Visa wa ngyukwaa na kĩla kĩtambaa kyaĩ ĩũlũ wayo
1922—Myaka Ĩana Mĩvĩtu
‘NGAI nũtũnengae kũkĩlya kwĩsĩla Yesũ Klĩsto.’ (1 Ako. 15:57, King James Version) Ndeto isu nĩsyo syaĩ ĩandĩko ya mwaka wa 1922, na nĩsyaĩkĩĩthisye Amanyĩwʼa ma Mbivilia kana Yeova ndakaleaa kũmaathima mekala me aĩkĩĩku. Na vate nzika, mwakanĩ ũsu Yeova nĩwaathimie atavanyʼa asu nũndũ wa kĩthito kyoo. Nĩwamaathimie yĩla mambĩĩie kũtumbĩthya na kũkwatanyʼa mavuku moo na kũtũmĩa letiũ kũnyaĩĩkya ũwʼo wa Ũsumbĩ. Mwaka wa 1922 wangĩĩe kũthela, Yeova nĩwoonanisye ũtheinĩ kana nĩwaendeee kũathima andũ make. Amanyĩwʼa ma Mbivilia nĩmaendie ũmbanonĩ mũnene waĩ wa mwanya mũno, ũla weekĩiwe Cedar Point, Ohio, Amelika. Kĩndũ kĩmwe kĩtetheesye ũseũvyo wa Yeova kwĩanĩsya maũndũ ala wĩanĩĩtye kũvika ũmũnthĩ nĩ kĩla kyaendeeie ũmbanonĩ ũsu.
“WONI WATŨTANĨTHISYE NA WATŨSENGYʼA”
O ũndũ ana-a-asa maendeeie kũtavanyʼa na kĩthito, nowʼo kwaendeeie kwĩthĩwa na vata mũnene wa mavuku. Ana-a-asa ma Mbetheli ya Brooklyn nĩmatumbĩthasya makaseti, ĩndĩ meethĩawa mekwatĩtye kambunĩ sya kũtumbĩthya mavuku imatumbĩthĩsye ala me kava mbũũmu. Ĩndĩ ĩvinda yĩmwe, kambunĩ ĩla meekwatĩtye ĩmatumbĩthĩsye mavuku ma kũtavanyʼa yaminie myei mingĩ ĩteũtumbĩthya matoetye. Kwoou Mwana-a-asa Rutherford nĩwakũlilye Robert Martin, ũla waũngamĩe vala tweetumbĩthĩasya mavuku, kana twaĩ tũtonya kwĩtumbĩthĩsya mavuku maitũ ene.
Vala twaseũvĩasya mavuku Concord Street, Brooklyn, New York
Mwana-a-asa Martin aisye: “Woni ũsu nĩwatũtanĩthisye na watũsengyʼa nũndũ kĩu kyoonanasya kana yaĩ no nginya tũvingũe vandũ va kwĩkĩaa maũndũ onthe ala mekawa nĩ kana mavuku maumĩthwʼe.” Ana-a-asa nĩmakomboie nyũmba yaĩ 18 Concord Street, Brooklyn, na mamantha mĩio yonthe ĩla yendekaa.
Ti andũ onthe maatanĩthwʼa nĩ mũvango ũsu mweũ. Kwa ngelekanyʼo, mũnene wa kambunĩ ĩla yatũtumbĩthĩasya mavuku nĩwatũthokeie. Aisye: “Mũendie mwathooa masinĩ ila nzeo vyũ sya kũtumbĩthya, ĩndĩ vai ũmwe wenyu wĩsĩ kũitũmĩa. Myei nthanthatũ ĩithela mwĩĩthwa mũitwʼĩkĩthĩtye ilai.”
Mwana-a-asa Martin aisye: “Kĩu wawetaa kyaĩ kĩtonya kwoneka ta kya wʼo, ĩndĩ kĩla woolĩtwe nĩ kana Mwĩaĩi eethĩawa vamwe naitũ mavinda onthe.” Mwana-a-asa ũsu awetie wʼo. Ĩtina wa kavinda kanini, masinĩ sitũ syaumĩthasya mavuku 2,000 kwa mũthenya.
Ana-a-asa maũngye ũtee wa masinĩ syoo sya kũtumbĩthya mavuku
KŨVIKĨA ANDŨ AINGĨ NA LETIŨ
O na kau andũ ma Yeova nĩmatumbĩthasya mavuku amwe moo, nĩmatwie kũtũmĩa nzĩa nzaũ ya kũnyaĩĩkya ũvoo mũseo, nayo nĩ letiũ. Wakyumwa wa Matukũ 26, Mwei wa 2, 1922, masaa ma mũthenya, Mwana-a-asa Rutherford nĩwaumisye ũvoo letiũnĩ ya mbee kĩsesenĩ kyeetawa KOG, kĩla kyaĩ Los Angeles, California, Amelika. Aumisye ũvoo waĩ na kyongo, “Andũ Milioni Mbingĩ Ala me Thayũ Ũmũnthĩ Maikakwʼa Nongi.”
Andũ ta 25,000 nĩmethukĩĩisye ũvoo ũsu. Amwe moo nĩmatũmie valũa matũngĩte mũvea. Valũa ũmwe watũmiwe nĩ Willard Ashford, ũla wekalaa Santa Ana, California. Nĩwatũngĩie Mwana-a-asa Rutherford mũvea nũndũ wa ũvoo ũla waumisye wa “kũtanĩthya na wa kwendeesya.” Na ĩndĩ ongela kwasya: “Nĩnaĩ na andũ atatũ awau nyũmba matanaĩ matonya kumaala, na kwoou ta keka ndũneetũmĩa nzĩa ĩsu tũyĩthĩwa tũneekwĩwʼa, o na keka ũnaĩ nyũmba ĩla yĩ vakuvĩ naitũ.”
Maũvoo maingĩ nĩmaumiwʼe syumwanĩ ila syaatĩĩe. Mwaka ũithela, ĩkaseti ya The Watch Tower yatalĩthisye kana “andũ ta 300,000 nĩmethukĩĩisye ũvoo kamemenĩ.”
Amanyĩwʼa ma Mbivilia nĩmeekĩiwe vinya nĩ livoti ila makwataa, na kwoou nĩmatwie kwaka kĩsese kya letiũ kĩsionĩ kĩtaĩ vaasa na Mbetheli ya Brooklyn, kyaĩ vandũ vetawa Staten Island. Kĩsese kĩu kyeetawa WBBR. Myakanĩ ĩla yaatĩĩe makĩtũmĩie kũnyaĩĩkĩsya andũ aingĩ mũno ũvoo wa Ũsumbĩ.
“ADV”
Ĩkaseti ya The Watch Tower ya 15/06/1922, nĩyawetie kana kũkeethĩwa na ũmbano mũnene Matukũ 5 nginya 13, Mwei wa 9, 1922, Cedar Point, Ohio. Matukũ asu mavika, Amanyĩwʼa ma Mbivilia maĩ na mea maingĩ ma kũmanya kĩla kĩũneenewa ũmbanonĩ ũsu.
Ũvoonĩ wa mbee ũla Mwana-a-asa Rutherford waumisye eeie ĩkomano atĩĩ: “Ndi na nzika o na vanini kana Mwĩaĩi . . . nũkũathima ũmbano ũũ na aiĩkĩĩthya kana nĩvaumwʼa ũkũsĩ mũnene ũtaamba kumwʼa ĩũlũ wa nthĩ.” Ala maumisye maũvoo ũmbanonĩ ũsu nĩmaneeneie ĩngĩ na ĩngĩ vata wa kũtavanyʼa.
Ĩkomano ya ala maĩ ũmbanonĩ mũnene wa 1922, Cedar Point, Ohio
Na ĩndĩ Wakatano wa Matukũ 8, Mwei wa 9, andũ ta 8,000 nĩmavikie nyũmbanĩ ĩla yoombanĩawa, na meeteela na mea vyũ ũvoo wa Mwana-a-asa Rutherford. Meekwatasya nũkũelesya kĩla kyoonanawʼa nĩ nthoo “ADV” ila syaĩ tũthangũnĩ twa kũmathokya. Mekala nthĩ, amwe moo mailea kwĩthĩwa moonie kĩtambaa kĩnene kĩla kyalingĩtwe na kĩkoveewa nesa ĩũlũ wa ngyukwaa. Arthur Claus, ũla wookie ũmbanonĩ ũsu aumĩte Tulsa, Oklahoma, Amelika, nĩwamanthie kĩvĩla vandũ waĩ atonya kwĩwʼa nesa. Ũndũ ũsu ndwaĩ laisi nũndũ ĩvindanĩ yĩu kũyaĩ maikulovoni kana sivika sya kwongelanga wasya.
“Twateete kũtũ vyũ tũikavĩtwe nĩ ndeto o na ĩmwe”
Nĩ kana vaikethĩwe kĩndũ kĩtonya kũvĩngĩĩsa ũvoo wa Mwana-a-asa Rutherford, mwene kĩvĩla nĩwatangaasie kana ala maseleetwe mayĩĩtĩkĩlwʼa kũlika vala voombanĩwe ũvoo ũsu ũendeee. Saa 3:30 kwakya, Mwana-a-asa Rutherford nĩwambĩĩisye ũvoo wake kwa kũweta ndeto ii sya Yesũ syĩ Mathayo 4:17: “Ũsumbĩ wa ĩtu nĩ mũthengeeu.” (King James Version) Aisye ũũ aineenea ũndũ andũ makewʼa ĩũlũ wa Ũsumbĩ ũsu: “Yesũ awetie kana ĩvinda ya kwĩthĩwa vo kwake yavika, akambĩĩsya wĩa wa kũketha andũ, vala ũkeyũmbanĩsya aatĩĩi make ma wʼo na aĩkĩĩku.”
Mwana-a-asa Claus, ũla wekalĩte vala voombanĩwe, aisye: “Twateete kũtũ vyũ tũikavĩtwe nĩ ndeto o na ĩmwe.” Ĩndĩ atataĩĩe, nĩwambĩĩie kwĩwʼa naĩ na weethĩa no nginya aumaalũke. Ookĩlile ate kwenda aumaala nza o esĩ nesa ndeathũkĩwa alike ĩngĩ.
Ĩtina wa ndatĩka mbũthũ, nĩweewie kavaa. Aisye kana asyokete vala voombanĩwe eewie andũ makũnanga moko mũno. Kĩu kyatumie asanzamũka mũno na enda kũmanya kĩla kyaendeee! Na kwoou atwie kana ethĩwa kũlĩsa kĩalanĩ nĩkwʼo kwaĩ kũtonya kũmũtetheesya ethukĩĩsye ũvoo ũsu ũseũvĩte ũu, nũkwĩka ũu. Ĩvinda yĩu Mwana-a-asa Claus aĩ na myaka 23, na nĩwakwatie vandũ ũtonya kũlĩsĩla avike kĩalanĩ. Avika kĩalanĩ, oonie ndĩlĩsya sya kũlikya kyeni syĩ mbingũku. Yĩla waithengeeie eethĩie “wasya wĩ sawa vyũ.”
Ĩndĩ ndaĩ weka kĩalanĩ. Anyanyae amwe maĩ vau. Ũmwe woo aĩ Frank Johnson, na nĩweekalatile athi vala ve Arthur na amũkũlya, “Wĩ na kavyũ koĩ ngusunĩ?”
Arthur amũsũngĩie amwĩa, “Ĩĩ, nĩ nako.”
Nĩvo ĩndĩ Frank wamwĩie: “Mwa nue ũsũngĩo wa mboya sitũ. Nĩwene kĩndũ kĩĩ kĩlingĩtwe? Nĩ kĩtambaa kyoveewe mĩsumaanĩ ĩno. Mwĩthukĩĩsye Judgea nesa. Na ĩndĩ weewʼa asya, ‘Tavanyʼai, tavanyʼai,’ tila makanda aa ana.”
Kwoou Arthur nĩwoosie kavyũ, na e vamwe na ala angĩ mekala meteele saa ivike. Ĩtina wa kavinda o kanini, Mwana-a-asa Rutherford nĩwavikie kĩlungunĩ kĩla kya vata vyũ kya ũvoo wake. Mwana-a-asa Rutherford asanzamũkie mũno nginya weethĩa akilyĩ kwalĩlĩka aiweta ndeto ii: “Ĩthĩwai ngũsĩ ndĩkĩĩku na sya wʼo sya Mwĩaĩi. Endeeai kũkita nginya Mbaviloni ĩminwe vyũ. Tavanyʼai ũvoo kĩla vandũ. Nthĩ no ĩmanyaa kana Yeova nĩ Ngai na kana Yesũ Klĩsto nĩ Mũsumbĩ wa asumbĩ na Mwĩaĩi wa eaĩi. Ũũ nĩ mũthenya mũnene mũno. Sisyai, Mũsumbĩ nũsumbĩkĩte! Ninywʼĩ mũnyuvĩtwe mũnyaĩĩkye ũvoo ĩũlũ wake. Kwoou tavanyʼai, tavanyʼai, tavanyʼai, ĩũlũ wa Mũsumbĩ na Ũsumbĩ wake!”
Arthur aisye yĩla we na ala angĩ matilile makanda, kĩtambaa kyalingũkile kyonthe nesa vyũ vate vandũ kĩũkwama. Kĩtambaa kĩu kyaandĩkĩtwe: “Tavanyʼai Ĩũlũ wa Mũsumbĩ na Ũsumbĩ Wake.” Ndeto isu syoosanĩte na nthoo “ADV” ila andũ moonete. (Nthoo “ADV” syaumanĩte na ndeto ya Kĩsũngũ “advertise” ĩla yonanasya kũtavanyʼa kana kumya ũkũsĩ.)
WĨA WA VATA
Ũmbano ũla weekĩiwe Cedar Point nĩwatetheeisye ana-a-asa kũtũnga ilĩko syoo wĩanĩ ũla wa vata vyũ wa kũtavanyʼa ũvoo wa Ũsumbĩ, na ala maĩ na veva wa kwĩyumya nĩmatanĩie kwĩka ũu. Mwana-a-asa ũmwe waĩ kolovota (ũmũnthĩ metawa mavainia) kuma Oklahoma, Amelika, aandĩkie: “Kĩsio kĩla twatavanasya kĩ vala venzawa makaa ma mwaki, na andũ ku nĩ ngya mũno.” Aisye kana kaingĩ andũ meewʼa ũvoo ũla waĩ ĩkasetinĩ ya Golden Age “nĩmaĩaa.” O na aisye ũũ: “Nĩ ũathimo mũnene kũmakiakisya.”
Amanyĩwʼa ma Mbivilia nĩmamanyie kana ndeto ii sya Yesũ syĩ Luka 10:2 nĩ sya vata mũno: “Ngetha nĩ nene, ĩndĩ atethya ma wĩa nĩ anini.” Na kwoou mwaka ũsu ũithela, nĩmeeyũmbanĩtye vyũ kũtavanyʼa ũvoo wa Ũsumbĩ kĩla vandũ.
a Mavinda amwe Mwana-a-asa Rutherford eetawa “Judge” nũndũ nĩwathũkũmaa mavinda amwe ta mũsili kĩsionĩ kya Missouri, Amelika.