Ũndũ Mũtonya Kũmũtaĩa Yeova Alũsinĩ Yenyu

1-2. Yeova ethĩawa na woni wĩva ĩũlũ wa alũsi?

NĨWĨTHWA ũendeee kwĩvaanyʼa na mũndũ nĩ kana mũtwaane? Ethĩwa vailye ũu, ũsu nĩ ũndũ wa kũtanĩthya mũno! No kwĩthĩwa ũkwatene mũno ũivangĩthya alũsi yenyu. Ĩndĩ manya kana Yeova nĩwendaa mũtanĩe mũthenya wenyu wa alũsia na mũtwaano wenyu.—Nth. 5:18; Wa. 3:11.

² Kwoou nĩ ũndũ wa vata mũmũtaĩe Yeova alũsinĩ yenyu. Nĩkĩ tũkwasya ũu? Na mũtonya kwĩka ũu ata? O na kũtwʼĩka ĩsomo yĩĩ yĩseũvĩtwʼe kwondũ wa ala maendeee kwĩyũmbanĩsya mũthenya woo wa alũsi, myolooto ĩla ĩneenewe vaa no ĩtũtetheesye ithyonthe tũkamũtaĩaa Yeova yĩla twathi alũsinĩ kana twakũlwʼa mawoni ĩũlũ wa mĩvango ĩla ĩendeee kwĩkwa.

NĨKĨ MWAĨLE KŨMŨTAĨA YEOVA ALŨSINĨ YENYU?

3. Ala meũvangĩthya alũsi yoo maĩle kũlilikana ũndũ wĩva, na nĩkĩ?

³ Aklĩsto ala meũvangĩthya alũsi yoo maĩle kwĩka ũu maatĩĩe myolooto ya Yeova ĩla yĩ Ndetonĩ yake. Nĩkĩ? Nũndũ nĩwe Mwambĩlĩĩlya wa mũtwaano. Nĩwe wavangĩthisye alũsi ya mbee vyũ, katĩ wa Atamu na Awa. (Mwa. 1:28; 2:24) Kwoou ala meũvangĩthya alũsi nĩmaĩle kũsũanĩa mũno woni wa Yeova.

4. Ala meũtwaana methĩawa na kĩtumi kĩngĩ kĩva kya kũmũtaĩa Yeova mũthenyanĩ woo wa alũsi?

⁴ Mwĩ na kĩtumi kĩngĩ kĩseo mũno kya kũsũanĩa woni wa Yeova mũthenyanĩ wenyu wa alũsi. Twĩasya ũu nũndũ we nĩ Ĩthe wenyu wa ĩtunĩ na Mũnyanya wenyu ũla mũnene vyũ. (Evl. 12:9) Na vate nzika, nĩmũkwenda aendeee kwĩthĩwa e Ĩthe wenyu na Mũnyanya wenyu. Na nũndũ wa ũu, mũyĩsa kwenda ũndũ o na ũmwe ũtonya kũũmĩsya Mũnyanya wenyu wĩkĩke mũthenya ũsu kana mũthenya ũngĩ. (Sav. 25:14) Yĩla mwavindĩĩsya maũndũ onthe ala Yeova ũmwĩkĩte na ala ũkeka kwondũ wenyu, tyo mũkwĩtĩkĩla kana nĩmwaĩle kũmũtaĩa mũthenyanĩ wenyu wa alũsi?—Sav. 116:12.

MŨTONYA ATA KŨMŨTAĨA YEOVA?

5. Mbivilia ĩtonya kũtetheesya Aklĩsto ata yĩla meũvangĩthya alũsi yoo?

⁵ Mbivilia ndĩtalanĩtye mĩao ĩla Aklĩsto maĩle kũatĩĩa mũthenya wa alũsi. Kwoou ala meũtwaana no mamĩvangĩthye kwosana na maũndũ moo, kĩthĩo kya kwoo, na maũndũ ala mendete. O na ĩngĩ, athaithi ma wʼo nĩmaĩle kũatĩĩa mĩao ya Kaisali. (Mt. 22:21) Ĩndĩ o na vailye ũu, yĩla mavangĩthya alũsi maatĩĩe myolooto ya Mbivilia, nĩmamũtaĩaa Yeova na makamũtanĩthya. Kwoou nĩ myolooto yĩva mwaĩle kũlilikana?

6. Nĩkĩ nĩ ũndũ wa vata ala meũtwaana maatĩĩe mĩao ya silikalĩ ĩla ĩkonetye mũtwaano? (Alomi 13:​1, 2)

⁶ Atĩĩai mĩao ya silikalĩ. (Alo. 13:​1, 2) Nthĩnĩ wa nthĩ mbingĩ, wĩthĩaa no nginya ala meũtwaana meanĩsye maũndũ mana mosanĩte na mĩao ya silikalĩ matanamba kũtwaana. Kwoou asu meũtwaana nĩmaĩle kũmanya nĩ maũndũ meva maĩle kwĩanĩsya kwosana na vala mekalaa. Na ethĩwa me na makũlyo, no mewʼe me athasye kũkũlya atumĩa mamatetheesye.b

7. Nĩ kyaũ kĩtonya kũtuma alũsi yĩthĩwa yĩ ya kwendeesya na ĩituma Yeova ataĩwa?

⁷ Ĩkĩĩthyai kana alũsi yenyu nĩ ya kwendeesya na nĩkũtuma Yeova ataĩwa. (1 Ako. 10:​31, 32) Tatai mũĩkĩĩthye kana alũsi yenyu nĩkumĩlya ũsyao wa veva wa Ngai vandũ va veva wa nthĩ. (Kal. 5:​19-26) Na nũndũ mũndũũme ũla ũkũtwaana nĩwe ũtwʼĩkaa mũtwe wa mũsyĩ wake, nĩwe wĩthĩawa na kĩanda kya kũĩkĩĩthya kana alũsi yoo nĩ ya kwendeesya na nĩkũtuma Yeova ataĩwa. Nĩ kyaũ kĩtonya kũtetheesya vathi ũu? Nĩ kumĩwʼa ũvoo wumĩte Mbivilianĩ. Yĩla mwana-a-asa ũla ũkumya ũvoo ũsu weeka ũu e na ndaĩa na kwa nzĩa nzeo, nũtetheeasya onthe ala methukĩĩsye maelewe kana mũtwaano nĩ mũthĩnzĩo kuma kwa Ngai. O na ĩngĩ, onthe ala mekwĩthukĩĩsya nĩmatetheeawʼa kũmanya kana mũthenya ũsu nĩ wa vata mũno. Ũndũ ũngĩ nĩ kana vakuvĩ Aklĩsto onthe ala mekwenda kũtwaana manyuvaa kũmĩwʼa ũvoo ũsu Nyũmbanĩ ya Ũsumbĩ, ethĩwa nĩvatonyeka. Ethĩwa nĩmũkwenda kũtũmĩa Nyũmba ya Ũsumbĩ, mwaĩle kũandĩka valũa kwĩ tene mũkũlĩtye nzama ya atumĩa ya kĩkundi kĩmwe katĩ wa ila itũmĩaa Nyũmba ĩsu ya Ũsumbĩ.

8. Ethĩwa nĩmwatwʼa kwĩthĩwa na mboka ĩtina wa ũvoo wa alũsi, mũtonya kũĩkĩĩthya ata kana nĩmwamũtaĩa Yeova? (Alomi 13:13)

⁸ Soma Alomi 13:13. Ethĩwa nĩmwatwʼa kwĩthĩwa na mboka ĩtina wa kumĩwʼa ũvoo wa alũsi, nĩ kyaũ kĩtonya kũtetheesya ndĩkaumĩlye veva wa nthĩ? Ndeto ya Kĩkiliki ĩla ĩalyũlĩtwe ‘mboka itaĩle’ yonanasya mboka ila andũ manyusaa ũkĩ mwingĩ na makethukĩĩsya mbathi nginya ũtukũ katĩ. Ethĩwa nĩmwatwʼa mbokanĩ ĩsu vethĩwe na ũkĩ, osai matambya kwĩ tene mũĩkĩĩthye kana vaĩ mũndũ enywʼa mũno.c Na ethĩwa nĩmwatwʼa vethĩwe na mbathi, ĩkĩĩthyai kana wasya ti mwingĩ nĩ kana aeni menyu matanĩe kũea ngewa. Nyuvai nesa mũthemba wa mbathi o vamwe na ndeto sya syo nĩ kana iikalulutĩkye mũndũ o na ũmwe.

9. Ala meũtwaana maĩle kũlilikana kyaũ ĩũlũ wa moneeni ala mekumwʼa kana maũndũ angĩ ma kũtanĩthya aeni?

⁹ Isionĩ imwe, yĩla mboka ĩla yĩthĩawa ĩtina wa ũvoo wa alũsi ĩendeee, anyanya na andũ ma mũsyĩ ma ala meũtwaana nĩmaũngamaa na makaweta ndeto nguvĩ ĩũlũ woo. O na ĩngĩ, nthĩnĩ wa alũsi imwe nĩkwĩthĩawa na vitio kana visa sya asu meũtwaana kana o maũndũ angĩ ma kũtanĩthya aeni. Maũndũ ta asu no matume mũthenya ũsu wĩthĩwa wĩ wa kũtanĩthya. Ĩndĩ o na vailye ũu, ĩkĩĩthyai kana maũndũ ala makekwa mũthenya ũsu makeethĩwa me ma kwaka. (Avi. 4:8) Ĩkũlyei-ĩ: ‘Maũndũ asu nĩmeũtuma ala angĩ mewʼa manengetwe ndaĩa? Nĩmeũtuma mũvango wa mũtwaano ũnengwa ndaĩa?’ Na ũndũ ũla wa vata vyũ ĩkũlyei-ĩ: ‘Nĩmeũtuma Yeova ataĩwa?’ O na kau ti ũthũku mũndũ kũneenea maũndũ me na mathekanyʼa, nĩwaĩle kwĩvathana na maũndũ o na meva mataĩle, ta kũneenea maũndũ makonetye kũmanyana kĩ-mwĩĩ. (Avs. 5:3) Ĩkĩĩthyai kana andũ ma mũsyĩ na anyanya menyu ala makaneena nĩmeũnenga ndaĩa woni wenyu.

10. Nĩkĩ ala meũtwaana maĩle kwĩthĩwa na wĩnyivyo yĩla meũvangĩĩa alũsi yoo? (1 Yoana 2:​15-17)

¹⁰ Ĩthĩwai na wĩnyivyo. (Soma 1 Yoana 2:​15-17.) Yeova nũtanaa yĩla athaithi make meekĩa kĩthito mamũtaĩe vandũ va kwĩyonanyʼa mo ene. Kwoou Aklĩsto me wĩnyivyo nĩmaĩle kwĩsũvĩa maikatũmĩe mbesa mbingĩ mũno na ‘maikeyonanyʼe.’ Mũtonya kũtetheka ata mwaĩkĩĩthya kana alũsi yenyu ndĩ na maũndũ maingĩ? Nĩvatonyeka maũndũ makathi o tondũ vailye kwa mwana-a-asa wĩkalaa Norway wĩtawa Mike. Aĩtye: “Tũyaaĩlikya makoaninĩ, na nũndũ wa ũu, nĩtwaendeeie na ũvainia. Alũsi yitũ ĩyaĩ na maũndũ maingĩ, ĩndĩ yaĩ ya kũtanĩthya.” Nake mwĩĩtu-a-asa wĩkalaa India wĩtawa Tabitha aĩtye: “Nĩtweevathanie na kĩũũyũ kingĩ. Nũndũ alũsi yitũ ĩyaĩ na maũndũ maingĩ, twaĩ na maũndũ manini ma kũvangĩĩa, na vayaĩ na maũndũ maingĩ tũtonya kũkananĩa ĩũlũ wamo.”

11. Ũla ũkũtwawa na ũla ũkũtwaana matonya kwonanyʼa ata kana me na wĩnyivyo yĩla meũnyuva ngũa ila mekwĩkĩa na ũndũ mekwĩyanakavya? (O na ĩngĩ, sisya visa.)

¹¹ Nĩmũtwʼĩte kĩla mũkekĩa? Vate nzika, mwenda mwĩĩthĩwa mwĩ anake vyũ. O na ĩvindanĩ ya tene, mũndũũme ũla ũkũtwaana na mũndũ mũka ũla ũkũtwawa nĩmathĩnĩkĩaa mũno ũndũ makethĩwa mailye. (Isa. 61:10) Nĩ wʼo kana kĩla ũtonya kwĩkĩa alũsinĩ yaku no kĩthĩwe kĩ kĩvathũkanyʼo vyũ na kĩla ũtonya kwĩkĩa mavindanĩ angĩ, ĩndĩ ũu ti kwasya kana kyaĩle kwĩthĩwa kĩte na ndaĩa. (1 Tim. 2:9) Ndũkaeke ngũa kana syĩndũ ingĩ sya kĩ-mwĩĩ syĩthĩwe nesyo syĩndũ ila sya vata vyũ alũsinĩ yaku.—1 Vet. 3:​3, 4.

12. Nĩkĩ ala meũtwaana maĩle kũĩkĩĩthya kana nĩmaleana na syĩthĩo itosanĩte na Maandĩko ila iatĩĩawa kĩsionĩ kyoo?

¹² Leanai na syĩthĩo itosanĩte na Maandĩko. (Ũvu. 18:4) Alũsi mbingĩ ũmũnthĩ syĩthĩawa na maũndũ makonanĩtye na ndĩni sya ũvũngũ, kũneenanyʼa na maveva, na ũwe. Ĩndĩ Yeova nũtũkanĩtye twĩvathane vyũ na maũndũ mavuku ta asu. (2 Ako. 6:​14-17) Ethĩwa ve syĩthĩo ĩatĩĩawa kĩsionĩ kyenyu mũkwĩwʼa mwĩ na nzika nasyo, sũanĩai wumo wasyo na myolooto ya Mbivilia ĩla ĩtonya kwĩthĩwa ĩkonetye maũndũ ta asu mũtanamba kũtwʼa kũmongela alũsinĩ yenyu.

13. Ala meũtwaana matonya ata kwĩthĩwa na woni ta wa Yeova ĩũlũ wa kũnengwa mĩthĩnzĩo?

¹³ Kwosana na kĩthĩo kya kwenyu, aeni nĩmanengae ala meũtwaana mĩthĩnzĩo? Mũndũ anyuvaa mũthĩnzĩo ũla ũkũnengane asũanĩĩte ũkwati wake. Nĩ wʼo kana Aklĩsto nĩmekĩĩtwe vinya manenganae, na kĩu nĩkĩmatanĩthasya. (Nth. 11:25; Meko 20:35) Ĩndĩ o na vailye ũu, tũyaĩle kũtuma aeni maitũ mona ta lasima matũnenge mĩthĩnzĩo kana tũtume mona ta tũtesa kwĩtĩkĩla mũthĩnzĩo ũte wa mbesa mbingĩ. Twĩthĩawa tũatĩĩe ngelekanyʼo ya Yeova yĩla twoonanyʼa kana nĩtũũtũnga mũvea nũndũ wa mũthĩnzĩo o na wĩva ũla twanengwa nĩ angĩ, kwa kũeka meke ũu kwosana na ũkwati woo kana kwosana na kĩla matwʼĩte ngoonĩ.—2 Ako. 9:7.

KWĨVATHANA NA MAWETU NA KŨMAKĨLYA VINYA

14. Amwe mekwenda kũtwaana makwatawa nĩ mawetu meva?

¹⁴ No mũkwatwe nĩ mawetu yĩla mũendeee kũvangĩthya alũsi ĩtonya kũtuma Yeova ataĩwa. Kwa ngelekanyʼo, no mwĩwʼe ve vinya kũvangĩthya alũsi ĩte na maũndũ maingĩ. Mwana-a-asa wĩtawa Charlie wĩkalaa Ithamanĩ sya Solomon aĩtye: “Vaĩ vinya mũno kwitũ kũtwʼa nũũ tũũthokya mbokanĩ ĩla tweekĩie ĩtina wa ũvoo wa alũsi. Twĩthĩawa na anyanya aingĩ, na kĩthĩonĩ kitũ, kĩla mũndũ ethĩawa ekwatĩtye athokwʼe.” Nake ũla Tabitha twĩĩ tũnamũweta aĩtye: “Kĩsionĩ kitũ, ti ũndũ mũeni kwona andũ maivangĩthya mboka nene sya alũsi. Kwoou nĩvavĩtie ĩvinda asyai maitũ mayĩsa kwĩtĩkĩlana na ũtwi witũ wa kũthokya andũ ta 100 mbokanĩ yitũ.” Ũngĩ nĩ mwĩĩtu-a-asa wĩtawa Sarah wĩkalaa India, ũla waĩtye: “Andũ amwe monaa kĩla kya vata nĩ ũndũ me na mbesa singĩvĩte kana ũndũ andũ ala angĩ meũmona. Syana sya ala masyaanĩwʼe na ĩthe wakwa syeekie alũsi nene mũno, na kwoou o nakwa neewʼaa naĩle kwĩka alũsi nenange.” Nĩ kyaũ kĩtonya kũmũtetheesya mũkĩlye vinya mawetu asu na angĩ?

15. Nĩkĩ nĩ ũndũ wa vata kũvoya yĩla mũendeee na mĩvango ya alũsi?

¹⁵ Ĩthĩwai na kĩmanyĩo kya kũvoya yĩla mũendeee na mĩvango ya alũsi. No mũtavye Yeova mboyanĩ ũndũ o na wĩva ũmũkwatĩte kana ũndũ mũkwĩwʼa. (Avi. 4:​6, 7) O na no mũmũkũlye amũtetheesye mwĩke motwi maseo, mwĩkale mũuĩtye yĩla mwambĩĩa kũkwatwa nĩ kĩũũyũ, na mwĩthĩwe na ũkũmbaũ. (1 Vet. 5:7) O ũndũ mwoona Yeova aisũngĩa mboya syenyu, nowʼo mũkamwĩkwatasya mũnango. Ũla Tabitha twamũweta aĩtye: “Nĩ na mwana-a-asa ũla tweevaanasya nĩtwakĩaa tũyona ta tũte ĩtĩkĩlana maũndũnĩ mana kana tũemanwe na andũ maitũ ma mũsyĩ. Kwoou kĩla ĩvinda tũũneenea mĩvango ya alũsi, twaambĩĩaa na mboya. Nũndũ wa ũu, nĩtweeyoneie ũtethyo wa Yeova na twatanĩa mũuo katĩ witũ ene na andũ maitũ ma mũsyĩ.”

16-17. Kũneenea maũndũ nesa kũtonya kũmũtethya ata yĩla mũendeee kũvangĩthya alũsi yenyu?

¹⁶ Neeneai maũndũ nesa na mũyĩka ũu mwĩ na ndaĩa. (Nth. 15:22) Ve motwi maingĩ mwĩ elĩ mwaĩle kwĩka ĩũlũ wa alũsi yenyu. Motwi amwe nĩ ta matukũ ala mũũtwaana, mbesa ila mũũtũmĩa, ala mũũthokya alũsinĩ yenyu, na maũndũ angĩ maingĩ. Kwoou mũtanamba kwĩka ũtwi, nũseo mũkaneenea mawoni ala mwĩ namo na mũineenea myolooto ya Mbivilia ĩla ĩkonetye ũndũ ũla mũkwenda kwĩka ũtwi ĩũlũ wa wʼo, o vamwe na ũtao o na wĩva mũtonya kũnengwa nĩ Aklĩsto aimu kĩ-veva na me na ũtũĩka. Na yĩla mũũneenea woni wenyu, ĩkai ũu o nesa, mũsũanĩĩte ũla ũngĩ, na mũte kũũma vamwe ta mbili. Ethĩwa andũ ma vakuvĩ ma mũsyĩ, ta asyai menyu, nĩmamũkũlya mwĩke ũndũ mũna ũteũtũla myolooto ya Yeova, tatai mwĩke kĩu meũmũkũlya. O namo meona ũsu wĩ mũthenya wa vata kwoo. Na ethĩwa mũyĩsa kwĩka kĩu mekwenda, maelesyei o nesa na mwĩ na ndaĩa. (Aks. 4:6) Ĩkĩĩthyai kana andũ menyu ma mũsyĩ nĩmamanya kana kĩeleelo kyenyu kĩnene nĩ kwĩthĩwa na kyathĩ kĩseo kĩũtuma Yeova ataĩwa.

¹⁷ Kũelesya asyai menyu maũndũ ala mũtwʼĩte no kwĩthĩwe kwĩ vinya, na mũno mũno ethĩwa mo ti Ngũsĩ, ĩndĩ no mũvote kwĩka ũu. Mwana-a-asa wĩkalaa India wĩtawa Santhosh aĩtye: “Andũ maitũ ma mũsyĩ meendaa alũsi yitũ yĩthĩwe na syĩthĩo imwe sya Kĩindi. Nũndũ wa ũu, nĩ na mwĩĩtu-a-asa ũla tweevaanasya nĩtwakuie ĩvinda yĩasa tũimaelesya motwi maitũ. O na nĩtweekie moalyũku mana kũla twoonaa tũtonya kwĩka ũu na tũkaema kũmũthatya Yeova. Kwa ngelekanyʼo, nĩtwavĩndũie lĩu ũla twavangĩte kũua na twanyuva lĩu ũũmendeesya. O na nĩtwatwie kana vayĩĩthĩwa na kwina kana kũsũnga nũndũ mayamanyĩĩte maũndũ ta asu.”

18. Nĩ kyaũ kĩtonya kũmũtetheesya mũĩkĩĩthye kana maũndũ nĩmathi nesa mũthenyanĩ wenyu wa alũsi? (1 Akolintho 14:40) (O na ĩngĩ, sisya visa.)

¹⁸ Vangai maũndũ nesa. Yĩla mwavanga maũndũ nesa, nĩ laisi mũkaema kwĩwʼa mũitavĩwe mũno mũthenya wenyu wa alũsi. (Soma 1 Akolintho 14:40.) Mwana-a-asa wĩtawa Wayne wĩkalaa Taiwan aĩtye: “Mĩthenya mĩvũthũ alũsi yitũ ĩtanamba kũvika, nĩtweekie ũmbano mũnini na ala meeyumĩtye kũtũtetheesya maũndũnĩ mana. Nĩtwaneeneie mĩvango ĩla tweekĩte na tweeka mawonanyʼo ma maũndũ mana twaĩ twĩke mũthenya ũsu wa alũsi nĩ kana tũĩkĩĩthye kana maũndũ makathi nesa.” Na nĩ kana mwonanyʼe kana nĩmũũnenga aeni menyu ndaĩa, tatai ũndũ mũtonya mũĩkĩĩthye kana nĩmwaatĩĩa saa.

19. Nĩ kyaũ kĩtonya kũmũtetheesya mũĩkĩĩthye kana maũndũ ala mekwĩkwa mbokanĩ ya alũsi nĩmatuma Yeova ataĩwa?

¹⁹ No mwĩvathane na mathĩna maingĩ mwasũanĩa kwĩ tene maũndũ ala matonya kumĩla. (Nth. 22:3) Kwa ngelekanyʼo, ethĩwa mwĩkalaa kĩsionĩ andũ mendete kũthi mbokanĩ ĩla yĩkawa ĩtina wa ũvoo wa alũsi mate athokye, no mũsũanĩe kĩla mũtonya kwĩka mũkasiĩĩa ũndũ ũsu. Ĩkĩĩthyai kana andũ ma mũsyĩ ala mate Ngũsĩ nĩmamanya ũndũ maũndũ makethĩwa mailye na mũimaelesya woni wenyu ĩũlũ wa syĩthĩo imwe syĩkawa alũsinĩ. No mũmonyʼe kĩlungu kĩ nthĩnĩ wa jw.org/kam kĩ na kyongo, “Alũsi sya Ngũsĩ sya Yeova Syĩkawa Ata?” Na nĩ kana mũĩkĩĩthye kana maũndũ nĩmathi ũndũ mũkwenda mbokanĩ yenyu ya alũsi, no mũvange na mwana-a-asa mũna mũimu kĩ-veva ethĩwe e “mũũngamĩi wa mboka.” (Yoa. 2:8) Mwamũelesya nesa mĩvango yenyu, no amũtetheesye mũkaĩkĩĩthya kana maũndũ nĩmathi o ũndũ mwĩvangĩte na nĩmatuma Yeova ataĩwa.

20. Ala meũtwaana maĩle kũlilikana kyaũ ĩũlũ wa alũsi yoo?

²⁰ No mwĩwʼe mwĩ aitavĩe mwasũanĩa maũndũ onthe ala mwaĩle kwĩka yĩla mũũvangĩthya alũsi yenyu. Ĩndĩ lilikanai kana alũsi no ya mũthenya ũmwe. Yĩthĩawa yĩ o mwambĩĩo wa thayũ wenyu mũimũthũkũma Yeova mwĩ vamwe. Kwoou ĩkai kyonthe kĩla mũtonya mũĩkĩĩthye kana alũsi yenyu ndĩnethĩwa na maũndũ maingĩ na yĩ na ndaĩa. O na ĩngĩ, mwĩkwatyei Yeova. Mweeka ũu, nũkũmũtetheesya mũvangĩthye alũsi mũkatanĩaa kũmĩlilikana na ĩteũtuma mwĩlila.—Sav. 37:​3, 4.