Ũndũ Tũtonya Kũendeea Kwendana Mũnango

1-2. (a) Nĩkĩ mũtũmwa Vaulo waisye nguma ya wendo nĩyo nguma ĩla ‘nene’? (b) Twĩneenea makũlyo meva?

YĨLA mũtũmwa Vaulo waneeneaa mũĩkĩĩo, wĩkwatyo, na wendo, aminĩĩie na kwasya kana “kĩla kĩnene katĩ [wa nguma isu] nĩ wendo.” (1 Ako. 13:13) Nĩkĩ waisye ũu? Nũndũ ĩvinda yũkĩte tũikendeka twĩthĩwe na mũĩkĩĩo ĩũlũ wa mawatho ma Ngai ma kũtwʼĩkĩthya maũndũ meũ kana wĩkwatyo wa kwona mawatho asu maianĩa, nĩkwĩthĩwa makeethĩwa maminĩte kwĩanĩa. Ĩndĩ mavinda onthe tũkendekaa tũmwende Yeova na andũ ala angĩ. Eka ũu, tũkaendeea kũmenda ĩ ya mũno tene na tene.

² Nũndũ kĩla ĩvinda tũkendekaa twĩthĩwe na wendo, nĩtũũsũanĩa makũlyo atatũ. Mbee, nĩkĩ twaĩle kwendana? Kelĩ, tũtonya kwonanyʼa ata kana nĩtwendanĩte? Na katatũ, tũtonya ata kũendeea kwendana mũnango?

NĨKĨ TWAĨLE KWENDANA?

3. Twĩ na itumi syĩva sya kwendana?

³ Nĩkĩ nĩ ũndũ wa vata twendane? Yĩla twoonanyʼa nĩtwendete ana-a-asa maitũ, twĩthĩawa tũyĩĩkĩĩthya kana twĩ Aklĩsto ma wʼo. Yesũ eeie atũmwa make atĩĩ: “Mweeka ũu andũ onthe makamanya kana mwĩ amanyĩwʼa makwa—ethĩwa mũkeethĩwa na wendo katĩ wenyu.” (Yoa. 13:35) O na ĩngĩ, kwenda ala angĩ nĩkũtumaa twĩthĩwa na ngwatanĩo. Vaulo aisye kana wendo “nĩwʼo ũkwatanasya andũ vyũ makethĩwa na ngwatanĩo ndũmu.” (Ako. 3:14) Ĩndĩ ve o ũndũ ũngĩ wa vata waĩle kũtuma twendana. Mũtũmwa Yoana aandĩkĩie athaithi ala angĩ ũũ: “Mũndũ o na wĩva ũla ũmwendaa Ngai no nginya amwende mwana-a-asa wake.” (1 Yoa. 4:21) Kwoou yĩla twoonanyʼa nĩtwendanĩte, twĩthĩawa tũyĩĩkĩĩthya kana nĩtũmwendete Ngai.

4-5. Nengane ngelekanyʼo ĩkwonanyʼa ũndũ kũmwenda Ngai kũkonanĩtye na kwenda ala angĩ.

⁴ Nĩ kwa nzĩa yĩva kũmwenda Ngai kũkonanĩtye mũno na kwenda ana-a-asa na eĩtu-a-asa maitũ? Kwa ngelekanyʼo, kwasũanĩa ngwatanĩo ĩla yĩthĩawa vo katĩ wa ngoo sitũ na mamutha ala angĩ ma mwĩĩ. Yĩla ndakĩtalĩ wavinyĩĩa mwĩkiva ũla wĩ kĩlaalawanĩ, ethĩawa atonya kũmanya kana ngoo yitũ yĩ na thĩna ethukĩĩsya ũndũ ĩkũnĩte. Kĩu kĩtũmanyĩsya kyaũ?

⁵ O tondũ ndakĩtalĩ ũtonya kũmanya ethĩwa ngoo yitũ yĩ na mathĩna kana ndĩ namo ethukĩĩsya ũndũ ĩkũnĩte, nowʼo o naitũ tũtonya kũmanya ũndũ tũmwendete Ngai mũno wĩana twasisya ũndũ twendete ala angĩ. Yĩla twamanya kana nĩtũekete kwenda athaithi ala angĩ ta tene, kĩu no kĩthĩwe kĩyonanyʼa kana nĩtũekete kũmwenda Ngai ũndũ tũnamwendete. Ĩndĩ kĩla ĩvinda twamonyʼa kana nĩtũmendete, kĩu kĩthĩawa kĩyonanyʼa kana nĩtũmwendete Ngai mũno.

6. Nĩkĩ twaĩle kũthĩnĩka ethĩwa nĩtũekete kwenda ana-a-asa na eĩtu-a-asa ta tene? (1 Yoana 4:​7-9, 11)

⁶ Nĩtwaĩle kũthĩnĩka ethĩwa nĩtũekete kwenda ana-a-asa na eĩtu-a-asa mũno ta tene. Nĩkĩ? Nũndũ kĩu kĩonanyʼa ngwatanĩo yitũ na Yeova yĩ mũisyonĩ. Mũtũmwa Yoana oonanisye ũu ũtheinĩ yĩla watũlilikanilye ũũ: “Ũla ũtamwendete mwana-a-asa wake, ũla ũmwonete, ndatonya kũmwenda Ngai, ũla ũtaamwona.” (1 Yoa. 4:20) Twĩĩmanyĩsya kyaũ? Yeova endeeawʼa nithyĩ o ethĩwa ‘nĩtwendanĩte.’—Soma 1 Yoana 4:​7-9, 11.

TŨTONYA KWONANYʼA ATA KANA NĨTWENDANĨTE?

7-8. Nĩ maũndũ ta meva tũtonya kwĩka tũkonanyʼa kana nĩtwendanĩte?

⁷ Ndetonĩ ya Ngai nĩtũlilikanĩtwʼe mwĩao ũũ ĩngĩ na ĩngĩ: ‘Endanai.’ (Yoa. 15:​12, 17; Alo. 13:8; 1 Ath. 4:9; 1 Vet. 1:22; 1 Yoa. 4:11) O na vailye ũu, wendo nĩ kĩndũ kĩthĩawa ngoonĩ, kana mũndũnĩ witũ wa nthĩnĩ, na vai mũndũ ũtonya kũwona. Kwoou ala angĩ matonya kũmanya ata kana nĩtũmendete? No kwa kwĩwʼa ndeto sitũ na kwona meko maitũ.

⁸ Ve maũndũ maingĩ tũtonya kwĩka tũkonyʼa ana-a-asa na eĩtu-a-asa maitũ kana nĩtũmendete. Kwoona ngelekanyʼo imwe: “Neenaai wʼo kĩla mũndũ na mũtũi wake.” (Nzek. 8:16) “Ĩthĩwai . . . na mũuo katĩ wenyu.” (Mko. 9:50) Ĩthĩwai mũtongoetye “nthĩnĩ wa kũnengane ndaĩa.” (Alo. 12:10) “Thokanyʼai inywʼĩ kwa inywʼĩ.” (Alo. 15:7) “Endeeai . . . kũekeanĩa.” (Ako. 3:13) “Endeeai kũkuanĩa mĩio mĩito.” (Aka. 6:2) “Endeeai kũkiakianyʼa.” (1 Ath. 4:18) “Endeeai . . . kwakana inywʼĩ kwa inywʼĩ.” (1 Ath. 5:11) ‘Voyeanĩai.’—Yak. 5:16.

9. Nĩkĩ kũkiakisya angĩ nĩ nzĩa ya vata ya kũmonyʼa kana nĩtũmendete? (O na ĩngĩ, sisya visa.)

⁹ Ekai tũneenee ũndũ ũmwe ũwetetwe kalungunĩ kau kavĩta tũtonya kwĩka twonyʼe ala angĩ kana nĩtũmendete. Twĩneenea ndeto ii sya Vaulo: “Endeeai kũkiakianyʼa.” Nĩkĩ kũkiakisya angĩ nĩ nzĩa ya vata ya kũmonyʼa kana nĩtũmendete? Kwosana na ĩvuku yĩmwe yĩeleetye Mbivilia, ndeto “kũkiakianyʼa” ĩla Vaulo watũmĩie, yonanasya “kũũngama ũtee wa mũndũ ũmwĩkĩe vinya yĩla ũendeee kũngʼangʼana na thĩna mũna mũmũ.” Kwoou yĩla twakiakisya mwana-a-asa ũkũthĩna, twĩthĩawa tũimũtetheesya aũngame ĩngĩ na aiendeea kũmũthũkũma Yeova e mũĩkĩĩku. Na kĩla ĩvinda twamũkiakisya, twĩthĩawa tũyonanyʼa kana nĩtũmwendete.—2 Ako. 7:​6, 7, 13.

10. Kwĩthĩwa na ĩnee kũkonanĩtye ata na kũkiakianyʼa?

¹⁰ Kwĩthĩwa na ĩnee nĩkũkonanĩtye mũno na kũkiakianyʼa. Ata? Mũndũ wĩ ĩnee nĩwĩthĩawa na wendi wa kũkiakisya angĩ na nũmatetheeasya makausya. Kwoou twambaa kwĩwʼĩa mũndũ ĩnee nĩ kana tũmũkiakisye. Kwoona ũndũ Vaulo woonanisye kana Yeova atũkiakiasya nũndũ nũtwĩwʼĩaa ĩnee. Aeleisye kana Yeova nĩ “Ĩthe wĩ tei mwingĩ, na Ngai wa ũkiakisyo wʼonthe.” (2 Ako. 1:3) Vau, Vaulo atũmĩie ndeto “tei mwingĩ” kwonanyʼa ĩnee yĩla mũndũ wĩwʼĩaa angĩ. Kwoou Ngai etĩtwe Ĩthe, kana Mwambĩlĩlya, wa tei mwingĩ, kwonanyʼa ũndũ wĩwʼĩaa andũ ĩnee yingĩvĩte. Na ĩnee yĩu nĩyo yĩtumaa ‘atũkiakiasya matatwanĩ maitũ onthe.’ (2 Ako. 1:4) O tondũ kĩwʼũ kĩtheu kyumĩte mbulutinĩ kĩvuũkasya mũndũ wĩ na waũni, nowʼo Yeova ũtumaa tũusya na akatũkiakisya yĩla twĩ mathĩnanĩ. Tũtonya kũatĩĩa ngelekanyʼo ya Yeova ata ya kwĩwʼĩa ala angĩ ĩnee na kũmakiakisya? Ũndũ ũmwe tũtonya kwĩka nĩ kwĩthĩwa na nguma ila itonya kũtũtetheesya twĩthĩwe tũilye ũu. Nĩ nguma ta syĩva?

11. Kwosana na Akolosai 3:12 na 1 Vetelo 3:​8, nĩ nguma ingĩ syĩva itumaa twĩthĩwa na wendo ũla ũtonya kũtũtetheesya tũkiakisye angĩ?

¹¹ Nĩ kyaũ kĩtonya kũtũtetheesya twĩthĩwe na wendo ũla ũtonya kũtuma ‘tũendeea kũkiakianyʼa’ mũthenya kũthi ũla ũngĩ? Twaĩle kwĩthĩwa na nguma ta kwĩwʼanĩa tei, wendo wa ana-a-asa, na ũseo. (Soma Akolosai 3:12; 1 Vetelo 3:8.) Nguma isu itonya kũtũtethya ata? Yĩla tweewʼĩa angĩ ĩnee na tweethĩwa na nguma ingĩ ta isu, kĩu nĩkĩtumaa twĩthĩwa na wendi mwingĩ wa kũmakiakisya yĩla meũthĩna. Na o tondũ Yesũ waisye, “kĩla kyusũĩte ngoonĩ nĩkyo kanywʼa ũneenaa. Mũndũ mũseo aumasya syĩndũ nzeo kuma syĩndũnĩ syake nzeo ila wiĩte.” (Mt. 12:​34, 35) Kwa wʼo, ũndũ ũmwe mũnene twĩkaa twonanyʼe nĩtwendete ana-a-asa na eĩtu-a-asa maitũ nĩ kũmakiakisya yĩla meũthĩna.

TŨTONYA ATA KŨENDEEA KWENDANA MŨNANGO?

12. (a) Nĩkĩ twaĩle kwĩthĩwa twĩ metho? (b) Yu twĩneenea ĩkũlyo yĩva?

¹² Ithyonthe twĩenda ‘kũendeea kwendana.’ (1 Yoa. 4:7) Ĩndĩ nĩ ũndũ wa vata tũlilikane ũkanyʼo ũũ Yesũ watũnengie: “Wendo wa aingĩ ũkavoa.” (Mt. 24:12) Yesũ ndaasya amanyĩwʼa make aingĩ makaeka kwendana. Ĩndĩ awetaa kana nĩtwaĩle kũendeea kwĩkala twĩ metho nĩ kana andũ ala matũthyũlũlũkĩte maikatume tũeka kwonyʼa ala angĩ kana nĩtũmendete. Twĩ na kĩu kĩlĩkonĩ, ekai tũneenee ĩkũlyo yĩĩ ya vata: Ve ũndũ tũtonya kwĩka tũkamanya kana nĩtwendete ana-a-asa maitũ mũno?

13. Nĩ kyaũ kĩtonya kũtũtetheesya tũmanye kana nĩtwendete ana-a-asa maitũ mũno vyũ?

¹³ Ũndũ ũmwe tũtonya kwĩka tũmanye ũndũ twendete ala angĩ mũno wĩana nĩ kũsisya ũndũ tũthĩnĩkĩaa maũndũ amwe thayũnĩ witũ. (2 Ako. 8:8) Ũndũ ũmwe katĩ wa maũndũ asu ũwetetwe nĩ mũtũmwa Vetelo. Aĩtye: “Ĩndĩ mbee wa maũndũ onthe, ĩthĩwai na wendo mwingĩ katĩ wenyu, nũndũ wendo nũvwʼĩkaa naĩ mbingĩ.” (1 Vet. 4:8) Kwoou kĩla twĩkaa yĩla ana-a-asa maitũ matũvĩtĩsya kana twamanya mawonzu moo no kĩtũtetheesye kũmanya ũndũ tũmendete mũno wĩana.

14. Kwosana na 1 Vetelo 4:​8, nĩ wendo wa mũthemba wĩva tũkwenda kwĩthĩwa nawʼo? Nengane ngelekanyʼo.

¹⁴ Kwa ekai tũvindĩĩsye nesa ndeto sya Vetelo. Kalungunĩ ka mbee ka mũsoa wa 8 nũwetete wendo ũla twaĩle kwĩthĩwa nawʼo, nawʼo nĩ “wendo mwingĩ.” Ndeto “mwingĩ” ĩla Vetelo watũmĩie yonanasya “kũkoota kĩndũ.” Nako kalungu ka kelĩ nĩkonanĩtye ũndũ vaendaa tweethĩwa na wendo mwingĩ. Wendo ũsu nũvwʼĩkaa naĩ sya ana-a-asa maitũ. Kwasũanĩa mesa yĩ na masola ĩũlũ. Nĩ laisi ũkosa kĩtambaa na ũikĩtambũũkya nĩ kana kĩkoote vyũ kĩvwʼĩke masola onthe ala me mesanĩ ĩsu. O ta ũu, ethĩwa nĩtwendete ana-a-asa na eĩtu-a-asa maitũ mũno vyũ, no tũvwʼĩke, kana tũkamaekea, “naĩ mbingĩ,” ĩndĩ ti o ĩvĩtyo yĩmwe tu.

15. Ethĩwa nĩtwendete ana-a-asa maitũ mũno, tũkeekaa ata? (Akolosai 3:13)

¹⁵ Twaĩle kwenda athaithi ala angĩ mũno vyũ nginya ũkethĩa no tũmaekee mavĩtyo moo, o na ethĩwa twĩĩwʼa ũndũ ũsu wĩ vinya mũno. (Soma Akolosai 3:13.) Yĩla twaekea ala angĩ, twĩthĩawa tũyonanyʼa kana nĩtũmendete mũno na kana twĩenda kũmũtanĩthya Yeova. Nĩ kyaũ kĩngĩ kĩtonya kũtũtetheesya tũekee angĩ na tũieka kũthatwʼa na mĩtũkĩ nĩ maũndũ ala meeka?

16-17. Nĩ kyaũ kĩngĩ kĩtonya kũtũtetheesya tũikatinde tũsũanĩĩte tũmavĩtyo twa angĩ? Nengane ngelekanyʼo. (O na ĩngĩ, sisya visa.)

¹⁶ Tũngaa kĩlĩko kyaku maũndũnĩ maseo ala mekawa nĩ ana-a-asa na eĩtu-a-asa maku, ĩndĩ ti ala mathũku. Kwasũanĩa ngelekanyʼo ĩno. Kwakũna visa mũmbanĩte vandũ wĩ na ana-a-asa na eĩtu-a-asa. Nĩmũũtanĩa mũno kwĩthĩwa vamwe, na ĩndĩ mũitaanĩsya, ũikũna visa wenyu mwĩ inywʼonthe. O na eka ũu, ũikũna ingĩ ilĩ ũndũ ĩla ya mbee yuma naĩ. Yu wĩ na visa itatũ. Ĩndĩ visanĩ ũmwe, ũyĩthĩa ve mwana-a-asa ũtathekete. Ũtonya kwĩkana ata nawʼo? Ndũema kũũvuta nũndũ visanĩ ila ingĩ mwana-a-asa ũsu o vamwe na ala angĩ onthe nĩmathekete.

¹⁷ Ekai tũelekanyʼe visa ila twaia na maũndũ ala tũlilikanaa ĩũlũ wa angĩ. Mavinda maingĩ nĩtũlilikanaa maũndũ maseo twatanĩie vamwe na ana-a-asa na eĩtu-a-asa maitũ. Ĩndĩ twasye ve ĩvinda yĩmwe katĩ wa asu mwana-a-asa ũmwe kana o mwĩĩtu-a-asa wawetie kana eeka ũndũ wakũũmĩsya. Waĩle kwĩkana ata na ũndũ ũsu? Tyo waĩle kũũvuta kĩlĩkonĩ o ũndũ ũtonya kũvuta ũla visa? (Nth. 19:11; Aev. 4:32) No tũvote kũvuta kĩlĩkonĩ ũndũ ũsu mũnini tweekiwe nĩ mwana-a-asa witũ nũndũ ve maũndũ angĩ maingĩ maseo twatanĩie nake tũtonya kũlilikana . Asu nĩmo maũndũ ala tũkwenda kwiaa kĩlĩkonĩ na tũitũngaa mũvea nũndũ wamo.

NĨKĨ TWĨ NA VATA WA KWENDANA ŨMŨNTHĨ?

18. Nĩ maũndũ meva manene makonetye wendo twaneenea ĩsomonĩ yĩĩ?

¹⁸ Nĩkĩ twĩ na vata wa kũendeea kwendana mũnango? O tondũ twoona, twonanasya nĩtũmwendete Yeova yĩla twenda ana-a-asa na eĩtu-a-asa maitũ. Tũtonya kwonanyʼa ata kana nĩtwendete athaithi ala angĩ? Ũndũ ũmwe tũtonya kwĩka nĩ kũmakiakisya. Kwĩwʼĩa angĩ ĩnee kũkatũtetheeasya ‘tũendeee kũkiakianyʼa.’ Tũtonya ata kũendeea kwenda ala angĩ mũnango? Nĩ kwa kwĩka kyonthe kĩla tũtonya tũmaekee yĩla matũvĩtĩsya.

19. Nĩkĩ nĩ ũndũ wa vata ũmũnthĩ twonyʼe ala angĩ kana nĩtũmendete?

¹⁹ Nĩkĩ nĩ ũndũ wa vata ũmũnthĩ twonyʼe ala angĩ kana nĩtũmendete? Kwoona kĩtumi kĩĩ Vetelo wanenganie: “Mũthya wa maũndũ onthe nĩ mũthengeeu. Kwoou, . . . ĩthĩwai na wendo mwingĩ katĩ wenyu.” (1 Vet. 4:​7, 8) Nũndũ mũthya wa nthĩ ĩno nthũku nũthengeee mũno vyũ, nĩ kyaũ twĩsĩ no kĩkĩke? Yesũ athanie ũũ aineenea aatĩĩi make: “Mũkamenwa nĩ mbaĩ syonthe nũndũ wa ĩsyĩtwa yakwa.” (Mt. 24:9) Nĩ kana tũkĩlye vinya kĩmena kĩu, twaĩlĩte kwĩthĩwa na ngwatanĩo. Tweeka ũu, kĩthito kya Satani kya kũtũaanyʼa kĩkanywʼa kĩwʼũ nũndũ tũkwatanĩtwʼe nĩ wendo mwingĩ, ũla “ũkwatanasya andũ vyũ makethĩwa na ngwatanĩo ndũmu.”—Ako. 3:14; Avi. 2:​1, 2.