Nĩ Maũndũ Meva Matwonasya Kana Yeova Nũtwendete?

1. Mũtũmwa Yoana eekĩie Aklĩsto vinya mavindĩĩsye maũndũ meva, na nĩkĩ?

NDETO ila mũtũmwa Yoana waandĩkie nthĩnĩ wa 1 Yoana 3:1 nĩ ndeto twaĩle kũivindĩĩsya mũno. Ĩla Yoana waandĩkie, “Sisyai ũndũ wendo wa Asa ũilyĩ ũla ũtwendete naw’o,” endaa kwĩkĩa Aklĩsto vinya masũanĩe mũno nĩ maũndũ meva monanasya kana Ngai nũmendete na we ũ Ngai amendete mũno wĩana ata. Kũmanya nesa nĩ maũndũ meva matwonasya kana Yeova nũtwendete na atwendete mũno wĩana ata, kũkatuma tũmwenda mũno na kũilũlũmĩlya ngwatanĩo yitũ nake.

2. Nĩkĩ amwe monaa ve vinya kũelewa kana Ngai nũmendete?

² Ĩndĩ andũ amwe mayonaa Ngai ta wĩsa kwenda andũ. Monaa Ngai ndalũnganaa na andũ ĩndĩ endaa mamũkĩe na mayĩka kĩla ũkũmatavya. Ve angĩ namo ũtonya kwĩthĩa nũndũ wa kũmanyĩw’a maũndũ ma ũvũngũ kwa ĩvinda ĩasa, monaa Ngai atendete andũ na atendwa nĩ mũndũ. Na ĩndĩ ve ala maĩkĩĩaa kana Ngai endete andũ onthe ateũkũlya mailyĩ ata kana mwĩkalĩle woo ũilyĩ ata. Ĩndĩ ĩla wambĩĩe kwĩmanyĩsya Mbivilia nĩweethĩie kaĩ wendo nĩyo nguma ĩla nene Yeova wĩsĩkĩe nayo, na kana wendo ũsu nĩw’o watumie anengana Mwana wake atw’ĩke nthembo kwondũ witũ. (Yoa. 3:16; 1 Yoa. 4:8) Ĩndĩ o na wĩsĩ oou, mũeele ũla waeiwe naw’o na kũla weanĩe no kũtume ũema kũkwatya nesa ũndũ Ngai ũkwendete mũno wĩana.

3. Nĩ kyaũ kĩtũtetheeasya kũelewa ũndũ Ngai ũtwendete?

³ Kwoou nĩ maũndũ meva matwonasya kana Yeova nũtwendete? Nĩ kana tũkwate ũsũngĩo wa ĩkũlyo yĩu no nginya tũelewe tũtaeny’e ata na Yeova Ngai. Mbee nĩtwĩsĩ kana Yeova nĩwe woombie andũ. (Soma Savuli 100:3-5.) Kĩu nĩkyo kĩtumi Mbivilia yaasya kana Atamu nĩ “[mwana] wa Ngai,” na nokyo kĩtumi Yesũ wamanyĩisye aatĩĩi make kwĩtaa Ngai, “Asa waitũ ũla wĩ ĩtunĩ.” (Luka 3:38; Mt. 6:9) Kwoou nũndũ Yeova nĩwe ũtũnengete thayũ, nĩwe Ĩthe witũ na kwoou tũtaeny’e nake o ũndũ syana syĩthĩawa itaeny’e na ĩthe wasyo. Kwa ũkuvĩ, Yeova atwendete o tondũ mũndũũme mũseo wĩthĩawa endete syana syake.

4. (a) Ve kĩvathũkany’o kĩva katĩ wa Yeova na aũme ala me na mĩsyĩ? (b) Ĩsomo yĩĩ yĩneeneete kyaũ vamwe na yĩla yĩatĩĩe?

⁴ Ĩndĩ o na aũme ala me na mĩsyĩ makatata ata, mayĩsa kwenda syana syoo ũndũ Yeova ũtwendete. Nĩkĩ? Kĩtumi nũndũ asu nĩ andũ masyaiwe na naĩ. O na andũ amwe mayaaewa nesa na maũndũ mathũku ala moonie mũsyĩ me anini matumaa o nayu mekala maithĩnĩka ngoonĩ mũno na mathokoanĩte kĩlĩko. Kĩu nĩ kĩndũ kĩ woo mũno, o na nĩ kĩndũ kya kũmakya. Ĩndĩ mwa Yeova ndailyĩ ta aũme ala maeie syana syoo ũu. (Sav. 27:10) Twaelewa ũndũ Yeova ũtwendete na ũtũthĩnĩkĩaa tũilea kũmũthengeea mũnango. (Yak. 4:8) Kwoou ĩsomonĩ yĩĩ nĩtũũsisya maũndũ ana ala matwonasya kana Yeova nũtwendete. Nayo ĩsomo yĩla yĩatĩĩe yĩwetete maũndũ ana tũtonya kwĩka tũkonany’a kana nĩtũmwendete Yeova.

YEOVA NĨWĨANĨASYA MAVATA MAITŨ NESA

5. Nĩ ndeto syĩva mũtũmwa Vaulo watavisye andũ ma Athene ĩũlũ wa Ngai?

⁵ Ĩvinda yĩmwe mũtũmwa Vaulo nĩwaendie mũsyĩ wa Athene, nthĩ ya Ngiliki. E kũu nĩwoonie kana mũsyĩ ũsu wausũĩte mavisa mase ma tũkali twingĩ tũla andũ maĩkĩĩaa kana nĩtw’o twamanengae thayũ na kĩla me na vata nakyo. Ĩla woonie ũu eewie atakilya na nĩkyo kĩtumi wamatavisye ndeto ii: “Ngai ũla wombie nthĩ na syĩndũ syonthe ila syĩ vo . . . nĩwe ũnengae onthe thayũ, na mĩthũmũ, na syĩndũ syonthe . . . Twĩ thayũ, na nĩtũũthi na twĩ na mwĩkalĩle witũ nthĩnĩ wake.” (Meko 17:24, 25, 28) Nĩ w’o vyũ kana Yeova nũtwendete nũndũ nũtũnengae “syĩndũ syonthe” ila itũtetheeasya kũendeea kwĩkala thayũ. Kwasũanĩa ũndũ ndeto isu inyivĩte ũu ikuĩte ũndũ wa vata.

6. Twĩsĩ ata kana Ngai nũtwendete twasũanĩa ũndũ nthĩ yũmbĩtwe? (Sisya visa ĩthangũnĩ ya 18.)

⁶ Kwasũanĩa ĩũlũ wa nthĩ ĩno Yeova wamyũmbie na ‘amĩnenga ana ma andũ.’ (Sav. 115:15, 16) Andũ ma saenzi nĩmatũmĩĩte mbesa mbingĩ mũno maimanthĩthya yayayanĩ kana nĩmona ndata (planet) ĩilyĩ ta nthĩ ĩno yitũ. O na kau nĩmonete ndata ingĩ mbingĩ mũno, mayaaĩsa kwona ĩmwe katĩ wa isu yĩ na kĩla kĩndũ kyonthe mũndũ ũtonya kwenda nĩ kana ekale thayũ. Ĩndĩ nthĩ yĩ na syĩndũ syonthe ila mũndũ wenda nĩ kana ekale thayũ, na kwoou no twasye vai ĩngĩ yĩilyĩ tayo katĩ wa syĩndũ ila Ngai waaũmba. Kwamba kũsũanĩa kĩu! Atĩ ve ndata ite ĩsavu ila ithyũlũlũkĩte syũa na ingĩ syĩ kũasa vyũ, ĩndĩ katĩ wa isu syonthe Yeova oombie nthĩ yĩ mbanake vyũ na kwa nzĩa andũ matonya kwĩkala vo me eanĩe na mate na mĩisyo! Ndaamyũmba eke o kũmyusũsya andũ. (Isa. 45:18) Ũndũ ũsu ũtwonasya kana no nginya Yeova ethĩwe atwendete mũno.—Soma Yovu 38:4, 7; Savuli 8:3-5.

7. Tũmanyaa ata kana Ngai nũtwendete vyũ twasisya ũndũ watũmbie?

⁷ O na kau Yeova nĩwe watũmbĩie nthĩ ĩseũvĩte ũũ, nĩwĩsĩ kana kĩu kĩ kyoka kĩituma twĩkala twĩ atanu na twĩ eanĩe. Mwana ew’aa e mwĩanĩe vyũ ĩla wamanya kana asyai nĩmamwendete na nĩmamũthĩnĩkĩaa. Kwoou Yeova oombie mũndũ na mũvw’ano wake, na amũnenga ũtonyi wa kũmanya kana nũmwendete na nũmũsũvĩaa na wa kũmũtetheesya o nake amwende. (Mwa. 1:27) O na ĩngĩ Yesũ aisye ũũ: “Nĩ aathime ala me na ũkya wa ngoo.” (Mt. 5:3) Nũndũ Yeova nĩ Ĩthe witũ ũtwendete, nũtwĩanĩasya mavata maitũ ma kĩ-mwĩĩ na ma kĩ-veva kwa ‘kũtũnenga syĩndũ syonthe na wingĩ, tũtanaw’e nĩsyo.’—1 Tim. 6:17; Sav. 145:16.

YEOVA NŨTŨMANYĨASYA ŨLA W’O NESA

8. Nĩkĩ tũtonya kwĩthĩwa tũte na nzika kana ũla “Ngai wa w’o” nũtwendete?

⁸ Asyai nĩmendete syana syoo na nĩmendaa kũisũvĩa iikaw’e kana iikakengwe. Ĩndĩ asyai aingĩ maitonya kũtongoesya syana syoo nesa nũndũ mo ene maiatĩĩaa myolooto ĩla yĩ Ndetonĩ ya Ngai. Nũndũ wa ũu mĩsyĩ mingĩ nĩyasaanisye na ndĩ mbee na ĩtina. (Nth. 14:12) Kĩvathũkany’o na asyai asu, Yeova nĩ “Ngai wa w’o.” (Sav. 31:5) Nĩwendete syana syake na nĩwendete mũno kũsyony’a kyeni kyake kya ũla w’o nĩ kana kĩitongoesye kĩla mũthenya, na mũno mũno maũndũnĩ ma ũthaithi. (Soma Savuli 43:3.) Nĩ ũw’o wĩva Yeova ũtũmanyĩĩtye, na kĩu kĩtũtetheeasya ata kũmanya kana nũtwendete?

9, 10. Nĩkĩ tũtonya kwasya Yeova nũtwendete twasũanĩa ũw’o ũla ũtũmanyĩĩtye (a) ĩũlũ wake? (b) ĩũlũ witũ?

⁹ Mbee, Yeova nũtũmanyĩĩtye ũla w’o ĩũlũ wake. Kwa ngelekany’o, nũtũtavĩtye ũndũ wĩtawa. Ĩsyĩtwa yĩu yake yĩandĩkĩtwe mavinda maingĩ Mbivilianĩ kwĩ ĩsyĩtwa yĩngĩ o na yĩva. Kũtũtavya ĩsyĩtwa yake nĩ wonany’o wa kana eenda tũmũmanye, na kwa nzĩa ĩsu nĩwosete ĩtambya ya kũtũthengeea. (Yak. 4:8) O na ĩngĩ Yeova nũtũtavĩtye we nĩ Ngai ũilyĩ ata. Kwa ngelekany’o, ĩla twasisya wũmbi wake nĩtũmanyaa kana e vinya na nĩ mũĩ, na we mwene nĩwonanĩtye Maandĩkonĩ nesa kana asilaa katĩ, na mũno mũno nĩwonanĩtye kana nũtwendete vyũ. (Alo. 1:20) Ailyĩ o ta mũsyai wĩ vinya na mũĩ ĩndĩ ũte kyende na wendete syana syake. Mũsyai wa mũthemba ũsu nũtumaa syana syake syenda kũtuma ndũũ nake.

¹⁰ Yeova nũsyokete akatũtavya ũla w’o ĩũlũ witũ. Ũu nĩ kwasya kana nũtũtavĩtye aitũmba atũmbaa e na kĩeleelo kĩva. Kũmanya kyu nĩkũtũtethasya nũndũ kũtumaa twĩkala twĩ na mũuo na ngwatanĩo na syũmbe syonthe sya Yeova ila syĩ ĩtunĩ. Ĩla twasoma Mbivilia nĩtũmanyaa kana mũndũ ndaaũmbwa atonya kwĩtongoesya mwene ate kwĩkwatya Ngai, o na nĩtũmanyaa kana ũla waleana na ũndũ ũsu ndonaa nesa. (Yel. 10:23) Kũelewa ũw’o ũsu nĩ kwa vata mũno twenda kwaĩla. Nĩkĩ? Nũndũ tũtesie kwĩtĩkĩlya Ngai atũtongoesye, tũyĩsa kwĩthĩwa na mũuo na ngwatanĩo. No nginya Yeova ethĩwe atwendete mũno nũndũ nũtũmanyĩĩtye ũw’o ũsu wa vata.

11. Nĩ kyaũ Yeova ũtwathĩte kĩtumaa tũmanya nũtwendete na nũtũthĩnĩkĩaa?

¹¹ Mũndũũme wendete syana syake nũsũanĩaa mũno ũndũ ũkwenda syĩĩkala ĩvinda yũkĩte. Endaa syĩĩkala nesa syĩ mbĩanĩe vyũ. Ĩndĩ ũndũ wa kũmakya nĩ kana kwĩ andũ aingĩ ũmũnthĩ matesĩ kĩla meteele, kana matũmĩaa ĩvinda yoo yonthe maisembany’a na maũndũ meũmatethya kwa kavinda. (Sav. 90:10) Ĩndĩ nũndũ ithyĩ twĩ syana sya Ngai, nĩtwĩsĩ kana Yeova nũtwendete vyũ nũndũ nũtwathĩte ĩvinda ĩseo. Kĩu kĩtumaa twĩkala nesa na twĩ eanĩe vyũ.

YEOVA NŨTAAA NA AKAKANY’A SYANA SYAKE

12. Wasũanĩa ũtao ũla Yeova wanengie Kaini na Mbaluku, nĩkĩ ũtonya kwasya kana nĩwamendete na nĩwamathĩnĩkĩaa?

¹² Yeova amũkũlilye Kaini atĩĩ: “Ũthilĩkĩte nĩkĩ? na ũlutĩte ũthyũ nĩkĩ? . . . Ĩndĩ naku ũmĩsumbĩke [naĩ].” (Mwa. 4:6, 7) Ũsu nĩ ũtao Yeova wanengie Kaini ĩvindanĩ yĩla yaaĩle na amũtavya ũndũ waĩle kwĩka. Yeova amũkanisye ĩla woonie elekele mũisyonĩ. Ĩndĩ ũthũku Kaini ndaatĩĩa ũtao ũsu na nũndũ wa ũu nĩwoonie naĩ. (Mwa. 4:11-13) Na ve ĩvinda yĩmwe mũandĩki wa mwathani Yelemia ũla weetawa Mbaluku waĩ na woni mũthũku ũla watumaa akw’a ngoo na ambĩĩa kũnoa, ĩndĩ Yeova nĩwamũnengie ũtao nĩ kana one thĩna ũla wesaa kwĩkwatany’a naw’o. Mbaluku aĩ kĩvathũkany’o na Kaini nũndũ we nĩweetĩkĩlile ũtao wa Yeova, na nũndũ wa ũu avonokya thayũ wake.—Yel. 45:2-5.

13. Nĩkĩ Yeova waekie andũ make makwatwe nĩ matatwa?

¹³ Vaulo aandĩkie ũũ: “Ũla Mwĩaĩi ũmwendaa nũmũsilĩlaa [kana, nũmũkanasya], na kũvũa kĩla mwana ũla wosaa.” (Aevl. 12:6) Ĩndĩ ti lasima kĩla ĩvinda mũndũ akaĩvĩaa mavĩtyo make nĩ kana atw’ĩke nĩwakanw’a. Nĩkĩ? Nũndũ mũndũ nũtonya kũkwata ũkany’o kwa nzĩa syĩ kĩvathũkany’o. Kwa ngelekany’o, ve athũkũmi aingĩ ma Yeova mawetetwe Mbivilianĩ ala makwatiwe nĩ matatwa maito. Matatwa asu nĩmatonya kwĩthĩwa mamakanisye na mamalũnga. Sũanĩa ĩũlũ wa andũ ta Yosevu, Mose, na Ndaviti. Ngewa syoo nimwe katĩ wa ngewa ila ieleetw’e nesa vyũ Mbivilianĩ. Kũsoma ũndũ Yeova waĩ namo matatwanĩ moo na ũndũ wesie kũmatũmĩa mũno wĩana, kũtumaa twona nesa vyũ ũndũ Yeova wendete athũkũmi make na ũndũ ũmasũvĩaa.—Soma Nthimo 3:11, 12.

14. Tũmanyaa ata kana Yeova nũtwendete ĩla watũkany’a?

¹⁴ Ũkany’o ũla Yeova ũtũnengae nũtumaa tũmanya ũndũ ũngĩ ũkonetye wendo wake. Ala mavĩtya na makanw’a nĩ Yeova na meetĩkĩla ũkany’o ũsu na maalyũka, ‘nũmaekeaa vyũ.’ (Isa. 55:7) Yeova aekeaa vyũ ata? Ndeto ila Ndaviti watũmĩie kũelesya ũndũ Yeova ũekeaa nitũkiitaa ngoo. Aisye ũũ: “[Yeova nĩwe] ũkũekeeaa mothũku maku onthe; ũla ũvoasya mowau maku onthe; ũla wovoasya thayũ waku kuma wanangĩkonĩ; ũla ũkwĩkĩaa ngovia ya ũsumbĩ ya ũseo wĩ wendo na matei mololo. O tondũ kũasavĩte kuma wumĩlonĩ wa syũa kũvika ũthũĩlonĩ wayo, now’o ũvetete kũasa naitũ mothũku maitũ.” (Sav. 103:3, 4, 12) Ekai ĩvinda yonthe tũkethukĩĩasya ũtao wa Yeova, o na tũkamwĩw’aa atũkany’a, na tũyĩtĩkĩlaa na mĩtũkĩ kũalyũka nũndũ nĩtwĩsĩ kana ũkany’o nĩ ũndũ ũmwe ũtwonasya kana nũtwendete mũno.—Sav. 30:5.

YEOVA NŨTŨSŨVĨAA

15. Nĩ kyaũ kyonanasya kana andũ ma Yeova nĩ ma vata mũno kwake?

¹⁵ Vate nzika, ũndũ ũmwe mũsyai wĩ wendo wonaa wĩ wa vata vyũ nĩ kũsũvĩa andũ make maikaũmĩe kana maikakwatwe nĩ mũisyo mũthũku. Ĩthe witũ wa ĩtunĩ, Yeova, ailyĩ oou. Mũandĩki wa Savuli aisye atĩĩ ĩũlũ wa Yeova: “Nũsũvĩaa ngoo sya atheu make; nũmavonokasya kuma kw’okonĩ kwa ala athũku.” (Sav. 97:10) Kwasũanĩa ngelekany’o ĩno. We nĩwonaa metho maku me ma vata? Ethĩwa wasya, “Ĩĩ,” ĩkala wĩsĩ kana Yeova onaa andũ make me ma vata o tondũ we wonaa metho maku me ma vata. (Soma Nzekalia 2:8.) Vate nzika, Yeova onaa andũ make me vata mũno.

16, 17. Elesya ũndũ Yeova wĩthĩĩtwe aisũvĩa andũ make.

¹⁶ Yeova nũtũmĩaa alaĩka kũsũvĩa andũ make. (Sav. 91:11) Kwa ngelekany’o, mũlaĩka ũmwe nĩwasiĩĩe Yelusaleme ndĩkavithũkĩwe nĩ Aasuli ĩla wooaie asikalĩ 185,000 ma Asuli ũtukũ ũmwe. (2 Asu. 19:35) Nake mũtũmwa Vetelo na mũtũmwa Vaulo nĩmaumiw’e kolokolonĩ nĩ mũlaĩka. (Meko 5:18-20; 12:6-11) O ta ũu, ũmũnthĩ Yeova nũsũvĩaa andũ make. Kwa ngelekany’o, mwana-a-asa ũmwe watũmiwe nĩ ovisi mũnene wa Ngũsĩ sya Yeova athokee nthĩ ĩmwe yĩ Africa nĩwatũngie livoti kana nthĩ ĩsu yaanangĩtwe mũno nĩ ithokoo sya siasa na ndĩni. Aisye kana maũndũ ta kaũ, ũng’ei, na kũkwata aka nĩmatumĩte nthĩ ĩsu ĩthũka weethĩa andũ meĩka ũndũ mekwenda. Ĩndĩ o na vailyĩ ũu, vai mwana-a-asa kana mwĩĩtu-a-asa waakw’a ĩvindanĩ yĩu, o na kau aingĩ moo nĩmaaisye syĩndũ syoo syonthe weethĩa o na vai vandũ maumya ndululu. Ĩla makũlilw’e maendeee ata, onthe masũngĩie mathekete masya, “Ithyĩ tũendeee nesa, Yeova nũtũsũvĩĩte!” Nĩmeesĩ kana Yeova amendete mũno.

¹⁷ Mavinda amwe Yeova nĩwĩtĩkĩlasya athũkũmi make aĩkĩĩku moawe, o tondũ weetĩkĩlilye Sitivini ooawa. Ĩndĩ Ngai nũsũvĩaa andũ make me kĩkundi kwa kũmataa ĩvindanĩ yĩla yaĩle nĩ kana maikaw’e nĩ maũĩ ma Satani. (Aev. 6:10-12) Kwa ngelekany’o, nũtũmĩaa Ndeto yake na mavuku ma ĩla ngombo yĩ na kĩthito nĩ kana atũtetheesye tũmanye ũthũku wa kwenda ũthwii, ũthũku wa kwĩtanĩthya na syĩndũ syĩkwonany’a ũlaalai na ũng’endu, wa kũtũmĩa Indaneti naĩ, na maũndũ angĩ ta asu. Kwoou nũndũ Yeova nĩ Ĩthe witũ na nũtwendete, nũtũsũvĩaa na nũtwendeaa ũseo.

KWENDWA NĨ YEOVA NĨ NDAĨA NENE

18. We wĩw’aa ata wasũanĩa ũndũ Yeova ũkwendete?

¹⁸ Ĩtina wa kũneenea maũndũ mavũthũ katĩ wa maũndũ maseo ki ala monanasya kana Yeova nũtwendete, no nginya twĩthĩwe tweew’a o tondũ Mose weewie. Ĩla Mose wasũanĩie myaka mingĩ ĩla wamũthũkũmĩte Yeova, aisye atĩĩ: “Ame tũvũn’ye kĩoko na ũseo waku wĩ wendo, nĩ kana tũtane na kwĩw’a mũyo mĩthenya yaitũ yonthe.” (Sav. 90:14) Kũelewa kana Yeova nũtwendete na kwona nũtwendete nĩ ũndũ ũmwe twonaa wĩ ndaĩa nene mũno na ũathimo mũnene. Nũndũ wa ũu, o ta mũtũmwa Yoana mwa tũilea kwasya: “Sisyai ũndũ wendo wa Asa ũilyĩ ũla ũtwendete naw’o”!—1 Yoa. 3:1.