Ũndũ Ũtonya Kũkĩlya Vinya Nzika

1-2. (a) Nĩ nzika imwe syĩva athũkũmi ma Yeova matonya kwĩthĩwa nasyo? (b) Twĩneenea kyaũ ĩsomonĩ yĩĩ?

ITHYONTHE, o na twĩthĩwe twĩ na myaka ĩana ata, mavinda amwe nĩtũkwatawa nĩ nzika.a Kwa ngelekanyʼo, kwasũanĩa mwanake Ngũsĩ ũkwĩkũlya ethĩwa kwa wʼo Yeova nĩwendeeawʼa nĩwe. No ethĩwe na nzika kana nĩwaĩle kũvatiswa. Kana kwasũanĩa mwana-a-asa mũna wanyuvie kũvĩtya mbee ũthũkũmi wa Yeova thayũnĩ wake e wa mũika vandũ va kwĩmanthĩa mbesa mbingĩ. Yu nĩ mũkũũ na mbesa ila wĩ nasyo itoetye o kũũngamĩa mavata ma mũsyĩ wake. Kĩu no kĩtume aya nzika kana ũtwi wake waĩ mũseo. Kana kwakũna visa mwĩĩtu-a-asa mũkũũ na ũte na vinya mwingĩ. No ewʼe akwʼĩte ngoo nũndũ yu ndatonya kwĩka maũndũ ala weekaa tene. Ve ĩvinda waaĩkũlya makũlyo ta aa: ‘We Yeova nĩũũnganaa nakwa? Nĩwonaa maũndũ ala nĩyĩimĩte kwondũ wake? Kwa wʼo, o na yu nĩ wa vata methonĩ make?’

² Tũkaema kũsũngĩa makũlyo amwe ta asu, no tũeke kũmũĩkĩĩa Yeova kana o na tũkaeka kũmũthaitha. Ĩsomonĩ yĩĩ nĩtũkwona ũndũ kũvindĩĩsya myolooto ya Mbivilia kũtonya kũtũtetheesya ethĩwa twĩ na nzika kana (1) Yeova nĩwendeeawʼa nithyĩ, (2) motwi ala tweekie tene nĩ maseo, na (3) o na yu twĩ ma vata methonĩ ma Yeova.

ŨNDŨ ŨTONYA KŨMINA NZIKA ILA WĨ NASYO

3. Nĩ ũndũ ũmwe wĩva tũtonya kwĩka tũkamina nzika ila twĩ nasyo?

³ Ũndũ ũmwe tũtonya kwĩka tũkamina nzika ila twĩ nasyo nĩ kũsoma Ndeto ya Ngai nĩ kana tũkwate mosũngĩo ma makũlyo ala twĩ namo. Tweeka ũu, tũkeekĩwa vinya, tũkeana kĩ-veva, na tũkeethĩwa tũtonya ‘kũũngama na ũlũmu mũĩkĩĩonĩ.’—1 Ako. 16:13.

4. Tũtonya ata ‘kũosya maũndũ onthe’? (1 Athesalonika 5:21)

⁴ Soma 1 Athesalonika 5:21. Vau Mbivilia ĩtwĩkĩĩte vinya ĩkatwĩa “[tũosye] maũndũ onthe”? Ĩndĩ tũtonya kwĩka ũu ata? No tũĩkĩĩthye kana kĩla twĩsĩ nĩ kya wʼo twakĩsianĩsya na kĩla Mbivilia ĩwetete. Kwa ngelekanyʼo, kwasũanĩa ũla mwanake ũkwĩkũlya ethĩwa Yeova nũmwonaa e wa vata. We aĩlĩte o kwĩtĩkĩlana na ũndũ ũsu? Aiee, aĩlĩte ‘kũosya maũndũ onthe’ na aimanya woni wa Yeova ĩũlũ wa ũndũ ũsu.

5. Yeova atonya kũsũngĩa makũlyo maitũ ata?

⁵ Yĩla twasoma Ndeto ya Ngai, nĩtwĩwʼaa Yeova aineena naitũ. Ĩndĩ nĩ kana tũmanye woni wake ĩũlũ wa makũlyo ala twĩ namo, no nginya twĩkĩe kĩthito. Nĩtwaĩlĩte kũmantha na kwĩmanyĩsya maandĩko ala meũtũtetheesya tũkwate ũsũngĩo wa ĩkũlyo ĩna. No twĩke ũkunĩkĩli ĩũlũ wa ũndũ ũsu tũtũmĩĩte syĩndũ sya kwĩka ũkunĩkĩli ila tũnengetwe nĩ ũseũvyo wa Yeova. (Nth 2:​3-6) O na no tũmũvoye atũtongoesye yĩla tũkwĩka ũkunĩkĩli na aitũtetheesya tũmanye woni wake ĩũlũ wa makũlyo ala twĩ namo. Ĩtina wa ũu, no tũmanthe myolooto ya Mbivilia na ũvoo mũna ũtũkonetye ithyĩ ene. O na ĩngĩ, no tũtetheke twasũanĩa ngewa syĩ Mbivilianĩ sya amwe makwatiwe nĩ maũndũ mailye ta ala matũkwatĩte.

6. Maũmbano ma kĩkundi matũtetheesya ata tũkĩlye vinya nzika ila twĩ nasyo?

⁶ O na ĩngĩ, nĩtwĩwʼaa Yeova aineena naitũ yĩla twĩ maũmbanonĩ. Twaendaa maũmbanonĩ tũteũtĩĩa, no twĩwʼe ũndũ mũna ũvoonĩ kana maelesyonĩ ma ethukĩĩsya ũũtũtetheesya vyũ tũsinde nzika ila twĩ nasyo. (Nth. 27:17) Ekai yu tũneenee kĩla kĩtonya kũtũtetheesya tũmine nzika imwe twĩ nasyo.

ETHĨWA WĨ NA NZIKA KANA YEOVA NĨWENDEEAWʼA NUE

7. Nĩ ĩkũlyo yĩva andũ amwe matonya kwĩkũlya?

⁷ We waaĩsa kwĩkũlya-ĩ, ‘Kwa wʼo, Yeova nĩũũnganaa nakwa?’ Ethĩwa nĩwĩĩwʼa ũte wa vata, no wone wĩ ũndũ ũtatonyeka kũtwʼĩka mũnyanya wa Mũmbi wa ĩtu na nthĩ. O nake Mũsumbĩ Ndaviti nũtonya kwĩthĩwa asũanĩie ũndũ ta ũsu. Kũmanya kana Yeova nĩũũnganaa na andũ na nũmathĩnĩkĩaa nĩkwamũsengʼisye mũno nginya akũlya: “Yeova, mũndũ nĩ mwaũ, ũndũ ũũngana nake? Kana mwana wa mũndũ, ũndũ ũmũlilikana?” (Sav. 144:3) Nĩ va tũtonya kũkwata ũsũngĩo wa ĩkũlyo yĩu?

8. Kwosana na 1 Samueli 16:​6, 7, 10-12, nĩ kyaũ Yeova ũsiasya nthĩnĩ wa andũ?

⁸ Mbivilia ĩtũmanyĩasya kana Yeova nĩũũnganaa na andũ ala monekaa mate ma vata nĩ ala angĩ. Kwa ngelekanyʼo, Yeova nĩwatũmie Samũeli athi kwa Yese aketĩkĩsye mauta ũmwe wa ana make nĩ kana etwʼĩka mũsumbĩ wa Isilaeli. Yese nĩweetie ana make mũonza moke vala ve Samũeli, ĩndĩ ndaaĩta Ndaviti, ũla nĩwe waĩ ĩlumaita.b O na vailye ũu, Yeova anyuvie Ndaviti. (Soma 1 Samueli 16:​6, 7, 10-12.) Nĩwamwĩsĩ Ndaviti nesa vyũ; nĩweesĩ kana mwanake ũsu nĩwamwendete mũno vyũ.

9. Ũtonya ata kwĩyĩĩkĩĩthya kana Yeova nĩwendeeawʼa nue? (O na ĩngĩ, sisya visa.)

⁹ Sũanĩa ũndũ Yeova wonanĩtye kana nĩũũnganaa nakũ. Nũkwathĩte kũũnenga ũtao mũseo ũkonetye ũndũ ũla ũũkwatĩte. (Sav. 32:8) We atonya ata kwĩka ũndũ ta ũsu ethĩwa ndakwĩsĩ nesa? (Sav. 139:1) Yĩla waatĩĩa ũtao wake na woona ũndũ ũũkũtetheesya, kĩu kĩkakũĩkĩĩthasya kana nĩwendeeawʼa nue. (1 Mav. 28:9; Meko 17:​26, 27) Yeova nĩwonaa kĩthito kĩla wĩkĩaa nĩ kana ũmũthũkũme na ũimwĩwʼa. Nĩwonaa nguma syaku nzeo na nĩwendaa ũtwʼĩke mũnyanyae. (Yel. 17:10) Eka ũu, nũtanaa mũno yĩla woosa ĩtambya ya kũtwʼĩka mũnyanyae.—1 Yoa. 4:19.

ETHĨWA NŨŨYA NZIKA KANA MOTWI ALA WEEKIE TENE NĨ MASEO

10. Yĩla twasũanĩa motwi ala tweekie tene, nĩ makũlyo meva tũtonya kwĩkũlya?

¹⁰ Mavinda amwe, angĩ no masũanĩe motwi ala meekie tene na mayĩkũlya ethĩwa kwa wʼo maĩ maseo. Kwa ngelekanyʼo, nĩmatonya kwĩthĩwa matiie wĩa mũseo waĩ na mũsaala mũnene kana matwie kũema kwambĩĩsya viasala nĩ kana mamũthũkũme Yeova mũnango. Nayu nĩvatonya kwĩthĩwa vavĩtĩte myaka mingĩ mũno. Eka ũu, nĩmatonya kwona andũ amwe mesĩ ala matwie kũsembanyʼa na maũndũ asu na ala oyu monekaa ta me na mbesa mbingĩ na ta mekalaa me eanĩe vyũ. Nũndũ wa ũu, no mekũlye-ĩ: ‘Yo neekie ũtwi mũseo kwĩyĩima maũndũ amwe kwondũ wa Yeova? Kana kwĩka ũu nĩkwatumie nĩkosa maũndũ angĩ?’

11. Nĩ maũndũ meva mathĩnasya mũandĩki wa Savuli 73?

¹¹ Ethĩwa nĩwĩkũlasya makũlyo ta asu, sũanĩa ũndũ mũandĩki wa Savuli 73 weewʼaa. Nĩwoonaa andũ ala matamũthũkũmaa Yeova mailye ta matanĩaa thayũ mũnango na ta mataĩ na maũndũ meũmathĩnyʼa. (Sav. 73:​3-5, 12) Yĩla woona mailye ta maendeee nesa thayũnĩ, kĩu kyatumaa ewʼa kĩthito kyake kya kũmũthũkũma Yeova ta kya mana. ‘Mũthenya wʼonthe ekalaa aithĩnwʼa’ nĩ mosũanĩo ma kũtũla ngoo. (Sav. 73:​13, 14) We athĩnĩkĩie ũndũ ũsu ata?

12. Kwosana na Savuli 73:​16-18, nĩ kyaũ kyatetheeisye mũandĩki wa Savulĩ ĩsu kũmina nzika ila waĩ nasyo?

¹² Soma Savuli 73:​16-18. Mũandĩki wa Savulĩ ĩsu nĩwaendie vandũ vauĩtye, navo vaĩ vandũ vatheu va Yeova. E vau, aĩ atonya kũvindĩĩsya nesa. Nĩwamanyie kana o na kau andũ amwe moonekaa maendeee nesa, mayaĩ na wĩkwatyo wa ĩvinda yũkĩte. Kĩu nĩkyamũtetheeisye kwĩthĩwa na mũuo wa kĩlĩko nũndũ nĩwamanyie kana kũmũvĩtya Yeova mbee thayũnĩ wake nĩwʼo ũtwi ũla waĩ mũseo vyũ. Nũndũ wa ũu, nĩwatwie kũendeea kũmũthũkũma Yeova.—Sav. 73:​23-28.

13. Nĩ kyaũ kĩtonya kũũtetheesya wĩthĩwe na mũuo wa kĩlĩko ethĩwa wĩ na nzika na motwi ala weekie tene? (O na ĩngĩ, sisya visa.)

¹³ Ndeto ya Ngai no ĩũtetheesye wĩthĩwe na mũuo wa kĩlĩko, o ta mũandĩki wa Savulĩ. Ũu ũtonyeka ata? Vindĩĩsya moathimo ala ũkwatĩte, o vamwe na mothwii ala wĩyiĩe ĩtunĩ, na ũimasianĩsya na maũndũ ala andũ makwataa o ĩvindanĩ yĩĩ tu. No methĩwe maiĩte wĩkwatyo woo wʼonthe maũndũnĩ o ala mekwĩanĩsya ĩvindanĩ yĩĩ nũndũ mai na wĩkwatyo wa ĩvinda yũkĩte. Ĩndĩ ngalĩ ĩ-yaku, Yeova nũkwathĩte moathimo maingĩ mavĩtũkĩte kĩndũ o na kĩva ũtonya kũsũanĩa. (Sav. 145:16) O na ĩngĩ, kwasũanĩa ũndũ ũũ: Nĩwĩsĩ kwa wʼo ũndũ thayũ waku wĩthĩwa ũilye ta keka weekie motwi me kĩvathũkanyʼo? Ĩndĩ ve ũndũ ũmwe twĩsĩ nesa, nawʼo nĩ kana yĩla tweeka motwi nũndũ nĩtũmwendete Yeova na nĩtwendete mũtũi, mavinda onthe tũikaleaa kũtanĩa maũndũ maseo.

ETHĨWA WĨ NA NZIKA KANA YEOVA NŨKWONAA WĨ WA VATA

14. Nĩkĩ amwe monaa mate ma vata, na nĩ ĩkũlyo yĩva matonya kwĩkũlya?

¹⁴ Athũkũmi amwe ma Yeova mayĩsa kwĩka maũndũ maingĩ ũndũ mendaa nũndũ me na mathĩna ala mokanasya na ũkũũ, mathĩna ma mwĩĩ, kana me na wonzu mũna wa mwĩĩ. Kĩu no kĩtume methĩwa na nzika kana nĩ ma vata methonĩ ma Yeova. Na no mekũlye-ĩ, ‘O na yu Yeova nũmbonaa nĩ wa vata?’

15. Nĩ ũndũ wĩva mũandĩki wa Savuli 71 ũtaĩ na nzika nawʼo?

¹⁵ Mũandĩki wa Savuli 71 nĩwathĩnawʼa nĩ ũndũ ta ũsu. Avoyie atĩĩ: “Ndũkaandie yĩla vinya wakwa wĩthela.” (Sav. 71:​9, 18) O na vailye ũu, mũandĩki wa Savulĩ ĩsu nĩwaendeeie kwĩthĩwa ate na nzika kana aendeea kũmũthũkũma Ngai e mũĩkĩĩku, akamũtongoeasya na aimũtwʼĩĩka. O tondũ mũandĩki wa Savulĩ ĩsu weemanyĩisye, Yeova nũtanĩthawʼa nĩ ala mekaa kyonthe kĩla matonya nĩ kana mamũthũkũme o na ethĩwa ve maũndũ meũmasiĩĩa kwĩka ũu.—Sav. 37:​23-25.

16. Nĩ kwa nzĩa syĩva ala akũũ methĩawa me ma vata methonĩ ma Yeova? (Savuli 92:​12-15)

¹⁶ Inywʼĩ ala akũũ, ĩyonei o ũndũ Yeova ũmwonaa. No amũtetheesye mũkaendeea kũmũthũkũma mwĩ aĩkĩĩku o na ethĩwa nĩmũũngʼangʼana na mathĩna ma mwĩĩ. (Soma Savuli 92:​12-15.) Kwoou tũnga kĩlĩko maũndũnĩ o ala ũtonya kwĩanĩsya, ĩndĩ ti ala ũtatonya kwĩanĩsya. Kwa ngelekanyʼo, ũĩkĩĩku waku no wĩkĩe angĩ vinya o vamwe na kũmonyʼa kana nũmathĩnĩkĩaa. No ũmatavye ũndũ Yeova ũkũtetheesye thayũnĩ waku na ũndũ wĩ na wĩkwatyo mũlũmu kana akeanĩsya mawatho make. Na ndũkaaĩse kũlwa kana mboya syaku kwondũ wa ala angĩ nĩ sya vata mũno. (1 Vet. 3:12) O na ethĩwa maũndũ maitũ mailye ata, ithyonthe twĩ na kĩndũ tũtonya kũnenga Yeova na ala angĩ.

17. Nĩkĩ twaĩle kwĩsũvĩa tũikeyĩelekanyʼe na ala angĩ?

¹⁷ Ethĩwa wĩĩwʼa ũkwʼĩte ngoo nũndũ ndũtonya kwĩanĩsya maũndũ maingĩ ũthũkũminĩ wa Yeova, ndũkethĩwe na nzika kana nĩwonaa kĩla wĩanĩasya kĩ kya vata vyũ o na ethĩwa kĩninĩvĩte ata. No ũtatĩke kũelekanyʼa kĩla ũkwĩanĩsya na kĩla angĩ mekwĩanĩsya. Ĩndĩ mwa leana na ũndũ ũsu vyũ! Nĩkĩ? Nũndũ Yeova ndatũelekanasya na angĩ. (Aka. 6:4) Kwa ngelekanyʼo, Meli nĩwanengie Yesũ mũthĩnzĩo wa mauta ma thooa mũnene na me mũuke mũseo. (Yoa. 12:​3-5) Kĩvathũkanyʼo na ũu, ũla mũndũ mũka ngya na ndiwa aumisye mũvothi wa tũsendi twĩlĩ twa thooa mũnini ĩkalũnĩ. (Luka 21:​1-4) Ĩndĩ Yesũ ndaaelekanyʼa aka asu elĩ, vandũ va ũu, oonie kĩla meekie ta wonanyʼa wa kana maĩ na mũĩkĩĩo. Kwa wʼo, Ĩthe wake, Yeova, nĩwendeeawʼa nĩ kyonthe kĩla wĩkaa nũndũ nũmũĩkĩĩe na nũmwendete, na nũkyonaa kĩ kya vata o na ethĩwa we wonaa kĩ kĩnini.

18. Nĩ kyaũ kĩkatũtetheeasya tũkĩlye vinya nzika ila twĩ nasyo? (O na ĩngĩ, sisya ĩsandũkũ “Ndeto ya Ngai No Ĩũtetheesye Ũkasinda Nzika Syaku.”)

¹⁸ Mavinda amwe, ithyonthe nĩtwĩthĩawa na nzika. Ĩndĩ o ũndũ twoona, Ndeto ya Ngai, Mbivilia, no ĩtũtetheesye tũkĩlye vinya nzika isu. Kwoou ĩkĩa kĩthito ũimine, na ũyĩthĩwa na ũkũmbaũ vandũ va kĩũũyũ. Vate nzika, Yeova nĩũũnganaa naku. Nĩwendeeawʼa nĩ maũndũ ala wĩyĩimĩte na nũtwʼĩte kũũtuva. Kwoou ĩkala ũte na nzika kana Yeova nĩwendete athũkũmi make onthe aĩkĩĩku na nũmathĩnĩkĩaa.