Ũthaithi wa Mũsyĩ—Nĩvatonyeka Mũkaũtanĩa?
Mwana-a-asa wĩkalaa Brazil aisye ũũ: “Wĩoo ũla twĩthĩawa na Ũthaithi wa Mũsyĩ, kĩla mũndũ atanĩaa mũno kĩla tũkwĩmanyĩsya ũkethĩa mavinda maingĩ naema kũmaũngamya, nĩtũtonya kũendeea kũneenea maũndũ ala tũkwĩmanyĩsya nginya kũkatuka vyũ.” Nake mwana-a-asa ũngĩ kuma Japan aisye kana mwana wake wa myaka ĩkũmi ndamanyaa saa iithi ĩla me na ũthaithi wa mũsyĩ, o na ndendaa maieka kwĩmanyĩsya. Nĩkĩ? Ĩthe wake easya ũũ: “Ew’aa ayĩkĩwa vinya, na ũsu nĩ ũndũ ũmwe ũtumaa atana mũno.”
Ĩndĩ ti syana syonthe itonya kwĩw’a iyĩkĩwa vinya ta mwana ũsu, o na ve imwe itatanĩaa ũthaithi wa mũsyĩ. Ĩndĩ ũu tiw’o vaĩle kwĩthĩwa vailyĩ. Mwana-a-asa ũmwe wa Togo easya: “Tũyaĩle kwĩw’a ũtulu ĩla tũũmũthaitha Yeova.” Ethĩwa nĩmwĩw’aa ũthaithi wenyu wa mũsyĩ wĩ ũtulu, yo nĩvatonyeka ũkethĩa mwĩw’aa ũu nũndũ wa ũndũ mũtwaĩĩasya ũthaithi ũsu? Mĩsyĩ mingĩ nĩyĩthĩĩte kana ĩvinda ya ũthaithi wa mũsyĩ nĩyĩtonya kwĩthĩwa yĩ ya “kũtanĩthya,” o tondũ ĩvuku ya Isaia yĩwetete.—Isa. 58:13, 14.
Ana-a-asa ala me na mĩsyĩ nĩmesĩ kana menda andũ moo matanĩe ũthaithi wa mũsyĩ, no nginya kĩla mũndũ ew’e e mwĩanĩe ĩla mekwĩmanyĩsya. Mwana-a-asa wĩtawa Ralf wĩ na eĩtu atatũ na mwana ũmwe easya kana ĩla me na ũthaithi woo, kĩla mũndũ ew’aa e mũthasye kũelesya woni wake, na methĩawa mailyĩ ta mekũea o ngewa. Ũw’o nĩ kana ti ũndũ wĩ laisi kũtetheesya andũ maku ĩvinda yonthe matanĩe kĩla mũkwĩmanyĩsya na makĩsũanĩe mũno. Mwĩĩtu-a-asa ũmwe easya: “Mavinda maingĩ ndyĩthĩawa na vinya wa kũtetheesya andũ makwa matanĩe ũthaithi witũ wa mũsyĩ ũndũ nendaa.” Kwoou ũtonya kwĩka ata nĩ kana mũtanĩae ũthaithi wenyu wa mũsyĩ?
KŨALYŨKA NA ĨVINDA NA KWĨMANYĨASYA MAŨNDŨ ME KĨVATHŨKANY’O
Mwana-a-asa ũmwe wa Germany na wĩ na syana ilĩ easya: “No nginya tũalyũke na ĩvinda.” Nake mwĩĩtu-a-asa wĩtawa Natalia wĩ na syana ilĩ easya: “Ũndũ ũla wa vata kwitũ nĩ kwĩmanyĩsya maũndũ me kĩvathũkany’o kĩla ĩvinda.” Mũthenya ũla mĩsyĩ mingĩ yĩ na ũthaithi wa mũsyĩ, ĩtũmĩaa masaa ala ĩvangĩĩe kwĩka ũthaithi ũsu kwĩmanyĩsya tũmaũndũ twĩ kĩvathũkany’o. Cleiton, ũla wĩkalaa Brazil na wĩ na mwana wĩ na myaka 17 na ũngĩ 14, easya kwĩka ũu “nĩkũtumaa onthe matanĩa vyũ kĩla mekwĩmayĩsya, na ũyĩthĩa vai mũndũ ũkwĩw’a asũĩte.” Ĩla asyai matũmĩa masaa ala mavangĩĩe ũthaithi wa mũsyĩ kwĩmanyĩsya tũmaũndũ twĩ kĩvathũkany’o, ũu nũtumaa matetheesya syana syonthe ũndũ vaĩle kwosana na mavata masyo, na mũno mũno ethĩwa nitianĩte na myaka mingĩ. Kwoou nũseo asyai makanyuvaa maũvoo me kĩvathũkany’o makonetye mavata ma kĩla ũmwe mũsyĩ, na makatũmĩaa nzĩa syĩ kĩvathũkany’o sya kwĩmanyĩsya.
Mĩsyĩ mingĩ yĩkaa ata nĩ kana ĩkwate tũmaũndũ twĩ kĩvathũkany’o twa kwĩmanyĩsya? Amwe mambĩĩaa ũthaithi woo na kũmwinĩa Yeova mbathi. Juan kuma Mexico easya: “Kwĩka ũu kũtumaa twĩw’a twĩ eanĩe, na ũyĩthĩa ilĩko sitũ nĩsyeyũmbanĩsya ũndũ ũla tũkwenda kwĩka.” Andũ make manyuvaa mbathi syosanĩte na maũndũ amwe mekwĩmanyĩsya mũthenya ũsu.
Nayo mĩsyĩ ĩngĩ ĩsomaa vamwe kĩlungu kĩna kya Mbivilia. Na mavinda angĩ ethĩwa kĩlungu kĩla meũsoma kĩwetete andũ me kĩvathũkany’o, kĩla ũmwe anyuvaa mũndũ ũmwe wĩ kĩlungunĩ kyu meũsoma nĩ kana asome ndeto ila mũndũ ũsu ũneenete. Mwana-a-asa wĩkalaa Japan easya: “Ya mbee neew’aa ũndũ ũsu wĩ vinya o vanini.” Ĩndĩ tũmwana twake twĩlĩ tweew’aa mũyo mũno kwona asyai maitanĩa kwĩka kaũndũ natw’o. O na ĩla mĩsyĩ ĩmwe ĩendee kũsoma ũvoo mũna Mbivilianĩ wĩ na andũ mekwĩka kaũndũ, nĩtataa kwĩka ĩthaũ yosanĩte na kĩla meũsoma. Roger, ũla wĩ na imwana ilĩ na wĩkalaa South Africa, easya kana mavinda maingĩ syana “syonaa tũmaũndũ tũna asyai matanona kĩlungunĩ kĩla mekwĩmanyĩsya kya Mbivilia.”
Ũndũ ũngĩ mũtonya kwĩka nĩ kũmantha kaũndũ mwĩke vamwe. Kwa ngelekany’o, no mwake kĩndũ kĩvw’aa ngalawa ya Noa kana ĩkalũ ya Solomoni. Kwĩka tũmaũndũ tũmwe ta tu kũtumaa mwĩka ũkunĩkĩli mwingĩ ũla ũtonya kũmũtanĩthya. Kwa ngelekany’o, ve ĩvinda yĩmwe kelĩtu ka myaka ĩtano ke na asyai mako na ũsũe, ala mekalaa Asia, mavangie kũsola kũndũ kũla Vaulo wesĩlaa ĩla waĩ misonalĩ nĩ kana matũmĩe mavisa asu kũthaũka. O na angĩ nĩmasolaa mavisa ta asu maitũmĩa ũvoo ũla wĩ ĩvukunĩ ya Kuma. Donald, ũla wĩkalaa Togo na wĩ na myaka 19, nũwetete ũathimo ũla makwatie nũndũ wa kwĩka tũmaũndũ twĩ kĩvathũkany’o kĩla ĩvinda. Easya: “Kwĩka ũu kwatumie twambĩĩa kũtanĩa mũno ũthaithi witũ wa mũsyĩ, na weethĩa maũndũ mũsyĩ ti ta tene.” Nĩvethĩwa ve kaũndũ wĩsĩ mweeka nĩmũtonya kũtanĩa mũnango ũthaithi wenyu wa mũsyĩ?
NO NGINYA MWĨYŨMBANY’E
O na kau kũalyũka na ĩvinda na kwĩmanyĩsya maũndũ me kĩvathũkany’o kĩla ĩvinda nĩkũtumaa mũtanĩa ũthaithi wenyu wa mũsyĩ, no nginya inyw’onthe mwĩyũmbanĩsye ũthaithi ũsu ethĩwa nĩmũkwenda mũtetheke vyũ. Mavinda amwe syana ninoaa mũno, kwoou aa-ĩthe ma syana isu nĩmaĩle kũsũanĩa mũno ĩũlũ wa kĩla kĩnyuvĩtwe, na maimantha ĩvinda meyũmbany’e nesa. Mwana-a-asa ũmwe easya: “Neeyũmbany’a nesa, kĩla mũndũ nũtethekaa.” Nake mwana-a-asa ũngĩ kuma Germany atavasya andũ make tene kĩla makemanyĩsya syumwa iana ũna ila iatĩĩe. Na ĩndĩ ve mwana-a-asa ũngĩ kuma Benin wĩ na syana thanthatũ ũla ũnengae andũ make tene makũlyo ala ũkamakũlya meloela vitio ĩla ũvangĩĩe. Vate nzika, kwĩyũmbanĩsya nesa ũthaithi wenyu wa mũsyĩ nĩkũtumaa mũtetheka vyũ.
Kĩla ũmwe amanya kwĩ tene ũvoo ũla mũkemanyĩsya, nĩ laisi kũkũlany’a mawoni mũthenya ũla mũvanĩĩe ũtanamba kũvika, na ũu ũituma inyw’onthe mwĩthĩwa na wendi mwingĩ wa kwĩthĩwa vo mũthenya ũsu wavika. Na onthe manengwa kaũndũ meĩka mũthenya ũsu, ũkeethĩa kĩla ũmwe nũkwona kana ũthaithi ũsu wĩkiwe kwondũ wake, na ti kwondũ wa mũndũ ũngĩ.
TATAI VYŨ MŨIKATĨĨE
Mĩsyĩ mingĩ nĩyĩthĩawa na thĩna wa kwĩka ũthaithi wa mũsyĩ kĩla kyumwa.
Ana-a-asa aingĩ me na mĩsyĩ nĩmathũkũmaa masaa maingĩ nĩ kana matonye kũsũvĩa mĩsyĩ yoo. Kwa ngelekany’o, mwana-a-asa ũmwe wa Mexico aumaa mũsyĩ saa kũmi na ilĩ kwakya na ayĩsa kwĩnũka saa ilĩ sya wĩoo. Na eka ũu, mavinda angĩ nĩmũtonya kwĩthĩa no nginya mũvĩndũe mũthenya ũla mwĩkaa ũthaithi wenyu nũndũ wa ũndũ ũngĩ mũnene ũkonetye maũndũ ma kĩ-veva.
Ĩndĩ o na kweethĩwa kũilyĩ ata, nĩtwaĩle kũtw’a kwĩthĩawa na ũthaithi wa mũsyĩ tũteũtĩĩa. Loïs, ũla wĩ na myaka 11 na wĩkalaa Togo, easya ũũ ĩũlũ wa mũsyĩ woo: “O na kau mavinda amwe nĩtũvĩngĩĩsĩkaa mũthenya ũkethĩa nĩtwambĩĩa ũthaithi wa mũsyĩ twĩ aselee, vai ĩvinda twĩsaa kũtĩsya ũthaithi witũ.” Nũkwona nĩkĩ mĩsyĩ ĩmwe yĩkaa ũthaithi woo wa mũsyĩ kyumwa kĩyambĩĩa? Nũndũ nĩmesĩ kĩtaee nĩkyũkaa, na ĩla ũu wesa kwĩthĩwa, wĩthĩaa no mavangĩĩe mũthenya ũngĩ kyumwanĩ kyu meke ũthaithi woo.
Ĩvinda yĩla mũtũmĩaa kwĩmanyĩsya vamwe nĩyaĩle vyũ kwĩtwa “ũthaithi wa mũsyĩ.” Nĩkĩ? Nũndũ ĩvindanĩ yĩu mwĩthĩawa mũimũthaitha Yeova. Kwondũ wa ũu, ekai inyw’onthe mũtw’e kũthembeaa Yeova kĩla kyumwa ‘nthembo sya ilomo syenyu, ta kũthemba tũsalũ twa mũew’a.’ (Osea 14:2) Na ekai inyw’onthe mũtw’e kũtanĩaa ĩvinda yonthe yĩla mwĩ na ũthaithi wenyu wa mũsyĩ, “nũndũ ũtanu wa Yeova nĩ vinya wenyu.”—Nee. 8:9, 10.
[Ĩsandũkũ ĩthangũnĩ ya 29]
ŨTHAITHI WENYU WA MŨSYĨ WAĨLE:
Kũtuma Mwĩw’a Mwĩ Eanĩe
Kũalyũka na Ĩvinda
Kwĩthĩwa na Maũndũ me Kĩvathũkany’o
Kwĩyũmbanĩw’a Nesa
Kwĩkwa Ũteũtĩĩw’a