We no Ũtate Kũmina Ithokoo na Ũitũngĩĩa Mũuo?

YEOVA NGAI athangaasya Aklĩsto mende mũno kwĩkalanyʼa na mũuo. Endaa twĩkale tũlilikene kana mũuo nĩ kĩndũ kya vata mũno kwitũ. Twatata kũmantha mũuo, Aklĩsto onthe makatanĩaa mũuo mwingĩ mũno. Kĩu kĩtumaa kĩkundi kya Kĩklĩsto kĩthĩwa kĩ vandũ vaseo mũno vekwĩliĩlwa nĩ onthe ala matendete ithokoo.

Kwa ngelekanyʼo, ve mũndũ mũe ũmwe waĩ nguma mũno nthĩ ya Madagascar wendete mũno kwona ũndũ Ngũsĩ sya Yeova syĩkalaa syĩ ngwatanĩo. Mũndũ ũsu ekalaa ayasya ũũ ngoonĩ yake, ‘Ngesa kwenda kũlika ndĩninĩ, nĩtwʼĩka wa ndĩni ĩsu.’ Ĩtina wa ĩvinda nĩwaekanie na maũndũ ma ũwe, aaĩlya mũtwaano wake woosana na Maandĩko o na kau nĩwakuie myei kauta, na ĩndĩ atwʼĩka mũthaithi wa Yeova, ũla nĩwe Ngai wa mũuo.

O tondũ mũndũ ũsu weekie, andũ aingĩ kĩla mwaka nĩmokaa kĩkundinĩ kya Kĩklĩsto na maikwata mũuo ũla matũaa mamanthaa mũno. Ĩndĩ Mbivilia nĩwetete nesa vyũ kana “kĩwĩu kyai na ngananĩo” syalika kĩkundinĩ no itume andũ me ndũũ maemanwa na vailika thĩna. (Yak. 3:14-16) Ũseo Mbivilia nĩtũtavĩtye ũndũ tũtonya kwĩka mathĩna ta asu maikalike na ũndũ tũtonya kwĩka tũlũlũmĩlye mũuo ũla wĩ vo. Nĩ kana tũmanye ũndũ tũtonya kwĩka ũu, ekai twone ngelekanyʼo imwe sya mathĩna malikile andũnĩ.

MATHĨNA ALA MATONYA KUMĨLA NA ŨNDŨ TŨTONYA KŨMAMINA

“Ndyeewʼanaa na mwana-a-asa ũla twanenganĩwʼe wĩa. Nĩngũlilikana ĩvinda twatetanisye mũno na tweethĩwa nĩ andũ elĩ tũendeee kwĩkanĩsya ndeto.”—CHRIS.

“Nakililye ndataĩĩe mwĩĩtu-a-asa ũmwe twakothaa kũtavanyʼa ĩmwe avangũa mĩvango ĩla tweekĩte ya ũtavanyʼa. Kuma vau ndaaneenyʼa ĩngĩ. Ndyeesĩ nĩkĩ wĩkie ũu.”—JANET.

“Mũthenya ũmwe naneenaa simũnĩ nĩ na andũ angĩ elĩ. Ũmwe wa asu elĩ aneenie ta wamina ngewa na kwoou nyie neesilya nĩwatila simũ. Nĩvo ĩndĩ nambĩĩe kũtavya ũla natiiwe nake simũnĩ maũndũ mate maseo ĩũlũ wake, na kaĩ o na ndatilĩte simũ.”—MICHAEL.

“Kĩkundinĩ kitũ ve eĩtu-a-asa elĩ mavainia meethĩĩtwe na mathĩna. Ũmwe akwatisye kũsomeaa ũla ũngĩ. Ala angĩ meewʼaa naĩ mũno moona maitetanyʼa.”—GARY.

No wone asu ta maĩ mathĩna manini mũno. Ĩndĩ mathĩna asu onthe maĩ matonya kũũmĩsya ala angĩ na kũtuma maleela kĩ-veva. No ũtane nĩ kũmanya kana ana-a-asa na eĩtu-a-asa asu nĩmaekie Mbivilia yamatetheesya kũtũngĩĩa mũuo katĩ woo. We wĩona ta maatĩĩie myolooto yĩva?

“Sisyai mũikatetanʼye mwĩ nzĩanĩ.” (Mwa. 45:24) Ũsu nĩ ũtao Yosevu wanengie ana-a-ĩthe ĩvinda yĩla masyokete kwĩ ĩthe woo. Ũsu waĩ ũtao mũseo ta kĩ! Ethĩwa mũndũ nũkũemwa nĩ kũtũngatũnga ngoo yake na nũkũthata mĩtũkĩ, nũtonya kũtuma ala angĩ mathilĩka. Chris esie kwĩthĩa kana thĩna wake waĩ mĩtũlyo na ndendete kũtavwʼa ũndũ ũkwĩka. Nũndũ Chris nĩwendaa kũalyũka, nĩwaneenie na mwana-a-asa ũla matetanasya amwĩtya ũekeo na kuma vau atata mũno ndakathatae mĩtũkĩ. Nake mwana-a-asa ũsu ũngĩ nĩwatatie a vake aalyũke ĩtina wa kwona Chris aitata kwĩka maendeeo. Ũmũnthĩ matanĩaa mũno kũmũthũkũma Yeova me vamwe.

“Vala vate ũtao, maũndũ ala masũanĩĩtwe kwĩkwa nĩmanangĩkaa.” (Nth. 15:22) Janet eethĩie kaĩ nĩwaaĩlĩte kũkwata ũtao ũsu nesanga! Kwoou nĩwatwie kũmantha “ũtao,” kana kwa ndeto ingĩ, kũneena na mwĩĩtu-a-asa ũla ũngĩ. Maendeee kũea ngewa, Janet nĩwatũmĩie ũĩ nĩ kana atetheesye mwĩĩtu-a-asa ũsu ũngĩ eyĩelesye kuma ngoonĩ nĩkĩ weewʼaa woo. Mayambĩĩa kũea ngewa vai ũmwe weewʼaa e mwĩanĩe vyũ, ĩndĩ maũndũ maendeeie kũseũva o ũndũ maendeeie kũneenea thĩna woo mauĩtye. Nĩvo mwĩĩtu-a-asa ũsu ũngĩ wamanyie kana eekĩte kũelewa maũndũ naĩ na kĩla weesĩ o na kĩyakonetye Janet. Kwoou nĩweetisye ũekeo na ũmũnthĩ ũũ mamũthũkũmaa Yeova me ngwatanĩo.

“Ethĩwa ĩndĩ nũũnengane mũthĩnzĩo waku kĩthembeonĩ, na ũkĩlilikanĩla vu kana mwana-a-au e ũndũ naku, tia mũthĩnzĩo waku vu mbee wa kĩthembeo, noithi, wambe kwĩwʼana na mwana-a-au.” (Mt. 5:23, 24) Ethĩwa nũũlilikana, ũsu nĩ ũtao Yesũ wanenganie ĩvinda ya ũla Ũtavanyʼa wa Kĩĩmanĩ. Michael eewie thĩna mwingĩ mũno asũanĩa ũndũ waneeneie ũla ũngĩ naĩ o na ateũsũanĩa. Ĩndĩ nĩwatwʼĩte kũtata ũndũ ũtonya atũngĩĩe mũuo ũla waĩ vo. Kwoou nĩweenyivisye na athi kwĩtya mwana-a-asa ũla wakoseete ũekeo menene. Maũndũ mekalile ata ĩtina wa ũu? Michael easya: “Mwana-a-asa ũsu andekeie vyũ kuma ngoonĩ.” Ndũũ yoo nĩyasokie.

“[Endeeai] kũmĩĩasya ũmwe kwa ũla ũngĩ, na kũekeanĩa ene kwa ene, ethĩwa mũndũ o na wĩva e na ũndũ na ũngĩ.” (Ako. 3:12-14) Ala mavainia elĩ matavanĩtye kwa ĩvinda ĩasa matetheeiwʼe nĩ mũtumĩa ũmwe waĩ tei. Amatetheeisye masũanĩe makũlyo ta aa: ‘Ve vata mwaũ wa kũeka ala angĩ makwʼe ngoo nũndũ witũ? Twĩ na kĩtumi kĩseo kya kũlea kũmĩanĩsya na kũendeea kũmũthũkũma Yeova twĩ ngwatanĩo?’ Nĩmeethukĩĩisye ũtao wa mũtumĩa ũsu na maũatĩĩa. Yu nĩmewʼanaa na matavanasya ĩmwe nesa.

Ethĩwa mũndũ nĩwakũũmĩsya, kũatĩĩa ũtao ũla wĩ nthĩnĩ wa Akolosai 3:12-14 no kũtetheesye mũno. Aingĩ methĩĩte meetĩkĩla kwĩnyivya no maekee ũla ũmavĩtĩsye na mayũlwa nũu. Ethĩwa nĩwatata kwĩka ũu ĩndĩ wĩĩwʼa ve vandũ vatiele, mwolooto ũla ĩandĩkonĩ ya Mathayo 18:15 no ũkũtetheesye? Ĩandĩkonĩ yĩu Yesũ awetaa ĩtambya yĩla mũndũ waĩle kwosa ethĩwa nĩweekwa naĩ ngito nĩ ũngĩ. Ĩndĩ mwolooto ũla wĩ vo no kwĩthwa ũtethya mũno. Mantha mwanya ũthi wone mwana-a-asa kana mwĩĩtu-a-asa, na ũiea ngewa nake nesa na wĩnyivĩtye nĩ kana mũtate kwona ũndũ mũtonya kwĩwʼana.

Vate nzika, ve motao angĩ maseo Mbivilia ĩtũnengete. Nĩ kana motao asu maũtethye, waĩle kwĩthĩwa na “ũsyao wa Veva,” nawʼo nĩ “wendo, ũtanu, mũuo, wũmĩĩsyo, kwĩka angĩ nesa, ũseo, kĩthito, ũuu, wĩtingʼo.” (Aka. 5:22, 23) O tondũ oilo ũtumaa masinĩ ĩthũkũma nesa, nguma isu nimũtetheeasya kũea ngewa nesa ĩla mũũtata kwĩwʼana.

NĨ ŨATHIMO KWĨTHĨWA NA AKLĨSTO ME KĨVATHŨKANYʼO KĨKUNDINĨ

Tũmbĩtwe kĩvathũkanyʼo, na kwoou kĩla ũmwe witũ e ũndũ ũilyĩ, na ũndũ wĩkaa maũndũ. Kĩu no kĩtume ndũũ syĩthĩwa syĩ ngamu. Ĩndĩ kĩvathũkanyʼo o kĩu no kĩete mũaanĩko. Mwana-a-asa ũmwe wĩthĩĩtwe e mũtumĩa kwa ĩvinda ĩasa anenganĩte ngelekanyʼo ĩno: “Mũndũ wĩ nthoni no athĩne mũno ekalanyʼa na mũndũ mũsanzamũku na ũtaemawa nĩ kũneena. O na kau kĩvathũkanyʼo ta kĩu no kyoneke kĩte na thĩna, no kyumĩlye kĩthokoo kĩnene.” Ĩndĩ we wĩona ata? Nĩ lasima andũ ala mombĩtwe me kĩvathũkanyʼo mekalae maithokoana kĩla ĩvinda? Kwaeka twose ngelekanyʼo ya atũmwa elĩ matonya kwĩthĩwa maĩ kĩvathũkanyʼo vyũ. We Vetelo ailyĩ ata? No twasye aĩ mũneenu na atamũkaa o kĩla kyooka mũtwe. Nake Yoana? No twasye we nĩwendete andũ mũno na kaingĩ nĩwasũanĩaa mũno atanamba kũneena na ndasembeaa maũndũ. Asu ti maũndũ tweeka kũsũanĩa nũndũ ve o kĩtumi kya kwasya atũmwa asu mailyĩ ũu. Ĩndĩ o na kĩvathũkanyʼo kĩu kĩ vo, mathũkũmaa me ngwatanĩo. (Meko 8:14; Aka. 2:9) O ta ũu ũmũnthĩ, Aklĩsto no mathũkũme me ngwatanĩo o na matwʼĩke mavathũkene ata.

No kwĩthĩwa kĩkundinĩ kyenyu ve mwana-a-asa ũũthokoaa kĩlĩko nũndũ wa mũneenele wake kana meko make. Ĩndĩ nũseo kũlilikana kana Klĩsto nĩwakwie kwondũ wa Mũklĩsto ũsu na kana nĩwaĩlĩte kũmwenda. (Yoa. 13:34, 35; Alo. 5:6-8) Kwoou vandũ va kũtila kĩtindo kyaku nake kana kũtata mũikese kũkomanĩa vandũ, ĩkũlye atĩĩ: ‘We mwana-a-asa ũũ eĩka kĩndũ kĩvatanĩtwe vyũ nĩ Maandĩko? We eĩka kũnthokoa na ngũlũ? Kana twĩkĩte kũmbwa twĩ kĩvathũkanyʼo?’ Ĩkũlyo yĩngĩ ya vata vyũ ũtonya kwĩkũlya nĩ yĩĩ: ‘Ndonya kwenda kũmũtutya ũndũnĩ wĩva mũseo wĩkaa?’

Ĩkũlyo yĩu ya mũthya nĩ ya vata. Nĩkĩ? Kwasũanĩa ngelekanyʼo ii iatĩĩe. Ethĩwa Mũklĩsto ũla ũngĩ nĩ mũneenu naku wĩ mũkilu, kwasũanĩa ũndũ ũtaemawa nĩ kũneena na andũ ĩla wĩ ũtavanyʼa. Kwoou wĩona ata ũkeka mũvango ũtavanyʼe nake nĩ kana wĩmanyĩsye o kĩndũ? Kana ethĩwa Mũklĩsto ũla ũngĩ nĩ mũlau mũno kwĩ we, wĩona ata ũkasũanĩa ũtanu ũla ũtonya kũkwata watetheesya ala akũũ, awau, kana me na vata? Kĩla tũũweta nĩ kĩĩ: O na ethĩwa mũmbĩtwe mwĩ kĩvathũkanyʼo, kĩla ũmwe wenyu asũanĩa ũseo wa ũla ũngĩ, thĩna ũla wĩ katĩ wenyu no ũoleke. Ti lasima mũtume ndũũ ngamu ĩndĩ kĩu no kĩlũlũmĩlye ngwatanĩo yenyu, na no kyongelange mũuo katĩ wenyu na kĩkundinĩ.

Euotia na Sinitike nĩmatonya kwĩthĩwa moombĩtwe kĩvathũkanyʼo kana maĩ na nzĩa syĩ kĩvathũkanyʼo sya kwĩka maũndũ. Ĩndĩ mũtũmwa Vaulo amesũvie “methĩwe na kĩlilikano kĩmwe nthĩnĩ wa Mwĩaĩi.” (Avi. 4:2) We no wĩke ũu na no ũtate kũmanthaa mũuo?

NDŨKAEKE THĨNA ŨLA MWĨ NAWʼO ŨENDEEE

Ĩia yĩkaekwa kĩvuĩonĩ kya malaa yĩana mũno na yĩyingĩva. O ta ũu, tũkaema kũveta mĩtũkĩ thĩna twĩ nawʼo ngoonĩ kwelekela mũndũ ũngĩ, thĩna ũsu wĩkaa kwingĩvĩĩa. Woo wasumbĩka ngoo, thĩna no wĩse kũlika kĩkundinĩ. Ethĩwa nĩtwendete Yeova na ana-a-asa maitũ, tũkatataa ũndũ tũtonya kĩvathũkanyʼo kĩla twĩ nakyo na mũndũ kĩikese kwananga mũuo wa andũ ma Ngai.

Ĩla twekala nthĩ tũneenee thĩna twĩ na kĩeleelo kya kũmantha mũuo, tũtonya kũkwata mosyao maseo tũkavasengʼa. Kwoosa ngelekanyʼo ya mwĩĩtu-a-asa ũũ ũmwe. Easya: “Ve mwĩĩtu-a-asa noonaa aingua ta nĩ kana. Neewʼaa thĩna mwingĩ mũno. Na nũndũ wa kũtinda nĩwʼĩte woo, nambĩĩe kũmũneenyʼa naĩ. Natavasya ngoo yakwa ũũ, ‘Ndanengete ndaĩa ĩla ĩmbaĩle, kwoou o nakwa ndimũnenga ndaĩa.’”

Ĩndĩ mwĩĩtu-a-asa ũsu nĩwambĩĩe kũsũanĩa ũndũ weekanasya. Easya: “Nambĩĩe kwona mawonzu makwa na noona nĩvĩtĩtye mũno. Nĩvo namanyie kana nĩnaaĩlĩte kũvĩndũa mosũanĩo makwa. Kwoou nĩnavoyie Yeova ĩũlũ wa ũndũ ũsu, nathooea mwĩĩtu-a-asa ũsu ũngĩ kamũthĩnzĩo, na namũandĩkĩa kavalũa nĩmwĩtĩtye ũekeo. Nĩtwakumbatĩanĩie na tweetĩkĩlana kana kĩu nĩkyathela. Kuma ĩvinda yĩu tũyaathokoana ĩngĩ.”

Kĩla andũ mekwenda mũno nĩ mũuo. Ĩndĩ aingĩ moo mesa kwona ta meũlikĩlĩĩlwa na kũvũthwʼa nĩmaetae ithokoo. Aingĩ mate athaithi ma Yeova mekaa ũu, ĩndĩ Ngũsĩ syake nĩsyĩsĩ kana syaĩle kwĩkalanyʼa na ngwatanĩo na mũuo. Ngai aveveee Vaulo aandĩka atĩĩ: “Nyie . . . nĩngũmwĩsũva mũendae o ũndũ waĩle wĩtano ũla mweetiwe nawʼo, na wĩnyivyo wʼonthe na ũuu, na wũmĩĩsyo, mũkyũmĩanĩsya inywʼĩ kwa inywʼĩ nthĩnĩ wa wendo; mũkĩthingʼĩĩsya kũsũvĩa wĩwʼano ũmwe wa Veva wovanonĩ wa mũuo.” (Aev. 4:1-3) Kwĩkala twĩ “wovanonĩ wa mũuo” nĩ kĩndũ kya vata mũno. Ame! Nĩtũlũlũmĩlyei mũuo ũla twĩ nawʼo na tũitwʼa vyũ kũminaa ithokoo ila syaumĩla.