KĨLUNGU KYA KWĨMANYĨSYA 11
Ĩthukĩĩsye Wasya wa Yeova
“Ũũ nĩwe Mwana wakwa . . . Mwĩwʼei we.”—MT. 17:5.
WATHI 89 Ĩthukĩĩsye, Ĩthĩwa Mwĩwi, Ũathimĩke
KWA ŨKUVĨa
1-2. (a) Yeova ethĩĩtwe aineena na andũ ata? (b) Twĩneenea kyaũ ĩsomonĩ yĩĩ?
YEOVA nĩwendete kũneena naitũ. Tene aneenaa kwĩsĩla athani, alaĩka, na Mwana wake, Klĩsto Yesũ, nĩ kana andũ methĩwe matonya kũmanya mosũanĩo make. (Amo. 3:7; Aka. 3:19; Ũvu. 1:1) Ũmũnthĩ aneenaa naitũ kwĩsĩla Ndeto yake, Mbivilia. Atũnengie Mbivilia nĩ kana tũmanye mosũanĩo make na nzĩa syake sya kwĩka maũndũ.
2 Yĩla Yesũ waĩ ĩũlũ wa nthĩ, Yeova nĩwaneenie mavinda atatũ kuma ĩtunĩ. Ekai tũneenee kĩla Yeova waneenie, kĩla ndeto syake itonya kũtũmanyĩsya, na ũndũ kĩla waneenie kĩtonya kũtũtethya.
“NUE MWANA WAKWA MWENDWA”
3. O tondũ twasoma ĩandĩkonĩ ya Maliko 1:9-11, twoona nĩ ndeto syĩva syaneeniwe nĩ Yeova yĩla Yesũ wavatisiwe, na ndeto isu iĩkĩĩthya maũndũ meva?
3 Ĩandĩko ya Maliko 1:9-11 nĩyo yĩwetete ĩvinda ya mbee yĩla Yeova waneenie kuma ĩtunĩ. (Soma.) Aisye: “Nue Mwana wakwa mwendwa; nĩnendeeawʼa nue.” No nginya wĩthĩe Yesũ nĩwakiitiwe ngoo mũno eewʼa wasya wa Ĩthe wake ũyasya kana nũmwendete na nũmũĩkĩĩe. Ndeto isu sya Yeova nĩsyaĩkĩĩthisye maũndũ atatũ ĩũlũ wa Yesũ. Ũndũ wa mbee, Yesũ nĩ Mwana wake. Ũndũ wa kelĩ, Yeova nũmwendete Mwana wake. Na ũndũ wa katatũ, Yeova nĩwendeeawʼa nĩ Mwana wake. Ekai tũneenee kĩla ũmwe wa maũndũ asu.
4. Yĩla Yesũ wavatisiwe atwʼĩkie Mwana wa Ngai kwa nzĩa ĩngĩ yĩva ya mwanya?
4 “Nue Mwana wakwa.” Yĩla Yeova waneenie ndeto isu oonanisye kana Yesũ, Mwana wake mwendwa, yu aĩ Mwana wake kwa nzĩa ĩngĩ ya mwanya. Nĩkĩ? Nũndũ yĩla Yesũ waĩ ĩtunĩ aĩ mwana wake wa veva. Ĩndĩ yĩla wavatisiwe nĩwetĩkĩiwʼe mauta kwĩsĩla veva mũtheu. Ĩvindanĩ yĩu Ngai nĩwoonanisye kana Yesũ e mwĩtĩkĩwʼa mauta wake, aĩ na wĩkwatyo wa kũsyoka ĩtunĩ, na aitwʼĩka Mũthembi Mũnene na Mũsumbĩ ũnyuvĩtwe nĩ Ngai. (Luka 1:31-33; Aevl. 1:8, 9; 2:17) Kwoou ĩvinda yĩla Yesũ wavatisawa, Ĩthe wake aĩ na kĩtumi kĩseo kya kwasya: “Nue Mwana wakwa.”—Luka 3:22.
5. Tũtonya ata kũatĩĩa ngelekanyʼo ya Yeova ya kwĩthĩwa na wendo na kwendeewʼa nĩ angĩ?
5 “Nue . . . mwendwa.” Ngelekanyʼo ĩla Yeova watwiĩe ya kwonanyʼa wendo na kũweta kana nĩwendeewʼa nĩ angĩ ĩtũlilikanasya kana nĩtwaĩle kũmakatha angĩ. (Yoa. 5:20) Twĩwʼaa tweekĩwa vinya mũno yĩla mũndũ twendete watũĩkĩĩthya nũtwendete na atũkatha nũndũ wa moseo ala twĩkaa. O ta ũu, ana-a-asa na eĩtu-a-asa kĩkundinĩ, o vamwe na andũ ma mũsyĩ, nĩmendaa tũmonyʼe wendo na tũimekĩa vinya. Yĩla twakatha angĩ nĩtũlũlũmĩĩlasya mũĩkĩĩo woo na tũimatetheesya mamũthũkũme Yeova me aĩkĩĩku. Asyai nĩmo mũno mũno maĩle kwĩkĩa syana syoo vinya. Yĩla asyai makatha syana syoo kuma ngoonĩ na moonanyʼa kana nĩmasyendete, nĩmaitetheeasya iendeee nesa.
6. Nĩkĩ twaĩlĩte kũmũĩkĩĩa Yesũ Klĩsto?
6 “Nĩnendeeawʼa nue.” Ndeto isu syĩonanyʼa kana Yeova aĩ na mũĩkĩĩo kana Yesũ akeanĩsya kwenda kwa Ĩthe wake e mũĩkĩĩku. Ũu wĩonanyʼa kana Yeova nũmũĩkĩĩe Mwana wake mũno, na kwoou o naitũ nĩtwaĩle kwĩthĩwa na mũĩkĩĩo mũlũmu vyũ kana Yesũ akeanĩsya e mũĩkĩĩku mawatho onthe ma Yeova. (2 Ako. 1:20) Yĩla twasũanĩa ngelekanyʼo ya Yesũ, nĩtwĩwʼaa tũyenda mũno kwĩmanyĩsya kuma kwake na kũatĩĩa nyaaĩ syake. O nake Yeova e na mũĩkĩĩo kana athũkũmi make me kĩkundi makaendeea kwĩmanyĩsya kuma kwa Mwana wake.—1 Vet. 2:21.
“MWĨWʼEI WE”
7. Kwosana na ĩandĩko ya Mathayo 17:1-5, nĩ ĩndĩĩ Yeova waneenie kuma ĩtunĩ, na aisye ata?
7 Soma Mathayo 17:1-5. Ĩvinda ya kelĩ yĩla Yeova waneenie kuma ĩtunĩ nĩ yĩla mũvwʼano wa Yesũ ‘waalyũkile.’ Ĩvinda yĩu Yesũ aĩ anambata na Vetelo, Yakovo, na Yoana kĩĩmanĩ kĩtũlu. Me kũu kĩĩmanĩ, nĩmoonie woni wa ũsengyʼo. Ũthyũ wa Yesũ nĩwatisatisie na ngũa syake syakena ta kyeni. Andũ elĩ nĩmaumĩlile mailye Mose na Eliya, na mambĩĩa kũneena na Yesũ ĩũlũ wa kĩkwʼũ kyake na ũthayũũkyo wake. O na kau atũmwa asu me atatũ “maĩ na too mwingĩ mũno,” yĩla masalukilye nesa nĩmoonie woni ũsu wa ũsengyʼo. (Luka 9:29-32) Ĩtina wa ũu, ĩtu ĩkenu nĩyamavwʼĩkie na meewʼa wasya kuma ĩtunĩ yĩu, nawʼo waĩ wasya wa Ngai! Na o tondũ Yeova weekie ĩvinda yĩla Yesũ wavatisawa, nĩwoonanisye kana nũkwendeewʼa nĩ Mwana wake na kana nũmwendete yĩla waisye: “Ũũ nĩwe Mwana wakwa mwendwa, ũla nendeeawʼa nĩwe.” Ĩndĩ ĩvindanĩ yĩĩ ya kelĩ Yeova ongelile kwasya: “Mwĩwʼei we.”
8. Yesũ na amanyĩwʼa make matethiwʼe ata nĩ ũla woni?
8 Woni ũsu nĩwoonanisye kana Yesũ aĩ ethĩwe na ũtheu mũtisu ĩvinda yũkĩte e Mũsumbĩ wa Ũsumbĩ wa Ngai. Vate nzika, Klĩsto nĩweekĩiwe vinya na alũlũmĩĩlwʼa kwondũ wa mathĩna ala maĩ mbee wake na kĩkwʼũ kĩ woo kĩla kyamweteele. O na ĩngĩ, woni ũsu nĩwatumie mũĩkĩĩo wa amanyĩwʼa wongeleka, o na nĩwamalũlũmĩĩilye kwondũ wa matatwa ala maĩ mbee, o vamwe na myaka mingĩ ya wĩa mũmũ. Ĩtina wa myaka ta 30 mũtũmwa Vetelo nĩwawetie woni ũsu, kwonanyʼa kana ndaĩ aaũlwa nĩwʼo.—2 Vet. 1:16-18.
9. Nĩ ũtao wĩva mũseo Yesũ wanengie amanyĩwʼa make?
9 “Mwĩwʼei we.” Yeova nĩwoonanisye ũtheinĩ kana endaa twĩwʼe ndeto sya Mwana wake na tũisiatĩĩa. Yesũ aisye ata yĩla waĩ ĩũlũ wa nthĩ? Awetie maũndũ maingĩ ma vata mũno na maĩle kwĩthukĩĩwʼa. Kwa ngelekanyʼo, nĩwamanyĩisye aatĩĩi make ũndũ matonya kũtavanyʼa ũvoo mũseo, na amatavya mavinda maingĩ kana nĩmaaĩle kwĩkala masyaĩĩsye. (Mt. 24:42; 28:19, 20) O na nĩwamathuthisye mekĩe kĩthito kingĩ, na amekĩa vinya maikakwʼe ngoo. (Luka 13:24) Yesũ eeie aatĩĩi make kana waĩ ũndũ wa vata mũno kwendana, kwĩthĩwa na ngwatanĩo, na kũkwata mĩao yake. (Yoa. 15:10, 12, 13) Ũtao ũsu Yesũ wanengie amanyĩwʼa make waĩ mũseo ta kĩ! Ũmũnthĩ ũtao ũsu nĩ wa vata mũno o ta ĩvinda yĩu.
10-11. Tũtonya kwonanyʼa ata kana nĩtũmwĩthukĩĩasya Yesũ?
10 Yesũ aisye: “Mũndũ o na wĩva ũla wĩtĩkĩlaa ũla wʼo nĩwĩthukĩĩasya wasya wakwa.” (Yoa. 18:37) Twonanasya kana nĩtwĩthukĩĩasya wasya wake yĩla ‘twaendeea kũmĩanĩsya na kũekeanĩa na ngenda.’ (Ako. 3:13; Luka 17:3, 4) O na ĩngĩ, twonanasya kana nĩtwĩthukĩĩasya wasya wa Yesũ kwa kũtavanyʼa ũvoo mũseo na kĩthito “mavindanĩ ala maĩle na ala momũ.”—2 Tim. 4:2.
11 Yesũ aisye: “Malondu makwa nĩmethukĩĩasya wasya wakwa.” (Yoa. 10:27) Aatĩĩi ma Klĩsto monanasya kana nĩmethukĩĩasya wasya wa Yesũ kwa kwĩwʼa ndeto syake na kũsiatĩĩa. O na maivĩngĩĩsawa nĩ “mawĩmakĩo ma thayũ.” (Luka 21:34) Vandũ va ũu, monaa kwĩwʼa mĩao ya Yesũ newʼo ũndũ ũla wa vata thayũnĩ, o na yĩla makwatwa nĩ maũndũ momũ. Ana-a-asa maitũ aingĩ maendeee kũmĩĩsya matatwa momũ ta kũvithũkĩwa na kũthĩnwʼa nĩ ala matũvĩngaa, ũkya, na mĩisyo ta ithingitho sya nthĩ. O na kweethĩwa kũilye ata, maendeeaa kwĩthĩwa me aĩkĩĩku kwa Yeova. Yesũ amekĩĩte vinya na ndeto ii: “Mũndũ o na wĩva ũla wĩtĩkĩlaa mĩao yakwa na kũmĩkwata, ũsu nĩwe ũmbendete. Nake mũndũ o na wĩva ũla ũmbendete akendwa nĩ Asa wakwa.”—Yoa. 14:21.
12. Nĩ ũndũ ũngĩ wĩva tũtonya kwĩka tũkonanyʼa kana nĩtũmwĩthukĩĩasya Yesũ?
12 Ũndũ ũngĩ twĩkaa tũkonanyʼa kana nĩtũmwĩthukĩĩasya Yesũ nĩ kũkwata mbau ala ũnyuvĩte matũtongoesye. (Aevl. 13:7, 17) Myakanĩ ya mĩtũkĩ, ũseũvyo wa Ngai nĩwĩkĩte moalyũku maingĩ. Moalyũku amwe mekĩtwe nĩ ta kwambĩĩa kũtũmĩa nzĩa nzaũ na syĩndũ nzaũ wĩanĩ wa kũtavanyʼa, moalyũku ũmbanonĩ wa katĩkatĩ wa kyumwa, na moalyũku makonetye ũndũ twakaa, tũkatũngĩĩa, na kũsũvĩa Nyũmba sitũ sya Ũsumbĩ. Nĩtũtũngaa mũvea mũno nũndũ wa kũtongoewʼa nesa na kwa nzĩa ya wendo. Twĩ na mũĩkĩĩo kana Yeova nũkũendeea kũathima kĩthito kitũ kya kũatĩĩa myolooto ĩla tũnengawe nĩ ũseũvyo wake.
13. Kũmwĩthukĩĩsya Yesũ kũtũtethasya ata?
13 Nĩtũtethekaa tweethukĩĩsya maũndũ onthe ala Yesũ wamanyĩisye. Yesũ amathie amanyĩwʼa make kana momanyĩsyo make makamathũmũsya. Ameie atĩĩ: “Mũkakwata ũthũmũo. Nũndũ ĩsoki yakwa yĩi vinya kũkua, na mũio wakwa nĩ mũvũthũ.” (Mt. 11:28-30) Ndeto ya Ngai, ĩla nĩ vamwe na ala Mavuku ana ma Ũvoo Mũseo ĩũlũ wa Yesũ na ũthũkũmi wake, nĩtũthũmũasya, ĩkatũnenga vinya wa kĩ-veva, na ĩkatuma twĩthĩwa twĩ oĩ. (Sav. 19:7; 23:3) Yesũ aisye: “Nĩ atanu ala mewʼaa ndeto ya Ngai na kũmĩkwata!”—Luka 11:28.
‘NGAKUMYA ĨSYĨTWA YAKWA’
14-15. (a) Kwosana na Yoana 12:27, 28, nĩ ĩndĩĩ Yeova waneenie ya katatũ kuma ĩtunĩ? (b) Nĩkĩ tũtonya kwasya ndeto sya Yeova nĩsyamũkiakiisye Yesũ na syamwĩkĩa vinya?
14 Soma Yoana 12:27, 28. Ĩvuku ya Ũvoo Mũseo ya Yoana nĩyo yĩwetete ĩvinda ya katatũ yĩla Yeova waneenie kuma ĩtunĩ. Mũthenya ũmwe Yesũ nĩwaendie kũtanĩa Vasaka yake ya mũthya Yelusaleme. Ĩvinda yĩu vatiele mĩthenya mĩnini oawe. Na ĩndĩ e kũu Yelusaleme asya: “Nĩngũthĩnĩka.” O na nĩwavoyie asya: “Asa, yĩkumye ĩsyĩtwa yaku.” Ĩthe wake amũsũngĩie kuma ĩtunĩ, amwĩa: “Nĩnĩyĩkumĩtye na ngayĩkumya ĩngĩ.”
15 Yesũ athĩnĩkaa nũndũ aĩ na kĩanda kĩnene kya kũendeea kwĩthĩwa e mũĩkĩĩku kwa Yeova. Nĩweesĩ kana ekwʼa kĩkwʼũ kĩ woo na kĩthũku. (Mt. 26:38) Ĩndĩ kĩndũ kĩla wathĩnĩkĩaa mũno nĩ kũkumya ĩsyĩtwa ya Ĩthe wake. Yesũ asilĩlwe ta mũndũ ũmũumĩte Ngai, na kwoou athĩnĩkaa ayona kĩkwʼũ kyake nĩkĩũtuma ĩsyĩtwa ya Ngai yĩvũthwʼa. Ndeto sya Yeova nĩsyamwĩkĩie vinya mũno. Nĩkĩ? Nũndũ ndeto isu syatumie ethĩwa na mũĩkĩĩo kana ĩsyĩtwa ya Yeova nĩyĩũkumwʼa. O na ĩngĩ, no nginya syĩthĩwe syamũkiakiisye Yesũ, na kũmwĩkĩa vinya kwondũ wa maũndũ ala maĩ mbee. O na kau Yesũ nũtonya kwĩthĩwa no we e weka waeleiwe kĩla Ĩthe wake wawetie ĩvindanĩ yĩu, Yeova nĩwaĩkĩĩthisye kana ndeto syake nĩsyaandĩkwa kwondũ witũ.—Yoa. 12:29, 30.
16. Nĩkĩ mavinda amwe tũtonya kũthĩnĩka twoona ĩsyĩtwa ya Ngai yĩivũthwʼa?
16 O ta Yesũ, o naitũ no twĩthĩwe tũithĩnĩka twoona ĩsyĩtwa ya Yeova yĩivũthwʼa. Nĩvatonyeka o ta Yesũ, tũkethĩwa twĩkawa maũndũ matekwosana na ũsili wa katĩ. Kana tũkethĩwa tũthĩnĩkaa nũndũ wa maũndũ ma ũvũngũ ala manyaĩĩkawʼa ĩũlũ witũ nĩ andũ ala matũvĩngaa. No tũsũanĩe ũndũ maũndũ ta asu matonya kũtuma ĩsyĩtwa ya Yeova yĩvũthwʼa, o vamwe na ũseũvyo wake. Mavindanĩ ta asu, ila ndeto Yeova watavisye Yesũ nitũkiakiasya mũno. Kwoou tũyaĩlĩte kũthĩnĩka mũno. O na no twĩkale tũte na nzika kana “mũuo wa Ngai ũla ũvĩtũkĩte ũmanyi wʼonthe ũkasũvĩaa ngoo [sitũ] na ilĩko [sitũ] nthĩnĩ wa Klĩsto Yesũ.” (Avi. 4:6, 7) Yeova ndesa kũeka kũkumya ĩsyĩtwa yake. Akatũmĩa Ũsumbĩ wake kũveta mathĩna onthe ala Satani na nthĩ yake maeteae athũkũmi make aĩkĩĩku.—Sav. 94:22, 23; Isa. 65:17.
WASYA WA YEOVA NO ŨKŨTETHYE ĨVINDANĨ YĨĨ
17. Kwosana na ĩandĩko ya Isaia 30:21, ũmũnthĩ Yeova aneenaa naitũ ata?
17 O na ũmũnthĩ Yeova nũneenaa naitũ. (Soma Isaia 30:21.) Vate nzika, tũitonya kwĩwʼa wasya wake kuma ĩtunĩ. Ĩndĩ nũtũnengete Ndeto yake, Mbivilia, ĩla ũtũmĩaa kũtũmanyĩsya. O na eka ũu, veva wa Yeova nũtongoeasya “mũũngamĩi wa nyũmba mũĩkĩĩku” nĩ kana aendeee kũnenga athũkũmi make lĩu. (Luka 12:42) Nĩtũnengawe lĩu mwingĩ mũno wa kĩ-veva kwĩsĩla mavuku, maũvoo ala me Indanetinĩ, vitio, na syĩndũ ingĩ sya kwĩthukĩĩsya.
18. Ndeto sya Yeova ikũtetheeasya ata wĩthĩwe na mũĩkĩĩo mũlũmu na ũkũmbaũ?
18 Ekai tũendeee kũlilikana ndeto ila Yeova waneenie yĩla Mwana wake waĩ ĩũlũ wa nthĩ. Na ekai ndeto sya Ngai ila iandĩkĩtwe Mbivilianĩ itũtetheesye kwĩthĩwa na mũĩkĩĩo kana Yeova nĩwe wĩthĩawa na ũkũmũ ĩũlũ wa maũndũ onthe, na akaveta mathĩna onthe ala maetetwe nĩ Satani na nthĩ ĩno yake nthũku. O na ĩngĩ, ekai tũtwʼe vyũ kũendeea kwĩthukĩĩsya nesa wasya wa Yeova. Tweeka ũu, tũkeethĩwa tũtonya kũmĩĩsya mathĩna onthe ala matũkwataa ũmũnthĩ, o vamwe na ala makoka ĩvinda yũkĩte. Mbivilia ĩtwĩĩte atĩĩ: “No nginya mwĩthĩwe na wũmĩĩsyo nĩ kana ĩtina wa kwĩka kwenda kwa Ngai mwĩona mawatho ala mwathĩtwe mayĩanĩa.”—Aevl. 10:36.
WATHI 4 “Yeova Nĩwe Mũĩthi Wakwa”
a Yĩla Yesũ waĩ kũũ ĩũlũ wa nthĩ, Yeova nĩwaneenie kuma ĩtunĩ mavinda atatũ. Ĩvinda yĩmwe yĩla Yeova waneenie kuma ĩtunĩ, eeie amanyĩwʼa ma Klĩsto mamwĩwʼe Mwana wake. Ũmũnthĩ Yeova aneenaa naitũ kwĩsĩla Ndeto yake, vala tũkwataa momanyĩsyo ma Yesũ, na kwĩsĩla ũseũvyonĩ wake. Ĩsomonĩ yĩĩ nĩtũũneenea ũndũ tũtonya kũtetheka twamwĩwʼa Yeova na Yesũ.
b MAELESYO MA VISA: Mũtumĩa wa kĩkundi wamwona mũtetheesya wa kĩkundi aithesya Nyũmba ya Ũsumbĩ na aithũkũma mesanĩ ya mavuku. Mũtumĩa ũsu aimũkatha.
c MAELESYO MA VISA: Mwana-a-asa wa nthĩ ya Sierra Leone na mũka wake, mainenga mũtei wa makũyũ kathangũ ka kũmũthokya ũmbanonĩ.
d MAELESYO MA VISA: Ngũsĩ syũmbanĩĩte mũsyĩ kwa mũndũ nũndũ wĩa witũ nũkũnĩtwe maluvuku nthĩ yoo. Mekĩĩte ngũa kwa nzĩa ĩtatonya kũtuma mamanyĩka kana me ũmbanonĩ.