსს მხოლოდ მაშინ, როდესაც მის გარდა სხვა მემკვიდრე აღარ დარჩა. ახ. წ. 4 წელს ავგუსტუსმა იშვილა ტიბერიუსი და ტახტის მემკვიდრედ გამოაცხადა. ავგუსტუსის სიკვდილის შემდეგ 54 წლის ტიბერიუსი — „საძულველი“ — რომის იმპერატორად და ჩრდილოეთის მეფედ ‘დადგა’.

9. რა გაგებით ‘დაეუფლა სამეფოს მზაკვრობით’ ტიბერიუსი?

⁹ „ტიბერიუსი მოხერხებულად ახდენდა ზეგავლენას სენატზე და [ავგუსტუსის სიკვდილიდან] თითქმის ერთი თვის განმავლობაში ნებას არ რთავდა, რომ მისთვის იმპერატორი ეწოდებინათ“, — ნათქვამია „ახალ ბრიტანულ ენციკლოპედიაში“. მან სენატის წინაშე განაცხადა, რომ ავგუსტუსის გარდა ვერავინ შეძლებდა რომის იმპერიის მართვას და წამოაყენა წინადადება, აღედგინათ რესპუბლიკა, სადაც მმართველის პასუხისმგებლობას არა ერთი კაცი, არამედ ჯგუფი იტვირთავდა. „სენატმა ვერ გაბედა მისი წინადადების მიღება, — ამბობს ისტორიკოსი უილ დიურანტი, — და მანამდე უკრა თავი მას, სანამ, ბოლოს და ბოლოს, თანხმობა განაცხადებინა ძალაუფლების ხელში აღებაზე“. დიურანტი განაგრძობს: „ორივე მხარე შესანიშნავად თამაშობდა თავის როლს. ტიბერიუსს ხელს აძლევდა პრინციპატი. წინააღმდეგ შემთხვევაში, ის რაღაც გზას გამონახავდა მისგან თავის ასარიდებლად. სენატი კი ტიბერიუსისადმი შიშითა და სიძულვილით იყო განმსჭვალული, მაგრამ გაურბოდა თეორიულად დამოუკიდებელ სახალხო კრებებზე დაფუძნებული ძველებური რესპუბლიკის აღდგენას“. ამგვარად, ტიბერიუსი „მზაკვრობით დაეუფლა სამეფოს“.

10. როგორ ‘შეიმუსრა წამლეკავი ურდოები’?

¹⁰ ანგელოზის სიტყვების თანახმად, „წამლეკავი ურდოები“ — მეზობელი სახელმწიფოების სამხედრო ძალები — უნდა ‘წალეკილიყო და შემუსრულიყო’. როდესაც ტიბერიუსი ჩრდილოეთის მეფე გახდა, მისი ძმისწული კეისარი გერმანიკუსი მდინარე რაინთან რომაელთა ჯარს ედგა სათავეში. ახ. წ. 15 წელს გერმანიკუსი თავისი ჯარით გერმანელთა სახალხო გმირს, არმინიუსს, შეებრძოლა და სძლია კიდეც. მაგრამ ძალიან ძვირად დაუჯდა ეს გამარჯვება, რის შემდეგაც ტიბერიუსმა შეწყვიტა გერმანიაში ლაშქრობა. ნაცვლად ამისა, ის გერმანიაში სამოქალაქო ომის გაჩაღებას უწყობდა ხელს, რითაც გერმანული ტომების გათიშვას ცდილობდა. ტიბერიუსი, ძირითადად, თავდაცვით საგარეო პოლიტიკას ატარებდა და საზღვრებს ამაგრებდა. ამგვარი პოლიტიკით საკმაოდ დიდ წარმატებას მიაღწია; „წამლეკავი ურდოები“ დაამარცხა და ‘შემუსრა’.

11. როგორ ‘შეიმუსრა აღთქმის მეუფე’?

¹¹ აგრეთვე ‘შეიმუსრა’ იეჰოვა ღმერთის მიერ დედამიწაზე ყველა ადამიანის კურთხევისთვის აბრაამთან დადებული „აღთქმის მეუფე“. აბრაამის თესლი, რომელიც ამ აღთქმაში მოიხსენიებოდა იესო ქრისტე იყო (დაბადება 22:18; გალატელთა 3:16). ახ. წ. 33 წლის 14 ნისანს იესო იერუსალიმში, რომაელთა პრეტორიაში, პონტოელი პილატეს წინაშე წარსდგა. იუდეველმა მღვდლებმა იესოს იმპერატორის ღალატში დასდეს ბრალი. მაგრამ იესომ უთხრა პილატეს: „ჩემი სამეფო არ არის ამ წუთისოფლისა . . . ჩემი სამეფო არ არის სააქაო“. იმ მიზნით, რომ პილატეს არ გაეთავისუფლებინა უდანაშაულო იესო, იუდეველები აყვირდნენ: „თუ ამას გაათავისუფლებ, არა ხარ მეგობარი კეისრისა, რადგან, ვინც მეფედ ხდის თავს, კეისარს ეწინააღმდეგება“. იუდეველებმა იესოს სიკვდილით დასჯა მოითხოვეს და განაცხადეს: „ჩვენ არ გვყავს მეფე, კეისრის გარდა!“ კანონს „უდიდებულესობის შეურაცხყოფისათვის“ ტიბერიუსი, ფაქტობრივად, კეისრის ნებისმიერ შეურაცხყოფაზე ავრცელებდა. ამ კანონის ძალით, პილატემ იესო ‘შესამუსრავად’ ანუ წამების ძელზე გასაკრავად გადასცა მათ (იოანე 18:36; 19:12—16; მარკოზი 15:14—20).

ტირანს თავისი „ზრახვები“ ამოძრავებს

12. ა) ვინ შეუერთდა ტიბერიუსს? ბ) როგორ ‘გაძლიერდა ერთი მუჭა ხალხის შემწეობით’ ტიბერიუსი?

¹² ანგელოზმა შემდეგი სიტყვებით განაგრძო ტიბერიუსის შესახებ წინასწარმეტყველება: «მას შემდეგ, რაც მას შეუერთდება [„შეუერთდებიან“, აქ], მზაკვრულად იმოქმედებს; აღზევდება და გაძლიერდება ერთი მუჭა ხალხის შემწეობით» (დანიელი 11:23). რომის სენატის წევრები ოფიციალურად ‘შეუერთდნენ’ ტიბერიუსს, რის შემდეგაც ის, ფორმალურად, მათზე იყო დამოკიდებული. მაგრამ ტიბერიუსი მზაკვრულად მოქმედებდა და ‘ერთი მუჭა ხალხის შემწეობით ძლიერდებოდა’. ეს ერთი მუჭა ხალხი რომის კედელთან დაბანაკებული რომაელთა პრეტორიანული გვარდია იყო. მისი სიახლოვე აშინებდა სენატს და, გარდა ამისა, საშუალებას აძლევდა ტიბერიუსს ხალხში ნებისმიერი აჯანყება ჩაეხშო. ამგვარად, ტიბერიუსი 10 000-კაციანი გვარდიის შემწეობით თავის ძლიერებას ინარჩუნებდა.

13. რაში გადააჭარბა ტიბერიუსმა თავის მამა-პაპას?

¹³ ანგელოზმა განაგრძო წინასწარმეტყველება: „მშვიდსა და ნაყოფიერ ქვეყანაში შევა იგი და ისეთ რასმე ჩაიდენს, რაც არც მის მამებს და არც მის მამის მამებს ჩაუდენიათ. ნაალაფარს, ნაძარცვ ქონებასა და დოვლათს გაანაწილებს. ციხე-სიმაგრეებისკენ ექნება ზრახვები, მაგრამ ერთ ხანამდე“ (დანიელი 11:24). ტიბერიუსი მეტისმეტად ეჭვიანი იყო, რის გამოც, მისი ბრძანებით, მრავალი გამოასალმეს სიცოცხლეს. პრეტორიანული გვარდიის მეთაურის, სეიანეს, ზეგავლენის გამო მისი მმართველობის ბოლო პერიოდი ტერორით გამოირჩეოდა. ბოლოს სეიანეც მოხვდა ეჭვმიტანილთა შორის და სიკვდილით დაისაჯა. ტიბერიუსმა სისასტიკეში თავის მამა-პაპას გადააჭარბა.

14. ა) როგორ გაანაწილა ტიბერიუსმა „ნაალაფარი, ნაძარცვი ქონება და დოვლათი“ იმპერიის ყველა პროვინციაში? ბ) როგორ პიროვნებად იცნობდნენ ტიბერიუსს სიკვდილის წინ?

¹⁴ ტიბერიუსმა „ნაალაფარი, ნაძარცვი ქონება და დოვლათი“ იმპერიის ყველა პროვინციაში გაანაწილა. მისი სიკვდილის დროისთვის რომის მორჩილებაში მყოფი ყველა ერი შესანიშნავად ცხოვრობდა. გადასახადები ისედაც დაბალი იყო, მაგრამ ტიბერიუსი სულგრძელობასაც იჩენდა იმ ტერიტორიებში მცხოვრები ხალხისადმი, სადაც სირთულეები იქმნებოდა. ის დაუსჯელს არ ტოვებდა არც ერთ ჯარისკაცს ან მოხელეს, რომელიც ვინმეს ჩაგრავდა ან კანონს არღვევდა. იმპერატორის სიძლიერე საზოგადოებრივ უსაფრთხოებას უზრუნველყოფდა. ერებს შორის ურთიერთობის გაუმჯობესებით ვითარდებოდა ვაჭრობა. ტიბერიუსი თვალყურს ადევნებდა, რომ სახელმწიფო საქმეები თვით რომში და მთელ იმპერიაში ყოველთვის პატიოსნად შესრულებულიყო. კანონმდებლობა გაუმჯობესებული იყო, ხოლო საზოგადოებრივი და ზნეობრივი ნორმები კეისარ ავგუსტუსის მიერ გატარებული რეფორმებით იყო განმტკიცებული. მაგრამ ტიბერიუსს თავისი „ზრახვები“ ამოძრავებდა. რომაელი ისტორიკოსი ტაციტუსი მას თვალთმაქც და შენიღბვაში დახელოვნებულ პიროვნებად ახასიათებს. ახ. წ. 37 წლის მარტს სიკვდილის წინ ტიბერიუსს ტირანად იცნობდნენ.

15. რა მდგომარეობა იყო რომში ახ. წ. I საუკუნის დამლევსა და II საუკუნის დამდეგს?

¹⁵ ტიბერიუსის შემდეგ ჩრდილოეთის მეფის როლს ასრულებდნენ რომის იმპერატორები: გაიუს კეისარი (კალიგულა), კლავდიუს I, ნერონი, ვესპასიანე, ტიტუსი, დომიციანე, ნერვა, ტრაიანე და ადრიანე. «ძირითადად, — ნათქვამია „ახალ ბრიტანულ ენციკლოპედიაში“, — ავგუსტუსის შემდგომი იმპერატორები მისსავე მმართველობით პოლიტიკასა და სამშენებლო პროგრამას განაგრძობდნენ, და მცირეოდენ ცვლილებებს ხალხს გაზვიადებულად წარმოუდგენდნენ». ამავე ნაშრომში შემდეგ ნათქვამია: „რომის მოსახლეობა არასდროს ყოფილა ისეთი მრავალრიცხოვანი, როგორც I საუკუნის დამლევსა და II საუკუნის დამდეგს, როდესაც იმპერია დიდების მწვერვალზე იყო“. მიუხედავად იმისა, რომ საზღვრების შენარჩუნებასთან დაკავშირებით ამ პერიოდისთვის რომი გარკვეულ სიძნელეებს აწყდებოდა, მასსა და სამხრეთის მეფეს შორის ნაწინასწარმეტყველები პირველი შეტაკება ახ. წ. III საუკუნემდე არ მომხდარა.