Wĩkwatyo Mũlũmu kwa Endwa Maku Ala Makwie

1-3. Nĩ mũmaitha wĩva ũtũatĩĩe ithyonthe, na nĩkĩ kũmanya ũndũ Mbivilia ĩmanyĩasya nĩkũtũnengae wĩkwatyo?

KWASŨANĨA nũsembete ũkĩĩte mũmaitha mũthũku vyũ. E na vinya na ndũmũtia. Nĩwĩsĩ nde tei nũndũ nĩwonete ayũaa anyanyau. O ũndũ ũsembete, nowʼo ũkũthengee. Ĩndĩ ũte na wĩkwatyo, vayumĩla mũndũ ũtonya kũũvonokya. E na vinya kũvĩtũka mũmaitha waku, na nĩwĩyumĩtye kũũtetheesya. Wĩwʼa wakiakiwʼa mũno!

² Nũatĩĩwe nĩ mũmaitha ta ũsu. Ithyonthe nĩtũatĩĩwe nĩ mũmaitha ũsu. O ta ũndũ tũneemanyĩisye Kĩlungunĩ kya 6, Mbivilia yĩtĩte kĩkwʼũ mũmaitha. Vaiĩ mũndũ ũtonya kũsiĩĩa kĩkwʼũ kana kũkĩveta. Nĩtwonete mũmaitha ũsu ayũaa endwa maitũ. Ĩndĩ Yeova e vinya kũvĩtũka kĩkwʼũ. Nĩ Mũvonokya wĩ wendo ũla ũminĩte kwonanyʼa e ũtonyi wa kũsinda kĩkwʼũ. Nĩwathanĩte kũvetanga kĩkwʼũ tene na tene. Mbivilia ĩmanyĩasya: “Mũmaitha wa mũminũkĩlyo ũla ũkanangwa nĩ kĩkwʼũ.” (1 Akolintho 15:26) Ũsu nĩ ũvoo mũseo!

³ Eka tũsũanĩe ũndũ twĩwʼaa yĩla mwendwa witũ wakwʼa. Kwĩka ũu nĩkũũtũtetheesya kũelewa ũndũ ũngĩ ũtonya ũtũtanĩthya. Yeova nĩwathanĩte kana akwʼũ makathayũũka. (Isaia 26:19) Makeethĩwa thayũ ĩngĩ. Kwoou ve wĩkwatyo wa ũthayũũkyo.

YĨLA MWENDWA WAKWʼA

4. (a) Nĩkĩ ũndũ Yesũ weewie Lasalo akwʼa ũtũmanyĩasya ũndũ Yeova wĩwʼaa twakwʼĩĩwa? (b) Yesũ endete mũno aaũ?

⁴ Waakwʼĩĩwa nĩ mwendwa waku? Kũmĩĩsya kwĩthĩawa kwĩ vinya nũndũ wa woo ũla wĩwʼaa. Yĩla twĩ ĩvindanĩ yũmũ ta yĩu, nĩtwaĩle kũmantha ũkiakisyo Ndetonĩ ya Ngai. (2 Akolintho 1:​3, 4) Mbivilia nĩtũtetheeasya kũmanya ũndũ Yeova na Yesũ mewʼaa ĩũlũ wa kĩkwʼũ. Yesũ ailye ta Ĩthe wake vyũ, na nĩweesĩ ũndũ mũndũ wĩwʼaa akwʼĩĩwa. (Yoana 14:9) Yesũ e Yelusaleme, nĩwaendaa kwa aa Lasalo na eĩtu-a-inyia Meli na Matha, ala mekalaa Mbethania. Nĩwamendete mũno. Mbivilia yaĩtye kana: “Yesũ nĩwamwendete Matha, na mwĩĩtu-a-inyia, na Lasalo.” (Yoana 11:5) Ĩndĩ o ũndũ tũneemanyĩisye Kĩlungunĩ kya 6, Lasalo nĩwakwie.

5, 6. (a) Yesũ eekie ata yĩla waĩ na andũ ma mũsyĩ ma Lasalo maimeta? (b) Nĩkĩ kwĩwʼa woo vevanĩ kwa Yesũ nĩkũtwĩkĩaa vinya?

⁵ Yesũ eewie ata akwʼĩĩwa nĩ mũnyanyae? Mbivilia ĩtwĩĩte Yesũ nĩwaendie mũsyĩ kwa andũ maa Lasalo na eethwa vamwe namo na anyanyae maimeta. Amona nĩweewie tei, na “eewʼa woo vevanĩ, na aũũya.” Na ĩngĩ Mbivilia yĩtwĩa, ‘Yesũ nĩwaĩie.’(Yoana 11:​33, 35) Kwĩwʼa woo vevanĩ kwoonanasya kana Yesũ ndaĩ na wĩkwatyo? Ũu ti wʼo nũndũ Yesũ nĩweesĩ kana ũndũ wa kũsengyʼa nĩwakilĩlye kwĩkĩka. (Yoana 11:​3, 4) Ĩndĩ o na ũu wĩ o vo, Yesũ nĩweewie woo na kyeva kĩla kĩetawe nĩ kĩkwʼũ.

⁶ Kyeva kya Yesũ nĩkĩtwĩkĩaa vinya. Kũtũmanyĩasya kana Yeova na Yesũ nĩmamenete kĩkwʼũ. Ĩndĩ Yeova e ũtonyi wa ũmina kĩkwʼũ! Nĩtũkwona ũndũ Ngai wamũtonyethisye Yesũ kwĩka.

“LASALO, UMAALA”

7, 8. Ĩtina wa Lasalo kũkwʼa nĩkĩ andũ moonaa vate wĩkwatyo, ĩndĩ Yesũ eekie ata?

⁷ Lasalo athikĩtwe ngunganĩ na Yesũ asya ĩvia yĩla yamĩvingĩte yĩvetangwe. Matha nĩwaleile nũndũ mĩthenya 4 yaĩ mĩvĩtu kuma Lasalo akwʼa, na mwĩĩ wake no nginya wĩthĩwe wanyungaa. (Yoana 11:39) Kwosana na mawoni ma mũndũ, vayaĩ wĩkwatyo o na ũmwe.

⁸ Ĩvia yĩu nĩyavetangiwe na Yesũ aneena na wasya mũnene asya: “Lasalo, umaala.” Kweekĩkie ata? ‘Ũla waĩ mũkwʼũ nĩwaumaalile.’ (Yoana 11:​43, 44) Wĩona andũ tameewie ata? Ala masyaanĩwʼe na Lasalo, andũ ma mũsyĩ, anyanyae, o na atũi, nĩmeesĩ aĩ mũkwʼũ. Ĩndĩ athayũũkiwʼe e o Lasalo ũla meesĩ. Ũndũ ũsu no nginya wĩthĩwe woonekaa ũtatonyeka. Aingĩ nĩmatanie kũmwona Lasalo. Kĩkwʼũ nĩkyasindiwe vyũ!

9, 10. (a) Yesũ oonanisye ata vala waumĩtye vinya wa kũthayũũkya Lasalo? (b) Kũmanya ũvoo ũsu wa Mbivilia ĩũlũ wa ũthayũũkyo kũtonya ũtũtethya ata?

⁹ Yesũ ndaaasya kana eekie kyama kĩu na vinya wake. Mboyanĩ yake atanamwĩta Lasalo, nĩwoonanisye nesa kana Yeova nĩwe wamũnengie vinya ũsu wa kũmũthayũũkya. (Yoana 11:​41, 42) Ti ĩvinda yĩu o yoka Yeova woonanisye vinya wake ũu. O vamwe na kũthayũũkwʼa kwa Lasalo, Mbivilia nĩwetete syama 9 sya ũthayũũkyo.a Kũmanya ĩũlũ wa syama isu nĩkũetae ũtanu. Syama isu itũmanyĩasya Ngai ti mwendeesya wa andũ, nũndũ ala mathayũũkiwʼe maĩ andũ ma mũika, akũũ, aũme na aka, na Aisilaeli na andũ-ma-mbaĩ-ingĩ. Maandĩko asu nĩmonanĩtye kana ũthayũũkyo ũsu waetie ũtanu mwingĩ mũno! Kwa ngelekanyʼo yĩla Yesũ wathayũũkisye kelĩtu, asyai mako ‘nĩmasengʼie na ũsengʼyo mũnene.’ (Maliko 5:​42) Kwa wʼo Yeova nĩwatumie methĩwa na ũtanu ũtamola.

¹⁰ Andũ ala Yesũ wathayũũkisye nĩmakwie ĩngĩ. Ũu nĩkwonanyʼa kana ndwaĩ ũndũ wa vata kũmathayũũkya? Ũu ti wʼo. Ũvoo ũsu wa Mbivilia nũĩkĩĩthasya ũwʼo wa vata ũmanyĩĩtwʼe Mbivilianĩ na nũtũnengae wĩkwatyo.

KWĨMANYĨSYA KUMANA NA ŨVOO WA ŨTHAYŨŨKYO

11. Kũthaayũũkwʼa kwa Lasalo kũĩkĩĩthasya ata ũndũ Mũtavanʼya 9:5 yaasya?

¹¹ Mbivilia ĩtũmanyĩasya kana akwʼũ “matyĩsĩ ũndũ o na wĩva.” Maithayũ na mai vandũ maĩ matonya kwĩwa ũndũ. Kũthaayũũkwʼa kwa Lasalo nĩkũĩkĩĩthĩtye ũwʼo ũsu. Yĩla Lasalo wathayũũkiwʼe, we aaelesya andũ ĩũlũ wa ĩtunĩ? Kana akamatelemya kwa ngewa ya ĩia ya mwaki? Aiee, ndaaĩka ũu nũndũ Mbivilia ndĩwetete maũndũ asu. Mĩthenya ĩna yĩla waĩ mũkwʼũ, ‘ndeesĩ ũndũ o na wĩva.’ (Mũtavanʼya 9:5) Lasalo nĩwakomete kĩkwʼũnĩ.​—⁠Yoana 11:11.

12. Nĩ kyaũ kĩtonya kũĩkĩĩthya kana kwa wʼo Lasalo nĩwathayũũkiwʼe?

¹² Kũthaayũũkwʼa kwa Lasalo kũtũmanyĩasya kana ũthayũũkyo nĩ ũndũ wa wʼo ĩndĩ ti wano. Yesũ athayũũkisye Lasalo andũ aingĩ mene. O na atongoi ma ndĩni ala mamũmenete Yesũ mayaakaĩa kyama kyu. Ĩndĩ maisye: “Twĩĩka ata? nũndũ mũndũ ũũ [Yesũ] ekaa syama mbingĩ? ” (Yoana 11:47) Andũ aingĩ nĩmaendie kũmwona Lasalo athayũũkwʼa. Na aingĩ moo nĩmamũĩkĩĩie Yesũ. Nũndũ wa kũthayũũkya Lasalo andũ asu nĩmoonie ũĩkĩĩthyo kana Yesũ atũmĩtwe nĩ Ngai. Ũĩkĩĩthyo ũsu waĩ mũlũmu nginya watuma atongoi ma ndĩni ya Ayuti ala maĩ na ngoo nyũmũ matwʼa kũaa Yesũ na Lasalo.​—⁠Yoana 11:53; 12:​9-11.

13. Nĩ kyaũ kĩtonya kũtuma tũĩkĩĩa kana Yeova kwa wʼo akathayũũkya akwʼũ?

¹³ Kwĩtĩkĩla kana kwĩ ũthayũũkyo nĩ ũndũ ũtatonyeka? Ti ũndũ ũtatonyeka nũndũ Yesũ amanyĩisye kana “onthe ala me mbũanĩ” makathayũũkwʼa. (Yoana 5:28) Yeova nĩwe Mũmbi wa syĩndũ syonthe syĩ thayũ. Nĩwĩthĩwa wĩ ũndũ ũtatonyeka kwake kũmatũnga thayũ andũ ala makwie? Wĩkwatyo wĩvo nũndũ wa kĩlilikano kya Yeova. Yeova nũtonya kũlilikana endwa maitũ ala makwie? Matunĩ kwĩ Ndata itatalĩka ĩndĩ Ngai nĩwĩsĩ syĩtwa ya kĩla ĩmwe! (Isaia 40:26) Kwoou Yeova Ngai nũtonya kũlilikana endwa maitũ ala makwie na maũndũ onthe ĩũlũ wamo, na e na ũtonyi wa kũmathayũũkya.

14, 15. Kwĩanana na ũndũ Yovu waisye, nĩ kyaũ kĩkwonanyʼa kana Yeova e na mea ma kũthayũũkya andũ?

¹⁴ Mbivilia ĩmanyĩasya kana Yeova e na mea ma kũthayũũkya akwʼũ. Nĩkĩ tũtonya kũĩkĩĩa ũu? Yovu ũla waĩ mũlũngalu akũlilye atĩĩ: “Ethĩwa mũndũ akakwʼa, akeethĩwa thayũ ĩngĩ? ” Yovu aneeneaa ĩũlũ wa kweteela mbũanĩ kũvikĩa Ngai amũlilikane. Amwĩie Yeova: ‘Naku ũkeetana, nakwa ngakwĩtĩka: Ũkeethĩwa na mea ma wĩa wa moko maku.’​—⁠Yovu 14:​13-​15.

¹⁵ Kwasũanĩa! Yeova e na mea mũno ma kũthayũũkya andũ. Nĩ ũndũ wa ũtanu kũmanya Yeova e na mea asu. Ĩndĩ nata ĩũlũ wa ũthayũũkyo wa ĩvinda yũkĩte? Naaũ makathayũũkwʼa, na makathayũũkwʼa kuma va?

“ONTHE ALA ME MBŨANĨ”

16. Akwʼũ makathayũũkwʼa mekale nthĩ ĩilye ata?

¹⁶ Ũthayũũkyo ũla ũwetetwe Mbivilianĩ ũtũmanyĩasya ĩũlũ wa ũthayũũkyo wa ĩvinda yũkĩte. Andũ ala mathayũũkiwʼe kũũ nthĩ nĩmasyokeanĩie na endwa moo. Ũthayũũkyo wa ĩvinda yũkĩte ũkeethĩwa ũvwʼanene na ũsu ĩndĩ wĩ mũseango. O tondũ tweemanyĩisye Kĩlungunĩ kya 3, kĩeleelo kya Ngai nĩ nthĩ yonthe ĩtwʼĩke valatiso. Kwoou akwʼũ maikathayũũkwʼa nthĩ yĩ kaũ, ũngʼendilĩ kana ũwau. Makeethĩwa matonya kwĩkala tene na tene kũũ nthĩ me na mũuo na ũtanu.

17. Ala methayũũkwʼa makeethĩwa meana ata?

¹⁷ Naaũ makathayũũkwʼa? Yesũ aisye ‘onthe ala me mbũanĩ makewʼa wasya wake, namo makauma.’ (Yoana 5:​28, 29) Na Ũvuanʼyo 20:​13, NW yaĩtye ũũ: “Na ũkanga waumya akwʼũ ala maĩ nthĩnĩ wawʼo; na kĩkwʼũ na Mbũa syaumya akwʼũ ala maĩ nthĩnĩ wasyo.” “Mbũa” nĩ vala akwʼũ mathikawa. (Sisya Ũvoo wa Kwongeleela ĩthangũnĩ ya 212-213.) Mbũa syonthe ikatiwa syĩ nthei. Akwʼũ onthe ala mathũmũĩte nthĩnĩ wasyo makeethĩwa thayũ ĩngĩ. Mũtũme Vaulo aisye: “Kũkeethĩwa ũthayũũkyo wa ala alũngalu, na ala mate alũngalu nao.” (Meko ma Atũmwa 24:15) Ũu wonanasya ata?

18. “Ala alũngalu” methayũũkwʼa nĩ meva, na wĩkwatyo ũsu ũtonya kũũtethya ata?

¹⁸ Aingĩ “ala alũngalu” makathayũũkwʼa nĩ ala mawetetwe Mbivilianĩ maĩ thayũ mbee wa Yesũ atanoka kũũ nthĩ. Amwe nĩ ta Noa, Avalaamu, Sala, Mose, Esita, na angĩ aingĩ. Aũme na aka asu maĩ na mũĩkĩĩo nĩ mawetetwe ĩvukunĩ ya Aevelania kĩlungu kya 11. Angĩ “ala alũngalu” nĩ athũkũmi ma Yeova ala makusaa ĩvindanĩ yĩĩ tũĩ. Kũmanya ũwʼo ĩũlũ wa kĩkwʼũ nĩkũtũthaasya kumana na wʼĩa wa kũkwʼa.​—⁠ Aevelania 2:​15.

19. Nĩ aaũ ala “mate alũngalu,” na Yeova kwa ũseo wake amanengete mwanya wa kwĩka ata?

¹⁹ Kũkeethĩwa ata kwa andũ onthe ala mataamũthaitha Yeova nĩkwĩthĩwa mayamwĩsĩ? Andũ asu mbilioni mbingĩ “mate alũngalu” maikola. O namo makathayũũkwʼa na mainengwa mwanya wa kwĩmanyĩsya ĩũlũ wa Ngai ũla wa wʼo na kũmũthaitha. Nthĩnĩ wa ĩvinda ya myaka 1,000 akwʼũ makathayũũkwʼa na maithaithaa Yeova vamwe na andũ ala angĩ aĩkĩĩku kũũ nthĩ. Ĩkeethĩwa ĩvinda ya ũtanu. Ĩvinda yĩu nĩyo yĩtawa Mũthenya wa Sila Mbivilianĩ.b

20. Ngĩena nĩ kyaũ, na nĩ andũ meva ala maendaa vau?

²⁰ Ũu nĩkwonanayʼa kana andũ onthe ala makwie makathayũũkwʼa? Ũu tiwʼo, nũndũ Mbivilia yaĩtye akwʼũ amwe me “Ngienanĩ.” (Luka 12:5) Syĩtwa yu Ngiena yaumanie na ĩima ya mavuti yĩla yaĩ nza wa Yelusaleme ya tene. Mavuti na andũ ala makwʼa mavĩvĩawʼa ĩimanĩ yĩu yeetawa Ngiena. Andũ ala makusaa na mayĩkwʼa vau moonekaa nĩ Ayuti mataĩle kũthikwa na kũthayũũkwʼa. Kwoou Ngiena nĩ wonanyʼo waĩle wa kwanangwa vyũ ũtakoneka ĩngĩ tene na tene. O na kau Yesũ nũnengetwe mwĩao wa kũsilĩla ala me thayũ na akwʼũ, Yeova nĩwe Mũsili wa mũthya. (Meko ma Atũmwa 10:42) Ndakathayũũkya ala ũsilĩlĩte na kũmatwʼĩĩa kwĩthĩwa athũku na matekwenda kũalyũka.

ŨTHAYŨŨKYO WA ĨTUNĨ

21, 22. (a) Nĩ ũthayũũkyo ũngĩ wĩva ũwetetwe Mbivilianĩ? (b) Nũũ wa mbee weethĩiwe na ũthayũũkyo wa veva?

²¹ Mbivilia nĩwetete ĩũlũ wa ũthayũũkyo ũngĩ wa kũthayũũkwʼa na mwĩĩ wa veva na kũthi ĩtunĩ. No ngelekanyʼo ĩmwe ya ũthayũũkyo ũsu ĩnenganĩtwe Mbivilianĩ nayo nĩ ũthayũũkyo wa Yesũ.

²² Yĩla Yesũ wooaiwe e mũndũ mũĩkĩĩku, Yeova ndaamũeka Mwana ũsu Wake ekale mbũanĩ. (Savuli 16:10; Meko ma Atũmwa 13:​34, 35) Ngai nĩwamũthayũũkisye ĩndĩ ndaamũthaayũkya na mwĩĩ wa mũndũ. Vetelo aeleetye kana Yesũ ‘ooaiwe mwĩĩ, ĩndĩ eekĩwa thayũ vevanĩ.’ (1 Vetelo 3:​18) Kĩu kyaĩ kyama kĩnene. Yesũ nĩwatwʼĩkie kyũmbe kĩ vinya ĩngĩ! (1 Akolintho 15:​3-6) Yesũ nowe wa mbee kwĩthĩwa na ũthayũũkyo ũsu wĩ ũtisu mũtheu. (Yoana 3:​13) Tiwe waĩ ethĩwe wa mũthya kũthayũũkwʼa.

23, 24. “Ĩĩthya ĩnini” ya Yesũ naaũ, na meana ata?

²³ Nũndũ Yesũ nĩweesĩ akasyoka ĩtunĩ, nĩweeie amanyĩwʼa make kana ‘akamaseũvĩsya vandũ’ kũu ĩtunĩ. (Yoana 14:2) Yesũ ametie ala makathi ĩtunĩ “ĩĩthya ĩnini” yake. (Luka 12:32) Nĩ andũ meana me nthĩnĩ wa ĩĩthya yĩu ĩnini ya Aklĩsto aĩkĩĩku? Kwĩanana na ĩvuku ya Ũvuanʼyo 14:​1, mũtũmwa Yoana aĩtye: “Na noona, na sisya, kala Katena ka ĩlondu [Yesũ Klĩsto] aũngeme kĩĩmanĩ kya Saioni, na vamwe nake andũ ngili ĩana na mĩongo ĩna na inya, me na syĩtwa yake, na syĩtwa ya Ĩthe wake, maandĩkĩtwe itulyanĩ syoo.”

²⁴ Aklĩsto asu 144,000, o vamwe na atũmwa aĩkĩĩku ma Yesũ, mathayũũkawʼa na maithi ĩtunĩ. Ũthayũũkyo woo wambĩĩaa ĩndĩĩ? Mũtũmwa Vaulo andĩkie waĩ wambĩĩe ĩvinda ya kũka, kana kwĩthĩwa vo kwa Klĩsto. (1 Akolintho 15:23) O ta ũndũ ũkemanyĩsya Kĩlungunĩ kya 9, yu twĩ ĩvindanĩ yĩu. Kwoou ala matiele ma andũ asu 144,000, ala makusaa ũmũnthĩ, mathayũũkawʼa vate kweteela. (1 Akolintho 15:​51-​55) Ĩndĩ andũ ala aingĩ makathayũũkwʼa mekale kũũ nthĩ yĩ Valatiso.

25. Tũkeemanyĩsya kyaũ Kĩlungunĩ kya 8?

²⁵ Yeova akasinda kĩkwʼũ, mũmaitha witũ vyũ, na kĩikethwa vo ĩngĩ! (Isaia 25:8) Ĩndĩ, ala makathayũũkwʼa kũthi ĩtunĩ, makathi kwĩka ata kũu? Makatwʼĩka asumbĩ Ũsumbĩnĩ wa ĩtu. Tũkeemanyĩsya ĩũlũ wa ũsumbĩ usu Kĩlungunĩ kya 8.