We Nĩwĩanĩasya Ũthũkũmi Waku Vyũ?

1. Nĩ ũndũ wĩva athũkũmi onthe ma Ngai maĩle kwĩanĩsya, na nĩkĩ? (Sisya visa ĩthangũnĩ ya mbee vyũ.)

KLĨSTO YESŨ eeaĩe aatĩĩi make atĩĩ: “Endai . . . mũkatwʼĩkĩthye andũ ma mbaĩ syonthe amanyĩwʼa.” (Mt. 28:19) Athũkũmi onthe aĩkĩĩku ma Ngai nĩmaĩle kwĩmanyĩsya ũndũ matonya ‘kwĩanĩsya vyũ ũthũkũmi’ ũsu manengetwe. (2 Tim. 4:5) Na ũu nĩwaĩle nũndũ ũsu nĩwʼo wĩa ũla mũnene vyũ, wa vata vyũ, na waĩle kũtethwʼa na mĩtũkĩ vyũ kwĩ wĩa ũngĩ o na wĩva. Ĩndĩ ti laisi kũtũmĩa ĩvinda yingĩ ũthũkũminĩ tondũ tũtonya kwenda.

2. Nĩ mawetu meva tũkomanaa namo ũkethĩa ti laisi kwĩanĩsya ũthũkũmi witũ?

² Ve maũndũ angĩ ma vata methĩawa matũtaĩte, na nĩmendaa ĩvinda yitũ na vinya witũ. Kwa ngelekanyʼo, kĩla mũthenya nĩtũtonya kwĩthĩwa tũlasimĩkaa kũthũkũma masaa maingĩ nĩ kana twĩanĩsye mavata maitũ na ma mĩsyĩ yitũ. O na ve maũndũ angĩ matonya kwĩthĩwa matũthĩnasya, ta mowau, kũkwʼa ngoo, ũkũũ, kana o mavata angĩ ma mũsyĩ. Tũtonya ata kwĩanĩsya ũthũkũmi witũ vyũ o tũendeee kũngʼangʼana na maũndũ ta asu?

3. Tũtonya kwasya ata twasũanĩa ndeto sya Yesũ ila syĩ nthĩnĩ wa Mathayo 13:23?

³ Ethĩwa nĩtũvinyĩĩwe nĩ maũndũ ũkethĩa ti laisi kũtũmĩa ĩvinda yingĩ ũthũkũminĩ, tũyaĩle kũkwʼa ngoo. Yesũ nĩweesĩ kana andũ onthe maisyaaa ũsyao wa Ũsumbĩ wĩanene. (Soma Mathayo 13:23.) Yeova nĩwonaa kyonthe kĩla twĩkaa kwondũ wa ũthũkũmi wake kĩ kya vata, na mũno mũno ethĩwa twĩĩka ũu na ngoo yonthe. (Aevl. 6:10-12) O na vailye ũu, no twĩwʼe tũyenda kwongelanga ũthũkũmi witũ nũndũ tũyovekete mũno nĩ maũndũ. Ĩsomonĩ yĩĩ, nĩtũũneenea ũndũ tũtonya kũtwʼĩkĩthya ũthũkũmi witũ ũndũ ũla wa vata vyũ, ũndũ tũtonya kũolanga maũndũ maitũ, na kwongelanga ũtũĩka witũ wa kũtavanyʼa na kũmanyĩsya. Ĩndĩ twambei kũneenea ũndũ tũtonya kwĩanĩsya ũthũkũmi witũ vyũ.

4. Kwĩanĩsya ũthũkũmi witũ vyũ nĩ kwĩka ata?

⁴ Kwa ũkuvĩ, nĩ kana twĩanĩsye ũthũkũmi witũ vyũ, no nginya tũtavanyʼe na tũimanyĩsya andũ mũno vyũ ũndũ tũtonya. Ĩndĩ ũu ti kwasya kana kĩla kyendekaa no kũtũmĩa ĩvinda yingĩ tũ. Yeova nĩwendaa kwona tũimũthũkũma twĩ na kĩeleelo kĩla kyaĩle. Kĩeleelo kĩva? Twĩyumasya tũmũthũkũme na thayũ witũ wʼonthe nũndũ nĩtũmwendete na nĩtwendete atũi maitũ.b (Mko. 12:30, 31; Ako. 3:23) Kũmũthũkũma Ngai na thayũ witũ wʼonthe nĩ kwĩnengane vyũ ũthũkũminĩ wake. Ũu nĩ kwasya, tũmũthũkũme na vinya witũ wʼonthe. Twamina kũelewa kana wĩa ũũ wa kũtavanyʼa nĩ wa vata mũno, twĩkĩaa kĩthito tũneene na andũ aingĩ ũndũ vatonyeka.

5-6. Nengane ngelekanyʼo ĩkwonanyʼa ũndũ mũndũ wĩthĩawa akwatene mũno ũtonya kwia ũthũkũmi wake mbee wa maũndũ ala angĩ.

⁵ Kwasũanĩa mwanake wendete kũkũna ngitaa kavinda konthe kala wakwata mwanya. Nũtonya kũendeea nginya akesa kũkwata wĩa wa kũkũnaa ngitaa wikendi mũkaawanĩ wĩ kĩsionĩ kya kwoo. Ĩndĩ ũyĩthĩa tũvesa tũla ũkwataa tũimwĩkalya. Kwoou aitwʼa kũandĩkwa wĩa wa kũthoosya mbaa mboka vandũ katukanĩ kuma Wakwambĩlĩlya nginya Wakatano. O na kũtwʼĩka ĩvinda yingĩ ayĩtũmĩaa katukanĩ kau, kĩla wendete mũno vyũ nĩ kũkũna wathi. Na kĩeleelo kyake nĩ amanye kũkũna wathi vyũ na aitwʼĩka mwini mũnene. Ĩndĩ o na vailye ũu, ĩvindanĩ yĩĩ nũmanthaa tũmyanya twʼonthe tũla ũkwata, o na ethĩwa no tũnini, akũne wathi.

⁶ O ta ũu, nũtonya kwĩthĩwa ũtatonya kũtũmĩa ĩvinda yingĩ ũndũ wendaa ũtavanyʼanĩ. Ĩndĩ ũsu nĩwʼo wĩa ũla wendete vyũ. Nũndũ wa ũu, nũtataa mũno vyũ wongele ũtũĩka waku wa kũvikĩa andũ ngoo yĩla ũũtavanyʼa. Thĩna ũla wĩ vo nĩ kana wĩ na maũndũ maingĩ ma kwĩka, na nũsaanĩawʼa ũtonya kwĩka ata wĩthĩe wĩa wa kũtavanyʼa nĩwʼo ũndũ ũla mũnene vyũ thayũnĩ waku.

ŨNDŨ ŨTONYA KWONANYʼA KANA ŨTHŨKŨMI NĨWʼO WA VATA KWAKU

7-8. Tũtonya kwonanyʼa ata twĩ na woni ta ũla Yesũ waĩ nawʼo ĩũlũ wa ũthũkũmi?

⁷ Yesũ aĩ na woni mũseo mũno ĩũlũ wa ũthũkũmi, na nũndũ wa ũu, nĩwatũtiĩe ngelekanyʼo nzeo mũno. Kĩndũ kĩla kyaĩ vata vyũ thayũnĩ wake kyaĩ kũtavya andũ ĩũlũ wa Ũsumbĩ wa Ngai. (Yoa. 4:34, 35) Angangie mũno aitavya andũ aingĩ ũndũ vatonyeka ũvoo mũseo. Atũmĩie myanya yonthe ĩla waĩ akwata aneene na andũ me mĩsyĩ kwoo na kũla kwĩ andũ aingĩ. Yesũ oonaa ũthũkũmi newʼo ũndũ ũla wa vata vyũ.

⁸ Tũatĩĩaa ngelekanyʼo ya Klĩsto kwa kũmantha myanya ya kũtavya andũ ũvoo mũseo twĩ vala tũĩ na yĩla tũtonya. O na twĩthĩawa twĩyũmbanĩtye kwĩyĩima maũndũ ala twendete nĩ kana tũtethye wĩa ũũ wa kũtavanyʼa. (Mko. 6:31-34; 1 Vet. 2:21) Amwe kĩkundinĩ nĩmeyumĩtye matwʼĩke mavainia ma mwanya, mavainia ma kĩla ĩvinda, kana mavainia atetheesya. Angĩ namo nĩmemanyĩĩtye kĩthyomo kĩngĩ kana makathamĩĩa kũndũ kwĩ vata mũnene wa atavanyʼa. Ĩndĩ wĩa ũla mwingĩ wa kũtavanyʼa ũtethawʼa no atavanyʼa ala matatonya kwĩyumya meke maũndũ asu, ĩndĩ mekĩaa kĩthito meanĩsye kĩla matonya. O na vailye ũu, twĩthĩwe nĩtũtonya kwĩanĩsya maũndũ maingĩ kana tũitonya, Yeova ndatwĩaa twĩke ũndũ tũtatonya. Endaa ithyonthe tũtanĩe vyũ ũthũkũmi witũ wa kũtavanyʼa “ũvoo mũseo wa kũkumwʼa ũla wumaa kwa Ngai mũtanu.”—1 Tim. 1:11; Kũt. 30:11.

9. (a) Nĩ kwa nzĩa yĩva Vaulo waiie ũthũkũmi wake mbee wa maũndũ ala angĩ onthe, o na kau nĩwalasimĩkie kũthũkũma? (b) Ĩandĩko ya Meko ma Atũmwa 28:16, 30, 31 yĩtũtetheeasya ata kũmanya ũndũ Vaulo woonaa ũthũkũmi wake?

⁹ Mũtũmwa Vaulo nĩwatũtiĩe ngelekanyʼo nzeo. Oonaa ũthũkũmi newʼo wĩa ũla wa vata vyũ thayũnĩ wake. Ĩvinda yĩmwe e kyalonĩ kya kelĩ kya ũmisonalĩ, nĩwavikie Kolintho na eethĩwa ate na mbesa imwĩanĩtye. Nũndũ wa ũu, nĩwalasimĩkie kũtethya wĩa wa kũseũvya maeema kwa kavinda. Ĩndĩ Vaulo ndaaosa wĩa ũsu tawʼo wĩa wake ũla mũnene. Atethasya wĩa ũsu nĩ kana akwate kĩndũ kĩmwĩkalya o aendeee na ũthũkũmi wake, nĩ kana avote kũtavya Akolintho ũvoo mũseo “vate ndĩvi,” kana kwa ndeto ingĩ, ateũmatwʼĩkĩa mũio. (2 Ako. 11:7) O na kau Vaulo nĩwalasimĩkie kũthũkũma amanthe kĩndũ kĩmũtethya, kĩla wathĩnĩkĩaa mũno nĩ ũthũkũmi wake, na nũndũ wa ũu, nĩwatavanasya kĩla Savato. Yĩla maũndũ make maseũvie, nĩwaĩ atonya kũtũmĩa ĩvinda yingangĩ ũtavanyʼanĩ. Nĩwambĩĩie “kũtavanyʼa ĩla ndeto na kĩthito mũno, aimaumĩsya Ayuti ũkũsĩ nĩ kana aĩkĩĩthye kana Yesũ nĩwe Klĩsto.” (Meko 18:3-5; 2 Ako. 11:9) Ĩtina, yĩla wooviwe kyovo kya mũsyĩ kwa ĩvinda ya myaka ĩlĩ e Lomi, nĩwatavasya aeni ala mooka kũmwona ũvoo mũseo na nĩwaandĩkaa mavalũa. (Soma Meko ma Atũmwa 28:16, 30, 31.) Vaulo nĩwatwʼĩte vyũ kana ndeĩtĩkĩlya kĩndũ o na kĩmwe kĩmũvĩngĩĩse aeke kwona ũthũkũmi wĩ wa vata. Aandĩkie atĩĩ: “Nĩkwĩthĩwa twĩ na ũthũkũmi ũũ . . . , tũiũkwʼa ngoo.” (2 Ako. 4:1) O na ithyĩ no tũvote kũtwʼĩkĩthya ũthũkũmi ũndũ ũla wa vata vyũ thayũnĩ witũ, o na ethĩwa nĩtwovetwe nĩ wĩa ũla tũthũkũmaa.

10-11. Tũtonya ata kwĩanĩsya ũthũkũmi witũ vyũ o na ethĩwa twĩ na mathĩna ma mwĩĩ?

¹⁰ Ve maũndũ matonya kũtũkwata, ta ũkũũ kana mathĩna ma mwĩĩ, ũkethĩa tũitonya kũtavanyʼa nyũmba kwa nyũmba mũno ũndũ tũtonya kwenda. Ĩndĩ ethĩwa twĩ na mathĩna asu, no tũtũmĩe nzĩa ingĩ kũtavanyʼa. Atavanyʼa ma ĩvinda ya atũmwa matavanasya vonthe vala meethĩa andũ. Matũmĩaa mwanya wʼonthe ũla makwata kũtavya andũ ũwʼo, yĩthĩwe nĩ nyũmba kwa nyũmba, nĩ kũla kwĩ andũ aingĩ, kana methĩwe me maũndũnĩ moo. Kwa ũkuvĩ, maneenaa kĩla vandũ ‘na ala meethĩa.’ (Meko 17:17; 20:20) Ethĩwa tũitonya kũtembea mũno, no twĩkale vandũ vatanyaaa andũ nĩ kana tũneene na ala mavĩtĩte. Ethĩwa ti ũu, no tũtavanyʼe yĩla twĩ maũndũnĩ maitũ, kana tũkatavanyʼa tũtũmĩĩte valũa kana simũ. Atavanyʼa aingĩ ala methĩawa matatonya kũtavanyʼa nyũmba kwa nyũmba nũndũ wa mathĩna ma mwĩĩ kana o mathĩna angĩ, nĩmatanĩaa mũno kũtũmĩa nzĩa isu ingĩ sya kũtavanyʼa.

¹¹ O na kau nũtonya kwĩthĩwa na mathĩna ma mwĩĩ, no wĩanĩsye ũthũkũmi waku vyũ. Sũanĩa ĩngĩ ngelekanyʼo ya mũtũmwa Vaulo. Aisye: “Nĩndonya maũndũ onthe nũndũ wa vinya wa ũla ũndonyethasya.” (Avi. 4:13) Ve ĩvinda Vaulo wawaie e kyalonĩ kyake kya ũmisonalĩ, na eekwatya vinya ũsu. Atavisye Akalatia atĩĩ: “Nĩmwĩsĩ kana ũwau wakwa nĩwʼo watumie nĩkwata mwanya wa kũmũtavya ũvoo mũseo ĩvinda ya mbee.” (Aka. 4:13) O ta ũu, mathĩna maku ma mwĩĩ no maũnenge mwanya wa kũtavya ũvoo mũseo andũ ta matakĩtalĩ, manasi, na ala angĩ matonya kwĩthĩwa maikũsũvĩa. Andũ aingĩ ta asu methĩawa wĩanĩ na kwoou atavanyʼa mayĩsaa kũmethĩa mĩsyĩ kwoo.

ŨNDŨ ŨTONYA KŨOLANGA MAŨNDŨ MAKU

12. Yĩla Mbivilia yasya twĩthĩwe na itho “yĩsyaĩtye mbee” yĩthĩawa ĩitũtavya ata?

¹² Yesũ aisye: “Taa wa mwĩĩ nĩ itho. Kwoou, ethĩwa itho yaku yĩsyaĩtye mbee [kana “nĩ ĩvũthũ,” maelesyo ma kwongeleela], mwĩĩ waku wʼonthe ũkeethĩwa wĩ na kyeni.” (Mt. 6:22) We endaa kwasya ata? Aasya kana tũyaĩle kwĩyũmbĩĩa maũndũ maingĩ, kana kwa ndeto ingĩ, twaĩle kũtũnga kĩlĩko kitũ ũndũnĩ ũmwe. Ũu nĩ kwasya, twĩthĩwe na kĩeleelo kĩmwe, tũte kwelelũkwʼa kana kũvĩngĩĩsĩka tũekane na kĩeleelo kitũ. Yesũ mwene nĩwatũtiĩe ngelekanyʼo nzeo ya kũtũnga kĩlĩko ũthũkũminĩ, na nĩwamanyĩisye amanyĩwʼa make mekale mate kumya ilĩko syoo ũthũkũminĩ wa Yeova na Ũsumbĩnĩ wake. Tũatĩĩaa ngelekanyʼo ya Yesũ kwa kũtũnga kĩlĩko kitũ ũthũkũminĩ wa Kĩklĩsto, na ũu nĩ kwasya, “kũmantha mbee Ũsumbĩ [wa Ngai] na ũlũngalu wake.”—Mt. 6:33.

13. Nĩ kyaũ kĩtonya kũtũtethya tũtũnge ilĩko sitũ ũthũkũminĩ?

¹³ Nzĩa ĩmwe tũtonya kwonanyʼa kana wĩa wa kũtavanyʼa nĩwʼo wa vata vyũ thayũnĩ witũ nĩ kũolanga maũndũ maitũ nĩ kana tũtũmĩe ĩvinda yingangĩ tũitetheesya andũ angĩ mamũmanye na maimwenda Yeova.c Kwa ngelekanyʼo, no tũolange masaa ala tũthũkũmaa nĩ kana tũtũmĩe ĩvinda yingangĩ katĩ katĩ wa kyumwa ũthũkũminĩ? Ethĩwa ve maũndũ ma kwĩtanĩthya mosaa ĩvinda yitũ yingĩ, no tũmaolange?

14. Mwana-a-asa ũmwe na mũka meekie moalyũku meva nĩ kana mongelange ũthũkũmi woo?

¹⁴ Ũu nĩwʼo mũtumĩa ũmwe wa kĩkundi wĩtawa Elias na mũka meekie. Aeleetye: “Tũyaĩ tũtonya kwosa ũvainia ĩmwe kwa ĩmwe, ĩndĩ ve ũndũ twaĩ twĩka tũkongelanga ĩvinda yĩla twatũmĩaa ũtavanyʼa. Kwoou nĩtweekie tũmaũndũ o tũmwe tũte tũnene mũno nĩ kana tũvote kwongelanga ĩvinda yĩla twatũmĩaa ũthũkũminĩ witũ. Kwa ngelekanyʼo, nĩtwaolangile ngalama sitũ, twaolanga maũndũ ma kwĩtanĩthya ala yu twonaa matũmĩaa ĩvinda yingĩ mũno, na twakũlya anene maitũ wĩanĩ matũvangĩĩe wĩa wĩthĩe nĩtũũkwata mwanya wa kũtavanyʼa. Kĩu kyatũtetheeisye twakwata mwanya wa kũtavanyʼa masaa ma wĩoo, kũmanyĩsya andũ aingangĩ Mbivilia, o na kũthi ũtavanyʼa katĩ katĩ wa kyumwa kelĩ kwa mwei. Twatanie mũno!”

ŨNDŨ ŨTONYA KWONGELANGA ŨTŨĨKA WAKU WA KŨTAVANYʼA NA KŨMANYĨSYA

15-16. Kwosana na 1 Timotheo 4:13, 15, tũtonya ata kũendeea kwongelanga ũtũĩka witũ wa kũtavanyʼa? (O na ĩngĩ sisya ĩsandũkũ, “Mĩvango Ĩtonya Kũndetheesya Nĩanĩsye Ũthũkũmi Wakwa Vyũ.”)

¹⁵ Ũndũ ũngĩ tũtonya kwĩka nĩ kana twĩanĩsye ũthũkũmi witũ vyũ nĩ kwongelanga ũtũĩka witũ wĩanĩ wa kũtavanyʼa. Andũ amwe masomee mawĩa mana nĩmendekaa maendeee kwongela ũmanyi na ũtũĩka woo nĩ kana mathũkũme nesanga. No ta oou na atavanyʼa ma Ũsumbĩ. Nĩtwaĩle kũendeea kwĩmanyĩsya ũndũ tũtonya kwongelanga ũtũĩka witũ ũthũkũminĩ.—Nth. 1:5; soma 1 Timotheo 4:13, 15.

¹⁶ Ĩndĩ tũtonya kwĩka ata nĩ kana tũendeee kwĩka maendeeo ũthũkũminĩ witũ? Nĩ kwa kwĩthukĩĩsya nesa na kũatĩĩa maũndũ ala tũmanyĩawʼa kĩla kyumwa nthĩnĩ wa Ũmbano wa Mwĩkalĩle wa Aklĩsto. Ũmbanonĩ ũsu nĩtũmanyĩawʼa maũndũ ma vata matonya kũtũtetheesya kwongela o kavola kwa kavola ũtũĩka witũ wa kũtavanyʼa. Kwa ngelekanyʼo, yĩla mwene kĩvĩla ũkũweta maũndũ ala amanyĩwʼa meeaĩle kwĩanĩsya ilungunĩ syoo, no twĩmanyĩsye maũndũ matonya kũtũtethya twaĩlangye ũthũkũmi witũ. Na ĩndĩ yĩla tũũtavya mũndũ ũvoo mũseo no tũtũmĩe maũndũ asu. O na no tũtavanyʼe na mũsyaĩĩsya wa kĩkundi kitũ kya ũtavanyʼa kana tũkamũkũlya ũtao, kana o tũkavanga tũtavanyʼe na mũtavanyʼa ũngĩ wĩ na ũtũĩka, vainia, kana mũsyaĩĩsya wa mũthyũlũlũko. Twaendeea kwĩthĩwa na ũtũĩka wa kũtũmĩa Syĩndũ Ila Tũtũmĩaa Mũno Kũmanyĩsya, tũkatanĩaa kũtavanyʼa na kũmanyĩsya angĩ.

17. Ũkakwata moathimo meva weanĩsya ũthũkũmi waku vyũ?

¹⁷ Yeova nũtũnengete kĩanda kya mwanya mũno kya kwĩthĩwa twĩ “atethya ma wĩa vamwe” nake. (1 Ako. 3:9) Yĩla ‘waĩkĩĩthya nesa maũndũ ala ma vata,’ na watũnga kĩlĩko kyaku ũthũkũminĩ wa Kĩklĩsto, wĩthĩawa ũtonya ‘kũmũthũkũma Yeova na mũyo.’ (Avi. 1:10; Sav. 100:2) We ta wĩ mũthũkũmi wa Ngai, ndũkethĩwe na nzika kana no akũnenge vinya ũla ũkwenda nĩ kana wĩanĩsye ũthũkũmi waku vyũ, o na ethĩwa wĩ na mathĩna mailye ata. (2 Ako. 4:1, 7; 6:4) Wĩthĩwe ũtonya kwĩanĩsya o maũndũ manini kana maũndũ maingĩ wĩanĩ wa kũtavanyʼa, no ũkwate “kĩtumi kya kũtana” ethĩwa ũkeeyumasya na thayũ waku wʼonthe ũthũkũminĩ. (Aka. 6:4) Yĩla weanĩsya ũthũkũmi waku vyũ, wĩthĩawa ũyonanyʼa kana nũmwendete Yeova na andũ ala angĩ. “Weeka ũu ũkeetangĩĩa we mwene na ala makwĩthukĩĩasya.”—1 Tim. 4:16.