Ĩvathane na Kĩvindu na Ũyĩkalaa Kyeninĩ

1-2. (a) Nĩ maũndũ meva mamũkwatĩte Vaulo aiandĩkĩa Aeveso valũa, na nĩkĩ wamaandĩkĩie? (b) Twĩsũngĩa makũlyo meva?

YĨLA mũtũmwa Vaulo waĩ kyovonĩ kya nyũmba kĩsionĩ kya Lomi, nĩwendaa kwĩkĩa vinya athaithi ala angĩ. Ĩndĩ ndaĩ atonya kũmathokea, na kwoou nĩwamaandĩkĩie valũa. Valũa ũmwe aandĩkĩie Aeveso ta mwaka wa 60 kana 61 ĩtina wa Klĩsto.—Aev. 1:1; 4:1.

² Myaka ta ĩkũmi yavĩtĩte, Vaulo aĩ ekalangĩte Eveso aitavanyʼa na kũmanyĩsya ũvoo mũseo. (Meko 19:​1, 8-10; 20:​20, 21) Nĩwendete ana-a-asa make mũno vyũ na nĩwendaa kũmatetheesya maendeee kwĩkala me aĩkĩĩku. Ĩndĩ yo nĩkĩ waandĩkĩie Aklĩsto asu etĩkĩwʼa mauta ĩũlũ wa kĩvindu na kyeni? Na Aklĩsto onthe matonya kwĩmanyĩsya kyaũ masũanĩa ũtao ũla wanenganie? Ekai twone ũsũngĩo wa makũlyo asu.

KUMA KĨVINDUNĨ NA KŨLIKA KYENINĨ

3. Vaulo atũmĩie ngelekanyʼo ya kyaũ valũanĩ ũla waandĩkĩie Aeveso?

³ Vaulo atavisye Aklĩsto ma Eveso atĩĩ: “Ĩvinda yĩmwe mwaĩ kĩvindu, ĩndĩ yu mwĩ kyeni.” (Aev. 5:8) Vau Vaulo atũmĩie ngelekanyʼo ya kĩvindu na kyeni kũelesya ũndũ Aeveso meekĩte moalyũku manenevete. Ekai twone nĩkĩ Vaulo watavisye Aeveso kana ĩvinda yĩmwe ‘maĩ kĩvindu.’

4. Nĩ kwa nzĩa yĩva Aeveso maĩ kĩvindu nũndũ wa ndĩni sya ũvũngũ?

⁴ Maĩ kĩvindu nũndũ wa ndĩni sya ũvũngũ. Aeveso matanemanyĩsya ũwʼo na makatwʼĩka Aklĩsto nĩmaatĩĩaa momanyĩsyo ma ndĩni sya ũvũngũ na nĩmeekaa maũndũ ma ũwe. Ndũanĩ ya Eveso nĩvo vaakĩtwe ĩkalũ yeesĩkĩe mũno ya kũthaithĩa ngai nga ya Akiliki yeetawa Alitemi. Na andũ moonaa ĩkalũ yĩu yĩ yĩmwe ya myako mũonza ya mwanya vyũ ĩla yaakĩtwe ĩvindanĩ yĩu. Andũ nĩmaendaa ĩkalũnĩ yĩu kũthaitha mĩvwʼanano. Na ala maseũvasya syĩndũ nĩmakwataa mbesa mbingĩ nũndũ wa kũseũvya na kũthoosya mĩvwʼanano ya tũkalũ twa Alitemi. (Meko 19:​23-27) O na ĩngĩ, ndũa ĩsu nĩyeesĩkĩe mũno na maũndũ ma ũwe.—Meko 19:19.

5. Nĩ kwa nzĩa yĩva Aeveso maĩ kĩvindu nũndũ wa mwĩkalĩle mũvuku?

⁵ Maĩ kĩvindu nũndũ wa mwĩkalĩle mũvuku. Andũ ma Eveso maĩ na mwĩkalĩle mũvuku mũno na nĩmeekaa maũndũ mavuku na ngũlũ. Mathaũ ala moonanawʼa ndũanĩ ĩsu vamwe na mboka syoo sya ndĩni syeethĩawa mũno mũno ikonetye ũlaalai. (Aev. 5:3) Ekali aingĩ ma ndũa ĩsu nĩmaekete “kwĩthĩwa mate na nthoni o na vanini,” kana kwa ndeto ingĩ, “maĩ na ngoo mbũmũ.” (Aev. 4:​17-19) Matanemanyĩsya myolooto ya Yeova ĩũlũ wa ũla ũseo na ũla ũthũku, wasya woo wa ngoo ndwamathĩnasya meeka maũndũ mathũku. O na mayathĩnĩkaa ũndũ Yeova ũkwĩwʼa nũndũ wa meko moo. Nĩkyo kĩtumi Vaulo waisye kana “ilĩko syoo [syaĩ] kĩvindunĩ na nĩmavathanĩtwʼe na thayũ ũla wumaa kwa Ngai.”

6. Nĩkĩ Vaulo watavisye Aeveso kana ‘yu maĩ kyeni’?

⁶ Ĩndĩ ti Aeveso onthe maendeeie kwĩthĩwa me kĩvindu. Vaulo esie kũmea: “Yu mwĩ kyeni nthĩnĩ wa ngwatanĩo vamwe na Mwĩaĩi.” (Aev. 5:8) Ĩvindanĩ yĩu nĩmaatĩĩaa Ndeto ya Yeova, ĩla yaĩ ta kyeni kĩla kyamatongoeasya. (Sav. 119:105) Nĩmaekete kũatĩĩa momanyĩsyo ma ndĩni sya ũvũngũ na kwĩthĩwa na mwĩkalĩle mũvuku. O na nĩmambĩĩte kũatĩĩa “ngelekanyʼo ya Ngai,” na nĩmeekaa kyonthe kĩla matonya mamũthaithe na maimwendeesya.—Aev. 5:1.

7. Nĩ kwa nzĩa yĩva maũndũ maitũ mailye ta ma Aklĩsto aingĩ ma Eveso?

⁷ O naitũ tũtanemanyĩsya ũwʼo twaĩ kĩvindu nũndũ wa ndĩni sya ũvũngũ na mwĩkalĩle mũvuku. Amwe maitũ nĩtwatanĩaa sikũkũ sya ndĩni sya ũvũngũ, na angĩ nĩtwekalaa mwĩkalĩle mũvuku. Ĩndĩ ĩtina wa kwĩmanyĩsya myolooto ya Yeova ya ũla ũseo na ũla ũthũku, nĩtweekie moalyũku. Nĩtwambĩĩie kũatĩĩaa myolooto yake mĩlũngalu. Na kĩu nĩkĩtumĩte tũtanĩa moathimo maingĩ. (Isa. 48:17) Ĩndĩ o na vailye ũu, ve mawetu twaĩlĩte kũendeea kũkitana namo. Nĩtwaĩlĩte kwĩvathana vyũ na kĩvindu kĩla twatiie ĩtina na tũiendaa “ta syana sya kyeni.” Tũtonya kwĩka ũu ata?

Image digitally reproduced with the permission of the Papyrology Collection, Graduate Library, University of Michigan, P.Mich.inv. 6238. Licensed under CC by 3.0

ĨVATHANE NA KĨVINDU

8. Kwosana na Aeveso 5:​3-5, nĩ kyaũ Aeveso maaĩlĩte kwĩvathana nakyo?

⁸ Soma Aeveso 5:​3-5. Nĩ kana Aklĩsto Aeveso mevathane vyũ na mwĩkalĩle mũvuku wa kĩvindu, maaĩlĩte kũendeea kũleana na maũndũ ala matamwendeeasya Yeova. Maũndũ amwe maaĩle kwĩvathana namo nĩ ũlaalai na kũvũa ngũĩ nthũku. Vaulo alilikanilye Aeveso kana yaĩ no nginya mevathane na maũndũ ta asu ethĩwa nĩmekwenda kwĩthĩwa na “ũtiĩwa Ũsumbĩnĩ wa Klĩsto na wa Ngai.”

9. Nĩkĩ twaĩle kwĩvathana vyũ na ũndũ o na wĩva mũvuku?

⁹ O naitũ twaĩlĩte kũendeea kwĩthĩwa twĩ metho tũikeke “maũndũ ma kĩvindu matatethya.” (Aev. 5:11) Andũ aingĩ nĩmeyoneete kana o ũndũ mũndũ wasisya, eethukĩĩsya, kana aneena maũndũ mataĩle na mavuku, nowʼo vethĩawa ve laisi kwake kwĩka naĩ. (Mwa. 3:6; Yak. 1:​14, 15) Nthĩ ĩmwe, ana-a-asa aingĩ nĩmaseũvisye kĩkundi kĩsesenĩ kya kũea ngewa. Mbeenĩ, aingĩ moo matũmaa mesengyi o sya maũndũ ma kĩ-veva kĩkundinĩ kĩu. Ĩndĩ ĩtina wa ĩvinda, nĩmambĩĩie kũtũmaa mesengyi sya maũndũ matesa kũmwendeesya Yeova. Mambĩĩie kũtũmaa mũno mũno sya maũndũ makonetye kũmanyana kĩ-mwĩĩ. Aingĩ moo mesie kwasya kana mesengyi isu nĩsyesie kũtuma meka ũlaalai.

10. Satani endaa tũsũanĩe ata? (Aeveso 5:6)

¹⁰ Nthĩ ĩno ya Satani ĩtataa kũtũkenga tũĩkĩĩe kana kĩla Yeova wonaa kĩ kĩvuku na kĩtaĩlĩte, ti kĩthũku o na vanini. (2 Vet. 2:19) Na kĩu kĩitũsengʼasya. Kĩla ĩvinda Ndevili atataa kũvũavũanyʼa andũ nĩ kana wĩthĩe maitonya kũnyuva kĩla kyaĩle na kĩla kĩtaĩle. (Isa. 5:20; 2 Ako. 4:4) Na nĩkyo kĩtumi sinema mbingĩ, ivĩndĩ sya televiseni, na maũndũ ala me Indanetinĩ makathĩĩaa maũndũ matosanĩte na myolooto mĩlũngalu ya Yeova. Satani endaa tũsũanĩe kana mĩkalĩle mĩvuku ĩla andũ ma nthĩ ĩno methĩawa nayo nĩyaĩlĩte, nĩ ya kũtanĩthya, na ndĩsa kũtũũmĩsya.—Soma Aeveso 5:6.

11. Ngewa ya Angela yonanĩtye ata vata wa kũatĩĩa ũtao ũla wĩ Aeveso 5:7? (O na ĩngĩ, sisya visa.)

¹¹ Satani endaa tũtindanyʼe na andũ meũtuma vethĩwa ve vinya kũlũmanyʼa na myolooto ya Yeova. Nĩkyo kĩtumi Vaulo wathuthisye Aeveso amea: “Mũikethĩwe na ngwatanĩo vamwe namo,” na asu nĩ ala mekaa maũndũ mathũku methonĩ ma Ngai. (Aev. 5:7) Twaĩlĩte kũlilikana kana ti nginya kĩtindo kitũ kĩthĩwe kĩ kya o andũ ala tũũtũmĩa ĩvinda namo twenene, ĩndĩ no kĩthĩwe kĩ kya andũ ala tũkũea ngewa namo isesenĩ sya kũea ngewa. Na kĩu nĩ kĩtei kĩtaĩ kwʼo ĩvindanĩ ya Aeveso. Mwĩĩtu-a-asa wĩtawa Angelaa wĩkalaa Asia nĩweethĩie kana isese sya kũea ngewa nĩ kĩtei kĩthũku mũno. Aĩtye: “O kavola kwa kavola no ivĩndũe mosũanĩo maku. Navikie vandũ weethĩa ndiũthĩnĩka nũndũ wa kwĩthĩwa na anyanya mavũthĩĩasya myolooto ya Mbivilia. Ĩtina, nambĩĩie kũsũanĩa kana ti ũndũ kwĩkala mwĩkalĩle ũtamwendeeasya Yeova.” Ũndũ wa kwendeesya nĩ kana atumĩa nĩmatetheeisye Angela o nesa eeka moalyũku ala maĩlĩte. Aĩtye, “Yu nusũasya kĩlĩko kyakwa maũndũ ma kĩ-veva vandũ va maũndũ ala methĩawa isesenĩ sya kũea ngewa.”

12. Nĩ kyaũ kĩkatũtetheeasya tũendeee kũlũmanyʼa na myolooto ya Yeova ya ũla ũseo na ũla ũthũku?

¹² Nĩtwaĩlĩte kũleana vyũ na kĩsũanĩo kya nthĩ ĩno kya kana maũndũ mavuku nĩmaĩlĩte. Ithyĩ nĩtwĩsĩ ũwʼo. (Aev. 4:​19, 20) Ĩndĩ nũseo tũkekũlya-ĩ: ‘Nĩnĩthĩawa nĩ metho nĩvathane vyũ na kĩtindo kĩtaĩlĩte kya ala tũthũkũmaa ĩmwe, tũsomaa ĩmwe, kana ala matanengete ndaĩa myolooto mĩlũngalu ya Yeova? Nĩnĩthĩawa na ũkũmbaũ wa kũatĩĩa myolooto ya Yeova, o na kũtwʼĩka amwe nĩmatonya kwasya kana ndilikanaa na ala me kĩvathũkanyʼo nakwa?’ O tondũ ĩandĩko ya 2 Timotheo 2:​20-22 yonanĩtye, nĩvatonyeka tũkendeka twĩthĩwe twĩ metho ĩũlũ wa anyanya ala tũũnyuva kĩkundinĩ kya Kĩklĩsto. Twaĩle kũmanya kana amwe mayĩsa kũtũtetheesya tũendeee kwĩthĩwa twĩ aĩkĩĩku.

ENDAA “TA SYANA SYA KYENI”

13. Ndeto, “endaai ta syana sya kyeni” syonanasya ata? (Aeveso 5:​7-9)

¹³ Vaulo ndaathuthya Aklĩsto Aeveso mevathane na kĩvindu tũ, ĩndĩ amekĩie vinya ‘maendae ta syana sya kyeni.’ (Soma Aeveso 5:​7-9.) Ũu nĩ kwasya ata? Kwa ũkuvĩ, nĩ ta kwasya twĩthĩwe na mwĩkalĩle ũla waĩle Aklĩsto ma wʼo mavinda onthe. Nĩ kana twĩanĩsye kĩu, twaĩlĩte kũsomaa na kwĩmanyĩasya Mbivilia na kĩthito o vamwe na mavuku maitũ. Na mũno mũno nĩ ũndũ wa vata tũvindĩĩasye ngelekanyʼo na momanyĩsyo ma Yesũ Klĩsto, ũla nĩwe “kyeni kya nthĩ.”—Yoa. 8:12; Nth. 6:23.

14. Veva mũtheu ũtonya kũtũtetheesya ata?

¹⁴ O na ĩngĩ, nĩtũkwenda ũtethyo wa veva mũtheu nĩ kana mwĩkalĩle witũ ũendeee kwĩthĩwa ũilye ta wa “syana sya kyeni.” Nĩkĩ? Nũndũ ti laisi kũendeea kwĩkala twĩ atheu nthĩnĩ wa nthĩ ĩno mbuku. (1 Ath. 4:​3-5, 7, 8) Veva mũtheu no ũtũtetheesye tũikethĩwe na mosũanĩo ta ma andũ ma nthĩ ĩno, ala matonaa maũndũ ũndũ Yeova ũmonaa. O na ĩngĩ, veva mũtheu no ũtũtetheesye tũkethĩawa na “kĩla mũthemba wa ũseo na ũlũngalu na ũwʼo.”—Aev. 5:9.

15. Tũtonya kwĩka ata nĩ kana tũkwate veva mũtheu? (Aeveso 5:​19, 20)

¹⁵ Ũndũ ũmwe tũtonya kwĩka tũkwate veva mũtheu nĩ kũmũvoya Yeova atũnenge veva ũsu. Yesũ aisye kana Yeova “[nũmanengae] veva mũtheu ala mamwĩtasya.” (Luka 11:13) O na ĩngĩ, yĩla tũũmũtaĩa Yeova maũmbanonĩ maitũ nĩtũkwataa veva mũtheu. (Soma Aeveso 5:​19, 20.) Twaeka veva ũsu ũtũtongoesye, kĩu kĩkatũtetheeasya twĩthĩwe na mwĩkalĩle ũũmwendeesya.

16. Nĩ kyaũ kĩtonya kũtũtetheesya twĩke motwi maseo? (Aeveso 5:​10, 17)

¹⁶ Yĩla tũkwenda kwĩka ũtwi wa vata, nũseo twambe ‘kũmanya kwenda kwa Yeova nĩ kwĩva’ na ĩndĩ tũikũatĩĩa. (Soma Aeveso 5:​10, 17.) Yĩla twamantha myolooto ya Mbivilia tũtonya kũtũmĩa tũyĩka ũtwi mũna, nĩ ta twĩthĩawa tũyenda Yeova atũtetheesye ũndũnĩ ũsu tũkwĩka. Na ĩndĩ yĩla twaatĩĩa myolooto ĩsu, tũkeethĩawa tũtonya kwĩka motwi maseo.

17. Tũtonya ata kũtũmĩa ĩvinda yitũ nesa? (Aeveso 5:​15, 16) (O na ĩngĩ, sisya visa.)

¹⁷ O na ĩngĩ, Vaulo nĩwataie Aklĩsto Aeveso matũmĩe ĩvinda yoo nesa. (Soma Aeveso 5:​15, 16.) “Ũla mũthũku,” Satani, endaa twĩkale tũkwatanĩte mũno na maũndũ ma nthĩ ĩno nginya twaĩwe nĩ ĩvinda ya kũmũthũkũma Ngai. (1 Yoa. 5:19) Mũklĩsto no ambĩĩe kũvĩtya mbee syĩndũ sya kĩ-mwĩĩ, kĩsomo, kana wĩa, vandũ va kũvĩtya mbee maũndũ ala ũtonya kwĩka ũthũkũminĩ wa Yeova. Ũndũ ta ũsu ũkekĩka, wĩthĩwa ũyonanyʼa kana nĩwaambĩĩie kũsũanĩa ta andũ ala matamũthũkũmaa Yeova. Nĩ wʼo kana maũndũ asu ti mathũku, ĩndĩ tũyaĩlĩte kũmetĩkĩlya methĩwe nemo ma vata vyũ thayũnĩ witũ. Nĩ kana tũendae “ta syana sya kyeni,” nĩtwaĩlĩte ‘kũtũmĩa ĩvinda yitũ nesa,’ na ũu nĩ kwasya, kũtũnga kĩlĩko maũndũnĩ ala ma vata.

18. Nĩ matambya meva Donald woosie nĩ kana atũmĩe ĩvinda yake nesanga?

¹⁸ Ĩthĩwa wĩ metho wone ũndũ ũtonya kwongelanga ũthũkũmi waku kwa Yeova. Kĩu nokyo Donald, ũla wĩkalaa South Africa, weekie. Aĩtye: “Nasyaisye maũndũ makwa na namwĩsũva Yeova andetheesye none ũndũ ndonya kwongelanga ũthũkũmi wakwa. Namũvoyie andetheesye nĩkwate wĩa ũtonya kũtuma nĩkwata mwanya wa kũtavanyʼa masaa maingangĩ. Nake nĩwandetheeisye nakwata wĩa ta ũsu. Na ĩndĩ nĩ na kĩveti kyakwa nĩtwalikile ũthũkũminĩ wa ĩvinda yonthe.”

19. Tũtonya kwĩka ata tũendae “ta syana sya kyeni”?

¹⁹ No nginya valũa ũla mũtũmwa Vaulo waandĩkĩie Aeveso wĩthĩwe wamatetheeisye kũendeea kwĩkala me aĩkĩĩku. Na ũtao ũsu no ũtũtethye. O tondũ tweemanyĩsya, ũtao ũsu no ũtũtetheesye tũkanyuvaa maũndũ ma kwĩtanĩthya nesa na kĩtindo kĩseo. Na no ũtũtetheesye tũkemanyĩasya Mbivilia kĩla ĩvinda, na kyeni kya ũwʼo kĩyĩendeea kũtũtongoesya maũndũnĩ onthe ala tũkwĩka. O na ĩngĩ, nũkindĩlĩĩle vata wa veva mũtheu, ũla ũtonya kũtũtetheesya twĩthĩwe na ũsyao mũseo. Kũatĩĩa kĩu Vaulo waandĩkie no kũtũtetheesye tũkeka motwi maseo, ala mosanĩte na kwenda kwa Yeova. Twaatĩĩa maũndũ asu, tũkeethĩawa tũtonya kwĩvathana na kĩvindu kya nthĩ ĩno na tũyĩendeea kwĩkala kyeninĩ!