Manengei Ndaĩa Ala Akũũ

‘Taĩa ũthyũ wa mũtumĩa.’—ALI. 19:32.

ŨTONYA KŨSŨNGĨA ATA?

Yeova ethĩawa na woni mwaũ ĩũlũ wa Aklĩsto ala akũũ na methĩĩtwe me aĩkĩĩku?

Nĩ maũndũ meva syana ila syĩ na asyai akũũ syaĩle kwĩanĩsya kwelekela asyai asu?

Nĩ kwa nzĩa yĩva kĩkundi kĩtonya kũnenga ndaĩa Aklĩsto ala akũũ?

1. Nĩ maũndũ meva ma kũmakya makwataa andũ ũmũnthĩ?

KŨYAĨ kwenda kwa Yeova andũ mathĩnae ũndũ mathĩnaa nũndũ wa ũkũũ. Kĩeleelo kyake kyaĩ andũ matanĩe thayũ vaa ĩũlũ wa nthĩ yĩ nzeo, mate na thĩna o na ũmwe wa mwĩĩ. Ĩndĩ ũmũnthĩ ‘syũmbe syonthe nilumaa na kwaũnyw’a nĩ woo.’ (Alo. 8:22) We wĩona Ngai ta wĩw’aa ata ĩla woona andũ maithĩna nũndũ wa naĩ ĩla twatiĩwe? O na nĩ ũndũ wa kũmakya mũno kwona andũ aingĩ makũa mailekeleelw’a, o na kũtw’ĩka yĩu nĩyo ĩvinda yĩla methĩawa maĩle kũtetheew’a vyũ.—Sav. 39:5; 2 Tim. 3:3.

2. Nĩkĩ Aklĩsto mew’aa mũyo mũno kwona me na ana-a-asa na eĩtu-a-asa akũũ ikundinĩ?

² Athũkũmi ma Yeova nĩmew’aa mũyo mũno kwona me na Aklĩsto akũũ ikundinĩ. Nĩtũtethekaa mũno nũndũ wa ũĩ woo, na ngelekany’o yoo nzeo nĩtwĩkĩaa vinya twĩthĩwe na mũĩkĩĩo ta woo. Amwe ma Aklĩsto asu akũũ nĩ andũ maitũ ma mũsyĩ. Ĩndĩ o na twĩthĩwe nĩtũileny’e ũndũ namo kana tũyĩileny’e, ithyonthe nĩtwendeeaw’a nĩ kũtetheesya Aklĩsto ala akũũ. (Aka. 6:10; 1 Vet. 1:22) Kwĩmanyĩsya ĩũlũ wa woni wa Yeova kwelekela ala akũũ nĩkũũtũtethya mũno. O na ĩngĩ, nĩtũkwona maũndũ ala ikundi na andũ ma mũsyĩ maĩle kwĩanĩsya kwondũ wa ala akũũ.

“NDŨKAAMBĨKYE KŨASA”

3, 4. (a) Nĩ ũndũ wĩva mũandĩki wa Savuli ya 71 wavoyie Yeova na ngoo ntheu? (b) Nĩ ũndũ wĩva Aklĩsto ala akũũ matonya kũvoya Ngai?

³ Ĩandĩko ya Savuli 71:9 yaĩtye atĩĩ: “Ndũkaambĩkye kũasa ĩvinda ya ũkũu; ndũkaandie yĩla vinya wakwa wĩthela.” Nĩvatonyeka ũkethĩa ndeto isu syaandĩkiwe nĩ Ndaviti. Nĩwamũthũkũmie Ngai ĩvinda yonthe yĩla waĩ thayũ, na Yeova nĩwamũtũmĩie kwĩanĩsya maũndũ manene. (1 Sam. 17:33-37, 50; 1 Asu. 2:1-3, 10) Ĩndĩ o na ũu wĩ o vo, Ndaviti nĩwoonie ve vata wa kũendeea kũmwĩsũva Yeova ndakaamũtie.—Soma Savuli 71:17, 18.

⁴ Andũ aingĩ ũmũnthĩ mew’aa o ũndũ Ndaviti weew’aa. O na kau nĩmavikĩĩte “mĩthenya mĩthũku” nũndũ wa ũkũũ woo, nĩmatataa kũmũthũkũma Ngai ũndũ matonya. (Mũta. 12:1-7) Aingĩ moo no methĩwe matatonya kwĩka maũndũ onthe ala meekaa tene. Kwa ngelekany’o, no kwĩthĩwa matatonya kũtavany’a ũndũ matavanasya tene. Ĩndĩ no mamwĩsũve Yeova aendee kũmatetheesya na kũmaathima. Aklĩsto asu akũũ na aĩkĩĩku no methĩwe na mũĩkĩĩo kana Ngai ndalea kũsũngĩa mboya syoo. Nĩtwĩsĩ nesa ki kana Yeova ndalea kwĩka ũu nũndũ Ndaviti atongoew’e nĩ veva mũtheu nĩwavoyie ĩũlũ wa mathĩna ta asu.

5. Yeova amonaa ata Aklĩsto ala akũũ na methĩĩtwe me aĩkĩĩku?

⁵ Maandĩko nĩmonanĩtye nesa kana Yeova nĩwonaa athũkũmi make ala akũũ me ma vata vyũ, na kana nĩwendaa Aklĩsto ala angĩ mamanenge ndaĩa. (Sav. 22:24-26; Nth. 16:31; 20:29) Ĩandĩko ya Alivai 19:32 yaĩtye ũũ: “Mũkĩlĩle ũla wĩ mũtwe wĩ mbuĩ, na kũtaĩa ũthyũ wa mũtumĩa, na mũkĩe Ngai waku: Ninyie Yeova.” Kũnenga Aklĩsto ala akũũ ndaĩa waĩ ũndũ mũito vyũ ĩla ndeto isu syaandĩkiwe, na ũu now’o kũilyĩ ũmũnthĩ. Nao nata ĩũlũ wa kũmasũvĩa? We nũũ waĩle kũmasũvĩa?

MAŨNDŨ ALA ANDŨ MA MŨSYĨ MAĨLE KWĨANĨSYA

6. Yesũ atũtiĩe ngelekany’o yĩva ĩũlũ wa kũsũvĩa asyai?

⁶ Ndeto ya Ngai ĩtũtavĩtye ũũ: “Taĩaa au na mwenyu.” (Kuma 20:12; Aev. 6:2) Yesũ nĩwoonanisye kana mwĩao ũsu nĩ wa vata ĩla wakanisye Avalisi na aandĩki nũndũ wa kũlea kũsũvĩa asyai moo. (Mko. 7:5, 10-13) Yesũ nĩwatũtiĩe ngelekany’o nzeo mũno ya kũsũvĩaa asyai maitũ. O na ĩla waĩ vakuvĩ kũkw’a e mũtĩnĩ wa mathĩna ndaaũlwa nĩ inyia, ũla ũtonya kwĩthĩwa aĩ ndiwa ĩvindanĩ yĩu. Nĩwamwĩaĩe mũmanyĩw’a ũla wamwendete mũno weetawa Yoana amũsũvĩe.—Yoa. 19:26, 27.

7. (a) Nĩ mwolooto wĩva mũtũmwa Vaulo wanenganie ĩũlũ wa kũsũvĩa asyai? (b) Nĩ ũndũ ũngĩ wĩva Vaulo waneeneie?

⁷ Mũtũmwa Vaulo nĩwaveveeiwe kũandĩka kana Mũklĩsto nĩwaĩle kũsũvĩa mũsyĩ wake. (Soma 1 Timotheo 5:4, 8, 16.) Nĩ maũndũ meva Vaulo waneeneaa ayĩsa kũtw’ĩka nĩwanengane mwolooto ũsu? Aeleasya nĩ andũ meva maaĩle kũnengwa mbesa sya kwĩtetheesya nĩ kĩkundi, na nĩ meva mataaĩle kũtetheew’a nĩkyo. Oonanisye nesa kana andũ ala ndiwa na manakũanga maaĩle kũsũvĩwa mũno mũno nĩ syana syoo, esũkũũe, kana andũ angĩ ma mũsyĩ ala Aklĩsto. Na nũndũ wa ũu, kĩkundi kĩyesaa kwongeleelwa mũio wa kũmasũvĩa. O ta ũu ũmũnthĩ, Aklĩsto monanasya kana nĩmekaa “maũndũ maĩle” ĩla matetheesya andũ moo ma mũsyĩ.

8. Nĩkĩ Mbivilia ĩtaumĩtye mwĩao mũna ĩũlũ wa ũndũ asyai makũa maĩle kũsũvĩwa?

⁸ Kwa ũkuvĩ, syana ila syĩmanyĩĩtye ũw’o nĩsyaĩle kwĩanĩsya mavata ma kĩ-mwĩĩ ma asyai masyo. Vaulo aneenaa ĩũlũ wa kũtetheesya andũ ma mũsyĩ ala etĩkĩli, ĩndĩ o na vailyĩ ũu, asyai ala mate Aklĩsto mayaĩle kũlekeleelw’a. Asyai onthe nthĩnĩ wa kĩla mũsyĩ mayĩsa kũsũvĩwa ũndũ ũmwe, nũndũ mĩsyĩ yĩthĩawa yĩ kĩvathũkany’o. O na andũ mayĩthĩawa mavw’anene, na methĩawa na mavata me kĩvathũkany’o. Aklĩsto amwe akũũ methĩawa na syana mbingĩ, na angĩ methĩawa na mwana o ũmwe. Amwe nĩmatonya kũtetheew’a nĩ silikalĩ, na angĩ maitonya kũtetheew’a. O na ĩngĩ, maũndũ ala Mũklĩsto ũmwe mũkũũ wendete timo Mũklĩsto ũla ũngĩ mũkũũ wendete. Kwoou ti ũseo kũneenea mũndũ ũngĩ naĩ nũndũ wa nzĩa ĩla ũnyuvĩte kũtũmĩa asũvĩe andũ ma mũsyĩ ala akũũ. O na kwĩka ũu kwonanasya kana tũimwendete. Yeova no aathime ũtwi o na wĩva ũkwosana na Maandĩko, o tondũ wĩthĩĩtwe ayĩka kuma tene.—Mot. 11:23.

9-11. (a) Nĩ maũndũ meva maito matonya kũkwata andũ amwe? (Sisya visa ĩthangũnĩ ya 17.) (b) Nĩkĩ syana ila syĩ ũthũkũminĩ wa ĩvinda yonthe itaĩlĩte kũtia ianda syoo na mĩtũkĩ? Nengane ngelekany’o.

⁹ Ethĩwa syana syĩkalaa vaasa na asyai, nũtonya kwĩthĩwa wĩ ũndũ wĩ vinya kwasyo kũtetheesya asyai nesa ĩla makũa. Kwa ngelekany’o, nitonya kwendeka mũsyĩ na mĩtũkĩ ĩla mũsyai wakwatwa nĩ ũndũ ũteetaĩĩe, ta kũvalũka akaũmĩa, kana kũtũlĩka ĩvĩndĩ, kana o ũndũ ũngĩ. Ĩtina wa asyai kũkwatwa nĩ maũndũ ta asu, nĩmatonya kwenda kũsũvĩwa kwa kavinda o kanini, kana ũkethĩa no masũvĩiwe kwa ĩvinda ĩasa.a

¹⁰ Athũkũmi ma ĩvinda yonthe ala matũmĩtwe vaasa na mũsyĩ nĩmatonya kũkwatwa nĩ thĩna mũito ũkethĩa ti ũndũ wĩ laisi kwĩka ũtwi ũla waĩlĩte. Ala mathũkũmaa Mbetheli, amisonalĩ, na asyaĩĩsya ma kũthyũlũlũka monaa ũthũkũmi woo kwa Yeova wĩ wa vata mũno. Monaa nĩ ũathimo mũnene kuma kwake. Ĩndĩ o na ũu wĩ o vo, ĩla asyai moo mawaa, athũkũmi asu ma ĩvinda yonthe nĩmatonya kwĩsilya ũndũ ta ũũ, ‘Nĩtwaĩlĩte kũtia ũthũkũmi witũ na tũisyoka mũsyĩ tũkatetheesye asyai.’ Ĩndĩ wĩthĩwa wĩ ũndũ wa ũĩ makamba kũvoya, na maisũanĩa ĩũlũ wa kĩla asyai mekwenda. Vai mũndũ waĩlĩte kũtia na mĩtũkĩ ianda syake ũthũkũminĩ wa Yeova. O na mavinda angĩ ũtonya kwĩthĩa ti lasima eke ũu. Nĩvatonyeka ũkethĩa asyai ti awau mũno, na ala me kĩkundinĩ kĩla asyai asu methĩawa no methĩwe o matonya kwĩyumya makamatetheesya.—Nth. 21:5.

¹¹ Kwa ngelekany’o, sũanĩa ĩũlũ wa ana-a-asa elĩ masyaanĩw’e ala maĩ ũthũkũminĩ wa ĩvinda yonthe vaasa na mũsyĩ. Ũmwe aĩ misonalĩ nthĩ ya Paraguay, nake ũla ũngĩ athũkũmaa ovisinĩ mũnene wa nthĩ yonthe, Brooklyn, New York. Asyai moo maĩ akũũ na mekalaa Japan, na ĩvinda yĩmwe nĩmendie kũtetheew’a. Ana-a-asa asu vamwe na iveti syoo nĩmaendie kũmasisya, nĩ kana mamanye ũndũ matonya kũmatetheesya. Ĩvindanĩ yĩu, mwana-a-asa ũla waĩ Paraguay vamwe na kĩveti kyake nĩmambĩĩie kũsũanĩa ĩũlũ wa kũtia kĩanda kyoo kya ũthũkũmi nĩ kana masyoke mũsyĩ makasũvĩe asyai. Ĩndĩ o kavindanĩ kau nĩmakũnĩiwe simũ nĩ mũvangĩthya wa nzama ya atumĩa ya kĩkundi kĩla asyai maendaa. Atumĩa asu nĩmasũanĩĩte ĩũlũ wa asyai moo, na nĩmendaa mũno amisonalĩ asu maendee na ũthũkũmi woo. Atumĩa asu nĩmatanĩaa mũno wĩa ũla watethaw’a nĩ amisonalĩ asu, na nĩmeeyumĩtye kwĩka ũndũ matonya matetheesye asyai moo. Ana-a-asa asu elĩ na iveti syoo, vamwe na asyai moo, nĩmeewie mũyo mũno nũndũ wa kwona maithĩnĩkĩwa.

12. Nĩ ũndũ wĩva Aklĩsto maĩle kũlilikana ĩla mekwĩka mĩvango ya kũsũvĩa asyai moo?

¹² Aklĩsto onthe ala meũvanga maũndũ nĩ kana matetheesye asyai moo, maĩle kũĩkĩĩthya kana kyonthe kĩla mekwĩka nĩkyaete ngatho kwa Ngai. Tũikwenda kwĩthĩwa tũilyĩ ta atongoi ma ndĩni ma ĩvinda ya Yesũ. (Mt. 15:3-6) Vandũ va ũu, twĩenda motwi maitũ mamũtaĩe Ngai vamwe na kĩkundi.—2 Ako. 6:3.

MAŨNDŨ ALA KĨKUNDI KYAĨLE KWĨANĨSYA

13, 14. Maandĩko monanĩtye ata kana ikundi nĩsyaĩle kũtetheesya Aklĩsto ala akũũ?

¹³ O na kau nĩtwoona kana kĩkundi kĩmwe nĩkyeeyumisye kĩtetheesye athũkũmi amwe ma ĩvinda yonthe, ti ikundi syonthe itonya kwĩka ũu. Ĩndĩ o na ũu wĩ o vo, ũndũ ũla waumĩlile ĩvindanĩ ya atũmwa nĩwoonanisye kana ikundi nithĩnĩkĩaa ana-a-asa na eĩtu-a-asa ala akũũ na methĩĩtwe me aĩkĩĩku. Mbivilia nĩwetete ĩũlũ wa kĩkundi kĩla kyaĩ Yelusaleme ĩkyasya atĩĩ: “Vaiaaĩthĩwa ũmwe wamo waanyivĩwa nĩ kĩndũ.” Ũu ti kwasya kana onthe maĩ na malĩ. Ũw’o nĩ kana kwaĩ amwe maĩ ngya katĩ woo, ĩndĩ kĩla makwata ‘maaanaa kĩla mũndũ, o ũndũ vata wake weanaa.’ (Meko 4:34, 35) Ĩtina wa kavinda nĩvaumĩlile thĩna mũnene kĩkundinĩ kĩu. Nĩkwawetiwe kana aka amwe ndiwa ‘mayanengawe nesa ũtethyo’ wa lĩu ũla wanenganawe “kĩla mũthenya.” Nũndũ wa ũu, atũmwa nĩmanyuvie aũme me na nguma nzeo nĩ kenda aũme asu maĩkĩĩthye kana mavata ma kĩla ndiwa nĩmeanĩw’a nesa. (Meko 6:1-5) Ũsu waĩ o mũvango wa kavinda wa kũtetheesya ala maĩ manatw’ĩka Aklĩsto ĩvindanĩ ya Vendekosito mwakanĩ wa 33, vamwe na ala mekalangile Yelusaleme ĩtina wa Vendekosito ĩsu nĩ kana matetheew’e kĩ-veva. Mũvango ũsu wa atũmwa wa kũthĩnĩkĩa aka ndiwa woonanisye kana ikundi no itetheesye ana-a-asa na eĩtu-a-asa ala akũũ.

¹⁴ O tondũ twonie, Vaulo nĩwamũeleisye Timotheo ũndũ waĩ atonya kũmanya nĩ Aklĩsto meva ndiwa maaĩle kũtetheew’a nĩ kĩkundi. (1 Tim. 5:3-16) Nake Yakovo nĩwaveveeiwe aandĩka kana Aklĩsto nĩmaĩle kũsũvĩa ndiwa, syana ite asyai, na andũ ala angĩ me na thĩna. (Yak. 1:27; 2:15-17) O ta ũu, mũtũmwa Yoana aisye atĩĩ: “Ĩndĩ o ũla wĩ na syĩndũ sya kũũ nthĩ, nake aimwona mwana-a-ĩthe e na vata, na ailea ũmwĩw’ĩa tei, wendo wa Ngai ũtwĩe nthĩnĩ wake ata?” (1 Yoa. 3:17) Ethĩwa kĩla Mũklĩsto e na kĩanda kya kũtetheesya ala me na vata-ĩ, tyo twasye kana o nasyo ikundi nĩsyaĩle kwĩka oou?

15. Nĩ maũndũ ta meva maĩle kũsũanĩwa ĩla ana-a-asa na eĩtu-a-asa ala akũũ meũtetheew’a?

¹⁵ Nthĩ imwe nĩsyĩthĩawa na mũvango wa kũtetheesya andũ ala akũũ kwa kũmanenga mbesa sya kwĩtethya, kana kwa kũmatetheesya na nzĩa ingĩ. (Alo. 13:6) Nasyo nthĩ ingĩ iyĩthĩawa na mũvango ta ũsu. Kwoou ũtethyo ũla ikundi kana andũ ma mũsyĩ matonya kũnenga ana-a-asa na eĩtu-a-asa ala akũũ wĩthĩawa wĩ kĩvathũkany’o. Ethĩwa syana nĩ Ngũsĩ na syĩkalaa vaasa na asyai, nũtonya kwĩthĩwa wĩ ũndũ wĩ vinya kũmatetheesya ũndũ vaĩle. Syana nĩsyaĩle kũea ngewa nesa na atumĩa ma kĩkundi kĩla asyai methĩawa, nĩ kana wĩthĩe atumĩa nĩmaelewa nesa thĩna ũla wĩ vo. Kwa ngelekany’o, atumĩa nĩmatonya kũtetheesya asyai mamanye ũndũ silikalĩ ĩtonya kũtetheesya andũ ala akũũ. O na ĩngĩ, nĩmatonya kwona maũndũ amwe maĩle kũtavya syana. Kwa ngelekany’o, mavalũa ma vata mate mavingũe kana ndawa asyai matanyw’ĩte. Syana isu syaea ngewa nesa vamwe na atumĩa asu ma kĩkundi, ũkeethĩa no imanye ũndũ itonya kũmina mathĩna ala me vo matanamba kwingĩva. Wĩthĩwa wĩ ũseo vakethĩwa ve mũndũ wĩ vakuvĩ na asyai ũtonya kũtavya syana ta isu ũndũ asyai maendee mũsyĩ. Ũu ũkatetheesya syana syĩkale ite na kĩũũyũ kingĩ.

16. Aklĩsto amwe mekĩte ata nĩ kana matetheesye ala akũũ nthĩnĩ wa kĩkundi?

¹⁶ Ana-a-asa na eĩtu-a-asa amwe ikundinĩ nĩmatataa ũndũ matonya mamanthe ĩvinda nĩ kana matetheesye Aklĩsto ala akũũ nĩkwĩthĩwa nĩmamendete. Nĩmendeeaw’a mũno nĩ Aklĩsto asu akũũ. Amwe nĩmeyumasya makaaana na Aklĩsto angĩ kĩkundinĩ mawĩa ala Aklĩsto asu akũũ mekwenda kũtetheew’a, o na nĩmaumanĩasya kũsũvĩa asu akũũ. Nũndũ ana-a-asa na eĩtu-a-asa asu maitonya kũlika ũthũkũminĩ wa ĩvinda yonthe, nĩmatanĩaa mũno kũsũvĩa Aklĩsto asu akũũ nĩ kana syana sya Aklĩsto asu iendee na ũthũkũmi wasyo. Ĩsu nĩ ngelekany’o nzeo ta kĩ ana-a-asa asu monanasya! Ĩndĩ o na meeyumya mũno wĩana ata matetheesye, syana sya Aklĩsto asu akũũ syaĩle kwosa kwa ũito wĩa wa kũtetheesya asyai masyo.

MANENGEI NDAĨA ALA AKŨŨ KWA KŨMATAVYA NDETO SYA KWAKA

17, 18. Nĩ kyaũ kĩtonya kũtetheesya Aklĩsto ala akũũ vamwe na ala meũmasũvĩa mew’e maũndũ me laisi?

¹⁷ Nũseo ala meũsũvĩa ala akũũ, o vamwe na asu meũsũvĩwa, makatata ũndũ matonya matanĩe ũndũ ũsu. Ethĩwa wĩ ũmwe wa ala meũtetheesya, tata ũndũ ũtonya wĩthĩwe na woni mũseo. Mavinda amwe ũkũũ nũtonya kũtuma mũndũ emakĩa mũno, kana akakw’a ngoo vyũ. Nũndũ wa ũu, nĩtwaĩlĩte kwĩkĩa kĩthito tũmanenge ndaĩa na tũimathuthya Aklĩsto asu akũũ. Ũtonya kwĩka ũu ata? Kwa kũea ngewa itonya kũmekĩa vinya. Kwa ngelekany’o, no ũkathe ala methĩĩtwe me aĩkĩĩku kwa ĩvinda ĩasa. Yeova ndesa kũlwa nĩ kĩthito kyoo kya kũmũthũkũma, o na Aklĩsto ala angĩ mayĩsa kũlwa.—Soma Malaki 3:16; Aevelania 6:10.

¹⁸ Ũndũ ũngĩ ũtonya kũtuma maũndũ methĩwa me laisi kĩla mũthenya nĩ kũtata ũndũ mũtonya ũkethĩa no mũũtheka ĩla mũendee na maũndũ menyu. (Mũta. 3:1, 4) Aklĩsto amwe akũũ nĩmatataa maikethĩwe mũio kwa ala meũmasũvĩa. Nĩmethĩawa mesĩ kana maema kũtw’ĩkĩa angĩ mũio, makasũvĩawa nesa na makathokeawa mavinda maingĩ. Ti ũndũ wĩ vinya kwĩw’a mũndũ ũthokeie Mũklĩsto mũkũũ ayasya atĩĩ: “Nĩnathokeie mũnyanyawa ũmwe mũkũũ nĩsĩ ninyie ngũthi kũmwĩkĩa vinya, ĩndĩ nĩwe ũnambĩkĩie vinya.”—Nth. 15:13; 17:22.

19. Nĩ kyaũ kĩtonya kũtw’ĩĩka andũ ma mũika na ala akũũ ĩla makwatwa nĩ mathĩna?

¹⁹ Twĩ na mea ma kwona mũthenya ũla kũtakethĩwa na naĩ, ũkũũ, na mathĩna. Ĩndĩ mũthenya ũsu ũtanamba kũvika, no nginya athũkũmi ma Ngai maendee kwĩthĩwa na mũĩkĩĩo kana ĩvinda yũkĩte makekala tene na tene. Nĩtwĩsĩ kana mũĩkĩĩo witũ nthĩnĩ wa maũndũ ala Ngai ũtwathĩte nĩw’o ũtũtw’ĩĩkaa ĩla twakwatwa nĩ mathĩna. Nũndũ wa mũĩkĩĩo ũsu, “tũtiũteva; ĩndĩ o na ethĩwa mũndũ ũũ waitũ wa mwĩĩ nũnũkwoa, . . . mũndũ waitũ wa nthĩnĩ nĩweũvaw’a kĩla mũthenya.” (2 Ako. 4:16-18; Aevl. 6:18, 19) Nĩ ũndũ ũngĩ wĩva ũtonya kũũtetheesya ũendee kũsũvĩa nesa Aklĩsto ala akũũ? Ĩsomo yĩla yĩatĩĩe nĩyĩwetete maũndũ amwe matonya ũtũtetheesya.

[Maelesyo]