Mwei wa 10

Mavinda amwe we nĩwĩwʼaa ve vinya kwĩthukĩĩsya, kana kwĩthĩwa wĩ mwĩwi? O nake Mũsumbĩ Ndaviti no weewʼaa ũu, na kwoou amũvoyie Ngai atĩĩ: ‘Ndonyethye kwĩthĩwa ndikwĩwʼa.’ (Sav. 51:​12, The Holy Bible in Current Kikamba Language) Ndaviti nĩwamwendete Yeova. Ĩndĩ o taitũ, mavinda amwe nĩwangʼangʼanaa kwĩthĩwa e mwĩwi. Nĩkĩ twĩwʼaa ũu? Mbee, tũisyaawa twĩ na wendi wa kwĩthĩwa twĩ ewi. Kelĩ, kĩla ĩvinda Satani atataa kũtũthingʼĩĩsya tũleane na Yeova, o take. (2 Ako. 11:3) Na katatũ, tũthyũlũlũkĩtwe nĩ andũ aingĩ matethĩawa me ewi, ala me na “veva ũla ũtethasya wĩa nthĩnĩ wa ana ma ũlei.” (Aev. 2:2) Kwoou no nginya twĩkĩe kĩthito tũsinde wendi wa kwĩka naĩ, na tũyĩsũvĩa tũikathingʼĩĩwʼe nĩ Ndevili na andũ ma nthĩ ĩno twĩthĩwe tũte ewi. Na no nginya twĩkĩe kĩthito tũmwĩwʼe Yeova na tũimewʼa ala ũnengete ũkũmũ. w23.10 6 ¶1

Nĩ kyaũ tũtonya kwĩmanyĩsya twasũanĩa kyama kĩla Yesũ weekie yĩla waalyũlile kĩwʼũ kyatwʼĩka mbinyu? Twĩĩmanyĩsya vata wa kwĩthĩwa na wĩnyivyo. Yesũ ndaaĩkũna kĩthũi nũndũ wa kyama kĩu, o na eka ũu, vai ĩvinda waaĩkathĩĩa nũndũ wa maũndũ ala weanĩĩtye. Kĩvathũkanyʼo na ũu, aĩ na wĩnyivyo na mavinda onthe nĩwaekaa Ĩthe wake ataĩwe newe. (Yoa. 5:​19, 30; 8:28) Ethĩwa nĩtũkũatĩĩa ngelekanyʼo ya Yesũ kwa kwĩthĩwa na wĩnyivyo, tũikekathĩĩaa nũndũ wa maũndũ ala twĩanĩĩtye. Ekai twĩkathĩĩe nthĩnĩ wa Ngai witũ mũseo ũla tũmũthũkũmaa, ĩndĩ ti ĩũlũ witũ ene. (Yel. 9:​23, 24) Nĩtwaĩlĩte kũmũnenga ndaĩa ĩla ĩmwaĩle. Na twĩasya ũu nũndũ nĩ kyaũ kĩseo tũtonya kwĩanĩsya atatũtetheesye? (1 Ako. 1:​26-31) Ethĩwa twĩ na wĩnyivyo, tũikekathĩĩaa nũndũ wa maũndũ maseo ala tweeka angĩ. Tũkeanĩawa nĩ kũmanya kana Yeova nĩwonaa kĩla twĩkaa na nũtũngaa mũvea. (Sianĩsya na Mathayo 6:​2-4; Aevl. 13:16) Kwa wʼo, nĩtũmũtanĩthasya Yeova yĩla tweethĩwa na wĩnyivyo, o ta Yesũ.—1 Vet. 5:6. w23.04 4 ¶9; 5 ¶11-12

Mũtũmwa Vaulo nĩwaveveeiwe kũandĩkĩa Aklĩsto mamanthe kũuna ala angĩ. Tũtonya ata kũtũmĩa ũtao ũsu maũmbanonĩ? Nĩ kwa kũlilikanaa kana ala angĩ o namo nĩmendaa kumya maelesyo, o taitũ. Kwasũanĩa ũndũ ũũ. Yĩla ũkũea ngewa na anyanyau, no ũneene mũno nginya ũkethĩa maiũkwata mwanya wa kũneena? Mwa ndwĩsa kwĩka ũu! Wĩthĩawa ũyenda o namo mawete o kaũndũ. O ta ũu, yĩla twĩ maũmbanonĩ, twĩenda kũnenga aingĩ ũndũ vatonyeka mwanya wa kumya maelesyo. Eka ũu, nzĩa ĩmwe nzeo vyũ ya kũthangaasya ana-a-asa na eĩtu-a-asa maitũ nĩ kũmanenga mwanya wa kũelesya mũĩkĩĩo woo. (1 Ako. 10:24) Kwoou tumasye maelesyo makuvĩ, nĩ kana tũnenge angĩ myanya ya kumya maelesyo. O na yĩla ũkumya maelesyo makuvĩ, ĩsũvĩe ndũkaneenee maũndũ maingĩ mũno. Waneenea kĩla ũndũ kalungunĩ, ala angĩ maitiawa na kĩndũ kya kũweta. w23.04 22-23 ¶11-13

Nĩtwaĩle kũlilikana kana nĩ ũndũ wa vata tũtetheesye angĩ, na mũno mũno kwa kũtavanyʼa. Yĩla twĩ ũtavanyʼanĩ, nĩtwaĩle kwĩmanyĩasya kũalyũkana na maũndũ. Tũkomanaa na andũ me na mĩĩkĩĩo, mawoni, na wumo wĩ kĩvathũkanyʼo. Mũtũmwa Vaulo nĩwaalyũkanaa na maũndũ, na ngelekanyʼo yake no ĩtũtethye mũno. Yesũ amũnyuvie ethĩwe “mũtũmwa kwa andũ ma mbaĩ ingĩ.” (Alo. 11:13) Nũndũ wa kĩanda kĩu, atavasya ũvoo mũseo Ayuti, Akiliki, andũ asomu, andũ ma kĩlasi kya nthĩ, anene ma silikalĩ, na asumbĩ. Na nĩ kana akiite ngoo sya andũ asu me kĩvathũkanyʼo ũu, yaĩ no nginya atwʼĩke “maũndũ onthe kwa andũ ma mĩthemba yonthe.” (1 Ako. 9:​19-22) Nĩwavĩndũaa ũneeni wake asũanĩĩte syĩthĩo, wumo, na mĩĩkĩĩo ya ethukĩĩsya make. O naitũ no twaĩlangye ũtavanyʼa witũ twaalyũkana na maũndũ na twatata tũsũanĩe nzĩa ĩla nzeo ya kũtetheesya ethukĩĩsya maitũ. w23.07 23 ¶11-12

Mũndũ mũuu ethĩawa na vinya, ĩndĩ ndethĩawa e mwonzu. No nginya mũndũ ethĩwe na vinya nĩ kana ekale auĩtye yĩla wakomana na ũndũ mũmũ. Ũuu nĩ kĩlungu kĩmwe kya “ũsyao wa veva.” (Aka. 5:​22, 23) Mavinda amwe, ndeto ya Kĩkiliki ĩla ĩalyũlĩtwe “ũuu” yatũmĩawa kũelesya mbalasi ya kĩthekanĩ ĩmanyĩĩtwʼe kwĩka kĩla ĩkũtavwʼa. Kwasũanĩa mbalasi ya kĩthekanĩ ĩmanyĩĩtwʼe kwĩkala yĩ nduu. O na kau nĩyĩuĩtye, yĩ o na vinya. Nata naitũ? Tũtonya ata kwĩthĩwa twĩ auu na ĩvindanĩ o yĩu tũyĩthĩwa na vinya? Tũyĩsa kwĩka ũu kwa ũtonyi witũ ene. No nginya tũmũvoye Ngai atũnenge veva wake, na tũimũkũlya atũtetheesye twĩthĩwe na nguma ĩsu ya mwanya. Ve aingĩ mavotete kwĩka ũu. Kwa ngelekanyʼo, ana-a-asa na eĩtu-a-asa aingĩ nĩmavotete kwĩkala mauĩtye yĩla andũ mambĩĩa kũmavĩnga, na kĩu nĩkyumasya ũkũsĩ mũseo kwa ala methĩawa mamasyaĩĩsye.—2 Tim. 2:​24, 25. w23.09 15 ¶3

Woninĩ ũmwe wa kũsengyʼa, mũtũmwa Yoana nĩwoonie atumĩa 24 me ĩtunĩ maimũthaitha Yeova. Mamũtaĩaa mayasya kana nĩwaĩlĩte kũnengwa “nguma na ndaĩa na vinya.” (Ũvu. 4:​10, 11) O namo alaĩka aĩkĩĩku me na itumi sya kũmũtaĩa Yeova na kũmũkumya. Mo me ĩtunĩ vamwe nake na nĩmamwĩsĩ nesa. Nĩmonaa nguma syake maũndũnĩ ala wĩkaa. Na yĩla meyonea kĩu, nĩmamũtaĩaa. (Yovu 38:​4-7) O naitũ twĩenda kũmũtaĩaa Yeova mboyanĩ sitũ kwa kũmũtavya kĩla kĩtumaa tũmwenda na tũmũtũngĩa mũvea. Yĩla ũũsoma na kwĩmanyĩsya Mbivilia, tata wone nguma sya Yeova ila iũkwendeesya mũnango. (Yovu 37:23; Alo. 11:33) Na ĩndĩ ũimũtavya Yeova ũndũ nguma isu iũtuma wĩwʼa. O na no tũmũtaĩe Yeova nũndũ wa kũtũtetheesya ithyĩ ene o vamwe na ana-a-asa na eĩtu-a-asa maitũ.—1 Sam. 2:​1, 2. w23.05 3-4 ¶6-7

Twĩ mwaka wa 1919, andũ ma Ngai nĩmaumie Mbaviloni Ĩla Nene. Mwakanĩ o ũsu, ĩla “ngombo ndĩkĩĩku na mbũĩ” nĩyambĩĩie kũtethya wĩa wayo, na kĩu nĩkyatetheeisye ala me na ngoo nzeo kwambĩĩa kũkinyĩla ‘Nzĩanĩ ya ũtheu’ ĩla yaĩ ĩnavingũwa. (Mt. 24:​45-47; Isa. 35:8) Nũndũ wa wĩa ũla watethetwʼe navu ĩtina wa kwĩnza na kũseũvya nzĩa ĩsu, andũ ala mambĩĩie kũmĩkinyĩla yu maĩ matonya kwongelanga ũmanyi woo ĩũlũ wa ieleelo sya Yeova. (Nth. 4:18) O na maĩ matonya kũalyũla mĩkalĩle yoo yosane na myolooto ya Yeova. Ĩndĩ vai ĩvinda we wĩsaa kũlasimĩthya andũ make meke moalyũku onthe ala mekwendeka savalĩ ũmwe. Vandũ va ũu, ethĩĩtwe aithesya andũ make o kavola kwa kavola. Vate nzika, tũkatana mũno yĩla ithyonthe tũkona tũimwendeesya Ngai witũ maũndũnĩ onthe! Vai nzĩa ĩtendaa kwĩkala ĩiseũvĩĩwʼa. O ta ũu, kuma mwaka wa 1919, ĩla “Nzĩa ya ũtheu” yĩthĩĩtwe ĩiseũvĩĩwʼa nĩ kana andũ aingangĩ mavote kuma Mbaviloni Ĩla Nene. w23.05 17 ¶15; 19 ¶16

Ana-a-asa ma Nzama Ĩla Ĩtongoesye nĩmethĩĩtwe maimanyĩsya atetheesya ma kamitii syĩ kĩvathũkanyʼo sya Nzama Ĩla Ĩtongoesye. Yu tũĩ, atetheesya asu nĩmaendeee kũkwatĩĩa ianda mbingĩ ũseũvyonĩ. Na nĩmeyũmbanĩtye vyũ kũendeesya wĩa ũsu wa kũsũvĩa malondu ma Klĩsto. Yĩla etĩkĩwʼa mauta ala matialĩte makathi ĩtunĩ mũthyanĩ wa ũla thĩna mũnene, andũ ma Yeova vaa ĩũlũ wa nthĩ makaendeea kũmũthaitha me aĩkĩĩku. Na nũndũ Yesũ Klĩsto nowe ũkethĩwa atũtongoesye, vai kĩndũ tũkakosa. Nĩwʼo kana ĩvindanĩ yĩu, mbaĩ ikethĩwa syĩ ngwatanĩo, ila Mbivilia ĩsyĩtĩte Ngoki wa Makoki, ikatũvithũkĩa. (Esek. 38:​18-20) Ĩndĩ iikavota kũtwĩka ũndũ, o na iikatuma tũeka kũmũthaitha Yeova. Vate nzika, Yeova akatũvonokya! Mũtũmwa Yoana nĩwooniwʼe woninĩ “ĩkomano ĩnene” ya malondu angĩ ma Klĩsto. Eeiwe kana ala me ‘ĩkomanonĩ yĩu ĩnene’ maumĩte “ũla thĩnanĩ mũnene.” (Ũvu. 7:​9, 14) Vate nzika, Yeova akatũsũvĩa! w24.02 5-6 ¶13-14

Tũtonya kwĩka ata tũkwate veva mũtheu? No tũmũvoye Ngai atũnenge veva ũsu, tũkemanyĩsya Ndeto yake mbeveee, na tũkalũmanyʼa na ũseũvyo ũũ ũũtongoesye na veva wake mũtheu. Kwĩka ũu kũkatũtetheeasya twĩthĩwe na “ũsyao wa veva.” (Aka. 5:​22, 23) Ngai anengae veva wake o ala methĩawa na mosũanĩo matheu na mwĩkalĩle mũtheu. Ndesa kũendeea kũtũnenga veva wake ethĩwa tũkaiaa mosũanĩo mavuku ilĩkonĩ sitũ na tũyĩka kwosana namo. (1 Ath. 4:​7, 8) O na ĩngĩ, nĩ kana tũendeee kũkwata veva ũsu, no nginya twĩsũvĩe ‘tũikavũthĩĩsye wathani.’ (1 Ath. 5:20) “Wathani” ũla ũwetetwe vau nĩ ũvoo wʼonthe ũla waveveeiwe nĩ Ngai, ta kwa ngelekanyʼo, ũvoo ũla ũkonetye mũthenya wa Yeova na kĩla kyonanawʼa nĩ maũndũ ala maendeee ĩvindanĩ yĩĩ. Tũivũthĩĩasya mũthenya ũsu tũisũanĩa atĩ kaũ wa Alimaketoni ndũkokitwa twĩ thayũ. Vandũ va ũu, twĩkalaa tũũlilikene. Twĩkaa ũu kwa kwĩthĩwa na mwĩkalĩle mũtheu, na kwa kwĩkĩa kĩthito kĩla mũthenya twĩthĩwe na “meko ala monanasya mũndũ nũmũkĩaa Ngai.”—2 Vet. 3:​11, 12. w23.06 12 ¶13-14

Nũndũ twĩ Aklĩsto, twaĩle kwĩka ata ethĩwa mavisa ma ũlaalai nĩmaumĩla syĩndũnĩ ta simũ tũtataĩĩe? Twaĩlĩte kwĩthyũũa na mĩtũkĩ tũeke kũmasisya. Nĩ laisi kwĩka ũu twalilikana kana kĩndũ kĩla kya vata vyũ twĩ nakyo nĩ ngwatanĩo yitũ na Yeova. Kũneena wʼo, o na mavisa mekwoneka mate ma ũlaalai no maamũkye mawendi mathũku. Kwoou nĩkĩ twaĩle kwĩvathana namo? Nũndũ tũikwenda kũsũanĩa o na vanini kwĩka ũlaalai ngoonĩ sitũ. (Mt. 5:​28, 29) Mũtumĩa ũmwe wa kĩkundi wĩtawa David wĩkalaa Thailand aĩtye: “Nĩkũlasya: ‘O na kũtwʼĩka mavisa aa ti ma ũlaalai, we Yeova nũkũtana oona nĩendeee kũmeloela?’ Kũsũanĩa kwa nzĩa ĩsu nĩkũndethasya nĩke kĩla kyaĩle.” Kũkĩa kwĩka ũndũ o na ũmwe ũũmũthatya Yeova no kũtũtetheesye twĩke kĩla kyaĩlĩte. Kũmũkĩa Ngai “nĩkwʼo wambĩlĩlyo wa ũĩ.” w23.06 23 ¶12-13

‘Tũsũmba’ tũla tũwetetwe vau no twĩthĩwe ne ikundi sitũ. Yeova atwathĩte kana akatũsũvĩa ĩvindanĩ ya thĩna mũnene o twaendeea kwĩthĩwa twĩ ngwatanĩo na ana-a-asa na eĩtu-a-asa maitũ. Kwoou nĩtwaĩlĩte twĩkĩa kĩthito yu tũmende vandũ va kwĩka o kũmĩanĩsya namo. Kĩu nĩkĩtonya kwĩthĩwa nekyo kĩkatuma tũtangĩĩwa. “Mũthenya mũnene wa Yeova” ũkatuma maũndũ methĩwa me momũ kwa andũ onthe. (Nzev. 1:​14, 15) O namo andũ ma Yeova makakwatwa nĩ mathĩna. Ĩndĩ ethĩwa nĩtũkwĩyũmbanyʼa yu, tũkeethĩwa tũtonya kwĩkala tũuĩtye na tũitetheesya angĩ. Tũkomĩĩsya mathĩna o na meva ala makatũkwata. Na athaithi ala angĩ mesa kũkwatwa nĩ mathĩna, tũkeeka kyonthe kĩla tũtonya tũmatetheesye kwa kũmewʼĩa ĩnee na kũmanenga kĩla me na vata nakyo. Na tũkaendeea kũlũmanyʼa na ana-a-asa na eĩtu-a-asa maitũ nũndũ nĩtũmendete mũno. Na ĩndĩ Yeova akatũtuva kwa kũtũnenga thayũ wa tene na tene nthĩ nzaũ, vala mĩisyo yonthe na mathĩna makethĩwa me maũndũ mavĩtu.—Isa. 65:17. w23.07 7 ¶16-17

Ndeto ya Ngai nĩwetete aũme aĩkĩĩku maĩ alũmu. Ĩndĩ o na ala maĩ alũmu vyũ, mavinda amwe nĩmeewʼaa mate na vinya. Kwa ngelekanyʼo, mavinda amwe, Mũsumbĩ Ndaviti nĩweewʼaa e ‘mũlũmu ta kĩĩma kĩnene,’ ĩndĩ mavinda angĩ ‘nĩwakwatawa nĩ wia.’ (Sav. 30:​7, The Holy Bible in Current Kikamba Language.) Ũngĩ nĩ Samusoni. O na kau veva wa Ngai nĩwamũnengie vinya mwingĩ wa kĩ-mwĩĩ, nĩweesĩ kana ate na vinya ũla wumaa kwa Ngai, aĩ atonya ‘kũtwʼĩka mwonzu, na ayĩthĩwa o ta mũndũ ũngĩ.’ (Asi. 14:​5, 6; 16:17) Aũme asu maĩ alũmu nũndũ Yeova nĩwamanengete vinya. O nake mũtũmwa Vaulo nĩweesĩ kana aĩ na vata wa kwĩkĩwa vinya nĩ Yeova. (2 Ako. 12:​9, 10) Aĩ na mathĩna ma mwĩĩ. (Aka. 4:​13, 14) Mavinda amwe, nĩwangʼangʼanaa kwĩka ũla ũseo. (Alo. 7:​18, 19) Na mavinda angĩ, nĩweethĩawa na kĩũũyũ na nĩwakĩaa kĩla kĩtonya kwĩsa kũmũkwata. (2 Ako. 1:​8, 9) Ĩndĩ yĩla Vaulo waĩ mwonzu, nĩwʼo weethĩawa na vinya. Kwa nzĩa yĩva? Yeova nĩwamũnengae vinya ũla ũtaĩ nawʼo. Nĩwamũlũlũmĩĩlasya. w23.10 12 ¶1-2

Ethĩwa mavinda amwe nĩtwĩwʼaa tũte ma vata, nĩtwaĩle kũlilikana kana Yeova nĩwe watũkusisye kwake. (Yoa. 6:44) Nĩwonaa nguma sitũ nzeo, ila ithyĩ ene tũtatonya kũsyona, na nĩwĩsĩ ngoo sitũ. (2 Mav. 6:30) Kwoou no tũmũĩkĩĩe yĩla ũkwasya twĩ ma vata. (1 Yoa. 3:​19, 20) Amwe maitũ tũtanemanyĩsya ũwʼo, nĩtweekaa maũndũ matonya kũtuma twĩyĩandũa. (1 Vet. 4:3) O na ala mamũthũkũmaa Yeova me aĩkĩĩku nĩmangʼangʼanaa na mawonzu. Nata naku? Nĩwĩwʼaa ũiandũĩka ũyona Yeova ta ũtaakũekea? Ethĩwa ũu nĩwʼo vailye, no wĩkĩwe vinya nĩ kũmanya kana athũkũmi angĩ ma Yeova aĩkĩĩku nĩmethĩĩtwe mayĩwʼa oou. Kwa ngelekanyʼo, mũtũmwa Vaulo asũanĩa ĩũlũ wa mawonzu make, nĩweewʼaa e mũndũ mũthĩni. (Alo. 7:24) Nĩ wʼo kana nĩweelilĩte na akavatiswa. Ĩndĩ o na vailye ũu, eeyonaa e “mũnini katĩ wa atũmwa” na e mwĩki wa naĩ ũla “wa mbee vyũ.”—1 Ako. 15:9; 1 Tim. 1:15. w24.03 27 ¶5-6

Ũndũ ũmwe ũtwi mũthũku wa Mũsumbĩ Yeoasi ũũtũmanyĩsya nĩ kana twaĩle kũnyuva anyanya matonya kũtũtethya, na asu nĩ ala mamwendete Yeova na mendaa kũmũtanĩthya. Na ti lasima tũtume ndũũ na ala twĩ ma ĩika yĩmwe me oka. Ethĩwa nũũlilikana, Yeoasi aĩ mũnini vyũ kwĩ mũnyanyae Yeoiata. Kwoou sũanĩa anyanya ala wĩ namo na ũyĩkũlya-ĩ: ‘Nĩmatumaa nĩmũĩkĩĩa Yeova mũnango? Nĩmambĩkĩaa vinya nĩatĩĩe myolooto ya Ngai? Nĩmaneenaa ĩũlũ wa Yeova na maũndũ ala ũtũmanyĩasya? Nĩmanengete myolooto ya Ngai ndaĩa? Mekaa kũndavya kĩla ngwenda kwĩwʼa-ĩ, kana nĩmethĩawa na ũkũmbaũ wa kũnganyʼa yĩla navĩtya?’ (Nth. 27:​5, 6, 17) Kwa wʼo, ethĩwa anyanyau maimwendete Yeova, maikũtethya. Ĩndĩ ethĩwa anyanyau nĩmamwendete Yeova, ndũkamalekye. Asu nomo matonya kũũtethya!—Nth. 13:20. w23.09 9 ¶6-7

Nthoo ya mbee nthoonĩ sya Kĩkiliki nĩ Aliva, nayo nthoo ya mũthya nĩ Omeka. Kwoou yĩla Yeova waisye nĩwe “Aliva na Omeka,” oonanasya kana ambĩĩsya kĩndũ ndaleaa kũkĩmina. Yĩla Yeova woombie Atamu na Eva, ameie atĩĩ: “Ongelekai, mwingĩve, musũsye nthĩ, na kũmĩkĩlya vinya.” (Mwa. 1:28) Yĩla wamatavisye ndeto isu, no ta ũndũ ũmwe na wameie “Aliva.” Ndeto isu syamatavisye kĩeleelo kyake, nakyo nĩ: Kwona ĩvinda yĩla nzyawa syonthe sya Atamu na Eva ikausũsya nthĩ na kũmyanakavya, ite na naĩ na syĩ mbĩwi. Yĩla ĩvinda yĩu yĩvika, Yeova no ta ũkethĩwa asya “Omeka.” “Matu na nthĩ syathela kũmbwa, na nguthu yonthe yasyo,” ve ũndũ Yeova wawetie ũtũĩkĩĩthasya kana ndakalea kwĩanĩsya kĩeleelo kyake. Endaa kũtũĩkĩĩthya kana vate ndĩi, akeanĩsya kĩeleelo kyake kwondũ wa andũ na nthĩ. Kĩeleelo kĩu kĩkeanĩa nesa vyũ mũthyanĩ wa mũthenya ũsu wa mũonza.—Mwa. 2:​1-3. w23.11 5 ¶13-14

Kyalo kya kũsyoka Isilaeli kuma Mbaviloni kyaĩ kyũmũ na kyaĩ kĩtonya kũkua myei ĩna, ĩndĩ Yeova amathie kũmavetangĩa kĩndũ o na kĩva kĩla kyaĩ kĩtonya kũmasiĩĩa nzĩanĩ. Ayuti ala aĩkĩĩku nĩmeesĩ kana moseo ma kũsyoka Isilaeli maĩ maingĩ vyũ ũkethĩa o na maielekanwʼa na kĩndũ o na kĩva matonya kũtia ĩtina. Ũathimo ũla mũnene wakonetye ũthaithi woo. Vayaĩ ĩkalũ o na yĩmwe ya kũmũthaithĩa Yeova Mbaviloni. Aisilaeli mayaĩ na kĩthembeo matonya kũthembea Ngai nthembo o tondũ Mĩao ya Mose yoonanĩtye, na vayaĩ mũvango mũseo wa kwĩthĩwa na athembi matonya kumya nthembo isu. Eka ũu, ũtalo wa andũ ma Yeova waĩ mũnini mũno waelekanwʼa na ũtalo wa aũme na aka ma ndũa ĩsu, ala matamũnengete Yeova ndaĩa vamwe na myolooto yake. Kĩu nĩkyo kĩtumi Ayuti ngili mbingĩ, ala mamwendete Yeova, maĩ na mea ma kũsyoka kwoo nĩ kana matũngĩĩe ũthaithi wa wʼo. w23.05 14-15 ¶3-4

Nĩtũkwenda ũtethyo wa veva mũtheu nĩ kana mwĩkalĩle witũ ũendeee kwĩthĩwa ũilye ta wa “syana sya kyeni.” Nĩkĩ? Nũndũ ti laisi kũendeea kwĩkala twĩ atheu nthĩnĩ wa nthĩ ĩno mbuku. (1 Ath. 4:​3-5, 7, 8) Veva mũtheu no ũtũtetheesye tũikethĩwe na mosũanĩo ta ma andũ ma nthĩ ĩno, ala matonaa maũndũ ũndũ Yeova ũmonaa. O na ĩngĩ, veva mũtheu no ũtũtetheesye tũkethĩawa na “kĩla mũthemba wa ũseo na ũlũngalu na ũwʼo.” (Aev. 5:9) Ũndũ ũmwe tũtonya kwĩka tũkwate veva mũtheu nĩ kũmũvoya Yeova atũnenge veva ũsu. Yesũ aisye kana Yeova “[nũmanengae] veva mũtheu ala mamwĩtasya.” (Luka 11:13) O na ĩngĩ, yĩla tũũmũtaĩa Yeova maũmbanonĩ maitũ, nĩtũkwataa veva mũtheu. (Aev. 5:​19, 20) Twaeka veva ũsu ũtũtongoesye, kĩu kĩkatũtetheeasya twĩthĩwe na mwĩkalĩle ũũmwendeesya. w24.03 23-24 ¶13-15

Nũkwenda wĩthĩwe na wũmĩĩsyo mwingangĩ? Ethĩwa ũu nĩwʼo, voya ũũkwate. Wũmĩĩsyo nĩ kĩlungu kya ũsyao wa veva. (Aka. 5:​22, 23) Kwoou no tũmũvoye Yeova atũnenge veva mũtheu na aitũtetheesya twĩthĩwe na ũsyao wawʼo. Twakomana na ũndũ ũũtuma tũemwa nĩ kwĩthĩwa na wũmĩĩsyo, twaĩle ‘kũendeea kũvoya’ tũnengwe veva mũtheu nĩ kana ũtũtetheesye. (Luka 11:13) O na ĩngĩ, no tũmũkũlye Yeova atũtetheesye twonae maũndũ ũndũ we ũmonaa. Ĩtina wa kũvoya, twaĩle kũtata ũndũ tũtonya kĩla mũthenya twonanyʼe kana twĩ na wũmĩĩsyo. O ũndũ twavoya mũno wĩana twĩthĩwe na wũmĩĩsyo na tweekĩa kĩthito tũwonanyʼe, nowʼo tũkendaa mũno kũwonanyʼa na tũyĩthĩwa twĩsĩkĩe ta andũ me wũmĩĩsyo. O na ĩngĩ, nũtethekaa wavindĩĩsya ngelekanyʼo ila syĩ Mbivilianĩ. Ve aingĩ mawetetwe Mbivilianĩ maĩ na wũmĩĩsyo. Twavindĩĩsya ĩũlũ woo, no twone nzĩa syĩ kĩvathũkanyʼo sya kwonanyʼa twĩ na wũmĩĩsyo. w23.08 22 ¶10-11

Ĩtina wa Yesũ kũthayũũkwʼa, nĩwaĩkĩĩthisye Vetelo kana Yeova akeanĩasya mavata make. Ata? Nĩwamũtetheeisye e na atũmwa ala angĩ kũkwatya makũyũ kwa nzĩa ya kyama. (Yoa. 21:​4-6) Tũi na nzika kyama kĩu nĩkyamũĩkĩĩthisye kana Yeova no eanĩsye mavata make ma kĩ-mwĩĩ. Na nĩvatonyeka kĩu kĩkethĩwa kyamũlilikanilye ndeto sya Yesũ kana Yeova akeanĩasya mavata ma ala maendeea “kũmantha mbee Ũsumbĩ.” (Mt. 6:33) Nũndũ wa ũu, atwie kũvĩtya mbee wĩa wa kũtavanyʼa ĩndĩ ti viasala wa makũyũ. Kwa ngelekanyʼo, ĩvinda ya Vendekosito ya 33, nĩwaumisye ũkũsĩ e na ũkũmbaũ mwingĩ na atetheesya andũ ngili mbingĩ meetĩkĩla ũvoo mũseo. (Meko 2:​14, 37-41) Ĩtina wa ũu, nĩwatetheeisye Asamalia na Andũ-ma-mbaĩ-ingĩ kũmwĩtĩkĩla Klĩsto. (Meko 8:​14-17; 10:​44-48) Vate nzika, Yeova nĩwatũmĩie Vetelo kwa nzĩa nene mũno kũtetheesya andũ ma mĩthemba yonthe moke kĩkundinĩ. w23.09 20 ¶1; 22 ¶11

Ta myaka ĩlĩ ĩtina wa Ambaviloni kwananga Yelusaleme, Mũsumbĩ Nevukatilesa wa Mbaviloni nĩwaotie ndoto ya kũtelemya mũno ĩũlũ wa mũvwʼanano mũnene. Aisye kana nũkũaa andũ oĩ onthe, Ndanieli e ũmwe, maema kũmũtavya ndoto yake na ũalyũlo wayo. (Nda. 2:​3-5) Yaĩ no nginya Ndanieli ose ĩtambya na mĩtũkĩ nũndũ aema kwĩka ũu, andũ aingĩ nĩmesaa kũawa. Kwoou nĩwaendie kwa mũsumbĩ ayenda “amũnenge ũthei,” kana ĩvinda, nĩ kenda amũalyũlĩle ndoto yake. (Nda. 2:16) Ũsu nĩ ũndũ wendaa ũkũmbaũ na mũĩkĩĩo. Vai vandũ tũsomaa kana Ndanieli nĩwaalyũlĩte ndoto ingĩ. O na ĩngĩ, akũlilye anyanyae “metye matei kwa Ngai wa ĩtunĩ ũndũnĩ [ũsu] ũvithe.” (Nda. 2:18) Yeova nĩwasũngĩie mboya syoo. Na nũndũ Ndanieli nĩwatetheeiwʼe nĩ Ngai, nĩwaalyũlile ndoto ya Nevukatilesa. Kĩu nĩkyatumie e na anyanyae matoawa. w23.08 3 ¶4

Sũanĩa ũseo wa kwĩthĩwa na wũmĩĩsyo. Mũndũ wĩ wũmĩĩsyo ethĩawa na ũtanu mwingangĩ na ekalaa auĩtye mũnango. Kwoou wũmĩĩsyo no ũtũsũvĩe tũikethĩwe na mathĩna mana ma mwĩĩ na ma kĩlĩko. Na ethĩwa nĩtũmĩĩasya ala angĩ, tũkekalanasya nesa namo. O na ĩngĩ, ngwatanĩo kĩkundinĩ ĩkalũlũmĩĩlaa. Eka ũu, yĩla twathokoeka, maũndũ no maeme kũthũkĩĩa twaema kũthata na mĩtũkĩ. (Sav. 37:8; Nth. 14:29) Ĩndĩ ũseo ũla mũnene nĩ kana twĩthĩawa tũatĩĩe ngelekanyʼo ya Ĩthe witũ wa ĩtunĩ, na kĩu nĩkĩtumaa tũmũthengeea mũnango. Vate nzika, wũmĩĩsyo nĩ nguma nzeo mũno na ĩtumaa ala me nayo matetheka! O na kau mavinda amwe no twĩwʼe tũiemwa nĩ kwĩthĩwa na wũmĩĩsyo, Yeova no atũtetheesye tũkaendeea kwĩthĩwa nawʼo. Na ĩvindanĩ yĩĩ tũendeee kũmĩĩsya nginya yĩla maũndũ makatwʼĩkĩthwʼa meũ ĩtunĩ na nthĩ, no twĩkale tũte na nzika na ũndũ ũũ: ‘Itho ya Yeova yĩketeeaa ala mamũkĩaa, ala mekwatasya [kana, meteelaa] ũseo wake wĩ wendo.’ (Sav. 33:18) Kwoou nĩtũtwʼei kũendeea kwĩvwʼĩka wũmĩĩsyo. w23.08 22 ¶7; 25 ¶16-17

Yakovo awetie kana no kwĩthĩwa mũndũ onaa ta wĩ na mũĩkĩĩo, ĩndĩ kwa wʼo meko make nĩmonanasya ũu? (Yak. 2:​1-5, 9) O na ĩngĩ, Yakovo awetie mũndũ woonie ‘mwana-a-asa kana mwĩĩtu-a-asa e na thĩna wa ngũa kana wa lĩu,’ ĩndĩ alea kũmũtetheesya. O na ethĩwa mũndũ ũsu aasya e na mũĩkĩĩo, ndwaĩ na meko; kwoou waĩ vathei. (Yak. 2:​14-16) Yakovo awetie Laavi ta ngelekanyʼo nzeo ya mũndũ waĩ na mũĩkĩĩo wĩ na meko. (Yak. 2:​25, 26) Nĩweewʼĩte ĩũlũ wa Yeova na akamanya kana aĩ vamwe na Aisilaeli. (Yos. 2:​9-11) Oonanisye kana aĩ na mũĩkĩĩo wĩ na meko kwa kũsũvĩa ala athiani elĩ maĩ Aisilaeli yĩla mathayũ moo maĩ mũisyonĩ. Na kĩu nĩkyatumie mũndũ mũka ũsu ũtaĩ Mũisilaeli na waĩ mwĩki wa naĩ atalĩlwa kwĩthĩwa e mũlũngalu, o ta Avalaamu. Ngelekanyʼo ya Laavi yĩtũmanyĩsya vata wa kwĩthĩwa na mũĩkĩĩo wĩ na meko. w23.12 5-6 ¶12-13

Nũndũ twĩ Aklĩsto, tũyĩanĩawa no kwĩmanyĩsya maũndũ ma mũsingi ala me Mbivilianĩ. Twĩthĩawa na mea ma kwĩmanyĩsya “maũndũ maliku ma Ngai” tũtetheewʼe nĩ veva wake mũtheu. (1 Ako. 2:​9, 10) Wĩona ata ũkethĩwa na mũvango wa kwĩmanyĩsya we mwene nĩ kana ũmũthengee Yeova mũnango? Kwa ngelekanyʼo, no wĩmanyĩsye ũndũ woonanisye kana nĩwendete athũkũmi make ma tene na ũndũ kĩu kĩkwonanyʼa kana o naku nũkwendete. No wĩmanyĩsye mũvango wa ũthaithi ũla Yeova wendaa Aisilaeli maatĩĩe, na ũiũsianĩsya na ũla wendaa Aklĩsto maatĩĩe ũmũnthĩ. Kana no wĩmanyĩsye nesa mawathani ala Yesũ weanĩisye yĩla waĩ ĩũlũ wa nthĩ. No ũtanĩe mũno kwĩmanyĩsya maũndũ ta asu ũtũmĩĩte Fahirisi kana Ĩvuku ya Kwĩka Ũkunĩkĩli ya Ngũsĩ sya Yeova. Kwĩka ũkunĩkĩli mwingangĩ no kũlũlũmĩĩlye mũĩkĩĩo waku na kũkaũtetheesya “kwona ũĩ wa Ngai.”—Nth. 2:​4, 5. w23.10 18-19 ¶3-5

Ndeto “mwingĩ” ĩla mũtũmwa Vetelo watũmĩie yonanasya “kũkoota kĩndũ.” Nako kalungu ka kelĩ nĩkonanĩtye ũndũ vaendaa tweethĩwa na wendo mwingĩ. Wendo ũsu nũvwʼĩkaa naĩ sya ana-a-asa maitũ. Kwasũanĩa mesa yĩ na masola ĩũlũ. Nĩ laisi ũkosa kĩtambaa na ũikĩtambũũkya nĩ kana kĩkoote vyũ kĩvwʼĩke masola onthe ala me mesanĩ ĩsu. O ta ũu, ethĩwa nĩtwendete ana-a-asa na eĩtu-a-asa maitũ mũno vyũ, no tũvwʼĩke, kana tũkamaekea, “naĩ mbingĩ,” ĩndĩ ti o ĩvĩtyo yĩmwe tu. Twaĩle kwenda athaithi ala angĩ mũno vyũ nginya ũkethĩa no tũmaekee mavĩtyo moo, o na ethĩwa twĩĩwʼa ũndũ ũsu wĩ vinya mũno. (Ako. 3:13) Yĩla twaekea ala angĩ, twĩthĩawa tũyonanyʼa kana nĩtũmendete mũno na kana twĩenda kũmũtanĩthya Yeova. w23.11 10-12 ¶13-15

Yĩla Mũsumbĩ Yosia waĩ na myaka 26, nĩwambĩĩisye wĩa wa kũtũngĩĩa ĩkalũ. Wĩa ũsu ũendeee, “ĩvuku ya mĩao ya Yeova, ĩla yanenganiwe nĩ Mose,” nĩyoonekie. Yĩla mũsumbĩ wasomeiwe ĩvuku yĩu, nĩwoosie ĩtambya na mĩtũkĩ aatĩĩe kĩla weewie. (2 Mav. 34:​14, 19-21) We no wende kwĩthĩwa na mũvango wa kũsomaa Mbivilia ũteũtĩĩa? Ethĩwa nĩwambĩĩte mũvango ũsu, ũendeee ata? Nũvathaa mĩsoa ĩla ũkwona ĩtonya kũũtethya mũno? Yĩla Yosia waĩ na myaka ta 39, nĩweekie ĩvĩtyo yatumie oawa. Eekwatisye ũmanyi wake vandũ va kũmũkũlya Yeova ũtao. (2 Mav. 35:​20-25) Ve ũndũ wa vata tũkwĩmanyĩsya ngewanĩ ĩsu. O na ethĩwa tũkũĩte ata kana twĩthĩĩtwe tũyĩmanyĩsya Mbivilia kwa ĩvinda yĩasavĩte ata, no nginya tũendeee kũmũmantha Yeova. Maũndũ amwe monanasya nũũmũmantha nĩ kũmũvoya kĩla ĩvinda aũtongoesye, kwĩmanyĩsya Ndeto yake, na kwĩthukĩĩsya ũtao wa Aklĩsto aimu kĩ-veva. Kĩu kĩkaũtethasya mũno ndũkeke mavĩtyo manene, na nĩ ũndũ ũtonyeka ũkekala wĩ mũtanu mũnango.—Yak. 1:25. w23.09 12 ¶15-16

Mbivilia nĩwetete aka aingĩ maĩ ngelekanyʼo nzeo, ala mamwendete Yeova na mamũthũkũmaa. Maĩ na “wĩtingʼo maũndũnĩ onthe” na maĩ “aĩkĩĩku kĩla ũndũnĩ.” (1 Tim. 3:11) O na ĩngĩ, eĩtu-a-asa amũika no makwate ngelekanyʼo nzeo sya eĩtu-a-asa aimu kĩkundinĩ kyoo. Inywʼĩ eĩtu-a-asa amũika, mwĩona ata mũkamantha eĩtu-a-asa meana ũna aimu kĩ-veva mũtonya kũatĩĩa ngelekanyʼo syoo? Sisya nguma nzeo ila me nasyo, na ũisũanĩa ũndũ ũtonya kũsyonanyʼa. Mũklĩsto mũimu no nginya ethĩwe na wĩnyivyo. Ethĩwa mwĩĩtu-a-asa nĩwĩnyivĩtye, akeethĩawa na ngwatanĩo nzeo na Yeova na ala angĩ. Kwa ngelekanyʼo, mwĩĩtu-a-asa ũmwendete Yeova nĩwĩthĩawa atwʼĩte kwĩnyivĩsya mũvango wa ũkũmũ ũla Ĩthe witũ wa ĩtunĩ ũvangĩthĩtye. (1 Ako. 11:3) Mũvango ũsu nũkonetye kĩkundi o na mĩsyĩ. w23.12 18-19 ¶3-5

Yeova endaa aũme mende iveti syoo na mayĩitetheesya iendeee nesa kĩ-veva, kĩ-mwĩĩ, na maituma syĩkala syĩ mbĩanĩe ngoonĩ. Kwĩthĩwa na kĩlĩko, kũnenga aka ndaĩa, na kwĩthĩwa wĩ wa kwĩkwatwʼa, no kwĩse kũũtetheesya yĩla wĩtwaana. Watwaana no mwĩse kwĩthĩwa na syana. Ngelekanyʼo ya Yeova ĩtonya kũũmanyĩsya kyaũ ĩũlũ wa kũea syana syaku nesa? (Aev. 6:4) Yeova nĩwatavasya Mwana wake, Yesũ, ũtheinĩ kana nũmwendete na nĩwendeeawʼa nĩwe. (Mt. 3:17) Wesa kũmesya syana, ĩkĩĩthasya nĩwaitavya mavinda maingĩ kana nũsyendete. Ikathae kaingĩ nũndũ wa maũndũ maseo ala syeeka. Aũme ala maatĩĩa ngelekanyʼo ya Yeova nĩmatetheeasya syana syoo ikatwʼĩka Aklĩsto aimu. No wĩyũmbanĩsye kĩanda kĩu kwa kwenda ala angĩ mũsyĩ na kĩkundinĩ na kwĩmanyĩsya kũmatavya kana nũmendete na kũmakatha.—Yoa. 15:9. w23.12 28-29 ¶17-18

O na kũtwʼĩka twĩ athũkũmi aĩkĩĩku ma Yeova, nĩtũkwatawa nĩ mathĩna na tũkawaa, o ta andũ ala angĩ onthe. O vamwe na ũu, nĩvatonyeka tũkavĩngwa kana tũkathĩnwʼa nĩ ala matendete andũ ma Ngai. O na kũtwʼĩka Yeova ndatũsiĩĩaa tũikakwatwe nĩ mathĩna ta asu, nũtwathĩte kũtũtetheesya. (Isa. 41:10) O na yĩla twakwatwa nĩ maũndũ momũ vyũ, no atũtetheesye tũkaendeea kwĩkala twĩ atanu, tũkeka motwi maseo, na tũiendeea kũlũmanyʼa nake. Yeova atwathĩte kũtũnenga kĩla Mbivilia yĩtĩte “mũuo wa Ngai.” (Avi. 4:​6, 7) Mũuo ũsu nĩ kyaũ? Nĩ ũuu wa kĩlĩko na wa ngoo ũla tũkwataa nũndũ wa kwĩthĩwa na ngwatanĩo nzeo na Yeova. Mũuo ũsu “ũvĩtũkĩte ũmanyi wʼonthe,” na ũu nĩ kwasya, nĩ mũseo ki o na kwĩ ũndũ tũtonya kũsũanĩa. Kwa ngelekanyʼo, ve ĩvinda we waamũvoya Yeova na kĩthingʼĩĩsyo, na ĩtina wa ũu, ũkewʼa wausya vyũ o na kwĩ ũndũ ũkwĩkwatasya? Ethĩwa waaĩwʼa ũu, ũsu nĩwʼo “mũuo wa Ngai.” w24.01 20 ¶2; 21 ¶4

Nũndũ andũ ala aĩkĩĩku nĩmamwendete Ngai, kĩu nĩkĩtumaa mataĩa ĩsyĩtwa yake na ngoo yonthe. Mũsumbĩ Ndaviti nĩweesĩ kana kũtaĩa ĩsyĩtwa ya Yeova no ũndũ ũmwe na kũmũtaĩa ũ Yeova mwene. Yĩla tweewʼa ĩsyĩtwa ya Yeova, tũsũanĩaa ũndũ we ũilye, nguma syake syonthe, na maũndũ ma kũsengyʼa ala wĩkĩte. Ndaviti nĩwendaa kũtaĩa ĩsyĩtwa ya Ĩthe wake na kũyĩkalya yĩ ĩtheu. Endaa kwĩka ũu na ‘kyonthe kĩla kĩ nthĩnĩ’ wake, na ũu nĩ kwasya, na ngoo yake yonthe. O namo Alivai maĩ mũsitalĩnĩ wa mbee nthĩnĩ wa kũmũtaĩa Yeova. Nĩmeesĩ nesa kana vayaĩ ndeto maĩ matonya kũtũmĩa makataĩa vyũ ĩsyĩtwa ĩtheu ya Yeova. (Nee. 9:5) Vate nzika, kũmũtaĩa Yeova menyivĩtye na meyumĩtye vyũ nĩkwamũtanĩthisye. w24.02 9 ¶6

Yeova ndakakwonaa ũte wa vata aĩ nĩkwĩthĩwa ndũneanĩsya mũvango ũtanaĩ ũtonya kwĩanĩsya. (2 Ako. 8:12) Yĩla vaumĩla ũndũ watuma ũteanĩsya mũvango waku, wonae ta mwanya wa kwĩmanyĩsya ũndũ mũna. Lilikana maũndũ ala ũminĩte kwĩanĩsya. Mbivilia yaĩtye: “Nũndũ Ngai nĩ mũlũngalu, ndesa kũlwa nĩ wĩa [waku].” (Aevl. 6:10) Kwoou o naku ndwaĩlĩte kũlwa nĩ maũndũ ala wĩanĩĩtye. Sũanĩa ĩũlũ wa mĩvango ĩla ũminĩte kwĩanĩsya, yĩthĩwe nĩ kwaĩlangya ũnyanya waku na Yeova, kũtavya angĩ ĩũlũ wake, kana kũvatiswa. O ũndũ weanĩisye mĩvango ya kĩ-veva ĩla waĩ nayo tene, ũu nowʼo ũtonya kwĩanĩsya mĩvango ĩla wĩ nayo oyu. Yeova no aũtetheesye ũkeanĩsya mũvango waku. Yĩla ũendeee kwĩkĩa kĩthito wĩanĩsye mũvango waku wa kĩ-veva, ndũkolawe nĩ kũtanĩa kwona ũndũ Yeova ũendeee kũũtetheesya na ũkũathima. (2 Ako. 4:7) Na waema kũkwʼa ngoo, ũkakwata moathimo maingangĩ.—Aka. 6:9. w23.05 31 ¶16-18

Yeova nũmanthaa nzĩa sya kwonyʼa andũ make kana nũmendete na nĩwendeeawʼa nĩmo. Maandĩko nĩmawetete mavinda elĩ wamũtavisye Yesũ kana nĩwe Mwana wake mwendwa, ũla wendeeawʼa nĩwe. (Mt. 3:17; 17:5) We no wende kwĩwʼa Yeova aikũĩkĩĩthya kana nĩwendeeawʼa nue? Yeova ndaneenaa naitũ ĩmwe kwa ĩmwe, ĩndĩ atũmĩaa Ndeto yake, Mbivilia. Yĩla twasoma ndeto sya kwendeesya ila Yesũ watavisye amanyĩwʼa make, twĩwʼaa Yeova tawe ũkũtũtavya ndeto isu. Yesũ nũatĩĩaa ngelekanyʼo ya Ĩthe wake nesa vyũ. Kwoou yĩla twasoma kana Yesũ nĩwendeeiwʼe nĩ atũmwa make o na kau maĩ na naĩ, no tũkũne visa kĩlĩkonĩ Yeova aitũtavya ndeto isu. (Yoa. 15:​9, 15) Ethĩwa nĩtwakwatwa nĩ mathĩna, kĩu kĩyonanasya kana Ngai nũekete kwendeewʼa nithyĩ. Vandũ va ũu, kĩtũnengae myanya ya kũĩkĩĩthya ũndũ tũmwendete Ngai witũ mũno wĩana na ũndũ tũmũĩkĩĩe.—Yak. 1:12. w24.03 28 ¶10-11