KĨLUNGU KYA KWĨMANYĨSYA 37
Nĩkĩ Tũmwĩnyivĩasya Yeova na Ngenda, na Tũtonya Kwĩka Ũu Ata?
“Ithyĩ tyo twaĩle kũmwĩnyivĩsya na ngenda Ĩthe waitũ?”—AEVL. 12:9.
WATHI 9 Yeova Nĩ Mũsumbĩ Witũ!
KWA ŨKUVĨa
1. Nĩkĩ twaĩlĩte kũmwĩnyivĩsya Yeova?
TWAĨLĨTE kũmwĩnyivĩsyab Yeova nũndũ nĩwe Mũmbi waitũ. Nũndũ nĩwe Mũmbi, nĩwe waĩlĩte kũtũtavya kĩla twaĩle kwĩka. (Ũvu. 4:11) Ĩndĩ ve ũndũ ũngĩ ũtumaa twenda kũmwĩwʼa, nawʼo nĩ ũũ: Ũsumbĩki wake nĩwʼo mũseo vyũ. Kuma tene, andũ nĩmethĩĩtwe maisumbĩka angĩ. Ĩndĩ maelekanwʼa na Yeova, we nĩwe Mũsumbĩki ũla mũĩ vyũ, ũtwendete vyũ, na wĩ tei na ĩnee yingĩ kwĩ onthe.—Kuma 34:6; Alo. 16:27; 1 Yoa. 4:8.
2. Ĩandĩko ya Aevelania 12:9-11 yĩnenganĩte itumi syĩva sya kũmwĩnyivĩsya Yeova?
2 Yeova ndendaa tũmwĩwʼe nũndũ atĩ nĩtũũmũkĩa, ĩndĩ endaa tũmwĩwʼe nũndũ nĩtũmwendete, na tũmũtalaa ta Ĩthe witũ ũtwendete. Valũanĩ ũla Vaulo waandĩkĩie Aevelania, aisye kana “twaĩle kũmwĩnyivĩsya na ngenda Ĩthe waitũ” nũndũ atũmanyĩasya “nĩ kana tũtetheke.”—Soma Aevelania 12:9-11.
3. (a) Twonanasya ata kana nĩtũmwĩnyivĩsye Yeova? (b) Twĩmantha ũsũngĩo wa makũlyo meva?
3 Tũmwĩnyivĩasya Yeova kwa kwĩka kyonthe kĩla tũtonya tũmwĩwʼe maũndũnĩ onthe, na kũtata ũndũ tũtonya tũikekwatye ũmanyi witũ ene. (Nth. 3:5) Yĩla mũndũ wemanyĩsya mũnango ĩũlũ wa nguma sya Yeova, wĩthĩaa nĩ laisi kwake kũmwĩnyivĩsya. Nĩkĩ? Nũndũ nguma ila wĩ nasyo nĩtũsyonaa twasisya maũndũ ala wĩkaa. (Sav. 145:9) O ũndũ tweemanyĩsya mũnango ĩũlũ wa Yeova, nowʼo tũmwendaa mũnango. Na twamwenda Yeova, tũyĩthĩawa na vata wa kũandĩkĩwa mĩao mingĩ ĩtũtavĩtye kĩla twaĩle kwĩka na kĩla tũtaĩle kwĩka. Tũtataa ũndũ tũtonya mosũanĩo maitũ na mawendi maitũ mosane na maũndũ ala Yeova wendete, na nĩtũtataa vyũ twĩvathane na maũndũ ala mathũku. (Sav. 97:10) Ĩndĩ mavinda amwe nĩtũtonya kwĩthĩa no nginya tũngʼangʼane nĩ kana tũmwĩwʼe Yeova. Nĩkĩ vethĩawa vailye ũu? Na atumĩa vamwe na aũme na aka ala me na mĩsyĩ matonya kũtetheewʼa ata nĩ ngelekanyʼo ya Ngavana Neemia, Mũsumbĩ Ndaviti, na Meli, inyia wa Yesũ? Ĩsomonĩ yĩĩ nĩtũũkwata mosũngĩo ma makũlyo asu.
NĨ KYAŨ KĨTONYA KŨTUMA TŨEMWA NĨ KŨMWĨNYIVĨSYA YEOVA?
4-5. Kwosana na ĩandĩko ya Alomi 7:21-23, nĩ kyaũ kĩtonya kũtuma tũemwa nĩ kũmwĩnyivĩsya Yeova?
4 Kĩndũ kĩmwe kĩtonya kũtuma tũemwa nĩ kũmwĩnyivĩsya Yeova nĩ naĩ ĩla twatiĩwe. Naĩ ĩsu nĩyo ĩtumaa twenda kwĩka kĩla ithyĩ tũkwenda. Yĩla Atamu na Eva maleile kũmwĩwʼa Ngai na maya ĩtunda yĩla mavatĩtwe, ũu waĩ ũndũ ũmwe na kwĩtwʼĩĩa ũseo na ũthũku. (Mwa. 3:22) O ta ũu, andũ aingĩ ũmũnthĩ monaa nĩ kavaa makalea kũmwĩwʼa Yeova, na mayĩtwʼĩĩa ũseo na ũthũku.
5 O na ala tũmwĩsĩ Yeova na tũmwendete, mavinda angĩ no nginya tũngʼangʼane nĩ kana tũmwĩnyivĩsye vyũ. Mũtũmwa Vaulo nĩwakwatiwe nĩ thĩna ũsu. (Soma Alomi 7:21-23.) O na vailye ũu, we nĩweekie kĩla kyaĩle methonĩ ma Yeova, naitũ twĩenda kwĩka o take. Ĩndĩ no nginya kĩla ĩvinda twĩthĩwe na kĩthito kingĩ kya kũleana na maũndũ mathũku.
6-7. Nĩ kĩndũ kĩngĩ kĩva kĩtonya kũtuma tũemwa nĩ kũmwĩnyivĩsya Yeova? Nengane ngelekanyʼo.
6 Kĩndũ kĩngĩ kĩtumaa tũemwa nĩ kũmwĩnyivĩsya Yeova nĩ syĩthĩo na mosũanĩo ma andũ ala me kĩsionĩ kĩla twĩanĩĩte. Andũ aingĩ methĩawa na mawoni matosanĩte na kwenda kwa Yeova, na kwoou no kwĩthĩwa mavinda maingĩ twaĩlĩte kwĩkĩa kĩthito kingĩ tũikasũanĩe tamo. Kwaekai twone ngelekanyʼo ĩmwe.
7 Kũndũ kwingĩ ĩũlũ wa nthĩ amũika nĩmathingʼĩĩawʼa masembanyʼe na mbesa. Ũsu nĩ thĩna mwĩĩtu-a-asa wĩtawa Maryc wakomanie nawʼo. Atanamba kwĩmanyĩsya ĩũlũ wa Yeova, nĩwaendie yunivasiti ĩmwe katĩ wa ila iweteka nthĩ yoo. Andũ ma mũsyĩ nĩmatatie kũmũthingʼĩĩsya amanthe wĩa wĩ mbesa na wĩ ndaĩa. O nake kĩu nĩkyo wendaa. Ĩndĩ yĩla weemanyĩisye ĩũlũ wa Yeova na amwenda, nĩwoosie mũtwe ũngĩ. O na vailye ũu, easya atĩĩ: “Mavinda amwe nĩnonaa myanya mĩseo ya kũkwata mbesa mbingĩ, ĩndĩ nasisya ndyona nĩkũmbĩngĩĩsa ndikamũthũkũme Yeova nesa. Nũndũ wa ũndũ naeiwe, o na ũmũnthĩ no nĩngʼangʼanaa mũno nĩleane na maũndũ ta asu. No nginya nĩmwĩkaĩle Yeova anenge vinya wa kũleana na wĩa ũtonya kũmbata kũmũthũkũma.”—Mt. 6:24.
8. Twĩneenea kyaũ?
8 Nĩtũunĩkaa yĩla twamwĩnyivĩsya Yeova. Ĩndĩ ala manengetwe ũkũmũ wĩana ũna ta atumĩa na aũme na aka ala me na syana, nĩmaĩle mũnango kũmwĩnyivĩsya Ngai nũndũ nĩmaunaa andũ angĩ meeka ũu. Yu twĩenda kwona andũ amwe mawetetwe Mbivilianĩ, na tũyona ũndũ ngelekanyʼo yoo ĩtonya kũtũtetheesya tũtũmĩe ũkũmũ ũndũ Yeova wendete.
ATUMĨA MATONYA KŨTETHEEWʼA ATA NĨ NGELEKANYʼO YA NEEMIA?
9. Neemia akomanie na mathĩna meva?
9 Yeova anengete atumĩa wĩa wa vata mũno, nawʼo nĩ kũsũvĩa malondu make. (1 Vet. 5:2) Atumĩa no matetheewʼe nĩ ngelekanyʼo ya Neemia masũanĩa ũndũ wakuaa andũ ma Yeova. Neemia aĩ na ũkũmũ mũnene nũndũ aĩ ngavana wa Yuta. (Nee. 1:11; 2:7, 8; 5:14) Kwasũanĩa mathĩna ala wĩthĩwa akomanie namo. Kwa ngelekanyʼo, nĩwamanyie kana andũ nĩmavukĩtye ĩkalũ, na amanya kana nĩmaekete kũvothea Alivai syĩndũ ila Mĩao yaĩtye mavotheawe. Ayuti nĩmatũlĩte mwĩao wa Savato na amwe nĩmatwaĩte aka ma mbaĩ ingĩ. Ũsu ndwaĩ thĩna mũnini, ĩndĩ yaĩ no nginya Ngavana Neemia amanthe ũndũ ũkwĩka.—Nee. 13:4-30.
10. Neemia eekie ata akomana na mathĩna?
10 Neemia ndaatũmĩa ũkũmũ ũla waĩ nawʼo kũlasimĩthya andũ meke ũndũ ũkwenda. Eekie kũmũvoya Yeova na kĩthingʼĩĩsyo nĩ kana amũtetheesye kũmanya ũndũ ũkwĩka, na asyoka amanyĩsya andũ Mĩao ya Yeova. (Nee. 1:4-10; 13:1-3) O na ĩngĩ, wĩnyivyo ũla waĩ nawʼo nĩwatumie athũkũma vamwe na ana-a-ĩthe make, o na yĩla matũngĩĩaa ngũta sya Yelusaleme.—Nee. 4:15.
11. Ĩandĩko ya 1 Athesalonika 2:7, 8, yonanĩtye atumĩa maĩle kũkua ala me kĩkundinĩ ata?
11 No kwĩthĩwa atumĩa matakomanĩte na mathĩna ta ala Neemia wakomanie namo, ĩndĩ ngelekanyʼo yake no ĩmatethye vanene. Kwa ngelekanyʼo, nĩmathũkũmaa mũno kwondũ wa ana-a-asa na eĩtu-a-asa moo. Na mayĩtũlasya nũndũ wa ũkũmũ ũla me nawʼo. Vandũ va ũu, makuaa kĩkundi nesa. (Soma 1 Athesalonika 2:7, 8.) Nũndũ nĩmenyivĩtye na nĩmendete ala angĩ, mamaneenasya nesa. Andrew aminĩte myaka mingĩ e mũtumĩa na easya: “Kĩla nonete nĩ kana, ana-a-asa na eĩtu-a-asa nĩmatanawʼa nĩ atumĩa ala mekaa angĩ nesa na me ũnyanya. Nguma isu nitumaa kĩkundi kĩthĩwa kĩ ngwatanĩo na atumĩa.” Mũtumĩa ũngĩ wa tene wĩtawa Tony easya: “Nĩtataa mũno nĩatĩĩe ĩandĩko ya Avilivi 2:3, na kĩla ĩvinda nĩkĩaa kĩthito nonae ala angĩ me ma vata kwĩ inyie. Kĩu kĩnzũvĩaa ndikekale ta ndikiteta.”
12. Nĩkĩ atumĩa maĩlĩte kwĩthĩwa na wĩnyivyo?
12 Atumĩa maĩlĩte kwĩthĩwa na wĩnyivyo o tondũ Yeova wĩ wĩnyivyo. O na kau Yeova nĩwe Mũsumbĩ Ũla Mũnene wa nthĩ yonthe, ‘nĩwĩnyivasya’ akokĩlya “ngya kũmyumya kĩtoonĩ.” (Sav. 18:35; 113:6, 7) Yeova nũmenete mũno ala me mĩtũlyo na ngathĩĩo.—Nth. 16:5.
13. Nĩkĩ mũtumĩa waĩle ‘kũsiĩĩa ũĩmĩ wake’?
13 Mũtumĩa ndatonya kwĩwa nũmwĩnyivĩsye Yeova ethĩwa “ndeũsiĩĩa ũĩmĩ wake.” Ethĩwa ndesiĩĩaa, nĩ laisi avũthwʼa nĩ mũndũ akamũneenyʼa naĩ. (Yak. 1:26; Aka. 5:14, 15) Ũla mwana-a-asa wĩtawa Andrew easya: “Mavinda amwe nĩnĩtatĩkaa nĩneenyʼe naĩ mwana-a-asa kana mwĩĩtu-a-asa ngwona ta ũkũmbũthya. Ĩndĩ nĩnĩsũanĩĩte ĩũlũ wa aũme aĩkĩĩku mawetetwe Mbivilianĩ, na ngona vata wa kwĩkala nĩnyivĩtye na nĩ mũuu.” Yĩla atumĩa maneenyʼa ana-a-asa, eĩtu-a-asa, kana atumĩa ala angĩ kwa nzĩa ĩkwonanyʼa nĩmamendete, methĩawa moonanyʼa nĩmamwĩnyivĩsye Yeova.—Ako. 4:6.
AŨME ALA ME NA SYANA MATONYA KŨTETHEEWʼA ATA NĨ NGELEKANYʼO YA NDAVITI?
14. Yeova anengete mũndũũme kĩanda kĩva, na endaa eanĩsye kĩanda kĩu ata?
14 Yeova anengete mũndũũme kĩanda kya kwĩthĩwa e mũtwe wa mũsyĩ, na endaa amanyĩsye, akanyʼe, na ailũnga syana syake. (1 Ako. 11:3; Aev. 6:4) Ĩndĩ ũkũmũ wa aũme wĩ mĩvaka nũndũ makaumya ũtalo kwa Yeova, nĩkwĩthĩwa nĩwe ũnengete mĩsyĩ yonthe ĩsyĩtwa. (Aev. 3:14, 15) Aũme ala me na syana monanasya nĩmamwĩnyivĩsye Yeova yĩla matũmĩa ũkũmũ woo ũndũ we wendete. Ngelekanyʼo ya Mũsumbĩ Ndaviti no ĩmamanyĩsye maũndũ maingĩ.
15. Nĩkĩ Mũsumbĩ Ndaviti nĩ ngelekanyʼo nzeo kwa aũme ala me na syana?
15 Yeova nĩwanengete Ndaviti ũkũmũ wa kũtongoesya mũsyĩ wake, na akasyoka akamũnenga ũkũmũ wa kũtongoesya mbaĩ ya Isilaeli. Vate nzika, Ndaviti aĩ na ũkũmũ mũnene nũndũ aĩ mũsumbĩ. Mavinda amwe nĩwatũmĩaa ũkũmũ ũsu naĩ, na ve mavinda weekie mavĩtyo manene. (2 Sam. 11:14, 15) Ĩndĩ yĩla wakaniwʼe nĩweethukĩĩisye, kwonanyʼa kana nĩwamwĩnyivĩsye Yeova. Na nĩwamũvoyie Yeova na amũtavya kyonthe kĩla kyaĩ ngoonĩ. O na nĩwatatie vala ũtonya aatĩĩe ũtao wa Yeova. (Sav. 51:1-4) Eka ũu, wĩnyivyo ũla waĩ nawʼo nĩwatumie etĩkĩla kũtawa nĩ aũme, o na aka. (1 Sam. 19:11, 12; 25:32, 33) Ndaviti ndaaĩtĩkĩla kũtũngĩlĩĩla mavĩtyo make, na kĩla woonaa kĩ kya vata nĩ kũmũthũkũma Yeova.
16. Maũndũ amwe mũndũũme wĩ na syana ũtonya kwĩmanyĩsya ngewanĩ ya Ndaviti nĩ meva?
16 Maũndũ amwe mũndũũme wĩ na syana ũtonya kwĩmanyĩsya ngewanĩ ya Mũsumbĩ Ndaviti nĩ aa: Ndũkatũmĩe naĩ ũkũmũ ũla Yeova ũkũnengete. Wavĩtya, ĩtĩkĩla kwonwʼa mavĩtyo, na ũyĩtĩkĩla ũtao wa Mbivilia ũla ũũnengwa. Weeka ũu, andũ maku makoona wĩ na wĩnyivyo, na nũndũ wa ũu maiũnenga ndaĩa. Yĩla mũũvoya ĩmwe, mũtulũĩle Yeova ngoo yaku. Vate nzika, kĩu kĩkatũmaa mona ũndũ ũmwĩkwatĩtye. Na ĩndĩ ũndũ ũla wa vata, mantha kũmũthũkũma Yeova mbee wa maũndũ ala angĩ onthe. (Kũt. 6:6-9) Manya kana mũthĩnzĩo ũmwe mũnene ũtonya kũnenga andũ maku nĩ kwĩthĩwa wĩ ngelekanyʼo nzeo.
IVETI ITONYA KŨTETHEEWʼA ATA NĨ NGELEKANYʼO YA MELI?
17. Yeova anengete iveti kĩanda kĩva?
17 Yeova anengete kĩveti kĩanda kya vata mũsyĩnĩ wakyo, na nũkĩnengete ũkũmũ wĩana ũna ĩũlũ wa syana syakyo. (Nth. 6:20) Maũndũ ala syana syonaa inyia ayĩka kana aiweta, no matume iana syĩ syana nzeo kana syĩ nthũku. (Nth. 22:6) Kwaekai twone ũndũ ngelekanyʼo ya Meli, inyia wa Yesũ, ĩtonya kũtetheesya iveti ila syĩ na syana.
18-19. Ngelekanyʼo ya Meli ĩtonya kũtetheesya iveti ila syĩ na syana ata?
18 Meli nĩweesĩ Maandĩko nesa. Nũndũ wa ũu, nĩwamũnengete Yeova ndaĩa, na aĩ na ngwatanĩo nzeo nake. Nĩwatwʼĩte vyũ kwĩanĩsya kĩla Yeova wendaa o na kũtwʼĩka kĩu kyesaa kũtuma maũndũ make maalyũka vyũ.—Luka 1:35-38, 46-55.
19 Eĩtu-a-asa ala mwĩ na syana, ve maũndũ kauta ma vata mũtonya kwosa vala ve Meli. Maũndũ meva? Mbee, ve vata wa we mwene kwĩmanyĩsya Mbivilia na kũvoya nĩ kana wĩthĩwe na ngwatanĩo nzeo na Yeova. Kelĩ, nĩwaĩle kwĩthĩwa wĩyũmbanĩtye kwĩka moalyũku thayũnĩ waku nĩ kana ũmwendeesye Yeova. Kwa ngelekanyʼo, nĩvatonyeka ũkethĩwa waeiwe nĩ asyai mathataa mĩtũkĩ na matetasya syana mũno. Na nũndũ wa ũu, nũtonya kwĩthĩwa wĩanĩte ũisũanĩa kana syana ieawa ũu. O na ĩtina wa kwĩmanyĩsya myolooto ya Yeova, no ũemwe nĩ kũmĩĩsya syana syaku kana kwĩkala ũuĩtye yĩla syaũthatya, kana yĩla ũkwĩwʼa wĩ mũnou. (Aev. 4:31) Yĩla weewʼa ũu, nĩ ũndũ wa vata mũno ũmũvoye Yeova aũtetheesye. Lydia, ũla wĩ mwana wa kĩvĩsĩ, aĩtye atĩĩ: “Mavinda amwe yĩla mwana wakwa waema kũmbĩwʼa, weethĩaa no nginya nĩvoye mũno nĩ kana ndikaneene nĩ mũthilĩku. O na ve mavinda natilĩĩlaa sendenzi katĩ na ndyamba kũmũvoya Yeova ngoonĩ. Mboya nĩndetheeasya kwĩkala nĩuĩtye.”—Sav. 37:5.
20. Iveti imwe syĩ na syana syĩthĩawa na thĩna wĩva, na itonya kwĩka ata?
20 Thĩna ũngĩ iveti ingĩ ikomanaa nawʼo nĩ kũemwa nĩ kwonyʼa syana syoo kana nisyendete. (Tito 2:3, 4) Aka amwe maeiwe nĩ asyai mataĩ na ũnyanya na syana syoo. Ethĩwa ũu nĩwʼo asyai maku mailye, ti lasima ũvĩtũũkanyʼe matambya ala mavĩtũũkanisye. Ethĩwa kĩveti nĩkĩmwĩnyivĩasya Yeova, nĩkyaĩle kwĩmanyĩsya ũndũ kĩtonya kwonyʼa syana syakyo nĩkĩsyendete. Nĩkĩtonya kwĩwʼa kĩiemwa nĩ kũvĩndũa mosũanĩo makyo, meko makyo, kana ũndũ kĩkwĩwʼa. Ĩndĩ no kĩke moalyũku maũndũnĩ asu. Nakyo kyeeka ũu, kĩiema kũtetheka vamwe na mũsyĩ wakyo.
ENDEEAI KWĨNYIVĨSYA YEOVA
21-22. O tondũ ĩandĩko ya Isaia 65:13, 14 yonanĩtye, nĩ moseo meva tũkwataa twamwĩnyivĩsya Yeova?
21 Mũsumbĩ Ndaviti nĩweesĩ ũseo wa kũmwĩnyivĩsya Yeova. Aandĩkie atĩĩ: “Mawĩaĩo ma Yeova nĩ ma wʼo, matanasya ngoo: mwĩao wa Yeova nĩ mũtheu, wĩkĩaa metho kyeni. Na ĩngĩ kwondũ wamo mũthũkũmi waku nũtaĩkaa: kwĩ ĩtuvi ĩnene kwondũ wa kũmasũvĩaa.” (Sav. 19:8, 11) Ũmũnthĩ nĩtwonaa kĩvathũkanyʼo kya ala mamwĩnyivĩasya Yeova, na ala mataatĩĩaa ũtao wake. Mbivilia yaisye kana ala mamwĩnyivĩasya Yeova “makainaa ũndũ wa ũtanu wa ngoo.”—Soma Isaia 65:13, 14.
22 Yĩla atumĩa na aũme na aka ala me na syana mamwĩnyivĩsya Yeova na ngenda, nĩmaathimĩkaa, mekalanasya nesa mũsyĩ, na ngwatanĩo ya kĩkundi nĩlũlũmĩlaa. Na ĩndĩ ũndũ ũla wa vata vyũ nĩ kũmanya kana methĩawa maitanĩthya ngoo ya Yeova. (Nth. 27:11) We nũkwona ta ve ũseo ũngĩ ũthonokete ũsu?
WATHI 123 Kũatĩĩa Mĩvango ya Ũseũvyo wa Yeova
a Ĩsomo yĩĩ yĩtũnengete itumi sya kũmwĩnyivĩsya Yeova. Na nĩtũũneenea ũndũ ala me na ũkũmũ ta atumĩa, aũme ala me na syana, na iveti, matonya kũatĩĩa ngelekanyʼo ya Ngavana Neemia, Mũsumbĩ Ndaviti, na Meli, inyia wa Yesũ.
b MAELESYO MA NDETO IMWE: Andũ ala malasimĩthawʼa kwĩwʼa mũndũ mũna maeleawa ndeto “kwĩnyivĩsya” naĩ. Ĩndĩ andũ ma Ngai mamwĩwʼaa na ngenda. Nũndũ wa ũu, mayonaa kũmwĩnyivĩsya ta kũvinyĩĩwa.
c Masyĩtwa amwe ĩsomonĩ yĩĩ nĩ mavĩndũe.
d MAELESYO MA VISA: Mũtumĩa aitũngĩĩa Nyũmba ya Ũsumbĩ e vamwe na mwanae, o tondũ Neemia watetheeisye kũtũngĩĩa ngũta sya Yelusaleme.
e MAELESYO MA VISA: Mwana-a-asa aimũvoya Yeova na kĩthingʼĩĩsyo e vamwe na andũ make.
f MAELESYO MA VISA: Kamwana kaa kamina masaa maingĩ kaithaũka mathaũ ma kombiũta, na kainesa kũmina wĩa ũla katiĩwe kana wĩa wa sukulu. O na kau inyia nũnoete nũndũ wa kũtinda wĩanĩ, ekakanyʼa nesa atathatĩte na ateũkatetya.