No Ũkĩlye Vinya Mosũanĩo Mate Maseo

WE WĨKAA ata yĩla wakwatwa nĩ maũndũ ma kũtũla ngoo? Asomi aingĩ maĩkĩĩaa kana ũsũngĩo waku no wonanyʼe ethĩwa we wĩ mũndũ wĩkalaa ekwatĩtye maũndũ maseo, kana wĩ mũndũ wĩkalaa ayona maũndũ mayĩsa kũthi nesa. Ithyonthe nĩtũkwatawa nĩ mathĩna. Ĩndĩ ve andũ mathĩnaa mũnango kwĩ ala angĩ. Nĩkĩ ĩndĩ andũ amwe mekasya ngoo mĩtũkĩ yĩla makwatwa nĩ tũmathĩna tũnini na angĩ mayĩkala me akenũku o na yĩla me na mathĩna maito?

Kwa ngelekanyʼo, twasye wĩmantha wĩa. Na ĩndĩ wathi ovisinĩ, ũikũlwʼa makũlyo na ũyĩwa wĩnũke vai wĩa waku. Kuma vau na kũendeea nĩ kyaũ kyũkaa kĩlĩkonĩ wasũanĩa ũndũ vaendie? Nũtonya kwĩvũthya mũno na ũyambĩĩa kwona ta wĩ na thĩna mũna ũtathela, na nũndũ wa ũu ũyambĩĩa kwasya, ‘Vaiĩ mũndũ wĩsa kũandĩka mũndũ takwa. Ndikaakwata wĩa.’ Na eka ũu, nĩvatonyeka kaũndũ kau kamwe kakaũthĩnyʼa nginya wasũanĩa kĩla ũndũ thayũnĩ waku ũyonaa wĩ mũndũ vathei vyũ, na ũtesa kwendwa nĩ mũndũ o na ũmwe. Mosũanĩo ta asu nĩ mathũku mũno.

Ũndũ Ũtonya Kũsinda Mosũanĩo Mathũku

Ũtonya kwĩka ata ũsinde mosũanĩo mathũku? Mbee, nĩwaĩle kwamba kũmanya mosũanĩo mathũku nĩ ta meva. Na ĩndĩ kuma vau ũyũkitana namo. Tata ũsũanĩe maũndũ ala meũkũthĩnyʼa kwa nzĩa ĩngĩ nzeo. Kwa ngelekanyʼo, vandũ va kũsũanĩa kana ũemie kũandĩkwa aĩ nũndũ vai mũndũ wĩsa kũandĩka mũndũ taku, sũanĩa ũndũ ũngĩ. Ta kwa ngelekanyʼo, tyo ũndũ ũtonyeka ũkethĩa kĩla kĩtumie ũtoswa nĩ kana ala meũmanthaa mũthũkũmi memanthaa mũndũ wĩ na ũtũĩka ũngĩ ũte nawʼo?

Wenda kũmanya kana wĩ na mosũanĩo mathũku, kwasianĩsya mosũanĩo ala ũtonya kwĩthĩwa namo na maũndũ ala wĩsĩ nĩ ma wʼo. Kwa ngelekanyʼo, kũkũlya wĩa vandũ na kũleelwa ti kwasya atĩ vaiĩ kĩndũ kĩseo wĩsa kwĩanĩsya. Tata ũsũanĩe maũndũ angĩ maseo wĩkĩte, ta kũkwatĩĩa kĩanda kyaku mũsyĩ nesa, kwĩthĩwa na ngwatanĩo nzeo na Ngai, kana o kwĩthĩwa na anyanya aseo. Ĩmanyĩsye kũsũanĩa kana ti kyonthe kĩla ũkwĩka kĩtonya kũthi naĩ. Na ũwʼo nĩ kana, ndwĩ na kĩtumi kya kwasya kana ndũkakwata wĩa nũndũ ũsu nĩ ũndũ ũtamba kũmanya. Ve maũndũ angĩ ũtonya kwĩka ũvetange mosũanĩo mathũku.

Ĩthĩwa na Mũĩkĩĩo Kana no Wĩanĩsye Mĩvango Yaku

Myakanĩ ya mĩtũkĩ asomi nĩmaeleetye ndeto “wĩkwatyo” kwa nzĩa ĩtamyumĩlĩtye nesa vyũ. Maasya kwĩthĩwa na wĩkwatyo nĩ ũndũ ũkonetye kũĩkĩĩa kana nũtonya kwĩanĩsya mĩvango yaku. O tondũ kĩlungu kĩla kĩatĩĩe kĩwetete, ve maũndũ maingĩ monanasya kana mũndũ e na wĩkwatyo. Ĩndĩ kĩu asomi mawetete no kĩtũtethye o vandũ. No kĩtũtethye kwĩyĩĩkĩĩa yĩla twavanga maũndũ maitũ.

Nĩ kana wĩthĩwe ũtonya kũĩkĩĩa kana no wĩthĩwe na mĩvango na ũimĩanĩsya, no nginya wĩthĩwe wĩvangĩĩe na ũkeanĩsya tũmĩvango tũngĩ tũnini kwa ĩvinda yĩana ũna. Ethĩwa wĩasya kana vaiĩ mĩvango wĩanĩĩtye, nĩwaĩle kũsũanĩa mĩvango yaku ũte na ngũĩ. Mbee, ve ĩmwe wĩ nayo? Mũndũ nũtonya kũkwatana mũno nginya akolwa nĩ kwosa ĩvinda asũanĩe nĩ kyaũ we wendaa kwĩanĩsya thayũnĩ na nĩ kyaũ kya vata mũno. Kuma ĩvinda ya tene, Mbivilia nĩyawetete ũndũ ũsu nesa. Yaĩtye: “Mũĩkĩĩthye nesa maũndũ ala ma vata nĩ meva.”—Avilivi 1:10.

Twamina kũmanya maũndũ ala ma vata nĩ meva, nĩ laisi kwĩyĩkĩĩa mĩvango ĩkonetye maũndũ me kĩvathũkanyʼo, ta mũsyĩ, wĩanĩ na sukulu, o na ngwatanĩo yitũ na Ngai. Ĩndĩ mũndũ ndaĩle kwambĩĩa na kwĩvangĩĩa maũndũ maingĩ mũno. Na nĩwaĩle kũĩkĩĩthya kana eevangĩĩa kĩndũ ũtonya kwĩanĩsya. Ũkevangĩĩa kwĩanĩsya ũndũ wĩ vinya mũno, nũtonya kũkwʼa ngoo na ũikola. Kwoou ethĩwa wĩ na mĩvango mĩnene, mĩaanyʼe ĩtwʼĩke tũmĩvango tũninangĩ ũtonya kwĩanĩsya mĩtũkĩ.

Andũ maasya, “Ũndũ mũnene no ũla ũte mwambĩĩe.” Ndeto isu syĩ na ũwʼo wĩ vandũ. Twamina kũmanya maũndũ ala twaĩle kwambĩĩa namo nĩmo meva, kĩla kyendekaa no wendi na ũkũmbaũ nĩ kana tũtate kũmeanĩsya. No twongelange ũkũmbaũ ũsu kwa kũsũanĩa ũndũ mĩvango ĩsu ne ya vata, na moseo ala tũkakwata twamĩanĩsya. Ũwʼo nĩ kana mathĩna maiema kumĩla, ĩndĩ twaĩle kũmonaa ta kĩndũ kyatũkelana twaĩle kũkĩla vandũ va kũmona ta kĩndũ kyatũvingĩa nzĩa vyũ.

Ĩndĩ nĩtwaĩle kũmantha nzĩa syĩ kĩvathũkanyʼo sya kwĩanĩsya mĩvango yitũ. Ve mũandĩki ũmwe wĩtawa C. R. Snyder wĩkĩte ũkunĩkĩli mwingĩ ĩũlũ wa wĩkwatyo. Anenganie ũtao asya kana nũseo mũndũ akasũanĩa nzĩa syĩ kĩvathũkanyʼo sya kwĩanĩsya mĩvango yake o na ethĩwa nĩ yĩva. Mũndũ eeka ũu wĩthĩaa nzĩa ya mbee yaemela, e na ya kelĩ, ya kelĩ yaemela, e na ya katatũ, na o na ĩsu yaemela e o na ĩngĩ.

O na ĩngĩ, Snyder aisye nũseo kwĩmanyĩsya kũvangĩĩa ũndũ ũngĩ ethĩwa ũla wĩĩĩvangĩĩe nĩwaemela. Ethĩwa kwa wʼo vyũ ũndũ ũmwe nĩwaema, kũtinda vo kũitũtethya. Kwĩkaa kũtũtũla ngoo. Ĩndĩ weevangĩĩa ũndũ ũngĩ wĩ laisi kwĩanĩsya, nũtonya kwĩthĩwa na wĩkwatyo mũnango.

Mbivilia yĩ na ngelekanyʼo nzeo mũno ũndũnĩ ũsu. Mũsumbĩ Ndaviti aĩ na mea mũno ma kwakĩa Yeova, Ngai wake ĩkalũ. Ĩndĩ Ngai amwĩa kana mwanae, Solomoni, nĩwe ũkaka ĩkalũ yĩu. Ndaviti nũtonya kwĩthĩwa asengʼie, ĩndĩ ndaathata kana akavanga nũkwaka ĩkalũ o na vathi ata. Nĩwavĩndũie mũvango wake. Eekĩie kĩthito oombanyʼa mbesa na syĩndũ ila mwanae waĩ atũmĩe kwaka mwako ũsu.—1 Asumbĩ 8:17-19; 1 Mavinda 29:3-7.

Nĩtũtonya kwongelanga wĩkwatyo witũ kwa kwĩmanyĩsya kũvetanga mosũanĩo mathũku, na kwa kwĩthĩwa na mũĩkĩĩo kana no twĩanĩsye mĩvango yitũ. Ĩndĩ ve kaũndũ tũtonya kwĩthĩwa tũtialĩtye. Kaũndũ keva? Maũndũ maingĩ matũtũlaa ngoo ũmũnthĩ maumanaa na mathĩna tũtesa kũmakĩlya vinya o na tũkeka ata. Kwĩ maũndũ me vinya makwataa andũ ta, ũkya, mowau, ũsili ũte wa katĩ, na kwĩkala wĩsĩ vai ĩvinda ũtawaa kana ũkakwʼa. We wasũanĩa maũndũ asu wonaa tũkesa kumĩlĩĩla va?

[Visa]

Ũkesa kũkũlya wĩa vandũ na ũivatwa, we ũsũanĩa atĩ ndũkaaĩsa kũkwata wĩa?

[Visa]

Mũsumbĩ Ndaviti nĩweetĩkĩlile kũvĩndũa mĩvango yake