Tũkalĩ twa Mavuku ‘Kwondũ wa Kumya Ũkũsĩ kwa Mbaĩ Syonthe’

Kwa myaka mbee wa ĩkũmi, nĩtwĩthĩĩtwe tũitũmĩa tũkalĩ twa mavuku ũtavanyʼanĩ witũ, na tũkalĩ tũu nĩtwendeeasya andũ mũno. Ĩũlũ wa nthĩ yonthe, andũ nĩmonaa tũkalĩ tũu, na ũyĩthĩawa wĩ ũndũ wĩ vinya kũmanya nĩ twa aaũ. Tũseũvĩtwʼe kwa nzĩa ya kwendeesya, na nĩ ũndũ wĩ laisi kũtũtũmĩa. No wĩtĩkĩlane na mwĩĩtu-a-asa wa Poland wĩtawa Asenata ũla waĩtye: “Tũkalĩ tũũ tũi maũndũ maingĩ na tũseũvĩtwʼe kwa nzĩa yĩ laisi, ĩndĩ twĩthĩawa twa kwendeesya mũno. Wĩthĩaa nĩ laisi kũtũvanga na kũtũthamya kuma vandũ vamwe kũthi vangĩ.”

Nĩwĩthĩwa ũsengʼaa ũndũ tũkalĩ tũũ twaseũviwʼe?

Tũseũvĩtwʼe Nesa Mũno

Mwaka wa 2001, ana-a-asa na eĩtu-a-asa ma France nĩmeetĩkĩlilwʼe nĩ Nzama Ĩla Ĩtongoesye mambĩĩe kũtata nzĩa syĩ kĩvathũkanyʼo sya kũtavanyʼa kũla kwĩthĩawa andũ aingĩ, o vamwe na kũtũmĩa nzĩa ya tũkalĩ twa mavuku. Nĩmatũmĩie tũkalĩ twaseũvĩtwe kwa nzĩa syĩ kĩvathũkanyʼo. Kwa ngelekanyʼo, nĩmaseũvisye tũkalĩ tũla tũkuaa mĩio na syĩndũ ingĩ nĩ kana matũtũmĩe kwonanyʼa na kwia mavuku. Mũthya, ovisi wa ũvonge wa France nĩwanyuvie tũkalĩ tũla atavanyʼa matũmĩie kwa myaka mingĩ.

Ana-a-asa ma France nĩmatanĩthiwʼe mũno nĩ mosyao maseo ala makwatie yĩla matatĩthasya kũtavanyʼa kũla kwĩthĩawa andũ aingĩ. Kwoou mwakanĩ wa 2011, Nzama Ĩla Ĩtongoesye nĩyeetĩkĩlilye mũvango mweũ wa kũtatĩthya ũtavanyʼa wa kũla kwĩthĩawa andũ aingĩ taoninĩ ya New York, Amelika, matũmĩĩte tũkalĩ twa mavuku na mesa. Vatavĩtĩte ĩvinda yĩasa, mavainia ala matetheeasya mũvangonĩ ũsu nĩmamanyie kana tũkalĩ tũu twaĩ na mosyao maingĩ, vamwe na kwĩthĩwa tũtonya kũthamwʼa kwa nzĩa yĩ laisi kuma vandũ vamwe nginya vangĩ. O na ĩngĩ mavainia asu nĩmawetie maũndũ mana maĩ matonya kwaĩlangya ũndũ tũkalĩ tũu twaseũvĩtwʼe. Tũkalĩ twa tene tũla twaseũvĩtwʼe na mbwaũ twaĩ tũito mũno, na kwoou weethĩaa nĩ ũndũ wĩ vinya kũtũlĩsya na kũtũtheesya ngasinĩ. Kwoou nĩmavĩndũie mũseũvĩlye watwʼo wĩthĩe nĩ tũvũthangũ, ĩndĩ ti tũvũthũ mũno ũndũ tũkuwa nĩ kĩseve. O na ĩngĩ, tũkalĩ tũu nĩtweekĩiwe ndĩa nenange na ndũmu na kwoou weethĩa nĩ ũndũ wĩ laisi kũtũkusya wĩsĩle kũla kũte kwĩananu. Kwongela ũu, kamwanya kanini nĩkongelilwe kwondũ wa kwiaa mavuku maingangĩ.

Mũvango ũsu wa kũtatĩthya kũtavanyʼa kũla kwĩthĩawa na andũ aingĩ waĩ na mosyao maseo! Kwoou twĩ 2012, Nzama Ĩla Ĩtongoesye nĩyeetĩkĩlilye ana-a-asa na eĩtu-a-asa ĩũlũ wa nthĩ yonthe matũmĩae tũkalĩ twa mavuku. Ana-a-asa nĩmeekie mĩvango na kambuni ĩla yaĩ ĩseũvasye tũkalĩ tũu kwa wingĩ ĩtũmĩĩte syĩndũ mbũthũ, ĩndĩ ndũmu.

O ũndũ myaka yaendeeie kũvĩta, nowʼo tũkalĩ tũu twaendeeie kwaĩlangwʼa. Kwa ngelekanyʼo, twĩ 2015, kakalĩ kau nĩkongelilwe kamũvuko ka kũkasiĩanĩa na mbua. Na wĩthĩaa kamũvũko kau kekĩĩtwe, mũndũ no one mavuku ala me vo asyaĩlĩtye mbee. Dina, ũla wĩkalaa nthĩ ya Georgia, nĩwendeeawʼa mũno nĩ ũndũ ũsu. Aĩtye, “Kakalĩ kau kethĩawa na kamũvuko kako ka kũkasiĩanĩa na mbua, na kwoou kĩu nĩkĩsũvĩaa mavuku.” Twĩ 2017, mathangũ ma kũtangaasa ũvoo witũ (magnetic posters) ala mekĩawa tũkalĩnĩ twa mavuku nĩmambĩĩie kũkwatĩkana nthĩnĩ wa ithyomo imwe. Mwana-asa wa Poland wĩtawa Tomasz aĩtye: “Waĩ wĩa mwingĩ mũno kũvĩndũa mathangũ ma tene ala moombĩĩawa kakalĩnĩ na ngamu. Kwoou mathangũ aa meũ nĩ maseo mũno.” Mwakanĩ wa 2019, syĩndũ ila iseũvasya tũkalĩ tũu na mũseũvĩlye watwʼo nĩsyeekiwe moalyũku nĩ kana wĩthĩe no twĩkalange mũnango.

Kũseũvya Tũkalĩ twa Mavuku

Tũkalĩ twa mavuku tũseũvĩawʼa vandũ vamwe na ĩndĩ tũinyaĩĩkwʼa ĩũlũ wa nthĩ yonthe. Yu tũĩ kakalĩ kamwe kaumaa ndola 43 sya Amelika, tũteũtala ngalama ya kũkatwaa vala kekwendeka, na ngalama ingĩ. Kũvikĩĩa ũmũnthĩ, ndola mbee wa milioni 16 sya Amelika, nitũmĩĩtwe kũseũvya tũkalĩ twa mavuku, na mbee wa tũkalĩ 420,000 nĩtũtwaĩtwe ikundinĩ syĩ kĩvathũkanyʼo ĩũlũ wa nthĩ.

Nĩ kana mĩvothi ĩtũmĩwe nesa vyũ, tũkalĩ twa mavuku twĩtawʼa kwa wingĩ. Kwongela kĩu, yu ikundi no syĩtye syĩndũ sya kũseũvya tũkalĩ tũu yĩla twaanangĩka vandũ va kũthooa tũngĩ.

Kũtũmĩa Tũkalĩ twa Mavuku Kumya Ũkũsĩ

Atavanyʼa ĩũlũ wa nthĩ yonthe nĩmatanĩaa kũtũmĩa tũkalĩ twa mavuku. Martina kuma Ghana aĩtye: “Katĩ wa nzĩa mbingĩ sya ũtavanyʼa ila tũtũmĩaa, nithyĩ tũendaa kũla kwĩ andũ. Kĩla nendete ĩũlũ wa kũtavanyʼa tũtũmĩĩte tũkalĩ twa mavuku nĩ kana, andũ nĩmo mokaa kũla tũĩ. O na andũ ala mavĩtĩte ku ũtee methĩawa matonya kũkwata ũkũsĩ.”

Nthĩnĩ wa nthĩ ĩngĩ ya Africa, mũndũũme ũmwe nĩwookie kakalĩnĩ ka mavuku na oosa mavuku ma kĩthyomo kyake. Ĩtina wa kyumwa kĩmwe, nĩwasyokie na asya: “Nĩnĩnasomie mavuku asu onthe. Me na ũvoo wa vata mũno. Nĩngũmatwaĩa andũ makwa ma mũsyĩ kĩsionĩ kitũ.” Kĩsio kĩu kyaĩ ta ũasa wa kĩlomita 500 kuma vau. Ĩtina wa myei ĩlĩ, nĩwasyokie na asya: “Andũ kĩsionĩ kyakwa nĩmanasomie mavuku asu onthe, na nĩmanatanĩthiwʼe mũno nĩ ũvoo ũla manasomie. Meenda kũtwʼĩka Ngũsĩ sya Yeova. Ĩndĩ me na makũlyo. Kwa ngelekanyʼo, nĩmesĩ nĩ kana mavatiswe no nginya maindwe kĩwʼũnĩ. Ĩndĩ kĩsionĩ kitũ vai ũsĩ wĩ vakuvĩ. Twaĩlĩte kũka vaa nĩ kana tũvatiswe? Atavanyʼa asu nĩmeekie mũvango nĩ kana mũndũũme ũsu akomane na vainia ũneenaa kĩthyomo kyake. Kuma ĩvinda yu, mũndũũme ũsu na vainia ũsu nĩmethĩĩtwe maitanĩa kwĩmanyĩsya vamwe mateũtĩĩa.

Nĩ ũndũ wa kwendeesya mũno kwona tũkalĩ twa mavuku tũitũmĩwa kũtavanyʼa ũvoo mũseo “nthĩ yonthe wĩthĩwe ũkũsĩ kwa mbaĩ syonthe.” (Mathayo 24:14) Tũĩvĩaa ata ngalama sya kũtũseũvya? Twĩkaa ũu tũtũmĩĩte mĩvothi ĩla yumawʼa kwondũ wa wĩa wa nthĩ yonthe, na mingĩ yayo yumawʼa kwĩsĩla donate.jw.org. Nĩ mũvea nũndũ wa ũlau waku.