Waĩle Kwĩka Ata Nĩ Kana Wĩkale Thayũ Tene na Tene?

1. Nĩkĩ andũ aingĩ masũanĩaa kana kwĩkala thayũ tene na tene nĩ ũndũ ũtatonyeka?

ANDŨ aingĩ nĩmatataa kũya malĩu maseo na kwĩka masoesi mateũtĩĩa nĩ kana methĩwe na ũima wa mwĩĩ na mayĩkala thayũ ĩvinda yĩasa ũndũ vatonyeka. Ĩndĩ o na vailye ũu, nĩmethĩawa mesĩ kana kũya nesa na kwĩka masoesi kũitonya kũtuma matakũa na kũkwʼa. Nĩmatonya kwĩthĩwa masũanĩaa kana kwĩkala thayũ tene na tene nĩ ũndũ ũtatonyeka. Ĩndĩ o na vailye ũu, nthĩnĩ wa Yoana 3:16 na 5:​24, Yesũ nĩwaisye kana nĩ ũndũ ũtonyeka andũ kwĩkala ‘thayũ tene na tene.’

2. Ĩandĩko ya Yoana kĩlungu kya 6 yaĩtye ata ĩũlũ wa kwĩkala thayũ tene na tene? (Yoana 6:​39, 40)

² O tondũ ĩsomo ĩvĩtu yonanĩtye, Yesũ nĩwaĩthisye andũ ngili mbingĩ kwa nzĩa ya kyama atũmĩĩte mĩkate na makũyũ. Kĩu weekie kyaĩ kya kũsengyʼa, ĩndĩ kĩla wawetie mũthenya ũla waatĩĩe nĩkyasaanĩisye andũ mũnango. Andũ ala wanengete lĩu nĩmamũatĩĩie nginya ndũanĩ ya Kavelinaumi, ĩla yaĩ vakuvĩ na Ũkanga wa Kalilii, na e vau nĩwamatavisye kana andũ ala makwie makathayũũkwʼa na maitanĩa kwĩkala thayũ tene na tene. (Soma Yoana 6:​39, 40.) Wĩ na ũndũ ũsu kĩlĩkonĩ, kwasũanĩa ĩũlũ wa anyanyau na endwa maku ala makwie. Ndeto isu sya Yesũ syĩonanyʼa kana andũ aingĩ ala makwie makeethĩwa matonya kũthayũũkwʼa. Kwoou we na endwa maku mũkatanĩa kwĩkala thayũ tene na tene. O na ũu wĩ o vo, andũ aingĩ nĩmethĩĩtwe mate kũelewa ndeto ila Yesũ wasyokie kũweta nthĩnĩ wa Yoana kĩlungu kya 6. Ekai yu tũineenee.

3. Yesũ aisye ata nthĩnĩ wa Yoana 6:51?

³ Ĩtina wa Yesũ kũnenga andũ mũkate kwa nzĩa ya kyama, nĩmasũanĩie ĩũlũ wa ĩla mana Yeova wanengae Aisilaeli me weũnĩ. Maandĩko metĩte mana ĩsu “kĩmũtũ kya ĩtunĩ,” kana kwa ndeto ingĩ, mũkate kuma ĩtunĩ. (Sav. 105:40; Yoa. 6:31) Nũndũ wa ũu, Yesũ nĩwatũmĩie maũndũ amwe andũ asu meesĩ ĩũlũ wa mana nĩ kana amamanyĩsye ũndũ wa vata. O na kũtwʼĩka Ngai anengete Aisilaeli mana ĩsu kwa nzĩa ya kyama, ala mamĩĩe nĩmesie kũkwʼa. (Yoa. 6:49) Kĩvathũkanyʼo na ũu, Yesũ eeyĩtie “mũkate wa wʼo kuma ĩtunĩ,” “mũkate wa Ngai,” na “mũkate wa thayũ.” (Yoa. 6:​32, 33, 35) O na nĩwoonanisye kĩvathũkanyʼo kĩnene kĩla kyaĩ vo katĩ wa mana, nake mwene. Aisye: “Nyie ninyie mũkate wĩ thayũ ũla watheeie kuma ĩtunĩ. Ethĩwa mũndũ o na wĩva akaya mũkate ũũ akekala tene na tene.” (Soma Yoana 6:51.) Ndeto isu nĩsyasaanĩisye Ayuti asu mũno. Mayaaelewa nĩkĩ Yesũ waĩ atonya kwasya kana nĩwe “mũkate” ũla watheeie kuma ĩtunĩ na kana mũkate ũsu waĩ mũseango kwĩ mana ĩla Ngai wanengae aa-ĩthe moo. Yesũ nĩwamatetheeisye maelewe kĩu wamatavisye. Ameie: “Mũkate ũla nganengane nĩ mwĩĩ wakwa.” We atonya kwĩthĩwa oonanasya ata? Nĩ ũndũ wa vata tũelewe ũndũ ũsu nũndũ kĩu nĩkyo kĩkatuma ithyĩ na endwa maitũ tũkwata thayũ wa tene na tene. Ekai twone kĩla Yesũ woonanasya.

YESŨ OONANASYA ATA YĨLA WAWETIE MŨKATE WĨ THAYŨ NA MWĨĨ WAKE?

4. Nĩkĩ andũ amwe matelemilwʼe nĩ ndeto ila Yesũ wamatavisye?

⁴ Andũ amwe ala meethukĩĩsye ndeto sya Yesũ nĩmatelemile mũno yĩla waisye kana akanengane ‘mwĩĩ wake kwondũ wa thayũ wa nthĩ.’ Nĩmatonya kwĩthĩwa masũanĩaa kana eendaa maye mwĩĩ wake wa nyama. (Yoa. 6:52) Ĩndĩ Yesũ nĩwasyokie amatavya ũndũ ũngĩ ũtonya kwĩthĩwa wamatelemilye ĩ ya mũno. Ameie: “Mũtaĩte mwĩĩ wa Mwana wa mũndũ na kũnywʼa nthakame yake, mũi na thayũ nthĩnĩ wenyu.”—Yoa. 6:53.

5. Nĩkĩ tũtonya kwasya tũte na nzika kana Yesũ ndoonanasya kana andũ maaĩle kũnywʼa nthakame ya mwĩĩ wake?

⁵ Ĩvindanĩ ya Noa, Ngai nĩwavatĩte andũ kũya nthakame. (Mwa. 9:​3, 4) O na ĩtina, yĩla wanengae Aisilaeli ĩla Mĩao, nĩwatũngĩlĩĩile ũndũ ũsu. Mũndũ o na wĩva ũla waya nthakame aaĩlĩte ‘kũvetwa andũnĩ’ ma Ngai, kana kwa ndeto ingĩ, aaĩlĩte kũawa. (Ali. 7:27) Yesũ nĩwamanyĩisye Ayuti kana nĩmaaĩlĩte kũkwata mĩao yonthe ĩla Ngai wamanengete. (Mt. 5:​17-19) Kwoou ndaĩ esa kũmatavya maye mwĩĩ wake wa nyama kana kũnywʼa nthakame yake. Ĩndĩ yĩla wawetie ndeto isu syasaanĩtye, endaa kũmamanyĩsya ũndũ matonya kũkwata “thayũ wa tene na tene.”—Yoa. 6:54.

6. Nĩkĩ tũtonya kwasya kana Yesũ aneenaa kwa nzĩa ya ngelekanyʼo yĩla wawetie ĩũlũ wa kũya nyama ya mwĩĩ wake na kũnywʼa nthakame yake?

⁶ Kwoou we Yesũ oonanasya ata? Vai nzika kana aneenie kwa nzĩa ya ngelekanyʼo, o ta yĩla waneenie na ũla mũndũ mũka Mũsamalia, yĩla wamwĩie: “Mũndũ o na wĩva ũla wĩnywʼa kĩwʼũ kĩla nĩmũnenga ndakewʼa waũni ĩngĩ, vandũ va ũu, kĩwʼũ kĩla nĩmũnenga kĩkeethĩwa kĩthima kĩũvulutya na kũmũnenga thayũ wa tene na tene.” (Yoa. 4:​7, 14)a Vau, Yesũ ndoonanasya kana mũndũ mũka ũsu Mũsamalia aĩ akwate thayũ wa tene na tene aĩ no ũndũ wa kũnywʼa kĩwʼũ kya kĩthima kĩna. O ta ũu, ndaasya kana andũ ala waneenaa namo e Kavelinaumi makekala thayũ tene na tene aĩ no ũndũ wa kũya nyama ya mwĩĩ wake na kũnywʼa nthakame yake.

SYO NDETO SYA YESŨ NĨKONETYE KYAŨYA KYA WĨOO KYA MWĨAI?

7. Andũ amwe maasya ata ĩũlũ wa ndeto sya Yesũ ila syĩ nthĩnĩ wa Yoana 6:53?

⁷ Andũ amwe ma ndĩni maasya kana ĩandĩkonĩ ya Yoana 6:​53, Yesũ aeleasya kĩla andũ maĩle kwĩkaa ĩvindanĩ ya kũlilikana Kyaũya kya Wĩoo kya Mwĩai nũndũ ayambĩĩsya kyaũya kĩu atũmĩie ndeto ikwĩwʼa kwĩkala isu. (Mt. 26:​26-28) Maasya kana andũ onthe ala mathi kũlilikana Kyaũya kya Wĩoo kya Mwĩai nĩmaĩle kũya mũkate na kũnywʼa mbinyu yĩla syavĩtĩlwʼa mbee woo. Ĩndĩ ũu nĩ wʼo? Nĩ ũndũ wa vata tũmanye ũsũngĩo wa ĩkũlyo yĩu nũndũ kĩla mwaka andũ milioni mbingĩ ĩũlũ wa nthĩ nĩmombanaa vamwe naitũ kwondũ wa kũlilikana kĩkwʼũ kya Yesũ. Nĩtũkwona ũndũ ndeto sya Yesũ ila syĩ nthĩnĩ wa Yoana 6:53 ivathũkene mũno wĩana na ila wawetie ayambĩĩsya Kyaũya kya Wĩoo kya Mwĩai.

8. Kĩla Yesũ wawetie nthĩnĩ wa Yoana 6:53 kĩvathũkene ata na kĩla wawetie ayambĩĩsya Kyaũya kya Wĩoo kya Mwĩai? (O na ĩngĩ, sisya visa.)

⁸ Ekai twone maũndũ elĩ me kĩvathũkanyʼo katĩ wa kĩla Yesũ wawetie mavinda asu elĩ. Mbee, aneenie ndeto ila syĩ nthĩnĩ wa Yoana 6:​53-56 e va, na eekie ũu ĩndĩĩ? Aineenie e Kalilii mwaka wa 32 ĩtina wa Klĩsto. Eekie ũu ta mwaka ũmwe atanamba kwambĩĩsya Kyaũya kya Wĩoo kya Mwĩai Yelusaleme. Kelĩ, aneenaa naũ? Andũ aingĩ ala waneenaa namo mendaa o kwĩanĩwʼa mavata moo ma kĩ-mwĩĩ vandũ va ma kĩ-veva. (Yoa. 6:26) Eka ũu, yĩla Yesũ wamatavisye ũndũ waĩ vinya kũelewa, vau kwa vau nĩmaekie kũmũĩkĩĩa. O na amanyĩwʼa amwe make nĩmaekie kũmũatĩĩa. (Yoa. 6:​14, 36, 42, 60, 64, 66) Andũ ala maĩ vo ĩvindanĩ yĩu maĩ kĩvathũkanyʼo vyũ na ala maĩ vo Yesũ ayambĩĩsya Kyaũya kya Wĩoo kya Mwĩai. Ĩvindanĩ yĩu, atũmwa make aĩkĩĩku 11 maĩ vamwe nake o na kau mayaeleetwe vyũ maũndũ onthe ala wamamanyĩĩtye. Ĩndĩ kĩvathũkanyʼo na andũ aingĩ ala maĩ Kalilii, atũmwa asu make mayaĩ na nzika o na vanini kana we aĩ Mwana wa Ngai ũla wookie kuma ĩtunĩ. (Mt. 16:16) Amakathie amea atĩĩ: “Inywʼĩ ninywʼĩ mwĩthĩĩtwe mũlũmanĩtye nakwa matatwanĩ makwa.” (Luka 22:28) Ivathũkanyʼo isu ilĩ syĩonanyʼa nesa kana nthĩnĩ wa Yoana 6:​53, Yesũ ndaeleasya maũndũ ala makekawa ĩvindanĩ ya Kyaũya kya Wĩoo kya Mwĩai. Ĩndĩ ve maũndũ angĩ matonya kũtũtetheesya kũelewa ũndũ ũsu nesanga.

NDETO SYA YESŨ NIKŨKONETYE

9. Ndeto ila Yesũ wawetie ayambĩĩsya Kyaũya kya Wĩoo kya Mwĩai syakonetye aaũ?

⁹ Yĩla Yesũ wambĩĩasya Kyaũya kya Wĩoo kya Mwĩai, nĩwanengie atũmwa make mũkate ũte ĩlawa na amea kana woonanasya mwĩĩ wake. Ĩtina wa ũu, nĩwamanengie mbinyu na asya kana yoonanasya ‘nthakame yake ya ũtianĩo.’ (Mko. 14:​22-25; Luka 22:20; 1 Ako. 11:24) Kĩla Yesũ wawetie nĩ kya vata mũno. Ũtianĩo ũsu mweũ wĩ katĩ wa Yeova na “nyũmba ya Isilaeli” ma kĩ-veva, na asu no ala makasumbĩka na Yesũ “Ũsumbĩnĩ wa Ngai” me oka, ĩndĩ ti andũ onthe. (Aevl. 8:​6, 10; 9:15) Atũmwa mayaakwatya maũndũ onthe ĩũlũ wa ũtianĩo ũsu ĩvindanĩ yĩu, ĩndĩ ĩtina wa ĩvinda ĩkuvĩ nĩmetĩkĩiwʼe veva mũtheu na matwʼĩka amwe katĩ wa ala makasumbĩka na Yesũ ĩtunĩ.—Yoa. 14:​2, 3.

10. Ve kĩvathũkanyʼo kĩva katĩ wa ũtalo wa andũ ala Yesũ waneenie namo ayambĩĩsya Kyaũya kya Wĩoo kya Mwĩai na ala waneenie namo e Kalilii? (O na ĩngĩ, sisya visa.)

¹⁰ Ndeto ila Yesũ wawetie ayambĩĩsya Kyaũya kya Wĩoo kya Mwĩai syakonetye o “ĩĩthya ĩnini.” Kĩkundi kĩu kĩnini kyambĩĩie na atũmwa make aĩkĩĩku, ala maĩ vamwe nake ĩvindanĩ yĩu. (Luka 12:32) Asu nĩmo Yesũ watavisye maye mũkate na mainywʼa mbinyu wĩoo ũsu. Angĩ ala mesie kwongelwa kĩkundinĩ kĩu o namo nĩmaĩlĩte kũya mũkate na mainywʼa mbinyu ĩvindanĩ ya kũlilikana Kyaũya kya Wĩoo kya Mwĩai. Asu onthe nĩmo makasumbĩka nake ĩtunĩ. Kĩla Yesũ watavisye atũmwa make ayambĩĩsya kyaũya kĩu kyaĩ kĩvathũkanyʼo vyũ na kĩla wawetie yĩla waĩ Kalilii. Ĩvindanĩ yĩu, aneenie na andũ o avũthũ. Kĩvathũkanyʼo na ũu, e Kalilii aneenie na ĩkomano ĩnene ya andũ.

11. Nĩ kyaũ Yesũ wawetie e Kalilii kyonanasya kana ndaneeneaa o andũ avũthũ?

¹¹ Andũ aingĩ ala Yesũ waneenaa namo e Kalilii mendaa o amanenge mũkate. Ĩndĩ Yesũ nĩwatatie kũmatetheesya maelewe kana ve kĩndũ kĩngĩ kyaĩ kya vata mũnango kwĩ lĩu na kyaĩ kĩtonya kũmanenga thayũ wa tene na tene. O na nĩwameie kana ala makwie makathayũũkwʼa mũthenya wa mũminũkĩlyo na mayĩkala thayũ tene na tene. Ĩvindanĩ yĩu, ndaneeneaa o andũ avũthũ ta ala wesie kũneena namo ayambĩĩsya Kyaũya kya Wĩoo kya Mwĩai. Vandũ va ũu, yĩla waĩ Kalilii aneeneie ũathimo ũkatethya andũ onthe. Eka ũu, aisye: “Ethĩwa mũndũ o na wĩva akaya mũkate ũũ akekala tene na tene . . . Mũkate ũla nganengane nĩ mwĩĩ wakwa kwondũ wa thayũ wa nthĩ.”—Yoa. 6:51.b

12. Nĩ kyaũ kyendekaa nĩ kana mũndũ ekale thayũ tene na tene?

¹² We Yesũ oonanasya kana andũ onthe ala maaĩthĩwa thayũ makeethĩwa matonya kwĩkala thayũ tene na tene? Aiee, no ala ‘maĩsaa mũkate ũũ,’ kana kwa ndeto ingĩ, no ala mamũĩkĩĩaa makakwata moathimo asu. Aklĩsto aingĩ ũmũnthĩ maasya kana nĩmamwosete Yesũ na makamwĩtĩkĩla ethĩwe mũtangĩĩi wa mathayũ moo. (Yoa. 6:29) Ĩndĩ kĩu kĩitoetye. Twĩasya ũu nũndũ mwambĩĩonĩ, andũ aingĩ ala Yesũ waneenaa namo e Kalilii nĩmamũĩkĩĩaa, ĩndĩ nĩmesie kũmũtia. Nĩkĩ maekie kũmũĩkĩĩa?

13. Nĩ kyaũ kyendekaa nĩ kana mũndũ atwʼĩke mũatĩĩi wa Yesũ?

¹³ Andũ aingĩ mamũatĩĩaa Yesũ nũndũ nĩmeesĩ nũkũmeanĩĩsya mavata moo. Mendaa amavosye, amanenge lĩu, na aimatavya maũndũ o ala mendaa kwĩwʼa. Ĩndĩ Yesũ nĩwamatavisye kana ve maũndũ maingĩ mendekaa nĩ kana mũndũ atwʼĩke mũatĩĩi wake. We ndaaũka kũũ nthĩ aĩ no kana eanĩsye andũ mavata moo ma kĩ-mwĩĩ. Vandũ va ũu, maaĩlĩte ‘kũthi kwake,’ na ũu nĩ kwasya, maaĩlĩte kwĩwʼa na kũatĩĩa maũndũ onthe ala we wamanyĩasya.—Yoa. 5:40; 6:44.

14. Twaĩle kwĩka ata nĩ kana tũtetheke nĩ mwĩĩ na nthakame ya Yesũ?

¹⁴ Yesũ nĩwamanyĩisye andũ kana akaumya mwĩĩ wake na nthakame yake nĩ kana methĩwe matonya kwĩkala thayũ tene na tene. Yaĩ no nginya maĩkĩĩe ũwʼo ũsu. Ũndũ ũsu waĩ wa vata kwa Ayuti asu, na nĩ wa vata mũno kwitũ ũmũnthĩ. (Yoa. 6:40) Vate nzika, nĩ kana tũtetheke nĩ mwĩĩ na nthakame ya Yesũ, o tondũ ĩandĩko ya Yoana 6:53 yĩwetete, nĩtwaĩle kwonanyʼa kana nĩtũĩkĩĩe nthembo ya wovosyo. Andũ aingĩ no matetheke nĩ ũathimo ũsu.—Aev. 1:7.

15-16. Nĩ maũndũ meva ma vata tweemanyĩsya nthĩnĩ wa Yoana kĩlungu kya 6?

¹⁵ Maũndũ ala mawetetwe nthĩnĩ wa Yoana kĩlungu kya 6 nĩ ma vata mũno kwitũ na kwa endwa maitũ. Nĩmonanĩtye nesa ũndũ Yesũ ũthĩnĩkĩaa andũ mũno wĩana. Yĩla waĩ Kalilii, nĩwavoisye andũ, amamanyĩsya ĩũlũ wa Ũsumbĩ, na nĩwaĩkĩĩthasya kana nĩmakwata lĩu. (Luka 9:11; Yoa. 6:​2, 11, 12) Na ũndũ ũla wa vata vyũ nĩ kana nĩwamamanyĩisye kana nĩwe “mũkate wa thayũ.”—Yoa. 6:​35, 48.

¹⁶ Nĩwʼo kana andũ ala Yesũ wametie “malondu angĩ” mayĩsaa mũkate kana kũnywʼa mbinyu ĩvindanĩ ya Kyaũya kya Wĩoo kya Mwĩai, o na mayaĩle kwĩka ũu. (Yoa. 10:16) Ĩndĩ o na vailye ũu, nĩmaĩsaa “mũkate wa thayũ” kwa nzĩa ya ngelekanyʼo. Mekaa ũu kwa kwonanyʼa kana nĩmaĩkĩĩe nthembo ya wovosyo ya Yesũ na maũndũ ala ĩanĩĩtye. (Yoa. 6:53) Kĩvathũkanyʼo na ũu, ala maĩsaa mũkate na makanywʼa mbinyu monanasya kana me nthĩnĩ wa ũla ũtianĩo mweũ na kana me na wĩkwatyo wa kũsumbĩka Ũsumbĩnĩ wa Ngai. Kwoou twĩthĩwe twĩ etĩkĩwʼa mauta kana twĩ malondu angĩ, ngewa ĩla yĩ nthĩnĩ wa Yoana kĩlungu kya 6 nĩtũkonetye. Ĩtũmanyĩasya kana no nginya ithyonthe tũĩkĩĩe nthembo ya wovosyo ya Yesũ nĩ kana tũkwate thayũ wa tene na tene.