KĨLUNGU KYA KWĨMANYĨSYA 41
Ũndũ Ũtonya Kũtetheesya Mũmanyĩwʼa wa Mbivilia Avatiswe—Ĩsomo ya Mbee
“Nĩ ũndũ wĩ ũtheinĩ kana mwĩ valũa wa Klĩsto ũla ithyĩ tũandĩkĩte twĩ athũkũmi.”—2 AKO. 3:3.
WATHI 78 ‘Kũmanyĩsya Ndeto ya Ngai’
KWA ŨKUVĨa
Vaiĩ kĩndũ kĩtanĩthasya onthe kĩkundinĩ ta kwona mũmanyĩwʼa wa Mbivilia mamwendete aivatiswa! (Sisya kalungu ka 1)
1. Ĩandĩko ya 2 Akolintho 3:1-3 yĩtũtetheesya ata kũelewa kana kũtetheesya mũmanyĩwʼa wa Mbivilia avatiswe nĩ kĩanda kya mwanya? (Sisya visa ĩthangũnĩ ya mbee vyũ.)
WE WĨWʼAA ata yĩla woona mũmanyĩwʼa wa Mbivilia kĩkundinĩ kyenyu aivatiswa? Vate nzika, kĩu nĩkĩtumaa ũtana mũno. (Mt. 28:19) Na ethĩwa nue ũneemanyĩasya nake, ndũlea kwĩwʼa mũyo mwingĩ woona aivatiswa! (1 Ath. 2:19, 20) Amanyĩwʼa ma Mbivilia mavatiswa methĩawa ta “valũa sya kũĩkĩĩthya nithyĩ aaũ,” na ti o kwa ala maneemanyĩasya namo, ĩndĩ kwa kĩkundi kyonthe.—Soma 2 Akolintho 3:1-3.
2. (a) Nĩ ĩkũlyo yĩva ya vata tũũneenea, na nĩkĩ? (b) Mũmanyĩwʼa wa Mbivilia nũũ? (Sisya maelesyo ma kwongeleela.)
2 Nĩ ũndũ wa kwendeesya kũmanya kana kwa ĩvinda ya myaka ĩna mĩvĩtu, twĩthĩĩtwe tũyĩmanyĩsya na amanyĩwʼa ma Mbiviliab ta 10,000,000 kĩla mwei nthĩ yonthe. Na ĩvindanĩ o yĩu, amanyĩwʼa ma Mbivilia mbee wa 280,000 methĩĩtwe maivatiswa kĩla mwaka makatwʼĩka amanyĩwʼa ma Yesũ Klĩsto. Tũtonya kwĩka ata tũtetheesye amanyĩwʼa aingangĩ mavatiswe? Nũndũ Yeova no ũendeee kũnenga andũ mwanya wa kũtwʼĩka amanyĩwʼa ma Klĩsto, twĩenda kwĩka kyonthe kĩla tũtonya tũmatetheesye meke maendeeo na maivatiswa na mĩtũkĩ ũndũ vatonyeka. Ĩvinda yĩla yĩtiele nĩ ĩnini vyũ!—1 Ako. 7:29a; 1 Vet. 4:7.
3. Ĩsomonĩ yĩĩ twĩneenea ũndũ wĩva ũkonetye kũmanyĩsya andũ Mbivilia?
3 Nũndũ nĩ ũndũ wa vata vyũ tũtwʼĩkĩthye andũ amanyĩwʼa ĩvinda yĩĩ, Nzama Ĩla Ĩtongoesye nĩyakũlilye movisi ma ũvonge kĩla tũtonya kwĩka tũtetheesye amanyĩwʼa aingangĩ ma Mbivilia mavatiswe. Ĩsomonĩ yĩĩ na yĩla yĩatĩĩe, nĩtũkwona kĩla andũ me na ũtũĩka ta mavainia, amisonalĩ, na asyaĩĩsya ma mũthyũlũlũko matonya kũtũmanyĩsya.c (Nth. 11:14; 15:22) Nĩmaeleetye kĩla alimũ ma Mbivilia na amanyĩwʼa moo matonya kwĩka nĩ kana mũmanyĩwʼa atetheke mũnango. Ĩsomonĩ yĩĩ twĩneenea maũndũ atano kĩla mũmanyĩwʼa waĩle kũtetheewʼa eke nĩ kana avikĩe kũvatiswa.
MANYĨASYA MŨMANYĨWʼA WAKU KĨLA KYUMWA
Kũlya mũmanyĩwʼa ethĩwa no mwĩkale vandũ mũyĩmanyĩsya (Sisya kalungu ka 4-6)
4. Nĩ ũndũ wĩva twaĩle kũmanya ĩũlũ wa kwĩmanyĩsya na andũ me mĩomonĩ ya nyũmba syoo?
4 Ana-a-asa na eĩtu-a-asa aingĩ memanyĩasya na andũ Mbivilia maũngamĩte mĩomonĩ ya nyũmba syoo. O na kau ũndũ ũsu no ũtetheesye andũ asu kwendeewʼa nĩ Mbivilia, mavinda maingĩ memanyĩasya o ndatĩka mbũthũ na nĩvatonyeka makaema kwĩmanyĩsya kĩla kyumwa. Nĩ kana alimũ amwe matetheesye andũ ta asu, mametasya namba syoo sya simũ nĩ kana mese kũmakũnĩa kana kũmatũmĩa mesengyi mamatavĩtye kaũndũ ke Maandĩkonĩ. Kĩeleelo kyoo kĩthĩawa kũmatetheesya maendeee kũsũanĩa kaũndũ kau nginya yĩla memasyokea. No maendeee kũneenea Mbivilia na andũ ta asu kwa ĩvinda ya myei kauta, na ũyĩthĩa mayaatwʼĩka amanyĩwʼa ma Mbivilia. Ĩndĩ we nũkwona mũndũ ta ũtonya kũvikĩa kwĩyumya amũthũkũme Yeova na aivatiswa ethĩwa ndeũtũmĩa ĩvinda na vinya mwingĩ ayĩmanyĩsya Ndeto ya Ngai? Vate nzika, ndesa.
5. Kwosana na Luka 14:27-33, Yesũ awetie ũndũ wĩva ũtonya kũtũtetheesya wĩanĩ wa kũtwʼĩkĩthya andũ amanyĩwʼa?
5 Ve ĩvinda Yesũ wanenganie ngelekanyʼo syonanĩtye kĩla mũndũ waĩle kwĩka atwʼĩke mũmanyĩwʼa wake. Anenganie ngelekanyʼo ya mũndũ ũkwenda kwaka mwako mũtũlu, na ya mũsumbĩ ũkwenda kũthi kaũnĩ. Yesũ aisye kana no nginya mũndũ ũsu ‘ambe kwĩkala nthĩ eke masavu’ nĩ kenda amanye kana no amine mwako ũsu. Na aisye mũsumbĩ ũsu ũkwenda kũthi kaũnĩ no nginya ‘ambe kwĩkala nthĩ na aisũanĩa’ ethĩwa e na ita itoetye sya kwĩanĩsya kĩla ũkwenda. (Soma Luka 14:27-33.) O ta ũu, Yesũ nĩweesĩ kana ethĩwa mũndũ nũkwenda kũtwʼĩka mũmanyĩwʼa wake, no nginya ambe kwĩkala nthĩ eyĩosye nesa. Kwoou nĩtwaĩle kwĩkĩa amanyĩwʼa vinya memanyĩasye naitũ kĩla kyumwa. Tũtonya kwĩka ũu ata?
6. Nĩ maũndũ meva twaĩle kwĩka tũtetheesye amanyĩwʼa meke maendeeo?
6 Ambĩĩa na kwongelanga ĩvinda yĩla mũũtũmĩa kwĩmanyĩsya mwĩ mũomonĩ. Kwa ngelekanyʼo, kĩla ĩvinda wathi kwĩmanyĩsya nake ndũkaneenee o ĩandĩko yĩmwe. Ethĩwa mwene nyũmba nĩmwĩanĩe mũitũmĩa ĩvinda yĩasanga, mũkũlye kana ve vandũ mũtonya kwĩkalaa yĩla mũkwĩmanyĩsya. Ũsũngĩo wake no ũũtetheesye kũelewa ethĩwa nĩwonaa kwĩmanyĩsya Mbivilia kwĩ kwa vata, kana ndonaa kwĩ kwa vata. Na mũthya, nĩ kana ũmũtetheesye kwĩka maendeeo na mĩtũkĩ, no ũmũkũlye mũkemanyĩasya kelĩ kwa kyumwa. Ĩndĩ ve maũndũ angĩ mendekaa eka o kwĩmanyĩsya ĩmwe kana kelĩ kwa kyumwa.
ĨYŨMBANASYE NESA ŨTANAMBA KWĨMANYĨSYA NA KĨLA MŨMANYĨWʼA
Ĩyũmbanyʼe nesa ũtanathi kwĩmanyĩsya na mũmanyĩwʼa, na ũimwonyʼa ũndũ ũtonya kwĩyũmbanyʼa (Sisya kalungu ka 7-9)
7. Nĩ kwa nzĩa yĩva mwalimũ ũtonya kwĩyũmbanyʼa nesa atanamba kwĩmanyĩsya na kĩla mũmanyĩwʼa?
7 We ta mwalimũ, nĩwaĩle kwĩyũmbanasya nesa ũtanamba kwĩmanyĩsya na kĩla mũmanyĩwʼa. No wambĩĩe na kũsoma vala mũkwĩmanyĩsya na maandĩko ala me vo. Tata ũelewe maũndũ ala ma vata nesa. Sũanĩa kyongo kĩnene kya ĩsomo yĩu, syongo nini ila syĩ vo, makũlyo, maandĩko ala maandĩkĩtwe “soma,” visa, na vitio itonya kũũtetheesya kũelesya ĩsomo yĩu. Na ĩndĩ ũsũanĩĩte mũmanyĩwʼa waku, vindĩĩsya ũndũ ũtonya kũmũelesya ũvoo ũsu kwa nzĩa nzeo na yĩ laisi, nĩ kana aelewe na aitũmĩa kĩla ũkwĩmanyĩsya.—Nee. 8:8; Nth. 15:28a.
8. Ndeto sya mũtũmwa Vaulo ila syĩ nthĩnĩ wa Akolosai 1:9, 10 syĩtũmanyĩsya kyaũ ĩũlũ wa kũvoya kwondũ wa amanyĩwʼa maitũ?
8 Ũyĩyũmbanyʼa, voya kwondũ wa mũmanyĩwʼa waku na mavata make. Mũkũlye Yeova aũtetheesye kũmũmanyĩsya ũtũmĩĩte Mbivilia, na kwa nzĩa ĩtonya kũkiita ngoo yake. (Soma Akolosai 1:9, 10.) Tata ũsũanĩe maũndũ ala mũmanyĩwʼa waku ũtonya kwona me vinya kũelewa kana kwĩtĩkĩlana namo. Lilikana kana kĩeleelo kyaku nĩ kũmũtetheesya eke maendeeo nginya avatiswe.
9. Mwalimũ atonya kũtetheesya ata mũmanyĩwʼa wake eyũmbanĩsye kĩla meũsoma? Elesya.
9 Twĩkwatasya kana tweemanyĩsya na mũndũ Mbivilia tũteũtĩĩa, nũkwĩthĩwa na wendi wa kũtũnga mũvea nũndũ wa kĩla Yeova na Yesũ mekĩte na ayenda kwĩmanyĩsya mũnango. (Mt. 5:3, 6) Nĩ kana mũmanyĩwʼa atetheke vyũ, aĩle kũtũnga kĩlĩko kyake maũndũnĩ ala ũkwĩmanyĩsya. No ũmũtetheesye kwĩka ũu wamũelesya kana nĩ ũndũ wa vata eyũmbanasye nesa mũtanamba kwĩmanyĩsya. Mũelesye kana aĩle kũsoma kĩlungu kĩla mũkwĩmanyĩsya kwĩ tene, na aivindĩĩsya ũndũ ũvoo ũsu ũmũkonetye. Vo ve ũndũ ũtonya kwĩka ũmũtetheesye? Ĩĩ. Ũmbanyʼai ĩsomo yĩmwe mwĩ elĩ nĩ kana one ũndũ yũmbanawʼa.d Mwonyʼe ũndũ ũtonya kũkwata ũsũngĩo wa ĩmwe kwa ĩmwe wa ĩkũlyo, na ũimwonyʼa ũndũ ũtonya kũkululĩĩla maũndũ ala ma vata nĩ kana mamũtetheesye kũlilikana ũsũngĩo. Na ĩndĩ mũkũlye asũngĩe atũmĩĩte ndeto syake. Eeka ũu, wĩĩthĩwa ũtonya kũmanya kana nĩwaelewa ĩsomo yĩu nesa. Ĩndĩ ve ũndũ ũngĩ ũtonya kũthangaasya mũmanyĩwʼa waku eke.
MŨMANYĨSYE KŨEAA NGEWA NA YEOVA KĨLA MŨTHENYA
Manyĩsya mũmanyĩwʼa kũeaa ngewa na Yeova (Sisya kalungu ka 10-11)
10. Nĩkĩ nĩ ũndũ wa vata mũmanyĩwʼa asome Mbivilia kĩla mũthenya, na aĩle kwĩka ata nĩ kana atetheke nĩ kĩla ũkwĩmanyĩsya?
10 Mũmanyĩwʼa no atetheke mũno eeka maũndũ amwe e weka kĩla mũthenya, eka o kwĩmanyĩsya na mwalimũ wake kĩla kyumwa. Nĩwaĩle kũeaa ngewa na Yeova. Atonya kwĩka ũu ata? Nĩ kwa kũmwĩthukĩĩsya na kũneena nake. No ethukĩĩsye Ngai kwa kũsoma Mbivilia kĩla mũthenya. (Yos. 1:8; Sav. 1:1-3) Mwonyʼe ũndũ ũtonya kũtũmĩa “Mũvango wa Kũsoma Mbivilia” ũla wĩ nthĩnĩ wa jw.org.e Na nĩ kana atetheke vyũ nĩ kĩla ũkwĩmanyĩsya, mwĩkĩe vinya asũanĩe kĩla Mbivilia ĩkũmũmanyĩsya ĩũlũ wa Yeova, na ũndũ ũtonya kũtũmĩa kĩla ũkwĩmanyĩsya thayũnĩ wake.—Meko 17:11; Yak. 1:25.
11. Mũmanyĩwʼa atonya kwĩka ata amanye kũvoya nesa, na nĩkĩ nĩ ũndũ wa vata amũvoyae Yeova kĩla mũthenya?
11 Ĩkĩa mũmanyĩwʼa waku vinya aneenae na Yeova kwĩsĩla mboya kĩla mũthenya. Voyaa kuma ngoonĩ mũyambĩĩa kwĩmanyĩsya na mũiminĩĩa, na ũimũweta mboyanĩ isu. Eethukĩĩsya mboya syaku, kĩu no kĩmũtetheesye amanye kũmũvoya Yeova Ngai kuma ngoonĩ, na ayĩka ũu ĩsyĩtwanĩ ya Yesũ Klĩsto. (Mt. 6:9; Yoa. 15:16) Kwasũanĩa ũndũ kũsoma Mbivilia kĩla mũthenya (kũmwĩthukĩĩsya Yeova) na kũvoya (kũneena na Yeova) kũtonya kũmũtetheesya mũno wĩana amũthengeee Ngai! (Yak. 4:8) Mũmanyĩwʼa waku eethĩwa na kĩmanyĩo kya kwĩkaa maũndũ asu, kĩu kĩkamũtetheesya ose ĩtambya yĩngĩ yĩtonya kũtuma eyumya na aivatiswa.
MŨTETHEESYE ETHĨWE NA NGWATANĨO NZEO NA YEOVA
12. Mwalimũ atonya kũtetheesya ata mũmanyĩwʼa wake ethĩwe na ngwatanĩo nzeo na Yeova?
12 Kĩla mũmanyĩwʼa ũkwĩmanyĩsya kĩyaĩle kũlika kĩlĩkonĩ ve voka, ĩndĩ nĩkyaĩle kũlika ngoonĩ. Nĩkĩ? Nũndũ ngoo sitũ nĩsyo itũsukumaa tũtũmĩe kĩla tweemanyĩsya. Yesũ nĩwamanyĩasya andũ maũndũ maingĩ, namo nĩmatanĩaa kwĩmanyĩsya. Ĩndĩ andũ aingĩ mamũatĩĩaa nũndũ nĩwakiitaa ngoo syoo. (Luka 24:15, 27, 32) Mũmanyĩwʼa waku nĩwaĩle kũmanya kana Yeova e vo, no ethĩwe na ngwatanĩo nzeo nake, na no amwone ta Ĩthe wake, Ngai wake, na Mũnyanyae. (Sav. 25:4, 5) Mũyĩmanyĩsya, tata ũmũelesye nguma sya Ngai witũ. (Kuma 34:5, 6; 1 Vet. 5:6, 7) Ĩka ũu kĩla ĩvinda o na ethĩwa mwĩĩmanyĩsya ĩũlũ wa kyaũ. Mũtetheesye one ũndũ Yeova ũtwendete, ũtwĩkaa nesa, na ũtwĩwʼĩaa ĩnee. Yesũ aisye kana “mwĩao ũla mũnene na wa mbee” nĩ ‘kũmwenda Yeova Ngai witũ.’ (Mt. 22:37, 38) Kwoou, tata ũtetheesye mũmanyĩwʼa waku amwende Yeova.
13. Nengane ngelekanyʼo ĩkwonanyʼa ũndũ ũtonya kũtetheesya mũmanyĩwʼa emanyĩsye nguma sya Yeova.
13 Ũiea ngewa na mũmanyĩwʼa waku, mũelesye nĩkĩ ũmwendete Yeova mũno. Kĩu no kĩmũtetheesye kũmanya kana o nake no atwʼĩke mũnyanyae na aimwenda. (Sav. 73:28) Kwa ngelekanyʼo, nĩvethĩwa ve ndeto itũmĩĩtwe ĩandĩkonĩ kana ĩvukunĩ yĩla mũkwĩmanyĩsya ieleetye ũndũ mũna ĩũlũ wa wendo wa Yeova, ũĩ wake, ũsili wake wa katĩ, kana vinya wake, iũkiita ngoo yaku? Onyʼa mũmanyĩwʼa waku ndeto isu, na ũimũelesya kana kĩu nĩ kĩndũ kĩmwe kĩtumaa ũmwenda Ĩthe witũ wa ĩtunĩ. Ĩndĩ ve ũndũ ũngĩ mũmanyĩwʼa wa Mbivilia waĩle kwĩka nĩ kana avatiswe.
MWĨKĨE VINYA AENDAE MAŨMBANONĨ MAITŨ
Ĩkĩa mũmanyĩwʼa vinya ambĩĩe kũendaa maũmbanonĩ ate kweteela! (Sisya kalungu ka 14-15)
14. Ĩandĩko ya Aevelania 10:24, 25 yĩwetete ũndũ wĩva ĩũlũ wa maũmbano ũtonya kũtetheesya mũmanyĩwʼa eke maendeeo?
14 Ithyonthe twendaa amanyĩwʼa maitũ mavatiswe. Ũndũ ũmwe wa vata tũtonya kwĩka tũmatetheesye nĩ kũmekĩa vinya maendae maũmbanonĩ ma kĩkundi. Alimũ amwe me na ũtũĩka maasya kana amanyĩwʼa ala mambĩĩa kũthi maũmbanonĩ mate kweteela, mekaa maendeeo mĩtũkĩ. (Sav. 111:1) Nũndũ wa ũu, alimũ amwe maeleasya amanyĩwʼa moo kana kĩla mekwĩmanyĩsya vamwe kĩitoetye, ĩndĩ kũthi maũmbanonĩ no kũmatetheesye kwĩmanyĩsya maũndũ maingangĩ. Soma Aevelania 10:24, 25 na mũmanyĩwʼa waku, na ũimũelesya ũndũ ũtonya kũtetheka athi maũmbanonĩ. Mwonyʼe vitio yĩ na kyongo, Nĩ Kyaũ Kĩendeeaa Nyũmbanĩ ya Ũsumbĩ?f Na ĩndĩ ũimwĩkĩa vinya aendae maũmbanonĩ ateũtĩĩa.
15. Twaĩle kwĩka ata twĩkĩe mũmanyĩwʼa vinya aendae maũmbanonĩ ateũtĩĩa?
15 Waĩle kwĩka ata ethĩwa mũmanyĩwʼa waku ndaakinya ũmbano o na ũmwe, kana aendaa aitĩĩa? Mũelesye wĩ mũtanu kĩndũ ũneemanyĩisye maũmbanonĩ. Kĩu no kĩmũtethye mũno kwĩ o kũmũthokya. Mũnenge ĩkaseti ya Mũsyaĩĩsya yĩla yĩũtũmĩwa maũmbanonĩ, kana Kavuku ka Ũmbano wa Mwĩkalĩle wa Aklĩsto. Mwonyʼe kĩla kĩkaneenewa ũmbanonĩ ũla ũatĩĩe, na ũimũkũlya aũtavye kĩla ũkwĩwʼa kĩimwendeesya mũno. Ndwĩsa kũelekanyʼa maũndũ ala mũmanyĩwʼa waku ũtonya kwĩwʼa na kwona athi maũmbanonĩ ya mbee na ala ũtonya kwĩwʼa kana kwona ndĩninĩ ĩngĩ o na yĩva. (1 Ako. 14:24, 25) Athi maũmbanonĩ akakomana na andũ ũtonya kũatĩĩa ngelekanyʼo syoo na maimũtetheesya eke maendeeo nginya avatiswe.
16. Twaĩle kwĩka ata tũtetheesye mũmanyĩwʼa wa Mbivilia avatiswe, na twĩĩmanyĩsya kyaũ ĩsomonĩ yĩla yĩatĩĩe?
16 Tũtonya kwĩka ata tũtetheesye amanyĩwʼa ma Mbivilia mavatiswe? No tũtetheesye kĩla mũmanyĩwʼa one kwĩmanyĩsya kwĩ kwa vata twamwĩkĩa vinya emanyĩasye kĩla kyumwa, na ayĩyũmbanasya nesa tũtanamba kwĩmanyĩsya. O na ĩngĩ, no tũmwĩkĩe vinya aeae ngewa na Yeova kĩla mũthenya na ayĩthĩwa na ngwatanĩo nzeo nake. Na eka ũu, twaĩle kũthangaasya amanyĩwʼa maitũ maendae maũmbanonĩ ma kĩkundi. (Sisya ĩsandũkũ yĩ na kyongo, “Kĩla Amanyĩwʼa Maĩle Kwĩka Nĩ Kana Mavatiswe.”) Ĩndĩ o tondũ ĩsomo yĩla yĩatĩĩe yĩkũelesya, ve maũndũ angĩ atano mwalimũ waĩle kwĩka atetheesye mũmanyĩwʼa avatiswe.
WATHI 76 Wĩwʼaa Ata Ĩla Ũũtavanyʼa?
a Kũmanyĩsya mũndũ kĩndũ nĩ kũmũtetheesya “asũanĩe na ayĩka maũndũ kwa nzĩa yĩ kĩvathũkanyʼo na ũndũ wĩkaa.” Ĩandĩko ya mwaka wa 2020 nĩ Mathayo 28:19. Ĩandĩko yĩu yĩthĩĩtwe yĩitũlilikanyʼa vata wa kũmanyĩsya andũ Mbivilia, na kũmatetheesya mavatiswe na maitwʼĩka amanyĩwʼa ma Yesũ Klĩsto. Ĩsomonĩ yĩĩ na yĩla yĩatĩĩe, nĩtũkwona ũndũ tũtonya kwaĩlangya ũtũĩka witũ wĩanĩ ũũ wa vata.
b MAELESYO MA NDETO IMWE: Ethĩwa nĩwĩmanyĩasya na mũndũ ũteũtĩĩa na ũatĩĩe mũvango mũna, ũsu nĩ mũmanyĩwʼa wa Mbivilia. No wambĩĩe kũmũtala ta mũmanyĩwʼa mweemanyĩsya kelĩ ĩtina wa kũmwonyʼa ũndũ mũkemanyĩasya, na ethĩwa ndwĩ na nzika kana nĩmũkũendeea kwĩmanyĩsya.
c O na ĩngĩ, masomo aa me na maũndũ matonya kũtũtetheesya maumĩtwʼe kĩlungunĩ kĩ na kyongo, “Kuongoza Mafunzo ya Biblia Yenye Maendeleo,” kĩla kyeethĩawa nthĩnĩ wa Ũthũkũmi Witũ wa Ũsumbĩ (Kĩswaili) kuma Mwei wa 7, 2004, nginya Mwei wa 5, 2005.
d Ĩloele vitio ya ndatĩka inya yĩ na kyongo, Kũtetheesya Amanyĩwʼa Maitũ Kwĩyũmbanyʼa. Nthĩnĩ wa JW Library®, enda vala vaandĩkĩtwe MEDIA > OUR MEETINGS AND MINISTRY > IMPROVING OUR SKILLS.
e Enda vala vaandĩkĩtwe MOMANYĨSYO MA MBIVILIA > SYĨNDŨ SYA KŨŨTETHEESYA WĨMANYĨSYE MBIVILIA.
f Nthĩnĩ wa JW Library®, enda vala vaandĩkĩtwe MEDIA > OUR MEETINGS AND MINISTRY > TOOLS FOR THE MINISTRY.