Yesũ Nĩwamanyĩisye Mũndũ Mũka Mũsamalia

Yĩla Yesũ na amanyĩwʼa make maumĩte Yutia maendete Kalilii, nĩmesĩile kĩsionĩ kya Samalia. Nũndũ kwaĩ masaa ma mũthenya na maĩ anou nũndũ wa savalĩ, nĩmambie kũũngama ndũanĩ ya Saikale nĩ kana mathyũmũe. Mathũmũie kĩthimanĩ kĩla kĩtonya kwĩthĩwa kyenziwe nĩ Yakovo kana akethĩwa aĩvie andũ menze kĩthima kĩu, na vavĩtĩte myaka maana maingĩ kuma kyenzwa. Ũmũnthĩ kĩthima kĩu kĩ vakuvĩ na taoni yĩtawa Nablus.

Yesũ aendeee kũthyũmũa kĩthimanĩ kĩu, amanyĩwʼa make nĩmaendie kũũa lĩu ndũanĩ ĩla yaĩ vakuvĩ. Amanyĩwʼa make matambĩte kũsyoka, ve mũndũ mũka Mũsamalia wookie kũuta kĩwʼũ. Yesũ amwĩie atĩĩ: “Nenge kĩwʼũ nĩnywʼe.”—Yoana 4:7.

Ayuti na Asamalia nĩmamenanĩte mũno na kwoou mayakwatĩanĩaa. Nũndũ wa ũu, mũndũ mũka ũsu Mũsamalia nĩwasengʼie mũno yĩla Yesũ wamwĩtisye kĩwʼũ, na kwoou amũkũlya atĩĩ: “Vatonyeka ata we, na wĩ Mũyuti, ũkambĩtya kĩwʼũ na nyie nĩ mũndũ mũka Mũsamalia?” Yesũ amũsũngĩie amwĩa: “Ta kethĩwa nĩwĩsĩ mũthĩnzĩo wa mana wa Ngai na ũla ũkũkwĩa, ‘Nenge kĩwʼũ nĩnywʼe,’ wĩthĩwa wamwĩtya, nake ethĩwa akũnenga kĩwʼũ kya thayũ.” Mũndũ mũka ũsu amũkũlilye: “Mwĩaĩi, ndwĩ na ndoo ya kũtava kĩwʼũ na kĩthima kĩĩ nĩ kĩliku. Wumisye va kĩwʼũ kĩu kya thayũ? We nue mũnene kwĩ ũmae waitũ Yakovo ũla watũnengie kĩthima kĩĩ na we mwene vamwe na syana syake na ngʼombe syake manyusaa kĩwʼũ kya kĩthima kĩĩ?”—Yoana 4:9-12.

Yesũ eeie mũndũ mũka ũsu atĩĩ: “Kĩla mũndũ ũnyusaa kĩwʼũ kĩĩ akeewʼa waũni ĩngĩ. Ĩndĩ mũndũ o na wĩva ũla wĩnywʼa kĩwʼũ kĩla nĩmũnenga ndakewʼa waũni ĩngĩ, vandũ va ũu, kĩwʼũ kĩla nĩmũnenga kĩkeethĩwa kĩthima kĩũvulutya na kũmũnenga thayũ wa tene na tene.” (Yoana 4:13, 14) O na kau Yesũ aĩ mũnou, nĩwendaa kũtavya mũndũ mũka ũsu Mũsamalia ndeto itonya kũtuma akwata thayũ.

Ĩtina wa mũndũ mũka ũsu kwĩwʼa ndeto sya Yesũ, amwĩie atĩĩ: “Mwĩaĩi, nenga kĩwʼũ kĩu, nĩ kana ndikaaĩwʼe waũni ĩngĩ na ndikatindĩae kũsyoka vaa kũuta kĩwʼũ.” Ĩndĩ Yesũ eekie ta ũkwenda kũvĩndũa ngewa kwa kũmwĩa mũndũ mũka ũsu atĩĩ: “Enda ũkamwĩte mũũme waku wũke nake vaa.” Mũndũ mũka ũsu amwĩie: “Nyie ndi mũũme.” Ĩndĩ nĩwasengʼie mũno nĩ maũndũ ala Yesũ weesĩ ĩũlũ wake yĩla ũ Yesũ wamwĩie atĩĩ: “Waneena wʼo ĩla wasya, ‘Nyie ndi mũũme.’ Nũndũ wĩthĩĩtwe na aũme atano, na mũndũũme ũla wĩ nake yu ti mũũme waku.”—Yoana 4:15-18.

Mũndũ mũka ũsu nĩwaeleiwe kana Yesũ aĩ na ũtonyi ũngĩ wa mwanya na nĩkyo kĩtumi wamwĩie atĩĩ: “Mwĩaĩi, nĩngwona wĩ mwathani.” Maũndũ ala mũndũ mũka ũsu wasyokie kũweta moonanisye kana nĩwendete maũndũ ma kĩ-veva. Aisye atĩĩ: “Aa-ũmae maitũ [Asamalia] mathaithĩaa kĩĩmanĩ kĩĩ [Ngelisimu, kĩla kyaĩ vakuvĩ], ĩndĩ inywʼĩ [Ayuti] mwaasya kana Yelusaleme nĩ vo andũ maĩle kũthaithĩa.”—Yoana 4:19, 20.

Ĩndĩ Yesũ eeie mũndũ mũka ũsu kana vandũ vala andũ meũthaithĩa ti vo va vata. Aisye atĩĩ: “Saa nĩwũkĩte yĩla mũtakamũthaithĩa Asa kĩĩmanĩ kĩĩ kana Yelusaleme.” Na ongeleela kũmwĩa, “Saa nĩwũkĩte na yu wĩ vo, yĩla athaithi ma wʼo makamũthaitha Asa nthĩnĩ wa veva na nthĩnĩ wa wʼo, nũndũ vate nzika, Asa emantha andũ ta asu mamũthaithe.”—Yoana 4:21, 23, 24.

Kĩla Asa ũsiasya nthĩnĩ wa athaithi ma wʼo nĩ ũndũ mekũthaitha, ĩndĩ ti vala meũthaithĩa. Mũndũ mũka ũsu nĩwendeeiwʼe nĩ ndeto ila Yesũ wamũtavisye, na ũu watuma amwĩa atĩĩ: “Nĩnĩsĩ kana Masia nĩwũkĩte, ũla wĩtawa Klĩsto. Yĩla ũsu wĩũka akatũtavya maũndũ onthe ũtheinĩ.”—Yoana 4:25.

Ĩtina wa mũndũ mũka ũsu kũneena ndeto isu, Yesũ nĩwamũvuanĩisye ũwʼo wa vata. Amũtavisye atĩĩ: “Nyie ngũneena naku, ninyie we.” (Yoana 4:26) Kwasũanĩa ũndũ ũsu! Mũndũ mũka ũsu Mũsamalia ookĩte o kũuta kĩwʼũ, ĩndĩ Yesũ nĩwamũvuanĩsye maũndũ ma vata na ma mwanya mũno. Amũtavisye ũtheinĩ kana nĩwe Masia, na veonekana kana nũtonya kwĩthĩwa atatavĩtye mũndũ ũngĩ ũndũ ũsu ũtheinĩ.

ASAMALIA AINGĨ NĨMAMŨĨKĨĨIE YESŨ

Amanyĩwʼa ma Yesũ nĩmasyokie kuma ndũanĩ ya Saikale makuĩte lĩu. Mavika mamwĩthĩie e o kĩthimanĩ kya Yakovo aineena na mũndũ mũka Mũsamalia. Amanyĩwʼa make makililye mavika oou, mũndũ mũka ũsu Mũsamalia atia mbisũ yake ya kĩwʼũ na asemba elekele ndũanĩ.

Yĩla wavikie Saikale, nĩwaeleisye andũ maũndũ ala Yesũ wamũtavisye. Ate na nzika nongi, eeie andũ asu atĩĩ: “Ũkai mwone mũndũ wandavya maũndũ onthe ala neekie.” Na nĩ kenda atetheesye andũ asu mendeewʼe nĩ kĩla wamatavya, noĩthwa nekyo kĩtumi wamakũlilye-ĩ: “Nĩvatonyeka mũndũ ũũ akethĩwa nowe Klĩsto?” (Yoana 4:29) Ĩkũlyo yĩu yakonetye ũndũ wa vata mũno andũ meethĩĩtwe mayenda kũũmanya o na kuma ĩvinda ya Mose. (Kũtũngĩlĩlwa Kwa Mĩao 18:18) Na ũu nĩwʼo nũndũ nĩyatumie andũ mauma Saikale makamwone Yesũ.

Andũ ma ndũa ĩsu matambĩte kũvika vala ve Yesũ, amanyĩwʼa make maendeee kũmwĩsũva aye lĩu ũla maĩ manaete. Ĩndĩ Yesũ ameie atĩĩ: “Nĩ na lĩu wa kũya mũtawĩsĩ.” Ũsũngĩo wa Yesũ nĩwasengʼisye amanyĩwʼa make, na kwoou mambĩĩa kũneenanyʼa ene kwa ene, makyasya: “Vaiĩ mũndũ ũnamũetee lĩu, kana e vo?” Yesũ amaeleisye nesa atũmĩĩte ndeto itonya kũtetheesya aatĩĩi make onthe. Ameie atĩĩ: “Lĩu wakwa nĩ kwĩka kwenda kwa ũla wandũmie, na kũmina wĩa wake.”—Yoana 4:32-34.

Wĩa ũla Yesũ waneeneaa ti kũketha lĩu ũla waĩ mĩũndanĩ waaĩle kwambĩĩa kũkethwa ĩtina wa myei ĩna. Ĩndĩ o tondũ Yesũ wasyokie kũelesya, aneeneaa ngetha ya kĩ-veva. Aisye ũũ ĩũlũ wa ngetha ĩsu: “Ũkĩlyai metho menyu mwone kana mĩũnda nĩ myeũ yeteele kũkethwa. O na yu mũkethi nũendeee kwosa ĩtuvi na kũmbanyʼa ũsyao kwondũ wa thayũ wa tene na tene, nĩ kana mũvandi na mũkethi matane vamwe.”—Yoana 4:35, 36.

Yesũ nũtonya kwĩthĩwa amanyie ũndũ kũneena na mũndũ mũka Mũsamalia kwatumie maũndũ methĩwa mailyĩ. Andũ aingĩ ndũanĩ ya Saikale nĩmamũĩkĩĩie Yesũ nũndũ wa maũndũ ala mataviwʼe nĩ mũndũ mũka ũsu. Ũu weethĩiwe nũndũ mũndũ mũka ũsu Mũsamalia eeaa andũ atĩĩ: “Andavisye maũndũ onthe ala neekie.” (Yoana 4:39) Kwoou yĩla andũ asu mookie kĩthimanĩ vala Yesũ waĩ, nĩmamũkũlilye ekalange namo na aimamanyĩsya maũndũ maingangĩ. Yesũ nĩweetĩkĩlile kwĩkalanga namo na kwoou ekala kĩsionĩ kya Samalia mĩthenya ĩlĩ.

O ũndũ Asamalia maendeee kũmwĩthukĩĩsya Yesũ, nowʼo aingĩ moo maendeeie kũmũĩkĩĩa. Matavisye ũla mũndũ mũka atĩĩ: “Yu tũikũĩkĩĩa nũndũ wa o kĩla ũtũtavisye; ithyĩ ene nĩtweeyĩwʼĩa, na nĩtwĩsĩ kana mũndũ ũũ vate nzika nĩ mũtangĩĩi wa nthĩ.” (Yoana 4:42) Nĩ wʼo ki kana mũndũ mũka Mũsamalia nĩwatwiĩe ngelekanyʼo nzeo ya ũndũ tũtonya kumya ũkũsĩ ĩũlũ wa Klĩsto. No twĩke take kwa kũtavya andũ ndeto itonya kũtuma menda kũmanya maũndũ maingĩ ĩũlũ wa kĩla twamatavya.

Lilikana kana ĩvindanĩ yĩu vatiele myei ĩna nĩ kana andũ mambĩĩe kũketha. Veonekana ngetha ĩsu yaĩ ya mbaale na yakethawa ĩvindanĩ ya mbevo. Kwoou, noĩthwa ĩvindanĩ yĩu Yesũ waĩ kĩsionĩ kĩu yaĩ mwei wa 11 kana wa 12. Ũu wĩonanyʼa kana ĩtina wa Yesũ na amanyĩwʼa make kũtanĩa Vasaka ya mwaka wa 30, nĩmekalile kĩsionĩ kya Yutia vandũ va myei nyanya maendeee kũmanyĩsya na kũvatisa andũ. Mauma vau, nĩmaendie nginya mũsyĩ kwoo, Kalilii. Nĩ maũndũ meva meethĩiwe mavika Kalilii?