Athũkũmi ma Yeova ‘Nĩmatiaa Ũndũ ũte Ũlũngalu’

1. Nĩ kyaũ kĩthĩawa kĩ kya vata mũno ũthaithinĩ witũ?

WE WAAONA ĩsyĩtwa Yeova yĩandĩkĩtwe myakonĩ, kana yĩkaandĩkwa syĩndũnĩ sya tene ila syĩthĩawa siĩtwe nyũmbanĩ sya kwonany’a syĩndũ sya tene? Ethĩwa nĩwayonie, no nginya wĩthĩwe watanie na wendeew’a mũno. Weekie ũu nũndũ ithyĩ Ngũsĩ sya Yeova twonaa ĩsyĩtwa yĩu ya Ngai yĩ ya vata mũno nthĩnĩ wa ũthaithi witũ! Ĩũlũ wa nthĩ yonthe vai kĩkundi kĩngĩ o na kĩva kĩwetanĩaw’a na ĩsyĩtwa ya Ngai taitũ. Ĩndĩ nĩtwĩsĩ kana no nginya tũkekaa maũndũ kwa nzĩa ĩkwonany’a kana nĩtũnengete Yeova ndaĩa, nũndũ nũtũnengete kĩanda kya mwanya kya kwĩtanĩw’a nake.

2. Twaĩle kwĩanĩsya ũndũ wĩva nũndũ wa kĩanda kĩla kya mwanya tũnengetwe kya kwĩtanĩw’a na Yeova?

² Kũtũmĩa ĩsyĩtwa ya Ngai kwĩ kw’oka kũitonya kũtuma twĩtĩkĩlwa nĩwe. No nginya tũkekalaa kwosana na mĩao yake ya mwĩkalĩle. Na nũndũ wa kĩtumi kĩu, Mbivilia nĩtũlilikanasya kana athũkũmi ma Yeova maĩle ‘kwĩvathana na ũthũku.’ (Sav. 34:14) Mũtũmwa Vaulo nĩwoonanisye mwolooto ũsu nesa ĩla waandĩkie atĩĩ: “Kĩla mũndũ ũwetaa syĩtwa ya Mwĩaĩi [Yeova] natie ũndũ ũte ũlũngalu.” (Soma 2 Timotheo 2:19.) Nũndũ ithyĩ twĩ Ngũsĩ sya Yeova nĩtwĩsĩkĩe kana nĩtũwetaa ĩsyĩtwa yake. Ĩndĩ tũtonya kwonany’a ata kana nĩtũtiĩte ũndũ ũte ũlũngalu?

“UMAI” ŨTHŨKUNĨ

3, 4. Nĩ ĩandĩko yĩva yĩthĩĩtwe yĩisaanĩsya asomi ma Mbivilia, na nĩkĩ?

³ Ĩandĩkonĩ ya 2 Timotheo 2:19 Vaulo nũwetete “wambĩlĩlyo mũlũmu wa Ngai.” Wambĩlĩlyonĩ ũsu vaandĩkĩtwe maũndũ elĩ. Ũndũ wa mbee, “Mwĩaĩi [Yeova] nũmesĩ ala make,” nĩ ndeto syumĩtw’e ĩandĩkonĩ ya Motalo 16:5. (Sisya ĩsomo ĩvĩtu.) Ũndũ wa kelĩ, “Kĩla mũndũ ũwetaa syĩtwa ya Mwĩaĩi [Yeova] natie ũndũ ũte ũlũngalu,” nĩ ndeto syĩthĩĩtwe iisaanĩsya asomi ma Mbivilia kwa ĩvinda ĩasa. Nĩkĩ?

⁴ Ũneeni wa Vaulo wĩonany’a kana aumĩtye ndeto isu vandũ. Ĩndĩ Maandĩkonĩ ma Kĩevelania vai ĩandĩko yĩvw’anene na ndeto isu sya Vaulo. Kwoou mũtũmwa ũsu oonanasya kyaũ ĩla waandĩkie, “Kĩla mũndũ ũwetaa syĩtwa ya Mwĩaĩi [Yeova] natie ũndũ ũte ũlũngalu”? Atanamba kũandĩka ũndũ ũsu, ambie kũtũmĩa ndeto ila syĩ ĩandĩkonĩ ya Motalo kĩlungu kya 16, ila ieleetye ĩũlũ wa ũlei wa Kola. Yo nĩ ũndũ ũtonyeka ũkethĩa ũndũ ũsu wa kelĩ wakonetye ũlei ũsu wa Kola?

5-7. Nĩ maũndũ meva meekĩkie ĩvindanĩ ya Mose ala meũtũtetheesya kũelewa ndeto sya Vaulo ila syĩ ĩandĩkonĩ ya 2 Timotheo 2:19? (Sisya visa ĩthangũnĩ ya 14.)

⁵ Mbivilia yonanĩtye kana ana ma Eliavu ala meetawa Ndathani na Avilamu, nĩmamũkwatie mbau Kola kũtongoesya ũlei ũla waendeeie ĩvindanĩ ya Mose na Aluni. (Mot. 16:1-5) Nĩmavũthisye Mose na malea ũkũmũ ũla wanengetwe nĩ Ngai. Alei asu maendeeie kwĩkala vamwe na athũkũmi ma Ngai ala maĩ aĩkĩĩku na meethĩwa me mũisyo kwoo. Ĩla mũthenya wa Yeova wa kũvathũkany’a athaithi make ma w’o na akaĩi wavikie, amanengie mwĩao o ũmwe wĩ laisi.

⁶ Mbivilia yaĩtye ũũ: “Na Yeova aneena na Mose, akĩmwĩa, Neena na ũmbano, ũkĩwĩa, Ũkĩlai, mume vakuvĩ na wĩkalo wa Kola, na Ndathani, na Avilamu. Na Mose ookĩla na amaendea Ndathani na Avilamu; na atumĩa ma Isilaeli maatĩanĩa nake. Nake aneena na ũmbano, akĩwĩa, Nĩngũmwĩsũva, umai maeemanĩ ma andũ aa athũku, na mũikakiite kĩndũ o na kĩva kyoo, mũikese kwanangwa naĩnĩ syoo syonthe. Kwondũ wa ũu mookĩla kuma vakuvĩ na wĩkalo wa Kola, na Ndathani, na Avilamu, ngalĩ syonthe.” (Mot. 16:23-27) Nĩvo ĩndĩ Yeova waanangie alei asu onthe. Namo athaithi onthe aĩkĩĩku, ala maleile ũla ũte ũlũngalu kwa kwĩvetanga vau, mayaanangwa.

⁷ Yeova nĩwonaa kĩla kĩ ngoonĩ! O na nĩwonaa ũĩkĩĩku wa ala make. O na ũu wĩ o vo, ala aĩkĩĩku nĩmaaĩle kwosa ĩtambya ya vata ya kwĩvathana na ala mataĩ alũngalu. Kwoou nĩvatonyeka ũkethĩa Vaulo awetaa ndeto ila syĩ ĩandĩkonĩ ya Motalo 16:5, 23-27 ĩla waandĩkie ũũ: “Kĩla mũndũ ũwetaa syĩtwa ya Mwĩaĩi [Yeova] natie ũndũ ũte ũlũngalu.” Woni ũsu nĩwosanĩte na kĩlĩko nũndũ wa ndeto ii sya Vaulo: “Mwĩaĩi [Yeova] nũmesĩ ala make.”—2 Tim. 2:19.

“LEA MOKŨLYO MA ŨTUMANU NA ALA MATE NA ŨMANYI”

8. Nĩkĩ kũtũmĩa ĩsyĩtwa ya Yeova kana kwĩthĩwa kĩkundinĩ kya Kĩklĩsto ti mo maũndũ ala ma vata me moka?

⁸ Ĩla Vaulo waneeneie maũndũ ala meekĩkie ĩvindanĩ ya Mose, alilikanasya Timotheo ĩũlũ wa vata wa kwosa ĩtambya ĩlũmu nĩ kana asũvĩe ũnyanya wake mũseo vamwe na Yeova. Nĩkĩ? Nũndũ kwĩthĩwa nthĩnĩ wa kĩkundi kya Kĩklĩsto ti kw’o kwaĩ ũndũ ũla wa vata kwĩ kw’oka, o tondũ kwĩtana ĩsyĩtwa ya Yeova kũtaĩ kw’o ũndũ ũla wa vata kwĩ kw’oka ĩvindanĩ ya Mose. Kwoou athũkũmi ala aĩkĩĩku maĩle kwosa ĩtambya ĩlũmu ya kũtia ũndũ ũte ũlũngalu. Kwosana na ndeto isu, Timotheo aaĩle kwĩka ata? Na ũmũnthĩ itonya kũmanyĩsya athũkũmi ma Yeova kyaũ?

9. “Mokũlyo ma ũtumanu na ala mate na ũmanyi” matumie kĩkundi kya Kĩklĩsto kĩthĩwa kĩilyĩ ata?

⁹ Ndeto ya Ngai nĩnenganĩte ũtao ĩũlũ wa maũndũ mana mate malũngalu ala Aklĩsto maĩle kũlea. Kwa ngelekany’o, Vaulo atanamba kũandĩka ndeto ila syĩ ĩandĩkonĩ ya 2 Timotheo 2:19, atavisye Timotheo kana ndaaĩle ‘kwĩthĩwa na ngananĩo sya ndeto’ na kana aaĩle ‘kwĩvathana na ndeto sya mana.’ (Soma 2 Timotheo 2:14, 16, 23.) Nĩkĩ Vaulo watavisye Timotheo ũu? Nũndũ andũ amwe kĩkundinĩ mamanyĩasya maũndũ matosanĩte na mũĩkĩĩo wa Kĩklĩsto. O na ĩngĩ, veonekana ve andũ angĩ maetae maũndũ ma ngananĩo. O na ethĩwa maũndũ ta asu mayaleetwe nĩ Mbivilia ĩmwe kwa ĩmwe, nĩmaetae mũtilĩkangano. O na nĩmaetae ĩteta na ngananĩo, na ũu nĩwatumaa wĩthĩa ti laisi kũendeea nesa kĩ-veva. Nũndũ wa kĩtumi kyu, Vaulo nĩwakindĩlĩĩile ĩũlũ wa vata wa ‘kũlea mokũlyo ma ũtumanu na ala mate na ũmanyi.’

10. Twaĩle kwĩka ata ĩla twakomana na akaĩi ma mũĩkĩĩo?

¹⁰ Ũmũnthĩ ti laisi kwĩthĩa akaĩi ma mũĩkĩĩo kĩkundinĩ kya Kĩklĩsto. O na ũu wĩ o vo, twaĩle kũlea momanyĩsyo ala matosanĩte na Maandĩko o na ethĩwa maumĩte va. Tũyaĩle kũkalanĩlya ndeto na akaĩi ma mũĩkĩĩo metho kwa metho, Indanetinĩ, kana kwa nzĩa ĩngĩ o na yĩva. O na ethĩwa twĩ na kĩeleelo kya kũmatetheesya, kwĩka ũu kũyosanĩte na ũtao wa Maandĩko ũla twaneenea. Vandũ va kwĩka ũu, ithyĩ nĩtũleaa vyũ ũkaĩi wa mũĩkĩĩo nũndũ twĩ athũkũmi ma Yeova.

11. Nĩ kyaũ kĩtonya kũete ‘mokũlyo ma ũtumanu,’ na atumĩa matonya kwia ngelekany’o nzeo ata?

¹¹ Ve maũndũ maingĩ matonya kwananga mũuo kĩkundinĩ, eka ũkaĩi wa mũĩkĩĩo. Kwa ngelekany’o, kwĩthĩwa na mawoni me kĩvathũkany’o ĩũlũ wa maũndũ ma kwĩtanĩthya nĩkũtonya kũete “mokũlyo ma ũtumanu na ala mate na ũmanyi.” Ũu ti kwasya kana atumĩa ma kĩkundi nĩmaĩle kũkilya ĩla amwe kĩkundinĩ mambĩĩa kwĩtanĩthya kwa nzĩa itosanĩte na myolooto ya Yeova, aĩ nĩ kana kũikethĩwe na ngananĩo. (Sav. 11:5; Aev. 5:3-5) O na ũu wĩ o vo, atumĩa ma kĩkundi methĩawa me metho maikese kũlasimĩthya andũ maatĩĩe mawoni moo. Maatĩĩaa ũtao ũũ wa Maandĩko: “Sũvĩai ĩĩthya ya Ngai yĩla yĩ kwenyu, . . . [mũte] kwĩsumbĩkya kĩandanĩ kĩla mũnengetwe, ĩndĩ mũkĩtw’ĩkĩthya ene ngelekan’yo sya yĩla ĩĩthya.”—1 Vet. 5:2, 3; soma 2 Akolintho 1:24.

12, 13. (a) Ngũsĩ sya Yeova syĩkaa motwi ata ĩũlũ wa syĩndũ sya kwĩtanĩthya, na nĩ myolooto yĩva ya Mbivilia ĩla ĩkonetye ũndũ ũsu? (b) Myolooto ĩla yaneenewa kalungunĩ ka 12 ĩkonetye ata maũndũ ala mũndũ waĩle kwĩtw’ĩĩa newe mwene?

¹² Ũseũvyo witũ ndũthianaa sinema, mathaũ ma kombiũta, mavuku, kana mbathi nĩ kana ũtw’e nĩ syĩva ila twaĩle kwĩvathana nasyo. Nĩkĩ? Mbivilia ĩthangaasya kĩla ũmwe witũ amanyĩsye ‘kĩlĩko kyake kũvathũkany’a ũseo na ũthũku.’ (Aevl. 5:14) Maandĩko nĩmanenganĩte myolooto ĩla Mũklĩsto ũtonya kũtũmĩa kũthiana maũndũ ala ũkwĩtanĩthya namo. Maũndũnĩ onthe ala tũkwĩka twaĩle kwĩthĩwa ‘tũkĩthima maũndũ ala mamwendeeasya Mwĩaĩi.’ (Aev. 5:10) Mbivilia ĩmanyĩasya kana mũtwe wa mũsyĩ e na ũkũmũ, na kwoou nũtonya kũleana na maũndũ amwe ma kwĩtanĩthya kwake.—1 Ako. 11:3; Aev. 6:1-4.

¹³ Myolooto ĩsu ya Mbivilia ĩneeneetwe vaa ĩũlũ ndĩkonetye o maũndũ ma kwĩtanĩthya me moka. Woni wĩ kĩvathũkany’o ĩũlũ wa ũndũ twaĩle kwĩkĩa ngũa na kwĩyanakavya, kũsũvĩa ũima witũ wa mwĩĩ na lĩu ũla twaĩle kũya, o vamwe na maũndũ angĩ ala mũndũ waĩle kwĩtw’ĩĩa we mwene, nĩ maũndũ matonya kũete ngananĩo kĩkundinĩ. Kwoou ethĩwa mũndũ ndatũlĩte myolooto ya Maandĩko tũyaĩle kũkananĩa maũndũ ta asu, nũndũ “ngombo ya Mwĩaĩi ndyaĩlwe nĩ ũkandanĩa, ĩndĩ nĩyaĩle kwĩthĩwa ĩ nduu kwa andũ onthe.”—2 Tim. 2:24.

ĨVATHANE NA ITINDO NTHŨKU!

14. Vaulo atũmĩie ngelekany’o yĩva nĩ kana onany’e vata wa kwĩvathana na itindo ite nzeo?

¹⁴ Nĩ kwa nzĩa ĩngĩ yĩva ‘kĩla mũndũ ũwetaa syĩtwa ya Mwĩaĩi ũtonya kũtia ũndũ ũte ũlũngalu’? Nĩ kwa kũlea itindo sya andũ ala mekaa maũndũ mate malũngalu. Vaulo aelekanilye ũndũ ũsu na kyaũ? Ĩla wawetie “wambĩlĩlyo mũlũmu wa Ngai,” asyokie aweta ngelekany’o ĩngĩ. Aandĩkie kana “nyũmbanĩ nene vaiĩthĩawa mĩio ya thaavu na vetha yoka, ĩndĩ o na ya mĩtĩ na ya yũmba; na ĩmwe yĩ na ndaĩa na ĩngĩ ĩte na ndaĩa.” (2 Tim. 2:20, 21) Akanisye Aklĩsto ‘methesye kwa asu,’ kana mevathane na, mĩio ĩla “ĩte na ndaĩa.”

15, 16. Tũtonya kwĩmanyĩsya kyaũ kumana na ngelekany’o ya ‘nyũmba nene’?

¹⁵ Ngelekany’o ĩsu yonanasya kyaũ? Vaa Vaulo aelekanĩtye kĩkundi kya Kĩklĩsto na ‘nyũmba nene’ na akaelekany’a kĩla Mũklĩsto kĩkundinĩ na “mĩio.” Nthĩnĩ wa nyũmba, ĩla mĩio yathokoana nĩtonya kũwasya andũ. Ĩla kweekĩka ũu, mwene nyũmba nũvathaa mĩio ĩla mĩthokoanu ndĩkavulane na ĩla mĩtheu, na mũno mũno ĩla ya kũua.

¹⁶ O ta ũu, ũmũnthĩ athũkũmi ma Yeova ala mekĩaa kĩthito methĩwe na mwĩkalo mũtheu nĩmaĩle kwĩvathana na ala mavũthasya myolooto ya Yeova kĩkundinĩ. (Soma 1 Akolintho 15:33.) Ethĩwa nĩtwaĩle ‘kwĩthesya’ tũikavulane na andũ ta asu nthĩnĩ wa kĩkundi, ti mbee mũno ala me nza wa kĩkundi, nũndũ aingĩ moo nĩ andũ ‘mendete mbesa, matew’aa asyai, mate atheu, ailĩanĩli, ai, matendete ũseo, akaĩi, na mendete motanu ma nthĩ mbee wa kũmwenda Ngai’!—2 Tim. 3:1-5.

YEOVA NŨTŨATHIMAA TWEETHĨWA TWĨ AĨKĨĨKU

17. Aisilaeli ala maĩ aĩkĩĩku moonanisye ata kana nĩmaleile ũla ũte ũlũngalu kuma ngoonĩ?

¹⁷ Mbivilia nĩwetete nesa ũndũ Aisilaeli moosie ĩtambya ya mĩtũkĩ ĩla meeiwe ‘maume vakuvĩ na maeema ma Kola, na Ndathani, na Avilamu.’ Mbivilia yaĩtye kana ‘nĩmeevetangie na mĩtũkĩ.’ (Mot. 16:24, 27, NW) Vayaĩ kũtindĩa kana kwananga saa. O na ĩandĩko yĩu nĩyonanĩtye nesa kana meekie ũu kuma ngoonĩ. Yaĩtye atĩĩ: “Meevetanga . . . kuma ngalĩko syonthe.” Nũndũ maĩ aĩkĩĩku, mayendaa kũlika mathĩnanĩ. Wĩwi woo waĩ wa kuma ngoonĩ. Maendie ngalĩ ya Yeova na maleana na ũla ũte ũlũngalu. Tũtonya kwĩmanyĩsya maũndũ meva kumana na ngelekany’o ĩsu?

18. Vaulo oonanasya kyaũ ĩla wataie Timotheo ‘akĩe mĩmeo ya wana’?

¹⁸ Nĩ kana tũsũvĩe ũnyanya witũ vamwe na Yeova, twaĩle kwĩka maũndũ mĩtũkĩ na tũteũsyoka na ĩtina. Kĩu nĩkyo Vaulo woonanasya ĩla weeie Timotheo ‘akĩe mĩmeo ya wana.’ (2 Tim. 2:22) Ĩvinda yĩu Timotheo aĩ mũndũ mũima, na nĩvatonyeka akethĩwa aĩ na myaka 30 na kĩndũ. O na vailyĩ ũu, “mĩmeo ya wana” yĩ na ũtumanu ndĩsiĩawa nĩ ũkũũ ũla mũndũ wĩ naw’o. Timotheo aaĩle ‘kũkĩa’ ĩla wakwatwa nĩ mĩmeo ta ĩsu. Ũu nĩ kwasya kana Timotheo aaĩle ‘kũtia ũndũ ũte ũlũngalu.’ O nake Yesũ nĩwaneenie ũndũ ta ũsu ĩla waisye atĩĩ: “Ethĩwa itho yaku nĩyĩũkũlulutĩkya, yumye, wĩkye kũasa naku.” (Mt. 18:9) Ũmũnthĩ Aklĩsto ala metĩkĩlaa ũtao ũsu nĩmaleaa vyũ maũndũ ala mathũku vate kũtindĩa, kana kwasya makeeka ũu ĩvinda yĩngĩ.

19. Andũ amwe ũmũnthĩ mekĩte ata nĩ kana mesiĩanĩe na mũisyo wa kĩ-veva?

¹⁹ Andũ amwe ala meethĩawa na thĩna wa kũnyw’a ũkĩ mũno matanamba kũtw’ĩka Ngũsĩ, nĩmekĩte ũtwi wa kũlea vyũ kũnyw’a ũkĩ. Namo angĩ nĩmevathanaa na maũndũ amwe ma kwĩtanĩthya mate mathũku, ĩndĩ matonya kũtuma masyokea mĩmeo mĩthũku. (Sav. 101:3) Kwa ngelekany’o, mwana-a-asa ũmwe atatw’ĩkĩte Ngũsĩ nĩwendete mũno kũthi ndanzinĩ ila syeethĩawa na andũ me na mwĩkalo mũthũku. Ĩndĩ kuma eemanyĩsya ũw’o, nĩwaekie vyũ kũsũnga o na ĩla ũkwĩtanĩthya vamwe na Ngũsĩ ila ingĩ, nũndũ nũkĩaa kũsyokea mĩmeo kana mesilya ma tene ala mathũku. Kwa w’o Aklĩsto maivatĩtwe vyũ kũnyw’a ũkĩ, kũsũnga, kana maũndũ angĩ mate mathũku. Ĩndĩ o na vailyĩ ũu, nĩtwaĩle kwosa ĩtambya tũte kũsyoka na ĩtina nĩ kana twĩsiĩanĩe na mũisyo wa kĩ-veva.

20. O na kau ti laisi ‘kũtia ũndũ ũte ũlũngalu,’ nĩ kyaũ kĩla kĩtumaa twĩw’a twĩ eanĩe?

²⁰ No nginya tũkekaa maũndũ kwa nzĩa ĩkwonany’a kana nĩtũnengete Yeova ndaĩa, nũndũ nũtũnengete kĩanda kya mwanya kya kwĩtanĩw’a nake. Kwoou no nginya ‘tũtie ũndũ ũte ũlũngalu’ na ‘tũyĩvathana na ũthũku.’ (Sav. 34:14) Vate nzika ti laisi kwĩka ũu. Ĩndĩ nĩtwĩw’aa twĩ eanĩe kũmanya kana Yeova nĩwendete “ala make” na ala malũmanasya na nzĩa syake sya ũlũngalu.—2 Tim. 2:19; soma 2 Mavinda 16:9a.