Nĩwekalile e Mũĩkĩĩku o na Akomana na Motato

1, 2. Vetelo eekwatasya kyaũ yĩla Yesũ waneenaa na andũ e Kavelinaumi, ĩndĩ kweethĩiwe ata?

VETELO aĩ ĩsinakokenĩ yaĩ ndũanĩ ya Kavelinaumi. Saa isu Yesũ aendeee kũmanyĩsya, na Vetelo asisya mothyũ ma ala maĩ vau ĩsinakokenĩ nĩwathĩnĩkaa mũno. We mwene aĩ mwĩkali ndũanĩ ĩsu yaĩ ũtee wa Ũkanga wa Kalilii ngalĩko ya ĩũlũ. O na ĩngĩ, ndũanĩ ĩĩ no vo wakũnĩaa viasala wake wa makũyũ. Na eka ũu, anyanya make aingĩ, andũ ma mũsyĩ, na andũ ala mathũkũmaa ĩmwe mekalaa o ndũanĩ ĩno. Nũtonya kwĩthĩwa asũanĩaa kana andũ ma ndũa ĩĩ nĩmeũmũĩkĩĩa Yesũ o take, na maitanĩa kũmanyĩwʼa ĩũlũ wa Ũsumbĩ wa Ngai nĩ mũmanyĩsya ũũ mũnene kwĩ onthe. Ĩndĩ ũu ti wʼo vaendie.

² Andũ aingĩ maĩ maekie kũmwĩthukĩĩsya. Amwe makwetye kũnyungunyĩsya na wasya mũnene maileana na kĩla Yesũ wamanyĩasya. Ĩndĩ ala mamakasya Vetelo ĩ ya mũno nĩ amanyĩwʼa amwe ma ũ Yesũ mwene. O namo maĩ matukisye ũthyũ na mayoonekaa maitanĩa maũndũ meũ ala Yesũ wamanyĩasya. Maĩ mathatie. Na amwe maneena na wasya mũnene mayasya kana ũneeni wa Yesũ nĩ wa kũtelemya. Nũndũ wa ũu, nĩmakolile kũmwĩthukĩĩsya, maumaala ĩsinakokenĩ, na maeka kũendanyʼa na Yesũ.—Soma Yoana 6:60, 66.

3. Mũĩkĩĩo wa Vetelo wamũtetheeisye kwĩka ata mavinda maingĩ?

³ Yĩu yaĩ ĩvinda yũmũ mũno kwa Vetelo na atũmwa ala angĩ. Na kĩtumi nũndũ o nake ũ Vetelo mwene ndaakwatya nesa kĩla Yesũ wamanyĩasya mũthenya ũsu. Vate nzika nĩwamanyie kana ndeto sya Yesũ syaĩ itonya kũthatya mũndũ ethĩwa ndanasielewa nesa. Kwoou we eekie ata? Yĩĩ ti yo yaĩ ĩvinda ya mbee kana ya mũthya kwa Vetelo kũtatwa aeke kũlũmanyʼa na Vwana wake. Eka twone ũndũ mũĩkĩĩo wa Vetelo wamũtetheeisye ĩngĩ na ĩngĩ kũkĩlya vinya motato ta asu na aendeea kũlũmanyʼa na Yesũ.

Nĩwalũmanilye na Yesũ o na Angĩ Mamũtia

4, 5. Nĩ maũndũ meva Yesũ weekie andũ matataĩĩaa?

⁴ Nĩ mavinda maingĩ Vetelo wasengʼawʼa nĩ maũndũ ala Yesũ wawetaa kana akeka. Mavinda amwe Yesũ nĩwaneenaa kana akeka maũndũ kwa nzĩa andũ mateũsũanĩaa. Kwa ngelekanyʼo, ĩyoo yake Yesũ atanamba kũthi kũmanyĩsya ĩsinakokenĩ, nĩwaĩthisye andũ ngili mbingĩ kwa nzĩa ya kyama. Nũndũ wa ũu, andũ nĩmatatie kũmũtwʼĩkĩthya mũsumbĩ. Ĩndĩ nĩwamasengʼisye yĩla waumie vala maĩ na eea amanyĩwʼa make malike ĩsiwanĩ mathi Kavelinaumi. O na me ũkanganĩ maendete ũtukũ ũsu, Yesũ nĩwamasengʼisye ĩngĩ akinyĩla ĩũlũ wa kĩwʼũ Ũkanganĩ wa Kalilii kwĩ kĩuutani na itulumo mbingĩ, vala Vetelo weemanyĩisye ĩsomo ya vata mũno ĩũlũ wa mũĩkĩĩo.

⁵ Yĩla kwakyee, meethĩie ala andũ maĩ yĩla ĩkomanonĩ melingĩlile ũtee wa ĩia yĩu makomane namo mũingo ũũngĩ. Ĩndĩ ũwʼo nĩ kana andũ asu mayamũatĩĩĩte Yesũ nũndũ mendaa kwĩthukĩĩsya maũndũ ala wamanyĩasya. Kĩla mendaa nĩ kũĩthwʼa kwa nzĩa ya kyama. Yesũ nĩwamakanisye nũndũ wa kũmũatĩĩa mayenda o syĩndũ sya kĩ-mwĩĩ. (Yoa. 6:25-27) O na nĩwaendeeie kũneenea ũndũ ũsu athi ĩsinakokenĩ yĩla yaĩ Kavelinaumi. Me vau, nĩwamamanyĩisye ũwʼo wa vata ĩndĩ andũ asu meewʼa wĩ wa kũtelemya.

6. Yesũ anenganie ngelekanyʼo yĩva? Ala mamwĩthukĩĩsye meekie ata mamĩwʼa?

⁶ Yesũ ndendaa andũ mamũatĩĩe aĩ no ũndũ aĩ na ũtonyi wa kũmanenga lĩu. Vandũ va ũu, endaa andũ mamũatĩĩe nũndũ nĩmekũĩkĩĩa nthembo ya wovosyo, ĩla waĩ aumye, na nĩmekwenda kũatĩĩa ngelekanyʼo yake. Kĩu nĩkyo kyaĩ kĩtonya kũtuma Ngai amanenga thayũ wa tene na tene. Nũndũ wa ũu, nĩwamanengie ngelekanyʼo eyĩelekanĩtye we mwene na mana, ĩla yaĩ kĩmũtũ kyavalũkaa kuma ĩtunĩ ĩvindanĩ ya Mose. Yĩla amwe maleanile na ndeto syake, nĩwamanengie ngelekanyʼo ĩngĩ. Ameie no nginya maye mwĩĩ wake na mainywʼa nthakame yake nĩ kana makwate thayũ. Ndeto isu nĩsyo syatumie mathata ĩ ya mũno. Amwe maisye: “Ũneeni ũũ nĩ wa kũtelemya; nũũ ũtonya kũwĩthukĩĩsya?” Nũndũ wa ũu, amanyĩwʼa aingĩ ma Yesũ nĩmaekie kũmũatĩĩa.a—Yoa. 6:48-60, 66.

7, 8. (a) Nĩ ũndũ wĩva Vetelo ũtaambĩte kũelewa nesa ĩũlũ wa kĩanda kya Yesũ? (b) Vetelo asũngĩie ata ĩkũlyo yĩla Yesũ wakũlilye atũmwa make?

⁷ We nake Vetelo eekie ata? No nginya o nake ethĩwe asengʼiwʼe nĩ ndeto sya Yesũ. Na kĩtumi nũndũ ndaambĩte kũmanya kana yaĩ no nginya Yesũ akwʼe nĩ kana eanĩsye kwenda kwa Ngai. Ĩndĩ kĩu nĩkyatumie aeka kũmũatĩĩa Yesũ o tondũ amanyĩwʼa amwe mataĩ ma kwĩkwatwʼa meekie mũthenya ũsu? Aiee. Ve ũndũ wa vata watumie Vetelo ethĩwa e kĩvathũkanyʼo na amanyĩwʼa asu angĩ. Nĩ ũndũ wĩva ũsu?

⁸ Yesũ amavĩndũkĩie atũmwa make na amakũlya: “O nenyu mũikwenda kũthi, kana nĩmũkwenda?” (Yoa. 6:67) Akũlasya atũmwa make me 12, ĩndĩ Vetelo nĩwe wasũngĩie. Na mavinda maingĩ vakothaa kũthi ũu. Noĩthwa Vetelo ne we waĩ mũkũũ kwĩ onthe. Ĩndĩ o na ethĩwa vailye ata, Vetelo nĩwe waĩ mũneenu kwĩ ala angĩ onthe, na veonekana mavinda maingĩ ndakĩaa kũneena kĩla kyooka mũtwe. Ĩvindanĩ yĩĩ, kĩla kyookie kĩlĩkonĩ kyake nĩ ndeto ii sya kwendeesya: “Mwĩaĩi, twĩthi kũla kwĩ ũũ? We wĩ na ndeto sya thayũ wa tene na tene.”—Yoa. 6:68.

9. Vetelo oonanisye ata kana nĩwalũmanĩtye na Yesũ?

⁹ Isu nĩ ndeto sya kwendeesya ta kĩ! Vetelo nĩwamũĩkĩĩe Yesũ, na mũĩkĩĩo wake nĩwamũtetheeisye eethĩwa na nguma ya vata mũno; nayo nĩ ũĩkĩĩku. Nĩwaĩkĩĩte vyũ kana Yesũ nĩwe Mũtangĩĩi e weka ũla watũmĩtwe nĩ Yeova, na kana nĩwe waĩ atangĩĩe andũ kwĩsĩla maũndũ ala wamanyĩasya ĩũlũ wa Ũsumbĩ wa Ngai. O na kau ve maũndũ amwe ũtaeleawa nesa, nĩweesĩ vai vandũ vangĩ waĩ atonya kũthi aketĩkĩlwa nĩ Ngai na aikwata mũthĩnzĩo wa thayũ wa tene na tene.

10. Tũtonya kwonanyʼa ata kana nĩtũlũmanĩtye na Yesũ o ta Vetelo?

¹⁰ Ũu nĩwʼo we wĩwʼaa? Ũndũ wa kũmakya nĩ kana andũ aingĩ ũmũnthĩ maasya nĩmamwendete Yesũ, ĩndĩ nĩmaemawa nĩ kũlũmanyʼa nake. Nĩ kana twonanyʼe nĩtũlũmanĩtye na Klĩsto vyũ, nĩtwaĩle kwenda momanyĩsyo make vyũ o ta Vetelo. Nĩtwaĩle kwĩmanyĩsya maũndũ asu, tũmaelewe nesa, na tũyĩkala kwosana namo, o na ethĩwa maikwosana na woni witũ kana wendi witũ. No nginya twĩthĩwe tũlũmanĩtye na Yesũ nĩ kana twĩkwata thayũ wa tene na tene, ũla we wendaa twĩkwata.—Soma Savuli 97:10.

Nĩwaendeeie Kũlũmanyʼa na Yesũ o na Amũkanyʼa

11. Yesũ aendete va e na aatĩĩi make? (O na ĩngĩ, sisya maelesyo ma kwongeleela.)

¹¹ Ĩtina wa kwĩthĩwa makwatene mũno, Yesũ, atũmwa make, vamwe na amanyĩwʼa make amwe, nĩmambĩĩsye kyalo kĩasa melekele ngalĩko ya ĩũlũ. Mavinda amwe, mũndũ aĩ atonya kwona mũthya wa Kĩĩma kya Elimoni, ũla weethĩawa ũvwʼĩkĩtwe nĩ ĩa, o na e Ũkanganĩ wa Kalilii. Kĩĩma kĩu kyaĩ ngalĩko ya ĩũlũ vyũ ya Nthĩ ya Watho. Yesũ na atũmwa make nĩmaendeeie kwambata o kavola mathengeee kĩĩma kĩu. Maendete ndũanĩ ila syaĩ vakuvĩ na Kaisalea ya Vilivu, na me vau mesĩle maĩ matonya kwona kĩsio kĩnene kya Nthĩ ya Watho ngalĩko ya ĩtheo. Vau nĩvo Yesũ wakũlĩilye aatĩĩi make ĩkũlyo yĩmwe ya vata mũno.

12, 13. (a) Nĩkĩ Yesũ wendaa kũmanya andũ mamwĩsĩ ta we ũũ? (b) Ndeto ila Vetelo watavisye Yesũ syoonanisye ata kana aĩ na mũĩkĩĩo wa wʼo?

¹² Yesũ amakũlilye atĩĩ: “Ĩkomano yĩasya nyie ninyie ũũ?” Yesũ endaa kũmanya andũ masũanĩaa nĩwe ũũ. Kwakũna visa Vetelo amũketee Yesũ. Asisya ũthyũ wa Vwana wake, nĩweene nesa ũndũ wathĩnĩkĩaa andũ na ũndũ waĩ na ũĩ wingĩvĩte. Yesũ nĩwendaa kũmanya amanyĩwʼa make mamwĩsĩ ata kumana na maũndũ ala mo ene meeyoneete na makewʼa. Atũmwa ma Yesũ nĩmawetie maũndũ amwe mate ma wʼo ala andũ masũanĩaa ĩũlũ wake. Ĩndĩ ve ũndũ ũngĩ Yesũ wendaa kũmanya nesa. Yo noĩthwa o namo amanyĩwʼa make maĩ o na mawoni ta asu? Amakũlilye atĩĩ: “Inywʼĩ nenyu mwĩasya ninyie ũũ?”—Luka 9:18-20.

¹³ Vetelo nĩwasũngĩie ĩngĩ na mĩtũkĩ. Aisye ũũ ate na nzika: “We nue Klĩsto, Mwana wa Ngai ũla wĩ thayũ.” Ũu nowʼo amanyĩwʼa aingĩ ala maĩ vau masũanĩaa. We kwavindĩĩsya ũndũ Yesũ watanĩthiwʼe nĩ ndeto isu sya Vetelo na amũkatha. Yesũ nĩwamũlilikanilye Vetelo kana Yeova Ngai nĩwe watumĩte ala maĩ na mũĩkĩĩo wa wʼo maelewa ũwʼo ũsu wa vata, ĩndĩ ti mũndũ. Vetelo aĩ anatetheewʼa kũelewa ũwʼo wa vata mũno, ũla Yeova wavuanĩtye. Yu aĩ anamanya kana Yesũ nĩwe waĩ eanĩsye kĩanda kya Masia, kana Klĩsto, ũla weeteeletwe kwa ĩvinda yĩasa!—Soma Mathayo 16:16, 17.

14. Yesũ anengie Vetelo kĩanda kĩva kya vata?

¹⁴ Ĩndĩ nĩkwaĩ kwaathaniwe tene kana Klĩsto aĩ ethĩwe ĩvia yĩla aki maĩ mayĩlee. (Sav. 118:22; Luka 20:17) Yesũ nĩweesĩ wathani ũsu, na nĩwavuanisye kana Yeova aĩ aũngamye kĩkundi kyake ĩvianĩ yĩu. Yesũ asyokie anenga Vetelo kĩanda kĩngĩ kya vata mũno kĩkundinĩ kĩu. Ĩndĩ ti atĩ amũtwʼĩkĩthisye mũnene wa atũmwa ala angĩ o tondũ amwe masũanĩaa. Eekie kũmũnenga wĩa mwingangĩ. Anengie Vetelo “mbungũo sya Ũsumbĩ.” (Mt. 16:19) Vetelo anengiwe kĩanda kya kũvingũĩa ikundi itatũ sya andũ wĩkwatyo wa kũlika Ũsumbĩnĩ wa Ngai; kya mbee kĩ Ayuti, kya kelĩ Asamalia, na kya katatũ andũ ma mbaĩ ingĩ, kana andũ mate Ayuti.

15. Nĩ kyaũ kyatumie Vetelo akanyʼa Yesũ, na amwĩie ata?

¹⁵ O na vailye ũu, ĩtina Yesũ nĩwesie kũweta kana ala manengetwe mbingĩ, makaandũwa mbingĩ, na Vetelo aĩ ũmwe woo. (Luka 12:48) Yesũ nĩwaendeeie kũvuanyʼa ũwʼo wa vata ĩũlũ wa Masia, na ũwʼo ũmwe waĩ kana no nginya akwatwe nĩ mathĩna maingĩ na aikwʼĩĩa Yelusaleme. Ndeto isu nĩsyathĩnisye Vetelo mũno. Kwoou, nĩwamũtwaie Yesũ vandũ ũtee na ambĩĩa kũmũkanyʼa aimwĩa: “Ĩyĩwʼĩe tei, Mwĩaĩi; ũndũ ũsu ndwĩsa kũũkwata.”—Mt. 16:21, 22.

16. Yesũ eeie Vetelo ata, na nĩkĩ tũtonya kwasya kana ndeto syake nĩ ũkanyʼo kwitũ ithyonthe?

¹⁶ Vate nzika Vetelo asũanĩaa kana eĩka kũmũtethya Yesũ. Ĩndĩ nĩwasengʼiwʼe nĩ ũsũngĩo wa Yesũ. Eethyũũie amwonyʼa Vetelo mũongo, asisya amanyĩwʼa ala angĩ, ala o namo matonya kwĩthĩwa masũanĩaa o ta Vetelo, na asya: “Thi ĩtina wakwa, Satani! Wĩ kĩndũ kya kũlulutĩkya kwakwa, nũndũ mosũanĩo maku nĩ ma andũ, ĩndĩ ti ma Ngai.” (Mt. 16:23; Mko. 8:32, 33) Ndeto sya Yesũ syĩ na ũkanyʼo wa vata kwitũ ithyonthe. Nĩ laisi mũno kwĩtĩkĩlya mosũanĩo maitũ ene matũtongoesye vandũ va mosũanĩo ma Ngai. Na tweeka ũu, nĩ laisi mũno tũkeyĩthĩa tũyĩkĩa mũndũ vinya eke ũndũ ũũmwendeesya Satani na ti Ngai, o na ethĩwa kĩu ti kyo kĩĩ kĩeleelo kitũ. Ĩndĩ we Vetelo eekie ata ĩtina wa kũnengwa ũkanyʼo ũsu?

17. Yesũ oonanasya ata yĩla weeie Vetelo, “Thi ĩtina wakwa”?

¹⁷ No nginya Vetelo ethĩwe amanyie kana Yesũ ndaasyaa kana we nĩ Satani, ũla Ndevili. Ũu nĩwʼo nũndũ Yesũ ndaatavya Vetelo kĩla wamũtavisye Satani. Eeie Satani: “Thi”; ĩndĩ aineena na Vetelo amwĩie: “Thi ĩtina wakwa.” (Mt. 4:10) Yesũ ndamũlũngasya mũtũmwa ũsu woonete nguma nzeo nthĩnĩ wake. Vandũ va ũu, eekaa o kũlũnga mosũanĩo make. Vetelo aaĩlĩte kũeka kũkelana mbee wa Vwana wake ta kĩndũ kya kũlulutĩkya, na vandũ va ũu aisyoka ĩtina wake ta mũatĩĩi wake ũtwʼĩte vyũ kũmũkwata mbau.

18. Vetelo oonanisye ata kana nĩwalũmanĩtye na Yesũ, na tũtonya kũatĩĩa ngelekanyʼo yake ata?

¹⁸ We Vetelo nĩwatukisye ũthyũ, athata, kana ambĩĩa kũkananĩa na Yesũ? Aiee. Nĩweenyivisye na eetĩkĩla ũkanyʼo. Na kĩu nĩkyoonanisye ĩngĩ kana nĩwalũmanĩtye na Yesũ. Aatĩĩi onthe ma Klĩsto nĩmethĩawa na vata wa kũnengwa ũkanyʼo mavinda kwa mavinda. Tũyĩsa kũlũlũmĩĩlya ngwatanĩo yitũ na Yesũ Klĩsto na Ĩthe wake, Yeova Ngai, ethĩwa tũyĩtĩkĩlaa ũtao twĩnyivĩtye.—Soma Nthimo 4:13.

Nĩwaathimiwe Nũndũ wa Ũĩkĩĩku Wake

19. Yesũ awetie ndeto syĩva sya ũsengyʼo, na Vetelo atonya kwĩthĩwa eekũlasya ata?

¹⁹ Ĩvinda ĩkuvĩ ĩtina wa ũu, Yesũ nĩwawetie ndeto ingĩ sya kũsengyʼa. Aisye atĩĩ: “Nĩ wʼo nĩngũmwĩa kana ve amwe maũngamĩte vaa matakasama kĩkwʼũ nongi nginya mambe kwona Mwana wa mũndũ ayũka Ũsumbĩnĩ wake.” (Mt. 16:28) Vate nzika ndeto isu nĩsyatumie Vetelo enda kũmanya mũnango. We Yesũ endaa kwasya ata? Vetelo asũanĩa ũkanyʼo ũla waĩ ananengwa, we nĩwĩthĩwa eekũlasya kana nĩ ũmwe wa ala makeyonea ũndũ ũsu wa mwanya?

20, 21. (a) Elesya woni ũla Vetelo woonie. (b) Ũneenanyʼa wa Yesũ na aũme ala maĩ woninĩ ũsu watetheeisye Vetelo ata kũlũnga woni wake?

²⁰ Ĩtina wa kyumwa kĩmwe ũu, Yesũ nĩwoosie Yakovo, Yoana, na Vetelo mambata “kĩĩmanĩ kĩtũlu.” Na nĩvatonyeka makethĩwa maendie Kĩĩmanĩ kya Elimoni kĩla kyaĩ o kĩlomita 25 kuma vau. O na nĩvatonyeka kũkethĩwa kwaĩ ũtukũ nũndũ aũme asu atatũ nĩmaomboasya. Ĩndĩ Yesũ aendeee na kũvoya, ve ũndũ weekĩkie watuma too woo ũthela vyũ.—Mt. 17:1; Luka 9:28, 29, 32.

²¹ Yesũ nĩwambĩĩe kũalyũka masyaĩĩsye. Ũthyũ wake nĩwambĩĩe kũkena, na waendeea nginya watisa vyũ ta syũa. O nasyo ngũa syake nĩsyaambĩĩie kũkena na syeeũva vyũ. Na ĩndĩ aũme elĩ mailye ta Mose na Eliya maumĩla vau Yesũ waĩ. Ĩtina wa ũu, nĩmambĩĩie kũneena nake ĩũlũ wa ũndũ “waĩ athi,” na Mbivilia yaĩtye kana “o mĩtũkĩ ũndũ ũsu waĩ wĩanĩe athi Yelusaleme.” Veonekana maneeneaa kũkwʼa na kũthayũũka kwake. Kĩu nĩkyatumie Vetelo amanya vyũ kana nĩwavĩtĩtye kũsũanĩa kana Yesũ ndaaĩlĩte kũthĩna na aikwʼa.—Luka 9:30, 31.

22, 23. (a) Vetelo oonanisye ata kana aĩ mũndũ mũthangaau na wendete andũ? (b) Vetelo, Yakovo, na Yoana mooniwʼe woni ũngĩ wĩva wa mwanya ũtukũ ũsu?

²² Vetelo eewie aĩlĩte kwĩka kaũndũ woninĩ ũsu wa mwanya. O na no ta wendaa woni ũsu ũendeangĩe. Veonekana oonie Mose na Eliya ta mekwenda kũtaanĩsya na Yesũ. Na kwoou asya atĩĩ: “Mũmanyĩsya, nũseo kwitũ kwĩthĩwa vaa. Kwoou eka twambe maeema atatũ; yĩmwe yaku, yĩngĩ ya Mose, na yĩngĩ ya Eliya.” Ũwʼo nĩ kana asu mayaĩ andũ ma wʼo, ĩndĩ waĩ o woni; na kĩtumi nũndũ athũkũmi asu elĩ ma Yeova maĩ makwie ĩvinda yĩasa ĩvĩtu. Kwoou vayaĩ na vata wa kwamba maeema kwondũ woo. Kwa wʼo, Vetelo aneenie ateũsũanĩa. Ĩndĩ o na kau aĩ o na mawonzu make, wasũanĩa ũndũ woonanisye kana nĩ mũthangaau na nĩwendete andũ, we no wasye ndũmwendete?—Luka 9:33.

²³ Vetelo, Yakovo, na Yoana, nĩmooniwʼe woni ũngĩ wa mwanya mũno ũtukũ ũsu. Me vau kĩĩmanĩ, ĩtu nĩyookie na yamavwʼĩka. Na ĩndĩ wasya wa Yeova Ngai weewʼĩka kuma ĩtunĩ yĩu. Aisye: “Ũũ nĩwe Mwana wakwa, ũla ũnyuvĩtwe. Mwĩwʼei we.” Woni ũsu nĩwathelile na matiwa me oka na Yesũ vau kĩĩmanĩ.—Luka 9:34-36.

24. (a) Ũla woni wa kũalyũka kwa Yesũ watetheeisye Vetelo ata? (b) Woni ũsu ũtonya kũtũtethya ata ũmũnthĩ?

²⁴ Yaĩ ndaĩa nene mũno kwa Vetelo kwĩyonea woni ũsu wa kũalyũka kwa Yesũ, na vate nzika nĩ ndaĩa nene kwitũ kũsoma ĩũlũ wa ũndũ ũsu ũmũnthĩ. Ĩtina wa myaka mĩongo yĩana ũna, Vetelo nĩwaandĩkie ĩũlũ wa ndaĩa ĩla wanengiwe ũtukũ ũsu ya kwona ũndũ Yesũ wesaa kwĩthĩwa ailye atwʼĩka Mũsumbĩ wa kũtaĩwa ĩtunĩ, na nĩwaeleisye ũndũ weewʼaa yĩ ndaĩa nene kwĩthĩwa e ũmwe wa ala ‘meeyoneie ũtheu wake mũtisu.’ Woni ũsu nĩwaĩkĩĩthisye kana mawathani maingĩ ala me Ndetonĩ ya Ngai nĩ ma wʼo, na nĩwalũlũmĩĩlye mũĩkĩĩo wa Vetelo kwondũ wa motato ala maĩ mbee wake. (Soma 2 Vetelo 1:16-19.) Woni ũsu no ũlũlũmĩĩlye mũĩkĩĩo witũ o ũndũ walũlũmĩĩlye mũĩkĩĩo wa Vetelo twaendeea kũlũmanyʼa na Vwana ũla Yeova ũnyuvĩte kwondũ witũ, twaeka atũmanyĩsye, tweetĩkĩla atũkanyʼe na aitũlũnga, na tũimũatĩĩaa kĩla mũthenya twĩnyivĩtye.