Ĩvuku ya Yovu no Yĩũtethye Yĩla Ũũthĩna

1-2. Nĩkĩ nĩ ũndũ wa vata tũsome ĩvuku ya Yovu?

WE NĨWĨLA kũsoma ĩvuku ya Yovu? O na kau yaandĩkiwe myaka ta 3,500 mĩvĩtu, andũ aingĩ maasya kana ĩvuku yĩu nĩ yĩmwe katĩ wa mavuku ala maandĩkĩtwe nesa vyũ. Ĩvuku yĩmwe yĩeleetye Mbivilia nĩyĩkathĩte mũandĩki wa ĩvuku ya Yovu nũndũ ayĩandĩkie kwa nzĩa yĩ laisi, atũmĩĩte ndeto ikumĩlya maũndũ nesa, na ikũkiita ngoo. O na kau Mose nĩwe watũmĩiwe kũandĩka ĩvuku yĩu ya mwanya, Mũandĩkĩthya wayo nĩ Yeova Ngai.—2 Tim. 3:16.

² Ĩvuku ya Yovu nĩ kĩlungu kya vata mũno kya Mbivilia. Nĩkĩ tũkwasya ũu? Kĩtumi kĩmwe nĩ kana nĩyĩvuanĩtye nesa ũla ũndũ mũnene ũkonetye alaĩka na andũ, nawʼo nĩ kũthewʼa kwa ĩsyĩtwa ya Yeova. O na nĩyĩtũmanyĩasya nguma sya mwanya sya Yeova, ta wendo, ũĩ, ũsili wa katĩ, na vinya. Kwa ngelekanyʼo, ĩvuku yĩu yĩmwĩtĩte Yeova, “Ngai Mwene Vinya Wʼonthe” mavinda 31, na yĩtũmĩĩte ĩsyĩtwa yĩu mavinda maingĩ kwĩ mavuku ala angĩ onthe ma Mbivilia mongelanwʼa. Ũndũ ũngĩ nĩ kana ĩvuku yĩu nĩyĩsũngĩĩte makũlyo maingĩ andũ mekũlasya thayũnĩ. Ta kwa ngelekanyʼo, nĩkĩ Ngai ũekete mathĩna methĩwe kwʼo?

3. Tũtethekaa ũndũnĩ ũngĩ wĩva yĩla tweemanyĩsya ĩvuku ya Yovu?

³ O tondũ mũndũ alĩsa kĩĩma wĩthĩawa atonya kwona mawĩthyũlũlũko nesa, o ta ũu, yĩla twasoma ĩvuku ya Yovu nĩyĩtũtetheeasya tũkethĩwa na woni ta wa Yeova ĩũlũ wa mathĩna ala matũkwataa. Yu ekai twone ũndũ ĩvuku yĩu yĩtonya kũtũtethya yĩla tũũthĩna. Nĩtũkwona ũndũ Aisilaeli matonya kwĩthĩwa matethiwʼe nĩ ngewa ya Yovu na ũndũ ĩtonya kũtũtethya ũmũnthĩ. O na nĩtũkwona ũndũ tũtonya kũtũmĩa ngewa yake kũtetheesya angĩ.

NGAI NĨWAEKIE YOVU AKWATWE NĨ MATHĨNA

4. Vaĩ kĩvathũkanyʼo kĩva kĩnene katĩ wa Yovu na Aisilaeli amwe me Misili?

⁴ Ĩvinda yĩla Aisilaeli mathĩnĩaa nthĩ ya Misili me ngombo, ve mũndũũme weetawa Yovu wekalaa nthĩ ya Usi, ĩla ĩtonya kwĩthĩwa yaĩ ngalĩko ya wumĩlonĩ wa sua ya Nthĩ ya Watho na vandũ ngalĩko ya ĩũlũ ya Arabia. Kĩvathũkanyʼo na Aisilaeli amwe ala maĩ manambĩĩa kũthaitha ngai sya mĩvwʼanano me Misili, Yovu amũthaithaa Yeova e mũĩkĩĩku. (Yos. 24:14; Esek. 20:8) Yeova aisye ũũ ĩũlũ wake: ‘Kũti ũngĩ take ĩũlũ wa nthĩ.’a (Yovu 1:​8, BK) Yovu aĩ na ũthwii mwingĩ mũno na nĩwanengetwe ndaĩa kwĩ mũndũ ũngĩ o na wĩva Wumĩlonĩ wa Sua. (Yovu 1:3) Mwa Satani ndalea kwĩthĩwa athatie mũno oona mũndũ ũsu waĩ na nguma na wanengetwe ndaĩa nĩ andũ aingĩ aimũthũkũma Yeova alũmanĩtye na wĩanĩu wake!

5. Nĩkĩ Yeova waekie Yovu akwatwe nĩ mathĩna? (Yovu 1:​20-22; 2:​9, 10)

⁵ Satani avangie kana Yovu aĩ atonya kũeka kũmũthũkũma Yeova akwatwa nĩ mathĩna. (Yovu 1:​7-11; 2:​2-5) O na kau Yeova nĩwamwendete Yovu mũno, kĩu Satani wawetie nĩkyaumĩlilye makũlyo ma vata, na kwoou Yeova nĩwamũnengie mwanya nĩ kana aĩkĩĩthye ethĩwa ndeto syake nĩ sya wʼo kana nĩ sya ũvũngũ. (Yovu 1:​12-19; 2:​6-8) Satani nĩwatumie Yovu aasya indo syake, atuma syana syake ĩkũmi ikwʼa, na amũkũna na ũwau mũthũku wa mĩimũ kuma ũnyaaĩ nginya lolotya. O na kau Satani nĩwatumie Yovu athĩna mũno, we nĩwaendeeie kũlũmanyʼa na wĩanĩu wake. (Soma Yovu 1:​20-22; 2:​9, 10.) Ĩtina wa ĩvinda, Yeova nĩwavoisye Yovu, amwongela ũthwii mwingĩ kwĩ ũla waĩ nawʼo mbeenĩ, amũtũngĩa ndaĩa ĩla waĩ nayo mbeenĩ, na amũnenga syana ingĩ ĩkũmi. O na nĩweekie kyama ongela Yovu myaka 140, nĩ kana wĩthĩe nĩwoona nzyawa syake inya. (Yovu 42:​10-13, 16) Ngewa ya Yovu yaĩ ĩtonya kũtethya ata athũkũmi ma Yeova ma ĩvinda ĩvĩtu na ĩtonya kũtũtethya ata ũmũnthĩ?

6. Aisilaeli matonya kwĩthĩwa matethekie ata mamanya nĩkĩ Ngai ũekete mathĩna methĩwe kwʼo? (O na ĩngĩ, sisya visa.)

⁶ Ũndũ Aisilaeli methĩwa matethekie. Aisilaeli nĩmathĩnie mũno me nthĩ ya Misili. Kwa ngelekanyʼo, Yosua na Kalevu maĩ ngombo myaka mingĩ. Na o na kau vai ĩvĩtyo meekĩte, nĩmangangie weũnĩ myaka 40. Ethĩwa Aisilaeli nĩmamanyie maũndũ ala mamũkwatie Yovu, na ũndũ Yeova wamũathimie, vate nzika, kĩu kĩilea kwĩthĩwa kyamatetheeisye mo ene o vamwe na nzyawa ila ingĩ sya Aisilaeli kũelewa nũũ ũtumaa mathĩna methĩwa kwʼo. O na ĩngĩ, maĩ matonya kũelewa nesanga nĩkĩ Ngai ũekete mathĩna methĩwe kwʼo na ũndũ ũtanaa oona andũ mailũmanyʼa na wĩanĩu woo me aĩkĩĩku.

7-8. Ĩvuku ya Yovu yĩtonya kũtũtethya ata yĩla tũũthĩna? Nengane ngelekanyʼo.

⁷ Ũndũ tũtonya kũtetheka. Nĩ ũndũ wa kũmakya kũmanya kana andũ aingĩ ũmũnthĩ nĩmaekete kũmũĩkĩĩa Ngai nũndũ maieleawa nĩkĩ andũ aseo makwatawa nĩ maũndũ mathũku. Kwoona ngelekanyʼo ya mwĩĩtu-a-asa wĩtawa Hazelb wa Rwanda. Yĩla waĩ mũnini, nĩwamũĩkĩĩaa Ngai. Ĩndĩ maũndũ nĩmaalamũkanile. Asyai make nĩmathaisye mũtwaano, na nũndũ wa ũu, aeiwe nĩ mũndũũme ũla wesie kũtwaa inyia wake. Mũndũũme ũsu amũkuaa naĩ mũno. E wa mũika, nĩwakwatiwe na vinya. Na yĩla waendie vala wathaithĩaa nĩ kana akiakiwʼe, ndaakwata ũkiakisyo. Ĩtina wa ĩvinda, Hazel nĩwaandĩkĩie Ngai valũa. Valũanĩ ũsu, aandĩkie atĩĩ: “Ngai, nĩnaũvoyaa, o na nĩnatataa kwĩka maũndũ maseo, ĩndĩ waĩvanĩisye ũseo na ũthũku. Yu nĩngũũtia, na nĩnĩtwʼĩte kwĩka ũndũ o na wĩva ũla ũũndanĩthya.” Mwa nĩtũũmĩaa mũno ngoonĩ twasũanĩa andũ ala, o ta Hazel, makengetwe kana Ngai nĩwe ũtumaa mathĩna!

⁸ Kĩvathũkanyʼo namo, ithyĩ nĩtwĩmanyĩĩtye ĩvukunĩ ya Yovu kana Ngai tiwe ũtumaa tũthĩna, ĩndĩ nĩ Satani. O na ĩngĩ, nĩtwĩmanyĩĩtye kana tũyaĩle kwasya kana andũ mathĩnaa nũndũ wa maũndũ mathũku ala mekĩte. Maandĩko matũtavĩtye kana “ĩvinda na ĩvuso,” kana ũndũ ũtataĩĩwe, no ũkwate mũndũ o na wĩva ĩvinda o na yĩva. (Mũta. 9:​11, BK; Yovu 4:​1, 8) Eka ũu, nĩtwĩmanyĩĩtye kana yĩla twomĩĩsya mathĩna ala meũtũkwata twĩ aĩkĩĩku, twĩthĩawa tũimũnenga Yeova kĩndũ kya kũmũsũngĩa Satani. Na kĩu nĩkĩtumaa atetea ĩsyĩtwa yake. (Yovu 2:3; Nth. 27:11) Na tũivũthĩĩasya maũndũ asu twĩmanyĩĩtye nũndũ nĩmatũtetheeasya kũmanya nĩkĩ ithyĩ na endwa maitũ tũthĩnaa. Ĩtina, Hazel nĩwesie kwĩmanyĩsya Mbivilia na Ngũsĩ sya Yeova na amanya kana ti Ngai watumĩte athĩna. Aĩtye: “Nĩnamũvoyie Ngai ĩngĩ kuma ngoonĩ. Nĩnamũtavisye kana yĩla naĩtye nĩngũmũtia, kĩu tikyo noonanasya. Maũndũ asu nawetete nũndũ ndyamwĩsĩ nesa. Yu nĩnĩsĩ kana kwa wʼo Ngai nũmbendete. O na eka ũu, nĩthĩawa nĩ mũtanu na nĩ mwĩanĩe.” Mwa tũtanaa ta kĩ kũmanya nĩkĩ Ngai ũekete mathĩna methĩwe kwʼo! Ekai yu twone ũndũ ngewa ya Yovu ĩtonya kũtũtethya yĩla twakwatwa nĩ mathĩna.

ŨNDŨ NGEWA YA YOVU ĨTŨTETHEEASYA KŨMĨĨSYA

9. Tũtonya kwasya Yovu eewʼaa ata yĩla wailyĩ mũunĩ? (Yakovo 5:11)

⁹ Kwakũna visa Yovu ailyĩ e weka mũunĩ, e na mĩimũ kĩla vandũ, na e na kyalya kingĩ. Kĩkonde kyake nĩkyanangĩtwe vyũ nĩ ũwau ũsu na akamosa mũno. O na ndaĩ na vinya wa kwĩka maũndũ maingĩ; kĩla waĩ atonya kwĩka no kũthũa itau ila waĩ nasyo na ilĩo sya mbisũ na kũnyungunyĩsya nũndũ wa woo mwingĩ ũla weewʼaa. Ĩndĩ Yovu ndaaĩkala o eeteele vathi ũndũ vakathi, vandũ va ũu, nĩwaendeeie kũmĩĩsya. (Soma Yakovo 5:11.) Nĩ kyaũ kyamũtetheeisye kũmĩĩsya?

10. Nĩ kyaũ kĩkwonanyʼa kana Yovu aĩ na ngwatanĩo nzeo na Yeova? Elesya.

¹⁰ Yovu nĩweewʼaa e mũthalĩku aimũelesya Yeova ũndũ weewʼaa. (Yovu 10:​1, 2; 16:20) Kwa ngelekanyʼo, kĩlungu kya 3 kĩtũtavĩtye ũndũ Yovu wanyungunyĩisye e mũthatu nũndũ wa maũndũ mathũku ala mamũkwatĩte, na oonaa Yeova ta we watumĩte akwatwa nĩ maũndũ asu. Na ĩndĩ yĩla ala anyanyae atatũ matindĩaa kũmũtavya kana Ngai nĩwe ũkũmũkanyʼa nũndũ wa naĩ syake, nĩwaendeeie kũtetea wĩanĩu wake e mũlũmu. Maũndũ amwe wawetie moonanisye kana kwa kavinda onaa e mũlũngalu mũnango kwĩ Ngai. (Yovu 10:​1-3; 32:​1, 2; 35:​1, 2) O na vailye ũu, nĩweetĩkĩlile kana kĩthito kyake kya kũtetea wĩanĩu wake mavinda amwe kyatumaa ‘avuluka ndeto,’ kana aneena ateũsũanĩa. (Yovu 6:​3, 26, BK) Na nthĩnĩ wa kĩlungu kya 31 tũsomaa kana Yovu nĩweeteelete Ngai awete kana ndaĩ na mavĩtyo matuma akanwʼa. (Yovu 31:35) Kwa wʼo, Yovu nĩwavĩtĩtye mũno kũsũanĩa kana Ngai nũkũmũsũngĩa ĩmwe kwa ĩmwe amũtavĩtye kĩla kyatumaa athĩna.

11. O na kau Yovu nĩwendie kwonanyʼa kana nĩwalũmanĩtye na wĩanĩu wake, we Yeova eekie ata?

¹¹ Yu nĩtũkũelewa kana Yovu awetie ndeto ila wawetie nũndũ aĩ na ngwatanĩo nzeo na Yeova na nĩwamũĩkĩĩe vyũ, ta we Mũsili ũla mũseo. Na yĩla Yeova wesie kũsũngĩa Yovu kĩuutaninĩ, ndaamũelesya maũndũ onthe ĩũlũ wa kĩla kyatumaa athĩna. O na ndaamũkanyʼa nũndũ wa kũweta ũndũ weewʼaa kana kũtetea ũlũngalu wake. Vandũ va ũu, aneenie nake o tondũ mũsyai ũneenaa na kana kake na amũtetheesya ethĩwa na woni ũla waĩle. Na ĩsu nĩyo yaĩ nzĩa ĩla nzeo ya kũtetheesya Yovu. Nũndũ wa ũu, Yovu nĩweenyivisye na eetĩkĩla kana ve maũndũ maingĩ ũteesĩ na nĩweelilile nũndũ wa ndeto ila waneenete atasũanĩĩte. (Yovu 31:6; 40:​4, 5; 42:​1-6) Ngewa ĩsu ĩtonya kwĩthĩwa yatethisye andũ ata ĩvindanĩ ya tene, na ĩtonya kũtũtethya ata ũmũnthĩ?

12. Ngewa ya Yovu yĩthĩwa yatethisye Aisilaeli ata?

¹² Ũndũ Aisilaeli matonya kwĩthĩwa matethekie. Ngewa ya Yovu yaĩ ĩtonya kũmanyĩsya Aisilaeli maũndũ ma vata. Kwasũanĩa ngelekanyʼo ya Mose. Yaĩ no nginya omĩanĩsye na mathĩna maingĩ yĩla wanyuviwe atongoesye mbaĩ ya Isilaeli. Kĩvathũkanyʼo na Aisilaeli ala maĩ alei na matindĩaa kũmũnyungunyĩĩsya Yeova, Mose nĩwamũeleisye maũndũ ala mamũthĩnasya. (Kuma 16:​6-8; Mot. 11:​10-14; 14:​1-4, 11; 16:​41, 49; 17:5) O na ĩngĩ, ngelekanyʼo ya Yovu nĩtonya kwĩthĩwa yamũtethisye yĩla Yeova wamũlũngile. Kwa ngelekanyʼo, yĩla Aisilaeli mambĩte kambi Katesi, na nĩvatonyeka ũsu ũkethĩwa waĩ mwaka wa 40 mayanganga weũnĩ, nĩwaneenie “na ilomo syake vate kũsũanĩa” na aema kũtaĩa ĩsyĩtwa ya Yeova. (Sav. 106:​32, 33, BK) Nũndũ wa ũu, Yeova ndaamwĩtĩkĩlya alike ĩla Nthĩ ya Watho. (Kũt. 32:​50-52) Ũkanyʼo ũsu ndũlea kwĩthĩwa wamũũmĩisye mũno; ĩndĩ nĩwawĩtĩkĩlile enyivĩtye. Ngewa ya Yovu nĩtonya kwĩthĩwa yatethisye Aisilaeli kũmĩĩsya mathĩna ala mamakwatie malika ĩla Nthĩ ya Watho. Kũvindĩĩsya ngewa ĩsu kwaĩ kũtonya kũtetheesya ala aĩkĩĩku memanyĩsye kũmũeleasya Yeova ũndũ mekwĩwʼa na mayĩsũvĩa maikaole ũito wa mavĩtyo moo. O na ĩngĩ, yaĩ ĩtonya kũmatetheesya memanyĩsye kwĩtĩkĩlaa ũkanyʼo wa Yeova menyivĩtye.

13. Ngewa ya Yovu ĩtonya kũtũtetheesya ata tũmĩĩsye? (Aevelania 10:36)

¹³ Ũndũ tũtonya kũtetheka. Nũndũ twĩ Aklĩsto, o naitũ nĩtwĩthĩawa na vata wa kũmĩĩsya. (Soma Aevelania 10:36.) Kwa ngelekanyʼo, amwe maitũ no twĩthĩwe tũyũmĩanĩsya na ũwau mũna, kũkwʼa ngoo mũno kana kĩũũyũ kingĩ, thĩna mũna ũkwatĩte mũsyĩ witũ, kũkwʼĩĩwa nĩ mwendwa witũ, kana mathĩna angĩ manene. Na mavinda amwe, kĩla andũ ala angĩ meũweta kana kwĩka no kĩtume vethĩwa ve vinya kũmĩĩsya. (Nth. 12:18) O na vailye ũu, ĩvuku ya Yovu yĩtũmanyĩasya kana no tũmũtavye Yeova kyonthe kĩla kĩ ngoonĩ tũte na nzika kana nũkũtwĩthukĩĩsya. (1 Yoa. 5:14) We ndakatũsilĩlaa ethĩwa mavinda amwe nĩtwambĩĩa kũneena tũteũsũanĩa nũndũ wa ũndũ tũkwĩwʼa, o ta Yovu. Vandũ va ũu, akatũnengae vinya na ũĩ nĩ kana tũmĩĩsye. (2 Mav. 16:9; Yak. 1:5) O na ĩngĩ, we no atũkanyʼe oona ve vata, o ũndũ wakanisye Yovu. Ĩvuku ya Yovu nĩyĩtũmanyĩasya ũndũ tũtonya kũmĩĩsya yĩla twatawa kana twakanwʼa nĩ Ndeto ya Ngai, ũseũvyo wake, kana anyanya aimu kĩ-veva. (Evl. 12:​5-7) O tondũ Yovu watethekie yĩla weenyivisye na eetĩkĩla kũlũngwa, o naitũ tũkatethekaa ethĩwa tũketĩkĩlaa kũlũngwa. (2 Ako. 13:11) Mwa ĩvuku ya Yovu yĩ na maũndũ maingĩ maseo tũtonya kwĩmanyĩsya! Yu ekai twone ũndũ tũtonya kũtũmĩa ngewa ya Yovu kũtetheesya angĩ.

TŨMĨA ĨVUKU YA YOVU KŨTETHEESYA ANGĨ

14. Tũtonya kũtũmĩa nzĩa yĩva ũtavanyʼanĩ kũelesya nĩkĩ mathĩna methĩawa kwʼo?

¹⁴ We waakomana na mũndũ ũitavanyʼa na akaũkũlya nĩkĩ kwĩthĩawa na mathĩna? Wasũngĩie ĩkũlyo yĩu ata? Nĩvatonyeka ũkethĩwa wamũeleisye kĩla kyeekĩkie mũũndanĩ wa Eteni, o tondũ Mbivilianĩ yonanĩtye. No kwĩthĩwa wambĩĩie na kũmũelesya kana Satani, ũla nĩ kyũmbe kĩthũku kya veva, nĩwakengie mũndũũme na mũndũ mũka ma mbee, na nũndũ wa ũu, mamũngʼendea Ngai. (Mwa. 3:​1-6) Ĩtina wa ũu, no kwĩthĩwa wamũeleisye kana Atamu na Awa mamina kũvĩtya, nthĩ nĩyausũie mathĩna na kĩkwʼũ. (Alo. 5:12) Mũthya, nĩvatonyeka ũkethĩwa wamũeleisye kana Ngai aekete ĩvinda yĩtoetye yĩvĩte nĩ kana vamanyĩke kana kĩla Satani wawetie nĩ ũvũngũ na ũvoo mũseo wa kana ĩvinda yũkĩte andũ makeethĩwa me eanĩu ũiendeea kũtavanwʼa. (Ũvu. 21:​3, 4) Ĩsu nĩ nzĩa nzeo ya kũsũngĩa ĩkũlyo yĩu, na nĩtetheesye andũ aingĩ kũelewa nesa nĩkĩ andũ mathĩnaa.

15. Ũtonya kũtũmĩa ĩvuku ya Yovu ata kũtetheesya mũndũ waũkũlya nĩkĩ mathĩna methĩawa kwʼo? (O na ĩngĩ, sisya visa.)

¹⁵ Kwoona nzĩa ĩngĩ ũtonya kũtũmĩa yĩla ũkũelesya mũndũ nĩkĩ tũthĩnaa ũtũmĩĩte ĩvuku ya Yovu. No wambĩĩe na kũmũkatha nũndũ wa kũkũlya ĩkũlyo ta yĩu ya vata. Na ĩndĩ ũimũtavya kana mũndũũme ũmwe waĩ mũĩkĩĩku na wakwatiwe nĩ mathĩna maingĩ weetawa Yovu nĩwakũlilye ĩkũlyo ta yĩu. O na aĩkĩĩaa kana Ngai no tawe wamũeteete mathĩna asu. (Yovu 7:​17-21) Mũndũ ũsu ũũneena nake no atane amanya kana akũlya ĩkũlyo yakũlĩtwʼe tene mũno. No ũtũmĩe ũĩ kũmũelesya kana Ngai tiwe waetee Yovu mathĩna, ĩndĩ nĩ Ndevili. Na Ndevili eekie ũu aitata kwonanyʼa kana andũ mamũthũkũmaa Ngai nĩ kana meyĩune mo ene. Eka ũu, no wongele kwasya kana o na kau Ngai ndaaetee Yovu mathĩna, nĩwaekie mamũkwate, na nũndũ wa ũu, nĩwoonanisye nũĩkĩĩe kana andũ aĩkĩĩku no mavuanyʼe kana Satani nĩ mũkengani. Mũthya, no ũmũelesye kana Ngai nĩwesie kũathima Yovu nũndũ wa kwĩthĩwa e mũĩkĩĩku. Kwoou no tũkiakisye ala angĩ twamaĩkĩĩthya kana Yeova ti we ũtumaa andũ mathĩna.

16. Nengane ngelekanyʼo ĩkwonanyʼa ũndũ ĩvuku ya Yovu yĩtonya kũtetheesya mũndũ wĩ na thĩna.

¹⁶ Kwoona ũndũ ĩvuku ya Yovu yatetheeisye Mario. Ve mwĩĩtu-a-asa ũmwe watavanasya atũmĩĩte simũ mwaka wa 2021. Mũndũ wa mbee ũla wakũnĩie simũ nĩ Mario, na nĩwamũsomeie mũsoa wa Mbivilia na amũelesya kana Ngai nĩwĩthukĩĩasya mboya sitũ na nũtũnengete wĩkwatyo wa ĩvinda yũkĩte. Yĩla mwĩĩtu-a-asa ũsu wamũkũlilye woni wake ĩũlũ wa mũsoa ũsu, amwĩie kana aimũkũnĩa eendeee kũandĩka valũa na ĩndĩ ayĩyũaa. Aisye, “Nĩnĩmũĩkĩĩe Ngai, ĩndĩ kwakya kũũ nĩĩkũlasya ethĩwa nũndiĩte.” Yĩla wamũkũnĩie ya kelĩ, maneeneie mathĩna ala mamũkwatie Yovu. Mario nĩwatwie kũsoma ĩvuku ya Yovu yonthe. Kwoou mwĩĩtu-a-asa ũsu nĩwamũtũmĩie link ĩkũmũtetheesya kũvingũa Mbivilia ya Ũalyũlo wa Nthĩ Nzaũ nthĩnĩ wa jw.org. Maũndũ maendie ata? Mario nĩweetĩkĩlile kwĩmanyĩsya Mbivilia na atanĩa kwĩmanyĩsya maũndũ maingĩ ĩũlũ wa Ngai ũsu wĩ wendo na woonanisye kana nĩwendeewʼa nĩwe.

17. Nĩkĩ ũtũngĩaa Yeova mũvea nũndũ wa kwongela ĩvuku ya Yovu Ndetonĩ yake mbeveee? (Yovu 34:12)

¹⁷ Kwa wʼo, Ndeto ya Ngai yĩ ũtonyi mwingĩ wa kũtetheesya andũ, o vamwe na ala meũthĩna. (Evl. 4:12) Mwa twĩtũngĩa Yeova mũvea nũndũ wa kũandĩkĩthya ngewa ya Yovu Ndetonĩ yake mbeveee! (Yovu 19:​23, 24) Ĩvuku ya Yovu yĩtũĩkĩĩthĩtye kana “nĩ wʼo ki, Ngai ndakeka ũthũku.” (Soma Yovu 34:​12, BK.) O na ĩngĩ, nĩyĩtũmanyĩasya nĩkĩ Ngai ũekete kwĩthĩwe na mathĩna na ũndũ tũtonya kũmomĩĩsya. O na eka ũu, nĩyĩtũtetheeasya kũkiakisya ala me na mathĩna. Ĩsomonĩ yĩla yĩatĩĩe, nĩtũkwona ũndũ ĩvuku ya Yovu yĩtonya kũtũtetheesya yĩla tũũnenga angĩ ũtao.